NL8200071A - Elektrisch verwarmbaar doorzichtig paneel. - Google Patents

Description

H· N/30.564-dV/f.

Elektrisch verwarmbaar doorzichtig paneel.

De uitvinding heeft betrekking op een elektrisch verwarmbaar doorzichtig paneel, voorzien van op een afstand van elkaar gelegen, elektrisch geleidende stroken, die met elkaar zijn verbonden door een elektrisch geleidend verwar-5 mingsorgaan, dat op een substraat van beglazingsmateriaal is aangebracht. De uitdrukking "beglazingsmateriaal” wordt hier gebruikt ter aanduiding van een doorzichtig materiaal, dat dient voor het afsluiten van raamopeningen en derhalve glas, glaskristallijn materiaal en doorzichtig kunststofmateriaal 10 omvat.

Het is bekend, dat dergelijke verwarmingspanelen in het bijzonder geschikt zijn voor toepassing als voertuig-raam, in het bijzonder achterramen van motorvoertuigen en voor andere doeleinden.

15 Bij waarneming van een aantal auto's blijkt, dat de meest gebruikelijke vorm van een verwarmingsorgaan voor een voertuigachterraam geleiderstroken omvat, die zich langs de zijranden van het raam uitstrekken en die met elkaar zijn verbonden door een aantal rechtlijnige verwarmingsele-20 menten, die zich ongeveer horizontaal in dwarsrichting over het raam.uitstrekken. Afhankelijk van de hoogte van het achterraam zullen er dikwijls ongeveer dertien of veertien van deze elementen aanwezig zijn, op een onderlinge afstand van 2,5 tot 3,5 cm, waarbij elk element ongeveer een breedte 25 van 1 mm heeft.

Het is bekend om bij een rondlopend achterraam het uitzicht naar de zijden te verbeteren door de breedte van de verwarmingselementen ter plaatse te verkleinen ten opzichte van de breedte van de verwarmingselementen op het centrale 30 gedeelte, waarbij de hierdoor toenemende weerstand wordt gecompenseerd door geleidende shunts aan te brengen.

Deze verwarmingselementen worden gewoonlijk gevormd door een geleidende lak langs serigraphische weg aan te brengen, welke lak door verwarming op het raam wordt· gehecht. 35 De geleiderstroken worden gewoonlijk op dezelfde wijze en gelijktijdig gevormd. Een gebruikelijke eis is, dat het vermogen van het verwarmingsorgaan 140 - 160 W is, hetgeen een totaal geleidingsvermogen van het verwarmingsorgaan van onge- it ï ' -2- % veer 1 mho bij een 12 voltsysteem impliceert. De gemiddelde weerstand van de afzonderlijke verwarmingselementen dient derhalve ongeveer N jfl. te bedragen, waarbij N het aantal verwarmingselementen is.

5 In de praktijk komt deze weerstandseis in conflict met een maximaal toelaatbare lijnbreedte (ter wille van het uitzicht), zodat om het nbodzakelijke geleidingsver-mogen van de lak te verkrijgen, steeds vaker zo niet universeel een zilverbevattende lak wordt gebruikt.

10 Zilver is zeer duur.

Een methode om het gebruik van zilver te beperken, welke veel wordt toegepast, is het elektrolytisch bekleden van het verwarmingsorgaan met een metaal, zoals bijvoorbeeld koper. Het zal duidelijk zijn dat het indien 15 mogelijk achterwege laten van deze stap van voordeel is, tenzij de stap nodig is voor een ander doel.

Een ander nadeel van de gebruikelijke achter-raamverwarming is de breedte van de verwarmingselementen.

Bij een breedte van 1 mm zijn de verwarmingselementen erg 20 opvallend, indien door een achteruitkijkspiegel wordt gekeken door de bestuurder van het voertuig.

Een ander nadeel ligt in de onderlinge afstand tussen de verwarmingselementen. Dergelijke verwarmingselementen kunnen gemakkelijk worden afgeschuurd en beschadigd 25 en zelfs worden gebroken, bijvoorbeeld bij een te enthousiast schoonmaken van het raam. Als dit gebeurt neemt niet alleen het verwarmingsvermogen van het verwarmingsorgaan sterk af, doch de afname vindt plaats in een strook over de gehele raambreedte, welke hierdoor dikwijls niet vrij van condensa-30 tie kan worden gemaakt gedurende een aanmerkelijke tijd.

De uitvinding beoogt een paneel van de in de aanhef genoemde soort te verschaffen,waarbij ëén of meer van de genoemde nadelen zijn ondervangen. Bijzondere voordelen, die gepaard gaan met de verschillende kenmerken van de uit-35 vinding, komen hierna nog ter sprake.

Volgens de uitvinding heeft het elektrisch verwarmbaar doorzichtige paneel van de in de aanhef genoemde soort hiertoe het kenmerk, dat het verwarmingsorgaan bestaat uit elektrisch geleidende lak, die als een netwerk op het 40 substraat is aangebracht, waarbij de tussenruimten van het 8200071 . * ♦ Ier Ο -3- geleidende netwerk een maximum afmeting van 10 mm of minder hebben, terwijl althans nagenoeg geen enkele afzonderlijke lijn van het geleidende netwerk een grotere breedte heeft dan 0,5 mm.

5 Bij het beglazingspaneel volgens de uitvin ding is de onderbreking in de verdeling van het verwarmings-vermogen over het paneel tengevolge van een breuk in een enkele geleidende lijn gelokaliseerd, aangezien de stroom om de breuk heen wordt geleid door de overige lijnen van het 10 netwerk. De beperking van de maximum breedte van de afzonderlijke netwerklijnen is van bijzonder belang voor het zichtbare uiterlijk van het paneel bij gebruik als voertuig-achterraam. De lengte van de optische baan tussen de ogen van de bestuurder en het achterraam via de achteruitkijk-15 spiegel zal uiteraard afhankelijk zijn van het type en de grootte van het voertuig, doch voor nagenoeg alle privë-auto's ligt deze lengte tussen 2 en 3 meter. Een getal, dat dikwijls wordt genoemd voor het oplossend * . vermogen -4 van het gemiddeld menselijk oog, is 1 boogminuut of 3 x 10 20 radiaal, hetgeen overeenkomt met 0,6 mm bij 2 meter. In overeenstemming hiermede zal door het toepassen van dit kenmerk bij een uitvoering van het paneel volgens de uitvin-ding als achterraam voor een motorvoertuig, de breedte van de netwerklijnen in het algemeen kleiner zijn dan door het oog 25 van de bestuurder kan worden waargenomen indien deze door het achterraam via de achteruitkijkspiegel kijkt, zodat de netwerklijnen visueel niet zullen opvallen. De afzonderlijke lijnen van het geleidende netwerk hebben bij voorkeur een breedte van 0,3 mm.

30 Opgemerkt wordt, dat de trilling van een motorvoertuig, waarin het paneel is gemonteerd, de visuele indruk van een als een netwerk aangebracht verwarmingsorgaan verder zal beperken.

De minimumbreedte van een lijn zal een 35 functie zijn van de korrelgrootte van het gebruikte geleidende materiaal en van het proces, waarmee het wordt aangebracht. De geleidende lak kan van een organisch of glasachtig type zijn, dat fijn verdeelde metaaldeeltjes bevat.

Teneinde een goed uitzicht door het paneel 40 mogelijk te maken, hebben althans nagenoeg alle tussenruimten 8200071 * : M Qm» van het netwerk bij voorkeur een kleinste afmeting van tenminste 1,5. mm. Uiteraard kunnen enkele tussenruimten langs de rand van het verwarmingselement een kleinere afmeting hebben, doordat een gedeelte van de tussenruimten wordt 5 bezet door een déél van de geleiderstrook.

Bij voorkeur hebben althans nagenoeg alle tussenruimten een afmeting tussen 2 en 6 mm. Het is gebleken dat op deze wijze het beste compromis wordt bereikt tussen de zichtbaarheid door het paneel en de lokalisering van een 10 onderbreking in de verdeling van het verwarmingsvermogen over het verwarmingsorgaan, indien een netwerklijn wordt gebroken. Bovendien heeft bij toepassing van dit kenmerk-te zamen met de bij voorkeur toegepaste breedte van de netwerk-lijnen het verwarmingsorgaan het voorkomen van een sluier, 15 zodat bij toepassing van het paneel als voertuigachterraam een althans nagenoeg uniform uiterlijk voor de bestuurder van het voertuig wordt verkregen.

Uiteraard zal het aanbrengen van het netwerkvormige verwarmingsorgaan de zichtbare lichtdoorlatend-20 heid van het paneel verminderen. Bij voorkeur is het geleidende netwerk zodanig aangebracht, dat niet meer dan 20% van de zone van het paneel, die door de grens van het netwerk wordt omsloten, wordt bedekt, ten einde een voldoende zichtbaarheid door het paneel te waarborgen.

25 Volgens de uitvinding is het geleidende netwerk aangebracht in een rechthoekig of vierkant patroon, in een ruitvormig netwerkpatroon of in een hexagonaal net-werkpatroon.

Het paneel kan bestaan uit een enkel als 30 netwerk aangebracht verwarmingselement, dat de gehele zone van het paneel bedekt, welke dient te worden verwarmd, of het als netwerk aangebrachte geleidende materiaal kan worden beperkt tot een bepaalde zone van het paneel, waarvan het gewenst is dat deze anders wordt verwarmd dan de overige 35 delen van het paneel. Bij motorvoertuigachterramen brengen de fabrikanten bijvoorbeeld graag een achterraamwisser aan. Bij koud weer, indien het achterraam bevriest, blijkt dikwijls het wisserblad in de ruststand aan het raam vast te vriezen en de ijsvorming op het wisserblad is dikwijls gro-40 ter dan op het overige gedeelte van het raam. Het is gewenst 8200071 -5- om het wisserblad niet later vrij te maken dan de rest van het raam is ontdooid, en bij voorkeur zelfs eerder, zodat het wisserblad kan worden benut om gedeeltelijk gesmolten Ijs* van het raam af te wissen. Dit kan worden bereikt door 5 een verwarmingselement met een relatief hoog verwarmingsver-mogen aan te brengen· ter plaatse van de ruststand van de wisser. Het overige deel van het raam kan van een verwar-mingsorgaan met elke gewenste vorm zijn voorzien.

Bij voorkeur is het paneel voorzien van 10 een aantal als een netwerk aangebrachte verwarmingselementen.

van

Er kunnen bijvoorbeeld drie tot vijf‘dergeliuke elementen zijn aangebracht met een tussenafstand van 10 mm of minder bij uitvoeringsvormen, die als voertuigachterraam zijn uitgevoerd. Onder bepaalde omstandigheden kan hierdoor een 15 nuttige invloed worden uitgeoefend op de verdeling van het verwarmingsvermogen over het paneel. Het nadeel van een onderbreking in het verwarmingsvermogen, indien een enkel verwarmingselement van het rechtlijnige type wordt gebroken, is reeds besproken, aangezien het voordeel van de onderhavi-20 ge uitvinding is gelegen in een afname van de gevolgen van het breken van een enkele netwerklijn. Het toepassen van een aantal netwerkvormige verwarmingselementen heeft voordelen, indien een veel grotere scheur in het aangebrachte materiaal wordt gemaakt. Indien een grote scheur dwars op de richting 25 van de stroom verloopt binnen een enkel netwerkvormig verwarmingselement, zal het verwarmingsvermogen aan weerszijden van de scheur worden verminderd. Indien een aantal netwerkvormige verwarmingselementen wordt toegepast, zal het stroom-patroon in elk onbeschadigd element uiteraard niet worden 30. beïnvloed.

De in de praktijk noodzakelijke toepassing van een zilver bevattende geleidende lak bij verwarm-bare achterramen voor voertuigen en het feit, dat zilver duur is, zijn reeds opgemerkt. Door toepassing van de uit-35 vindjng;is het mogelijk om grotere hoeveelheden materiaal aan te brengen,zonder „het visuele uiterlijk van het paneel nadelig te beïnvloeden, hetgeen tot besparingen bij de fabricage kan leiden. Dit kan paradoxaal lijken, doch doordat grotere hoeveelheden materiaal kunnen worden aangebracht kan 40 aan elk practisch weerstandsvereiste worden voldaan door toe- 8200071 -6- passing van een geleider met een hogere soortelijke weerstand dan zilver, welke geleider goedkoper is dan zilver, zodat het niet. meer noodzakelijk is om zilver te gebruiken. Dienovereenkomstig bevat de geleidende lak van het als een netwerk 5 aangebrachte verwarmingsorgaan bij voorkeur een basismetaal of een mengsel van basismetalen als enige geleidende component. De uitdrukking "basismetaal" wordt hier gebruikt ter onderscheiding tussen de metalen, waarvoor deze uitdrukking wordt gebruikt en de edele metalen. Edele metalen zijn 10 zilver, goud en platina. Ten einde een goed compromis te bereiken tussen een gemakkelijk aanbrengen op het paneel, het geleidingsvermogen en de verouderingseigenschappen wordt het basismetaal of ten minste ëën van de basismetalen bij voorkeur gekozen uit aluminium, nikkel en koper.

15 Hierboven werd opgemerkt, dat de panelen vol gens de uitvinding als verwarmbaar achterraam voor een voertuig kunnen worden gebruikt en dat een gebruikelijke practi-sche eis is, dat het verwarmingselement of de elementen een totaal elektrisch geleidingsvermogen hebben van ongeveer 20 1 siemens. Indien een geleidend materiaal op een commercieel acceptabele wijze in massaproductie wordt aangebracht, blijkt in de praktijk de reproduceerbaarheid van de geleiding bij de verschillende panelen niet zo goed als gewenst kan •zijn.

25 Bij toepassing van een netwerkvormige struc tuur is gebleken, dat deze reproduceerbaarheid kan worden verbeterd door zoveel netwerklijnen te breken als noodzakelijk is om het geleidingsvermogen van het verwarmingsorgaan tot een gewenste waarde te verkleinen. Dit kan worden gedaan, 30 wanneer de weerstandswaarde van het verwarmingsorgaan beneden een gewenste waarde ligt. In de praktijk kan de reproduceerbaarheid worden verbeterd door een nominale overmaat aan geleidend materiaal aan te brengen en vervolgens een discontinuïteit in het netwerk aan te brengen.

35 Dienovereenkomstig kan volgens de uitvinding ten minste ëën netwerklijn van het als een netwerk aangebrachte verwarmingsorgaan zijn onderbroken door een discontinuïteit.

De panelen volgens de uitvinding, die dienen 40 als voertuigraam, hebben dikwijls een trapeziumvorm, waarbij 8200071 -7- de geleiderstroken in de richting van de bovenrand van het raam convergeren zodat de afstand tussen de geleiderstroken aan de bovenrand kleiner is. Als de overige parameters gelijk zijn, impliceert dit, dat het bovenste verwarmingselementge-5 deelte een grotere geleidingsvermogen zal hebben en derhalve een hoger verwarmingsvermogen dan het onderste verwarmings-elementgedeelte. Het kan derhalve gewenst zijn om de verdeling van het verwarmingsvermogen over het paneel te modificeren.

In het bijzonder bij een voertuigachterraam wordt het boven-10 gedeelte van het raam niet alleen door het joule-effect verwarmd, doch tevens door de convectie van de lucht, die door de onderste delen van het raam is verwarmd, zodat het dikwijls gewenst is, dat het bovengedeelte van het verwarmings-orgaan een lager verwarmingsvermogen heeft. Deze reductie van 15 het geleidingsvermogen van het netwerkvormige verwarmingsorgaan ter plaatse van het bovengedeelte van het raam kan eveneens worden bereikt door zoveel netwerklijnen te breken als . noodzakelijk is.

Bij een paneel, waarbij de geleiderstroken 20 naar de êne rand van het paneel convergeren, zodat de. onderlinge afstand ter plaatse van deze rand kleiner is, is volgens de uitvinding bij voorkeur ten minste éên netwerklijn 9 van'het als een netwerk aangebrachte verwarmingsorgaan hier ter plaatse onderbroken.

25 Een andere methode om de constantheid van de elektrische weerstand van de opeenvolgende panelen te verbeteren, die volgens de uitvinding kan worden toegepast, bestaat hierin, dat gebruik wordt gemaakt van de eigenschap, dat het verwarmingsorgaan een basismetaal omvat, dat elek-30 trolytisch op het als een netwerk aangebrachte materiaal wordt gedeponeerd. Of een bepaalde fabrikant dit kenmerk toepast, waardoor minder geleidend materiaal nodig is, zal o.a. afhankelijk zijn van de kosten van de extra elektrolytische bekledingsstap ten opzichte van de bespaarde kosten van de 35 lak. Dit kan uiteraard van tijd tot tijd variëren en ook van fabriek tot fabriek. Uiteraard kan een dergelijk elektro-lytisch bekleed verwarmingsnetwerk van êén of meer discontinuïteiten zijn voorzien.

Indien het verwarmingsorgaan van een paneel 40 volgens de uitvinding op de beschreven wijze elektrolytisch 8200071 -8- is bekleed, is het mogelijk om andere voordelen te bereiken.

Het zal duidelijk zijn, dat de op een afstand van elkaar gelegen geleiderstroken van het paneel een zo laag mogelijke weerstand moeten hebben als verenigbaar is met een 5 commercieel levensvatbaar product. Dit geldt in het bijzonder ten aanzien van die delen van een geleiderstrook, welke binnen enkele (bijvoorbeeld vijf) centimeters van een stroom-toevoerklem zijn gelegen, aangezien juist die delen gemakkelijk oververhit raken. Uit praktische overwegingen zal het .10 gehele paneel in een elektrolyt; worden gedompeld, zodat de geleiderstroken en verwarmingselementen gelijktijdig elektro-lytisch worden bekleed. Zoals werd opgemerkt, is het bij de fabricage van verwarmbare voertuigramen gewoonlijk gewenst, dat het verwarmingsorgaan een weerstand van ongeveer 'lil 15 bezit, zodat het paneel uit het elektrolyt; moet worden verwijderd als deze weerstandswaarde is bereikt, onafhankelijk van het feit, hoeveel materiaal op de geleiderstroken is neergeslagen. De uitvinding verschaft een methode om geleiderstroken te vormen, waarbij de elektrolytische neerslag van 20 metaal hierop sneller plaatsvindt, in het bijzonder nabij de stroomtoevoerklemmen. Volgens de uitvinding omvat elke geleiderstrook elektrisch geleidend materiaal, dat op het substraat is aangebracht in het gebied, dat door de geleiderstrook wordt bezet, in een zodanig patroon, dat het geleiden-25 de materiaal zich continu uitstrekt in de langsrichting van dit gebied van de strook, waarbij over het gebied verdeelde tussenruimten worden vrijgelaten, alsmede een elektrolytisch aangebrachte bekleding van een basismetaal. Op deze wijze kunnen geleiderstroken worden gevormd met een verhoogd ge-30 leidingsvermogen nabij de aansluitklemmen, waardoor gunstige geleidingseigenschappen bij gebruik van het paneel worden verkregen met als resultaat, dat een oververhitting van de geleiderstroken in het gebied van de aansluitklemmen wordt verminderd of geheel vermeden.

35 Het elektrolytisch aangebrachte basismetaal is bij voorkeur koper en/of nikkel.

Bij toepassing van een bovengenoemde patroons-gewijs aangebrachte geleiderstrook kan een nuttige modificatie van de verdeling van het verwarmingsvermogen worden be-40 reikt, door te waarborgen, dat althans enkele van de netwerk- 8200071 -9- lijnen rechtstreeks worden verbonden met één of meer van een aantal geleiderstrooklijnen, die deel uitmaken van de pa-troonsgewijs aangebrachte geleiderstrook. Dit kan gemakkelijk worden bereikt door te waarborgen, dat ëën of meer van de 5 netwerklijnen van het of een element van het verwarmingsorgaan. en/of ëën of meer van de geleiderstrooklijnen ten minste ëën discontinuïteit vertoont, waardoor een directe elektrische verbinding mogelijk is tussen de of ten minste één verwarmingselement en één of meer van de geleiderstrooklijnen.

10 Volgens de uitvinding kan in dit geval de of ten minste één van de geleiderstrooklijnen zijn onderbroken aan ëën zijde van de verbindingspunten met de netwerklijnen, waarbij de of elke onderbroken geleiderstrooklijn is verbonden met ten minste één andere geleiderstrooklijn door een in dwarsrich-15 ting verlopende lijn, die aan de tegenoverliggende zijde van de onderbreking bij. een aansluitpunt, waarmede een stroomtoevoer draad verbindbaar is, is gelegen.

De uitvinding wordt hierna nader toegelicht aan de hand van de tekening, waarin een aantal uitvoerings-20 voorbeelden schematisch is weergegeven.

Fig. 1 is een aanzicht van een uitvoeringsvorm van het verwarmbare paneel’ volgens de uitvinding.

* Fig. 2 is een aanzicht op grotere schaal van een uitvoeringsvorm van het verwarmbare paneel volgens 25 de uitvinding.

Fig. 3 en 4 zijn aanzichten van andere uitvoeringsvormen van het verwarmbare paneel volgens de uitvinding.

Fig. 5 is een detail van nog een andere 30 uitvoeringsvorm van de uitvinding.

In fig. 1 is een elektrisch verwarmbaar, licht doorlatend paneel 1 weergegeven, dat is voorzien van op een afstand van elkaar gelegen elektrisch geleidende stroken 2, 3, die met elkaar zijn verbonden door een elek-35 trisch geleidend verwarmingsorgaan 4. De geleiderstroken en het verwarmingsorgaan zijn aangebracht op een substraat 5 van beglazingsmateriaal. Bij het weergegeven uitvoeringsvoorbeeld bestaat het substraat 5 uit een gekromde, trapeziumvormige plaat van gehard glas, welke als voertuigachterraam kan wor-40 den gebruikt, hoewel het ook voor andere doeleinden kan worden 82 0 0 0 7 1 -10- benut. Het zal duidelijk zijn, dat de keuze van de vorm en de kromming van het substraat 5 aan de voertuigontwerper kunnen worden overgelaten en nagenoeg irrelevant zijn voor het doel van de onderhavige uitvinding. De bovenuiteinden van de 5 geleiderstroken 2,3 hebben een aansluitklem 6, resp. 7. Volgens de uitvinding bestaat het verwarmingsorgaan 4 uit een elektrisch geleidende lak, die als een netwerk op het substraat 5 is aangebracht. Op deze wijze wordt bereikt, dat een breuk in een enkele netwerklijn van het verwarmings-10 elements slechts een ondergeschikte invloed zal hebben op de verdeling van het verwarmingsvermogen over het paneel, aangezien de stroom nog door het gebroken element om de breuk heen kan vloeien en de stroom door de niet-gebroken elementen althans nagenoeg niet wordt beïnvloed.

15 Opgemerkt wordt, dat bij de weergegeven trape ziumvorm de bovenrand 8 van het verwarmingselement 4 korter is dan de onderrand 9. Aangezien de overige parameters gelijk zijn, betekent dit, dat het geleidingsvermogen en derhalve het verwarmingsvermogen van het bovengedeelte van het 20 verwarmingselement 4 groter zal zijn. Als het paneel 1 met de korte rand 8 van het verwarmingselement 4 aan de bovenzijde wordt geïnstalleerd, zal het paneelgedeelte, dat met het bovengedeelte van het verwarmingselement is bedekt, tevens worden verwarmd door convectie van de lucht, die door 25 de lagere delen is verwarmd. Teneinde deze effecten te compenseren om tijdens het gebruik een beter gelijkmatige temperatuurverdeling over het paneel te verkrijgen, kan een gewenst aantal van de netwerklijnen van het bovengedeelte van het verwarmingsorgaan 4 worden onderbroken, bijvoorbeeld 30 dicht bij één of beide van de geleiderstroken 2,3.

Bij een variant van de weergegeven uitvoeringsvorm is het in de tekening door het verwarmingsorgaan 4 in beslag genomen paneelgebied bedekt door drie als een netwerk aangebrachte geleidende verwarmingselementen. Bij 35 andere varianten wordt het paneelgebied verwarmd door twee, vier, vijf of zes als een netwerk aangebrachte geleidende verwarmingselementen.

Het netwerkpatroon van het verwarmingselement of -elementen kan bijvoorbeeld rechthoekig zijn, vierkant, 40 ruitvormig of hexagonaal.

8200071 -11-

In fig. 2 is een gedeelte van een uitvoeringsvorm van het verwarmbare paneel volgens de uitvinding in detail weergegeven, waarbij het paneel 10 bestaat uit een substraat 11 van beglazingsmateriaal, op de zijranden waarvan 5 geleiderstroken zijn aangebracht, waarvan er in fig. 2 één met 12 is aangeduid. Zoals in de fig. is weergegeven omvat de geleiderstrook een aantal in hoofdzaak evenwijdige lijnen 13 van een geleidende lak, die in de langsrichting van de geleiderstrookzone verlopen. Deze lijnen zijn ten minste aan 10 de bovenzijde van het paneel (niet weergegeven) met elkaar verbonden, waar tevens een aansluitklem is aangebracht. Door het patroon van de lijnen 13 wordt een lakbesparing verkregen bij vergelijking van de geleiderstrook 12 met een gelei-derstrook van dezelfde breedte, die door een uniforme lak-15 neerslag is gevormd. De weergegeven geleiderstrook loopt in benedenwaartse richting taps toe, dat wil zeggen in de van de aan de bovenzijde gelegen stroomtoevoerklem afgekeerde richting. Dit levert een verdere besparing aan geleidende lak op.

20 In fig. 2 zijn tevens twee delen van twee ver warmingselementen 14, 15 weergegeven, die zich tussen de geleiderstroken dwars over het paneel uitstrekken. De twee * verwarmingselementen 14, 15 zijn volgens een hexagonaal net- werkpatroon aangebracht, waarbij de tussenliggende spleet 16 25 is gevormd door één rij verticaal verlopende netwerklijnen weg te laten.

De verwarmingselementen 14, 15 zijn over de volle breedte van de geleiderstrook 12 hiermee verbonden.

Dit is bereikt door de verwarmingselementen aan te brengen 30 tot aan de rand van het substraat 11. Indien het gewenst is om het patroon van het verwarmingsvermogen 1 of beide verwarmingselementen te wijzigen, kan een gewenst aantal netwerklijnen worden onderbroken, zoals aan de hand van fig. 1 is toegelicht. Bij de uitvoeringsvorm volgens fig. 2 kan 35 een dergelijke onderbreking worden aangebracht in een tussenruimte 13a tussen twee geleiderstrooklijnen 13, zodat een gedeelte van of het gehele verwarmingselement direct is verbonden met slechts één of enkele van de lijnen 13.

Na het deponeren van de geleidende lak ter 40 verkrijging van de als een netwerk uitgevoerde verwarmings- 8200071 -12- elementen 14, 15 en de lijnen 13 van de geleiderstrook 12, wordt het paneel ondergedompeld in een elektrolyt t ten einde elektrolytisch een basismetaal op de lak aan te brengen. Een kopersulfaatoplossing is een geschikte elektrolyt.

5 voor het neerslaan van koper. Het elektrolytisch neerslaan vindt gedurende een zodanige periode plaats, dat het totale geleidingsvermogen van de verwarmingselementen op een gewenste waarde wordt gebracht. Uiteraard wordt gelijktijdig metaal neergeslagen op de lijnen 13 van de geleiderstroken 12.

10 Het is gebleken, dat door toepassing van een geleiderstrook van het weergegeven type de snelheid, waarmede de eléktroly-tische neerslag plaatsvindt, in het bijzonder nabij de aan-sluitklem hoog is. Dit resulteert in een geleiderstrook met gunstige geleidingseigenschappen, waardoor oververhitting 15 van de geleiderstrook nabij de aansluitklem wordt beperkt of zelfs geheel vermeden.

In fig. 3 is een andere uitvoeringsvorm van het verwarmingspaneel weergegeven, dat eveneens kan worden gebruikt als voertuigachterraam. Een substraat 17, dat' 20 bijvoorbeeld uit gehard glas bestaat, is aan.de linkerzij-rand voorzien van een geleiderstrook 18. Aan de rechterzijrand van het substraat 17 zijn twee geleiderstroken 19 en • 20 boven elkaar aangebracht. Aan het bovengedeelte van het paneel zijn de geleiderstroken 18 en 19 met elkaar verbonden 25 door een aantal verwarmingselementen 21-30. Deze elementen 21-30 zijn volgens het weergegeven uitvoeringsvoorbeeld van het conventionele rechtlijnige type. Inplaats van deze rechtlijnige verwarmingselementen kunnen desgewenst éën of meer als een netwerk aangebrachte verwarmingselementen worden -30 toegepast.

Over het ondergedeelte van het paneel verloopt een als een netwerk aangebracht verwarmingselement 31 tussen de geleiderstroken 18 en 20. Volgens een voorkeursuitvoeringsvorm van het paneel volgens fig. 3 is het netwerkvormige 35 verwarmingselement 31 zodanig uitgevoerd, dat het een groter verwarmingsvermogen per oppervlakteeenheid van het hierdoor verwarmde paneel heeft dan de bovenste verwarmingselementen 21-30, ten einde de verwarmingsinvloeden door convectie, waaraan het bovengedeelte van het paneel wordt blootgesteld, 40 te compenseren en ten einde een meer uniforme temperatuurver- 8200071 “13- deling over het paneel in de hoogterichting te verkrijgen. Volgens een variant van de uitvoeringsvorm uit fig. 3 is het geleidingsvermogen van het netwerkvormige element 31 nog verhoogd, zodat de temperatuur van het ondergedeelte van 5 het paneel hoger zal zijn dan die van het bovengedeelte van het paneel. Dit is in het bijzonder van voordeel, wanneer het paneel dient te worden uitgerust met een wisser, waarvan het wisserblad een ruststand heeft in het gebied van het net-werkvormige verwarmingselement 31.

10 Door de toepassing van twee geleiderstro- ken 19, 20 aan de éne zijde van het paneel kunnen.de verwar-mingselementgroep 21-30 en het verwarmingselement 31 desgewenst onafhankelijk worden ingeschakeld. Uiteraard kunnen de twee geleiderstroken 19, 20 desgewenst tot een enkele 15 geleiderstrook worden verbonden.

Bij de uitvoeringsvorm volgens fig. 4 is op een substraat 32 een drietal netwerkvormige verwarmingselementen 33, 34 en 35 aangebracht, die zich uitstrekken tussen geleiderstroken 36, 37 en 38 aan de éne zijde van het 20 substraat en een gemeenschappelijke geleiderstrook 39 aan de andere zijde van het substraat. Het centrale netwerkvormige verwarmingselement 34 is in het centrale gedeelte 40 versmald uitgevoerd. Hierdoor wordt de aan het centrale verwarmingselement 34 toegevoerde stroom in het centrale gedeelte 40 25 geconcentreerd, zodat dit gedeelte van het substraat sneller wordt verwarmd. Op deze wijze wordt een snelle ontdooiing of ontwaseming van het centrale gedeelte verkregen. Zoals uit fig. 4 blijkt hebben het boven- en onderverwarmingselement 33 en 35· gedeelten 41 en 42, welke die zones van het substraat 30 32 beslaan, die grenzen aan het versmalde centrale gedeelte 40 van het centrale element 34, zodat de boven- en onder-verwarmingselementen breder zijn uitgevoerd in hun centrale gedeelten dan aan de zijkanten van het paneel. Dit heeft een verlaging van de stroomdichtheid in deze verwarmingselementen 35 tot gevolg. Dit kan desgewenst worden vermeden door één of beide gedeelten 41 en 42 te isoleren door het netwerk door te snijden volgens de streeplijn zodat één of twee ongeveer trapeziumvormige zones van het substraat 32 zijn bekleed met netwerkvormig verwarmingselementmateriaal, dat niet kan worden 40 gevoed. Het kan uiteraard gewenst zijn om een verlaagde 8200071 -14- stroomdichtheid in het bovenste verwarmingselement te handhaven, ten einde een compensatie te verschaffen voor het genoemde convectie-verwarmingseffect.

Een andere methode om een dergelijke ver-5 mindering van de stroomdichtheid in het bovenste verwarmingselement 33 te verkrijgen, is het onderbreken van het verwar-mingsnetwerk, zoals bij 43 is aangegeven, waardoor een discontinuïteit wordt verkregen.

Als voorbeelden van geschikte materialen, 10 die kunnen worden gebruikt voor het vormen van de netwerkvormige verwarmingselementen op een paneel volgens de uitvinding, kunnen worden genoemd de door Engelhard uit Valley Road, Cinderford, Gloucestershire geleverde materialen onder de referenties T-2497 (aluminium bevattende lak) en T-3731 15 (nikkel bevattende lak). De kosten van deze lakken bedragen ongeveer 40% van de kosten van een zilver bevattende lak.

In fig. 5 is een paneel weergegeven, dat een substraat 44 van beglazingsmateriaal omvat, op een zijrand waarvan een geleiderstrook *45 is aangebracht. De ge-20 leiderstrook 45 is voorzien van een aansluitgedeelte 46, dat met een stroomtoevoerdraad verbindbaar is en van lijnen 47, 48, die zich langs de rand van het paneel uitstrekken.

Twee als een netwerk gevormde verwarmingselementen 49, 50 zijn eveneens op het substraat 44 aangebracht. De netwerk-25 lijnen 51 van het éne verwarmingselement 49 zijn onderbroken bij 54 in een tussenruimte 55 tussen de lijnen 47 en 48 van de geleiderstrook 45, zodat deze netwerklijnen 51 slechts rechtstreeks zijn verbonden met de lijnen 47 van de geleiderstrook 45, terwijl de netwerklijnen van het andere element 30 50 met alle lijnen 47, 48 van de geleiderstrook zijn verbonden. Aan de éne zijde van de verbindingspunten tussen de netwerkli jnen 51 en de lijnen 47 zijn de lijnen 47 tussen het verwarmingselement 49 en het aansluitgedeelte 46 onderbroken door een discontinuïteit 52. Aan de tegenover de discontinuï-35 teit 52 bij het aansluitgedeelte 46 gelegen zijde zijn de onderbroken lijnen 47 verbonden met de overige lijnen 48 door één of meer dwarsverbindingen 53. Hierdoor wordt bereikt, dat de stroom voor het verwarmingselement 49 alleen door de ononderbroken lijnen 48, de dwarsverbindingen 53 kan vloeien en 40 vervolgens door de onderbroken lijnen 47. Hierdoor wordt het 8200071 -15- . * * verwarmingsvermogen van het verwarmingselement 49 beperkt.

8200071

Claims (17)

1. Elektrisch verwarmbaar doorzichtig paneel, voorzien van op een afstand van elkaar gelegen, elektrisch geleidende stroken, die met elkaar zijn verbonden door een elektrisch geleidend verwarmingsorgaan, dat op een 5 substraat van beglazingsmateriaal is aangebracht, met het kenmerk, dat het verwarmingsorgaan (4) bestaat uit elektrisch geleidende lak, die als een netwerk op het substraat is aangebracht, waarbij de tussenruimten van het geleidende netwerk een maximum afmeting van 10 mm of minder 10 hebben, terwijl althans nagenoeg geen enkele afzonderlijke lijn van het geleidende netwerk (4) een grotere breedte heeft dan 0,5 mm.

2. Paneel volgens conclusie 1, m e t het kenmerk, dat de breedte van de afzonderlijke lijnen 15 van het geleidende netwerk (4) kleiner is dan 0,3 mm.

3. Paneel volgens conclusie 1 of 2, m e t het k-enmerk, dat althans nagenoeg alle tussenruimten van het geleidende netwerk (4) een kleinste afmeting van ten minste 1,5 mm hebben.

4. Paneel volgens conclusie 3, m e t het kenmerk, dat althans nagenoeg alle tussenruimten een afmeting van 2-6 mm hebben.

5. Paneel volgens één der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het geleidende 25 netwerk (4) zodanig is uitgevoerd, dat het niet meer dan 20% van de door de grenslijn van het netwerk omsloten zone van het paneel bedekt.

6. Paneel volgens één der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het geleidende 30 netwerk (4) is aangebracht in een hexagonaal, rechthoekig of ruitvormig patroon.

7. Paneel volgens één der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het paneel is voorzien van een aantal netwerkvormige verwarmingselementen 35 (14, 15).

8. Paneel volgens één der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de geleidende lak van het netwerkvormige verwarmingsorgaan (4) een basismetaal 8200071 -17- *· of een mengsel van basismetalen als enige geleidende component bevat.

9. Paneel volgens conclusie 8, m e t het kenmerk, dat het of ten minste een van de basis- 5 metalen is gekozen uit de groep aluminium, nikkel en koper.

10. Paneel volgens ëên der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat ten minste één netwerklijn van het netwerkvormige verwarmingsorgaan (33) is onderbroken door een discontinuïteit (43).

11. Paneel volgens conclusie 10, me t het kenmerk, dat de geleiderstroken (36, 39) in de richting van een rand van het paneel convergeren, zodat de afstand tussen de geleiderstroken in dit randgebied is verkleind, waarbij ten minste één netwerklijn van het netwerk- 15 vormige verwarmingsorgaan (33) in dit gebied is onderbroken.

12. Paneel volgens één der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat het verwarmingsorgaan (4) een basismetaal omvat, dat elektrolytisch is neergeslagen op het als een netwerk aangebrachte materiaal.

13. Paneel volgens één der voorgaande con clusies, met het ken merk, dat elke geleider-strook (12, 45) bestaat uit een elektrisch geleidend materiaal , dat in een patroon (13 of 47, 48) is aangebracht op het door de geleiderstrook in beslag te nemen gebied, zodat 25 het geleidende materiaal zich continu in de langsrichting van dit gebied uitstrekt, waarbij vrije, over dit gebied verdeelde tussenruimten (13a, 55) zijn vrijgelaten, alsmede uit een elektrolytisch aangebrachte basismetaalbekleding.

14. Paneel volgens conclusie 12 of 13, 30 met het kenmerk, dat het elektrolytisch aangebrachte basismetaal koper en/of nikkel is.

15. Paneel volgens conclusie 13, me t het kenmerk, dat althans enkele van de netwerklijnen (51) rechtstreeks zijn verbonden met slechts één of enkele 35 (47) van een aantal geleiderstrooklijnen (47, 48), die deel uitmaken van de volgens een patroon aangebrachte geleider-strook.

16. Paneel volgens conclusie 15, me t het kenmerk, dat één of enkele van de netwerklijnen 40 (51) van het of een element (49) van het verwarmingsorgaan 8200071 / -18- en/of één of enkele van de lijnen (47, 48) ten minste één discontinuïteit (54) vertonen, waardoor een rechtstreekse elektrische verbinding is verkregen tussen het of ten minste één verwarmingselement (49) en slechts één of enkele (47) 5 van de geleiderstrooklijnen.

17. Paneel volgens conclusie 16, me t het kenmerk, dat de of ten minste één van de gelei-derstrooklijnen (47) is onderbroken aan de éne zijde van de verbindingspunten hiervan met de netwerklijnen (51), waarbij 10 de of elke onderbroken geleiderstrooklijn (47) is verbonden met ten minste één andere geleiderstrooklijn (48) door een dwarsverbinding (53), die is gelegen aan de tegenover de onderbreking (52) bij een aansluitpunt (46) gelegen zijde, welk aansluitpunt verbindbaar is met een stroomtoevoerdraad. 15 \ 8200071