NL2000907C2 - Urologische röntgenwerkplek. - Google Patents

Description

UROLOGISCHE RÖNTGENWERKPLEK

De uitvinding heeft betrekking op een urologische röntgenwerkplek met een röntgenbron en een röntgenontvanger.

5 Voor het uitvoeren van percutane ingrepen in de urodiagnostiek of urotherapie zijn urologische röntgenwerkplekken bekend, waarbij een patiënt op een patiëntligtafel tussen een röntgenbron en een röntgenontvanger is geplaatst, waarbij de systeemas van het röntgensysteem, dat wil zeggen de middenas tussen röntgenbron en röntgenontvanger, loodrecht ten opzichte van de vlakke zijde van de patiëntligtafel loopt.

10 Uit DE 198 43 680 Cl is een urologische werkplek bekend, waarbij de röntgen bron en de röntgenontvanger telkens in een parallel aan het ligvlak van de patiëntligtafel verlopend vlak onafhankelijk van elkaar vrij bewogen kunnen worden, om het op deze wijze mogelijk te maken om verschillende diagnostisch of therapeutisch relevante gebieden van de patiënt te kunnen bekijken of behandelen, zonder hiertoe een verplaat-15 sing van de patiënt te hoeven uitvoeren. De röntgenbron en de röntgenontvanger zijn hiertoe aan een zuilvormig vasthoudelement aangebracht, dat zich aan een langszijde van de patiëntligtafel bevindt en hiermee vast is verbonden. Röntgenbron en röntgenontvanger zijn telkens beweegbaar aangebracht in een apparaathouder, die zich uitgaande van het zuilvormige vasthoudelement boven respectievelijk onder de patiëntlig-20 tafel uitstrekt, zodat deze zich tussen de röntgenbron en de röntgenontvanger bevindt. Op deze wijze is een langszijde van de patiëntligtafel voor de arts vrij toegankelijk.

Om in het bijzonder bij urologische ingrepen de toegang van de arts tot therapeutisch relevante gebieden van de patiënt te vergemakkelijken, is uit DE 199 57 129 B4 een urologische röntgenwerkplek bekend, waarbij standzuil en vasthoudelement niet in 25 het midden aan de langszijde van de patiëntligtafel maar aan zijn hoofdeinde zijn aangebracht. Röntgenbron en röntgenontvanger zijn in de richting van de lengteas van de patiëntligtafel verschuifbaar aan een zich in de richting van deze lengteas uitstrekkende kraanarm aangebracht, zodat de arts aan beide zijden van de patiënt vrije toegang heeft. Op deze wijze is de uitvoering van de chirurgische ingreep voor de arts in verschillende 30 posities ten opzichte van de patiënt mogelijk gemaakt.

De principiële opbouw van een dergelijke bekende urologische röntgenwerkplek is in figuur 7 veraanschouwelijkt. Bij een dergelijke urologische röntgenwerkplek bevindt een patiëntligtafel 2 zich tussen een röntgenbron 4 en een röntgenontvanger 6, 3 0 0 9 0 7 2 waarvan het zend- respectievelijk ontvangvlak 8 respectievelijk 10 parallel aan de vlakke zijde van de patiëntligtafel 2 zijn aangebracht. Röntgenbron 4 en röntgenont-vanger 6 zijn telkens aan apparaathouders 12 respectievelijk 14 telkens in een loodrecht ten opzichte van het tekenvlak verlopend vlak beweegbaar aangebracht. De apparaat-5 houders 12 en 14 zijn aangebracht aan een apparaatdrager 16, die aan de langszijde van de patiëntligtafel 2 aan diens hoofdeinde is aangebracht en hieraan is gefixeerd. De apparaathouders 12 en 14 zijn zodanig uitgevoerd, dat de systeemas 20 van het uit röntgenbron 4 en röntgenontvanger 6 bestaande röntgensysteem verplaatst kan worden in een ten opzichte van de lengteas van de patiëntligtafel 2 loodrecht werkvlak 17, dat 10 op afstand van de apparaathouder 16 ligt, zodat de arts aan beide zijden van de patiëntligtafel 2 in het gebied van dit werkvlak 17 vrije toegang heeft.

Om therapeutische of diagnostische redenen is het vaak noodzakelijk dat de röntgenstraling schuin op een patiënt 18 valt, dat wil zeggen dat de systeemas 20 van het uit röntgenbron 4 en röntgenontvanger 6 bestaande röntgensysteem schuin ten opzichte 15 van het sagittale mediaanvlak 22 van de patiënt 18 verloopt. Om een dergelijke schuine instraling bij de bekende urologische röntgenwerkplekken mogelijk te maken, wordt daarom de patiënt 18 met een lighulp 24, bijvoorbeeld een gelkussen, zodanig schuin gepositioneerd, dat de vereiste schuine instraling ook bereikt kan worden met een röntgensysteem, waarvan de systeemas 20 constructie-gerelateerd loodrecht ten opzichte 20 van het ligvlak van de patiëntligtafel 2 verloopt. Een dergelijke schuine ligging is complex en onnauwkeurig en vereist de plaatsing van lighulpen, zodat een uit therapeutische of diagnostische gezichtspunten tijdens het onderzoek of de ingreep op zichzelf noodzakelijke verplaatsing in een uit diagnostische of therapeutische gezichtspunten betere positie in veel gevallen achterwege blijft. Bovendien is een ongemakkelijke 25 schuine ligging van de patiënt ook verbonden met een verhoogde instabiliteit van zijn positie.

Aan de uitvinding ligt nu de doelstelling ten grondslag om een urologische rönt-genwerkplek van de in het begin genoemde soort aan te geven, waarmee het mogelijk is om röntgenbeelden met schuin ten opzichte van het mediaanvlak van de patiënt inval-30 lende röntgenstralen te genereren, zonder dat hiertoe een schuine ligging van de patiënt nodig is.

De genoemde doelstelling wordt volgens de uitvinding bereikt met een urologische werkplek met de kenmerken van conclusie 1.

3

Volgens deze kenmerken omvat de urologische werkplek een röntgenbron en een röntgenontvanger, die telkens zodanig zijn aangebracht aan een apparaathouder van een zich aan de langszijde van een patiëntligtafel bevindende apparaatdrager, dat ze in een loodrecht ten opzichte van de lengteas van de patiëntligtafel georiënteerd werkvlak 5 tegenover elkaar liggend en onafhankelijk van elkaar in verschillende posities op een rond een gemeenschappelijk centrum verlopende cirkelbaan gepositioneerd kunnen worden.

Op deze wijze is de generering van röntgenopnamen mogelijk, waarbij de röntgenstralen het lichaam van een patiënt schuin ten opzichte van diens sagittale mediaan-10 vlak doorkruisen, zonder dat hiertoe een instabiele schuine ligging van de patiënt plaats hoeft te vinden. Aangezien voor de instelling van de instraalhoek van de röntgenstralen slechts een instelling van componenten van het röntgensysteem noodzakelijk is, kan de uroloog tijdens de ingreep of tijdens de diagnose met geringe complexiteit fijne instellingen en correcties uitvoeren. Dit vergemakkelijkt voor hem zowel een optimalisatie 15 van de kwaliteit van de röntgenbeelden als ook de uitvoering van een beeld-ondersteunde ingreep.

In de zin van de onderhavige uitvinding kunnen röntgenbron en röntgendetector dan onafhankelijk van elkaar worden gepositioneerd wanneer ze niet star mechanisch met elkaar zijn verbonden, dat wil zeggen mechanisch gedwongen zijn gekoppeld, zo-20 dat ze op grond van hun mechanische lagering onafhankelijk van elkaar in verschillende posities op de cirkelbaan verplaatst kunnen worden. Met andere woorden: ze kunnen ook dan in de zin van de uitvinding onafhankelijk van elkaar worden gepositioneerd, wanneer in de praktijk deze beweging of verplaatsing door een aansturing van overeenkomstige aandrijfaggregaten gelijktijdig plaatsvindt.

25 Volgens een verder kenmerk van conclusie 1 ligt het werkvlak op afstand van de apparaatdrager, die zich in het bijzonder aan de hoofdzijde van de patiëntligtafel bevindt. Door deze maatregel wordt een symmetrische patiënttoegang mogelijk gemaakt, dat wil zeggen de arts heeft in het werkvlak aan beide langszijden van de patiëntligtafel vrije toegang tot het diagnostisch of therapeutisch relevante gebied van de patiënt, wat 30 bij een gebruikelijk C-boog-röntgensysteem constructie-gerelateerd niet mogelijk is.

Voordelige uitvoeringen zijn in de verdere onderconclusies aangegeven.

Voor de verdere uiteenzetting van de uitvinding wordt verwezen naar de uitvoe-ringsvoorbeelden van de tekening.

4

Figuur 1 en figuren 3-6 tonen telkens een grof schematische weergave van een urologische röntgenweikplek volgens de uitvinding in een aanzicht in de richting van de langszijde van de patiëntligtafel,

Figuur 2 toont een bovenaanzicht op de röntgen werkplek van boven, eveneens in 5 een principeweergave,

Figuur 7 toont een eveneens grof vereenvoudigde schematische weergave van een urologische röntgenwerkplek volgens de stand van de techniek met een schuin op de patiëntligtafel gelegen patiënt.

Volgens figuur 1 omvat de urologische röntgenwerkplek net zoals de uit DE 199 10 57 129 B4 bekende röntgenwerkplek, naar de openbaringsinhoud waarvan in deze aan vrage nadrukkelijk wordt verwezen, een apparaatdrager 30, die aan de langszijde van de patiëntligtafel 2 aan diens hoofdzijde is aangebracht. Aan een in de richting van de patiëntligtafel 2 overhangende apparaathouder 32 is de röntgenbron 4 zwenkbaar rond een parallel aan de lengteas 33 van de patiëntligtafel 2, dat wil zeggen loodrecht ten 15 opzichte van het tekenvlak en ten opzichte van het werkvlak 17, verlopende lageras 34 in de richting van de dubbele pijl 36 aangebracht. De röntgenbron 4 is aan de apparaathouder 32 in een dwars ten opzichte van de lengteas 33 van de patiëntligtafel 2 verlopende rail 38 verschuifbaar in de richting van de dubbele pijl 40, dat wil zeggen loodrecht ten opzichte van de lengteas 33 van de patiëntligtafel 2 aangebracht, zodat hij in 20 het werkvlak 17 lineair bewogen kan worden. Aanvullend hiertoe is de röntgenbron 4 ofwel aan de apparaathouder 32 zelf ofwel, zoals in het uitvoeringsvoorbeeld is weergegeven, door een verticale verschuifbaarheid van de apparaathouder 32 in het werkvlak 17 qua hoogte verstelbaar in de richting van de dubbele pijl 42 aangebracht. Op deze wijze wordt een beweging van de röntgenbron langs een cirkelboog of een cirkel-25 baan 44 in het parallel aan het tekenvlak en loodrecht ten opzichte van de lengteas 33 van de patiëntligtafel 2 verlopende werkvlak 17 mogelijk gemaakt, waarvan het centrum C ten opzichte van de patiëntligtafel 2 plaatsvast is, en zich in het weergegeven voorbeeld boven de patiëntligtafel 2 en op een afstand tot de lageras 34 bevindt. Met andere woorden: lageras 34 en draaias van de cirkelbaan 44 vallen niet samen.

30 Een dergelijke gecombineerde lineaire beweging en zwenkbeweging wordt ook uitgevoerd met de op analoge wijze aan een slechts schematisch aangeduide, overhangende apparaathouder 45 aangebrachte röntgenontvanger 6, zodat zendvlak 8 van de röntgenbron 4 en ontvangvlak 10 van de röntgenontvanger 6 in werkpositie parallel aan 5 elkaar zijn georiënteerd en hun de systeemas 20 vormende middelloodlijnen samenvallen. Deze gecombineerde lineaire beweging en zwenkbeweging van de röntgenontvan-ger 6 is in de figuur door de dubbele pijlen 46, 47 en 48 (zwenkbeweging rond lageras 49) veraanschouwelijkt. Röntgenbron 4 en röntgenontvanger 6 worden op deze wijze 5 telkens op de cirkelbaan 44 rond het gemeenschappelijke centrum (isocentrum) C gepositioneerd, dat wil zeggen de systeemas 20 wordt rond het centrum C gezwenkt.

Röntgenbron 4 en röntgenontvanger 6 kunnen daarbij ofwel door een onafhankelijk van elkaar plaatsvindende beweging synchroon (gelijktijdig) ofwel asynchroon (na elkaar) in de betreffende werkpositie worden bewogen.

10 De de patiënt 18 passerende röntgenstraling plant zich in de in figuur weergege ven werkpositie schuin voort onder een hoek α ten opzichte van het sagittale mediaan-vlak 22 van de patiënt 18.

In het bovenaanzicht volgens figuur 2 is te herkennen dat de apparaathouder 32 is opgebouwd uit een dwars ten opzichte van de langszijde van de patiëntligtafel 2 verlo-15 pende dwarsdrager 32a, waaraan in deze dwarsrichting verschuifbaar een langsdrager 32b is aangebracht, aan het vrije einde waarvan zwenkbaar de röntgenbron 4 is aangebracht. Daardoor bevindt het zich loodrecht ten opzichte van het tekenvlak verlopende werkvlak 17 zich op een afstand a tot aan de hoofdzijde van de patiëntligtafel 2 aangebrachte apparaatdrager 30, zodat de arts in dit werkvlak 17 aan beide zijden van de pa-20 tiëntligtafel 2 vrije toegang tot de patiënt heeft.

Figuur 3 toont nu de urologische werkplek volgens figuur 1 en 2 in een werkpositie, waarbij röntgenbron 4 en röntgenontvanger 6 in een ten opzichte van figuur 1 tegenoverliggende hoekpositie -a op de cirkelbaan 44 zijn bewogen.

In de uitvoeringsvoorbeelden volgens de figuren 4 en 5 wordt de qua plaats ver-25 anderbare lagering van de röntgenbron 4 bereikt door een schamiergewricht 50 met twee schamierassen 52 en 54, via welke de apparaathouder 32 aan de apparaatdrager 30 is aangebracht. Om op deze wijze een orbitale beweging van de röntgenbron 4 rond een centrum C mogelijk te maken, is een aanvullende hoogteverstelling van de apparaatdrager 30 voorzien, die door een dubbele pijl 56 is veraanschouwelijkt. Op gelijke wij-30 ze voert ook de röntgenontvanger 6 via een met een schamiergewricht aan de apparaatdrager 30 aangebrachte apparaathouder, een synchrone beweging met de röntgenbron 4 uit, waarbij ook bij dit uitvoeringsvoorbeeld net als in de beide voorafgaande uitvoeringsvoorbeelden röntgenbron 4 en röntgenontvanger 6 ofwel mechanisch gedwongen 6 gekoppeld kunnen zijn ofwel door een onafhankelijk van elkaar plaatsvindende beweging synchroon (gelijktijdig) of asynchroon (na elkaar) in de betreffende werkpositie bewogen kunnen worden.

In het uitvoeringsvoorbeeld volgens figuur 6 zijn zowel röntgenbron 4 als ook 5 röntgenontvanger 6 aangebracht langs een cirkelboogvormig railsegment 60 respectievelijk 62, waarvan de radiusmiddelpunten samenvallen, en die een cirkelbeweging van röntgenbron 4 en röntgenontvanger 6 rond het centrum C mogelijk maken.

Als alternatief voor de in de figuren weergegeven uitvoeringsvoorbeelden is het ook mogelijk om zowel röntgenbron 4 als röntgenontvanger 6 aan het vrije einde van 10 een meerdere assen omvattende robotarm aan te brengen. Bovendien kunnen ook mechanische uitvoeringsvormen voor de beweging van röntgenbron 4 enerzijds en röntgenontvanger 6 anderzijds worden gerealiseerd, die verschillend van elkaar zijn. Bijvoorbeeld kan een plaatsveranderbaarheid van de röntgenontvanger 6 volgens figuur 5 zijn gecombineerd met een plaatsveranderbaarheid van de röntgenbron 4 volgens figu-15 ren 1 tot en met 4.

0 009 0 7

Claims (5)

1. Urologische röntgenwerkplek met een röntgenbron (4) en een rÖntgenontvan-ger (6), die telkens aan een apparaathouder (32, 14) van een zich aan de langszijde van 5 een patiëntligtafel (2) bevindende apparaatdrager (30) zodanig zijn aangebracht, dat ze in een loodrecht ten opzichte van de lengteas (33) van de patiëntligtafel (2) georiënteerd werkvlak (17) tegenover elkaar liggend en van elkaar onafhankelijk in verschillende posities op een rond een gemeenschappelijk centrum (C) verlopende cirkelbaan (44) gepositioneerd kunnen worden en waarbij de apparaatdrager (30) op afstand ligt 10 van het werkvlak (17).

2. Urologische röntgenwerkplek volgens conclusie 1, waarbij de apparaatdrager (30) aan de hoofdzijde van de patiëntligtafel (2) is aangebracht.

3. Urologische röntgenwerkplek volgens één van de voorgaande conclusies, waarbij de röntgenbron (4) en/of de röntgenontvanger (6) zwenkbaar rond een loodrecht ten opzichte van dit werkvlak (17) verlopende lageras (34, 49; 52, 54) en in dit werkvlak (17) lineair (40, 42,47,46) beweegbaar zijn aangebracht.

4. Urologische röntgenwerkplek volgens één van de conclusies 1 — 2, waarbij röntgenbron (4) en/of röntgenontvanger (6) langs een cirkelboogvormig railsegment (60 respectievelijk 62) zijn aangebracht.

5. Urologische röntgenwerkplek volgens één van de conclusies 1-2, waarbij de 25 röntgenbron (4) en/of de röntgenontvanger (6) aan het vrije einde van een meerdere assen omvattende robotarm zijn aangebracht. 300007