NL1005318C2 - Inrichting voor het bewerken van een werkstuk, alsmede werkwijzen voor toepassing bij een dergelijke inrichting. - Google Patents

Description

*

Inrichting voor het bewerken van een werkstuk, alsmede werkwijzen voor toepassing bij een dergelijke inrichting

De uitvinding heeft betrekking op een inrichting voor het bewerken van een werkstuk, voorzien van aandrijfmiddelen voor het roteren van een drager om een rotatieas, een gereedschap voor het bewerken van het werkstuk, middelen 5 voor het verplaatsen van het gereedschap ten opzichte van de aandrijfmiddelen in een x- en een y-richting en een besturingseenheid met een geheugen voor een of meer besturingsprogramma's, waarbij de besturingseenheid is ingericht voor het besturen van de verplaatsingsmiddelen volgens een 10 besturingsprogramma zodanig dat het gereedschap een of meer gewenste banen volgt voor het bewerken van het werkstuk, alsmede op een werkwijze voor het vastleggen van een besturingsprogramma voor en een werkwijze voor het besturen van een dergelijke inrichting.

15 Inrichtingen van de bovengenoemde soort zijn in verschillende uitvoeringsvormen bekend en kunnen zijn uitgevoerd voor het verspanend of niet-verspanend bewerken van het werkstuk. Bekende inrichtingen zijn bijvoorbeeld draaibanken, forceermachines of dergelijke. Gewoonlijk wordt 20 bij de bekende inrichting in een leer(teach in)- of programmeer fase een besturingsprogramma in het geheugen vastgelegd, waarna de besturingseenheid in de produktiefase de verplaatsingsmiddelen volgens het besturingsprogramma bestuurt, zodat het gereedschap volgens de gewenste baan of banen 25 langs het in de inrichting ingespannen werkstuk wordt verplaatst voor het uitvoeren van de gewenste bewerking van het werkstuk. Bij de bekende inrichtingen doet zich het probleem voor, dat bij een wisseling van het gereedschap of bij een bewerking van het gereedschap de contour van het 30 gereedschap en/of de positie daarvan ten opzichte van de rotatieas niet meer overeenkomen met de contour en/of positie tijdens de leer- of programmeerfase, in het bijzon- 1005318 2 der indien het gereedschap buiten de inrichting vooraf ingesteld moet worden. Een ander probleem is, dat bij onderhoud of reparatie van de inrichting, waarbij bijvoorbeeld de verplaatsingsmiddelen van het frame van de inrich-5 ting worden losgenomen, het nagenoeg onmogelijk is de verplaatsingsmiddelen weer in precies dezelfde stand op dit . frame vast te zetten. In dergelijke gevallen treedt in feite een verandering op in een of meer inrichtingsparameters, die van invloed zijn op het besturingsprogramma, waardoor 10 het vastgelegde programma niet meer kan worden gebruikt.

Het is dan nodig het besturingsprogramma voor het betreffende produkt opnieuw in een leer- of programmeertase in het geheugen vast te leggen.

Bij de seriefabricage van grote aantallen gelijke 15 produkten, zullen gewoonlijk meerdere inrichtingen van de bovengenoemde soort hetzelfde werkstuk vervaardigen. Bij de bekende inrichtingen moet dan voor elke inrichting in een leer- of programmeertase een besturingsprogramma in het geheugen worden vastgelegd. Het is dan nagenoeg onmogelijk 20 de produktietijd voor alle inrichtingen die hetzelfde produkt vervaardigen precies gelijk te krijgen. Dit is een nadeel, in het bijzonder indien de bewerkte werkstukken van twee of meer inrichtingen vervolgens in een gemeenschappelijke volgende inrichting een verdere bewerking moeten 25 ondergaan.

De uitvinding beoogt een inrichting van de in de aanhef genoemde soort te verschaffen, waarbij deze bezwaren op eenvoudige en doeltreffende wijze zijn ondervangen.

Hiertoe heeft de inrichting volgens de uitvinding het 30 kenmerk, dat de besturingseenheid is ingericht voor het meten van ten minste één inrichtingsparameter, welke inrich-tingsparameter bij het(elk) besturingsprogramma is vastgelegd, waarbij de besturingseenheid is ingericht voor het vergelijken van de vastgelegde inrichtingsparameter met de 35 gemeten inrichtingsparameter en de besturingseenheid bij een verschil tussen de vastgelegde en de gemeten inrichtings-pa-rameter(s) het(elk) besturingsprogramma zodanig aanpast, 10053 18 3 dat het gereedschap de gewenste baan(banen) volgt.

De uitvinding berust op het inzicht, dat door het vastleggen van de inrichtingsparameters, zoals de hoek tussen de rotatieas en één van de verplaatsingsrichtingen 5 en/of de contour van het gereedschap en de positie daarvan ten opzichte van de rotatie-as, bij het besturingsprogramma dit besturingsprogramma in feite onafhankelijk wordt gemaakt van deze parameters. Door de besturingseenheid deze parameters te laten meten, voordat een werkstuk volgens een 10 besturingsprogramma wordt bewerkt, kan de besturingseenheid het verschil tussen de bij het betreffende besturingsprogramma vastgelegde waarden en de gemeten waarden vaststellen en indien een verschil aanwezig is het besturingsprogramma zodanig aanpassen, dat het gereedschap ondanks de afwijkin-15 gen de gewenste baan resp. banen volgt. Dit betekent, dat bij een wisseling van het gereedschap of bij een bewerking van het gereedschap een nieuwe leer- of programmeerfase voor het voortzetten van de produktie volgens een reeds vastgelegd besturingsprogramma niet meer nodig is. Bovendien kan 20 een besturingsprogramma dat in een leer- of programmeerfase op een bepaalde inrichting is vastgelegd tezamen met de bijbehorende inrichtingsparameter(s), zonder enig probleem bij andere inrichtingen worden toegepast, waarbij door het meten van de inrichtingsparameter(s) door de besturingseen-25 heid dit besturingsprogramma eenvoudig aan de betreffende inrichting kan worden aangepast. Alle inrichtingen zullen dan dezelfde produktietijd hebben. Bovendien behoeft slechts voor één inrichting een leer- of programmeerfase te worden doorlopen, waarna het besturingsprogramma op alle overige 30 inrichtingen die hetzelfde produkt moeten vervaardigen, kan worden toegepast.

Bovendien heeft de inrichting volgens de uitvinding het voordeel, dat een gebruiker van de inrichting bij de fabrikant of een andere toeleverancier een besturings-35 programma voor het vervaardigen van een bepaald produkt kan bestellen, welk programma de leverancier op een beschikbare 10053 18 4 machine in een leer- of programmeertase kan vastleggen en vervolgens aan de gebruiker kan leveren.

De uitvinding verschaft dan ook tevens een werkwijze voor het vastleggen van een besturingsprogramma voor een 5 inrichting voor het bewerken van een werkstuk, welke inrichting is voorzien van aandrijfmiddelen voor het roteren van een drager om een rotatieas, een gereedschap voor het bewerken van het werkstuk, middelen voor het verplaatsen van het gereedschap ten opzichte van de aandrijfmiddelen in een 10 x- en een y-richting en een besturingseenheid met een geheugen voor een of meer besturingsprogramma's, waarbij in een leer- of programmeerfase een bewerking op het werkstuk wordt uitgevoerd en een of meer banen, die door het gereedschap worden gevolgd bij het bewerken van het werkstuk in de 15 vorm van een besturingprogramma voor de verplaatsingsmidde-len in het geheugen worden vastgelegd, met het kenmerk, dat ten minste één inrichtingsparameter, bij voorkeur de hoek tussen de rotatieas en één van de verplaatsingsrichtingen en/of de contour van het gereedschap en de positie daarvan 20 ten opzichte van de rotatieas, wordt gemeten en in het geheugen wordt vastgelegd.

Voorts verschaft de uitvinding een werkwijze voor het besturen van een inrichting voor het bewerken van een werkstuk, welke inrichting is voorzien van aandrijfmiddelen 25 voor het roteren van een drager om een rotatieas, een gereedschap voor het bewerken van het werkstuk, middelen voor het verplaatsen van het gereedschap ten opzichte van de aandrijfmiddelen in een x- en een y-richting en een besturingseenheid met een geheugen voor het vastleggen van een of 30 meer besturingsprogramma's en ten minste één inrichtingspa-rameter, waarbij de besturingseenheid is ingericht voor het besturen van de verplaatsingsmiddelen volgens een besturingsprogramma zodanig dat het gereedschap een of meer gewenste banen volgt voor het bewerken van het werkstuk, met 35 het kenmerk, dat ten minste één inrichtingsparameter wordt gemeten en wordt vergeleken met de vastgelegde inrichtings-parameter, waarbij bij een verschil tussen de vastgelegde en 1005* ^ 5 gemeten inrichtingsparameter het(elk) besturingsprogramma zodanig wordt aangepast, dat het gereedschap de gewenste baan(banen) volgt, waarbij bij voorkeur de hoek tussen de rotatieas en één van de verplaatsingsrichtingen en/of de 5 contour van het gereedschap en de positie daarvan ten opzichte van de rotatieas als inrichtingsparameters worden gebruikt.

De uitvinding wordt hierna nader toegelicht aan de hand van de tekening, waarin enkele uitvoeringsvoorbeelden 10 van de inrichting volgens de uitvinding schematisch zijn weergegeven.

Fig. 1 is een bovenaanzicht van een eerste uitvoeringsvorm van de inrichting volgens de uitvinding.

Fig. 2 toont een sterk schematisch en gedeeltelijk 15 weergegeven vooraanzicht van de inrichting uit Fig. 1 op grotere schaal.

Fig. 3 is een schematisch weergegeven dwarsdoorsnede van een tweede uitvoeringsvorm van de inrichting volgens de uitvinding, waarbij de meeteenheid zich in een eerste stand 20 bevindt.

Fig. 4 toont een gedeelte van de doorsnede uit Fig. 3 op grotere schaal.

Fig. 5 is een met Fig. 3 overeenkomende doorsnede, waarbij de meeteenheid zich in een tweede stand bevindt.

25 Fig. 6 toont een gedeelte van de doorsnede uit Fig. 5 op grotere schaal.

Fig. 7 is een bovenaanzicht van het in de Fig. 4 en 6 weergegeven gedeelte van de inrichting, waarbij de meeteenheid en de gereedschappen in verschillende standen zijn 30 weergegeven.

Fig. 8 is een vereenvoudigd blokschema van de besturingseenheid van de inrichting volgens de Fig. 1 en 3.

Fig. 9 is een met Fig. 3 overeenkomende dwarsdoorsnede van de inrichting volgens de uitvinding, waarbij een 35 forceergereedschap op de drager van de aandrijfmiddelen is gemonteerd en een alternatieve meeteenheid op dit forceergereedschap is bevestigd.

10053 18 6

In Fig. 1 is een bovenaanzicht weergegeven van een forceermachine, die is voorzien van een machinebed 1, een aandrijfeenheid 2 voor het roteren van een niet-weergegeven werkstuk om een rotatie-as 3, een forceerrol 4 voor het 5 bewerken van het werkstuk en middelen 5, 6 voor het verplaatsen van de forceerrol 4 ten opzichte van de aandrijf-eenheid 2 in een x- en een y-richting. Deze verplaatsings-middelen 5, 6 omvatten een in de x-richting verplaatsbare onderslede 5 en een op deze onderslede 5 in de y-richting 10 verplaatsbare bovenslede 6 die de forceerrol 4 draagt. De x-en y-richtingen of -assen zijn bij dit uitvoeringsvoorbeeld onderling loodrecht, doch dit is niet noodzakelijk.

Een in Fig. 8 in een sterk vereenvoudigd blokschema weergegeven besturingseenheid 7 is ingericht voor het 15 besturen van de verplaatsingsmiddelen 5, 6 volgens een in een geheugen 8 vastgelegd besturingsprogramma, zodanig dat de forceerrol 4 één of meer gewenste banen volgt voor het vervormen van het werkstuk tot het gewenste produkt of tussenprodukt. De tot nu toe beschreven forceermachine is op 20 zichzelf bekend en is beschreven in EP-A-0 125 720 van aanvrager en de constructie en werking van deze machine zal hier niet in detail worden beschreven. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar EP-A-0 125 720.

De aandrijfeenheid 2 is voorzien van een roterend 25 aangedreven drager 9, waarop tijdens normaal bedrijf een forceergereedschap is bevestigd, waarop het werkstuk, dat bijvoorbeeld bestaat uit een al dan niet voorgevormde metalen plaat, wordt vervormd. Gewezen wordt op Fig. 9 waarin een uitvoeringsvorm van de inrichting is weergegeven, 30 waarbij een forceergereedschap op de drager 9 is bevestigd. Deze uitvoeringsvorm wordt hierna nog nader beschreven.

Voor het vervormen van het werkstuk wordt het werkstuk door een inspaneenheid 10 tegen het op de drager 9 gemonteerde forceergereedschap geklemd. De besturingseenheid 35 7 zal dan de verplaatsingsmiddelen 5, 6 bedienen, zodanig dat het werkstuk tijdens het doorlopen van één of meer banen door de forceerrol 4 op het forceergereedschap wordt ver- '10053 18 7 vormd. Het hiervoor benodigde besturingsprogramma wordt in een leer- of programmeerfase in het geheugen 8 vastgelegd. Dit besturingsprogramma omvat onder andere de x,y-posities van de forceerrol 4, aan de hand waarvan de verplaatsings-5 middelen 5, 6 door de besturingseenheid 7 worden bestuurd. Het zal duidelijk zijn dat door besturing van de verplaat-singsmiddelen 5, 6 volgens de aangegeven assen x en y de forceerrol 4 volgens elke gewenste baan langs de rotatie-as 3 kan worden verplaatst.

10 Indien bijvoorbeeld voor onderhoud of reparatie de verplaatsingsmiddelen 5, 6 van het machinebed 1 moeten worden losgenomen, is het in de praktijk nagenoeg onmogelijk de verplaatsingsmiddelen 5, 6 weer zodanig op het machinebed 1 te monteren, dat de x- of y-richting weer exact dezelfde 15 hoek met de rotatie-as 3 insluit. Een afwijking van deze hoek ten opzichte van de hoek waarbij het besturingsprogramma in de leer- of programmeerfase is vastgelegd, heeft echter tot gevolg dat de forceerrol 4 bij handhaven van hetzelfde besturingsprogramma niet meer de gewenste banen 20 volgt. Bij de bekende forceermachine moet dan het besturingsprogramma in een leer- of programmeerfase opnieuw worden vastgelegd.

Een zelfde bezwaar doet zich bij de bekende forceermachine voor bij een wisseling of bewerking van de forceer-25 rol 4, doordat de contour en/of de positie daarvan ten opzichte van de rotatie-as 3 niet meer overeenkomen met de contour en/of positie tijdens de leer- of programmeerfase.

De bovengenoemde hoek en contour en/of positie vormen in feite parameters van de inrichting, die het besturingspro-30 gramma beïnvloeden.

Bij de forceermachine volgens de uitvinding kan het bestaande besturingsprogramma ondanks een verandering van de inrichtingsparameter(s) worden gehandhaafd, doordat de besturingseenheid 7 is ingericht voor het meten van een of 35 meer van deze parameters. De parameter(s) wordt/worden in de leer- of programmeerfase bij het besturingsprogramma in het geheugen 8 vastgelegd. Wanneer dan door onderhoud of een 10053 18 8 andere oorzaak de parameters kunnen zijn veranderd, worden deze parameters opnieuw gemeten en vergeleken met de in het geheugen vastgelegde parameters. Blijkt een verschil tussen een vastgelegde en de gemeten parameterwaarde te bestaan, 5 dan zal de besturingseenheid 7 het betreffende besturingsprogramma zodanig aanpassen, dat de forceerrol 4 niettemin de gewenste banen volgt.

Bij de beschreven uitvoeringsvorm is de forceer-machine voorzien van een meeteenheid 11, waarmee de bestu-10 ringseenheid 7 de hoek tussen de rotatie-as 3 en de y- richting kan meten. Bij de weergegeven uitvoeringsvorm heeft de meeteenheid 11 twee meetorganen 12 die elk een laserdiode 13 en een ontvanger 14 omvatten. De meeteenheid 11 omvat een montage-eenheid 15 die op de drager 9 is bevestigd en die 15 twee U-vormige draagarmen 16, 17 heeft, die elk een dio-de/ontvangerpaar 13, 14 dragen. Voorts heeft de montage-eenheid 15 een instelarm 18, welke met een instelorgaan 19 op het machinebed 1 rust, waarbij het instelorgaan 19 zodanig is ingesteld dat de lichtstraal van de diode 13 20 nauwkeurig loodrecht op het vlak staat, waarin de rotatie-as 3 en de y-as ligt.

Wanneer het instelorgaan 19 van de meeteenheid 11 op de juiste wijze is ingesteld, bestuurt de besturingseenheid 7 de verplaatsingsmiddelen 5, 6 zodanig dat de omtrek van de 25 in dit voorbeeld toegepaste forceerrol 4 door het meetorgaan 12 van de eerste U-vormige arm 16 nauwkeurig wordt afgetast, waarbij de besturingseenheid de x,y-posities van de verplaatsingsmiddelen 5, 6 vastlegt, die bij een of meer bepaalde punten van deze omtrek behoren, bij voorkeur het 30 hoogste punt of meerdere punten van de forceerrol. Vervolgens verplaatst de besturingseenheid de forceerrol 4 naar het meetorgaan 12 van de tweede U-vormige arm 17, welke positie in Fig. 1 schematisch is weergegeven. De besturingseenheid 7 bestuurt vervolgens de verplaatsingsmiddelen 5, 6 35 weer zodanig dat het betreffende meetorgaan van de arm 17 de omtrek van de forceerrol 4 aftast en de x,y-posities van hetzelfde punt of dezelfde punten vastlegt. Aangezien de 10053 18 9 besturingseenheid 7 op gebruikelijke wijze door middel van meetorganen 20, 21 de verplaatsing van de verplaatsingsmid-delen 5, 6 vaststelt, kan de besturingseenheid eenvoudig uit de twee verschillende x,y-positie van het bepaalde punt van 5 de forceerrol 4 de hoek tussen de x- of y-richting en de rotatie-as 3 berekenen. Deze hoek wordt in het geheugen 8 vastgelegd bij het besturingsprogramma dat in de leer- of programmeerfase in dit geheugen 8 wordt vastgelegd.

Wanneer de forceermachine dan gereed wordt gemaakt 10 voor een produktiefase met het betreffende forceergereed-schap, meet de besturingseenheid 7 eerst op de beschreven wijze de hoek tussen de rotatie-as 3 en de x- of y-richting en vergelijkt deze hoek met de bij het betreffende besturingsprogramma vastgelegde hoek. Bij een verschil tussen de 15 vastgelegde hoek en de gemeten hoek kan de besturingseenheid 7 het besturingsprogramma, dat wil zeggen de x,y-posities van de verplaatsingsmiddelen 5,6 eenvoudig aanpassen aan de gewijzigde hoek, zodat het vastgelegde besturingsprogramma ondanks een verandering in de genoemde hoek kan worden 20 toegepast.

Deze aanpassing kan bijvoorbeeld plaatsvinden door de x, y-posities met behulp van de hoek die in de leer- of programmeerfase is gemeten om te rekenen naar orthogonale posities ten opzichte van de rotatie-as 3. Vervolgens worden 25 deze orthogonale posities met behulp van de gewijzigde hoek weer terug gerekend naar gecorrigeerde x, y-posities voor de verplaatsingsmiddelen 5, 6, waarbij de gewijzigde hoek wordt vastgelegd voor eventuele toekomstige correcties, indien zich weer wijzigingen in de hoek mochten voordoen.

30 De beschreven inrichting en werkwijze hebben tevens het voordeel, dat het besturingsprogramma dat op een eerste forceermachine in een leer- of programmeerfase is vastgelegd eenvoudig bij een andere forceermachine met vergelijkbare instellingen kan worden gebruikt in een produktiefase, 35 doordat een besturingseenheid van deze andere forceermachine eerst weer de hoek meet tussen de rotatie-as en de x- of y-richting en bij een vastgesteld verschil tussen de gemeten 10053 18 10 hoek en de vastgelegde hoek het besturingsprogramma aan de bijbehorende forceermachine kan aanpassen. Dit is een belangrijk voordeel, doordat bij seriefabricage met meerdere forceermachines slechts op één forceermachine een bestu-5 ringsprogramma in een leer- of programmeerfase behoeft te worden vastgelegd, waarna dit besturingsprogramma op alle forceermachines kan worden toegepast. Daarbij wordt tevens het voordeel bereikt, dat de produktietijd bij alle forceermachines gelijk zal zijn.

10 Tenslotte verschaffen de beschreven werkwijze en inrichting het voordeel, dat een toeleverancier een besturingsprogramma kan maken en dit besturingsprogramma tezamen met een forceergereedschap aan afnemers ter beschikking kan stellen.

15 Hoewel bij de beschreven forceermachine volgens

Fig. 1 slechts één forceergereedschap wordt toegepast, is het bijvoorbeeld ook mogelijk de uitvinding toe te passen bij andere typen forceermachines, waarbij op meer plaatsen rond de rotatie-as 3 verplaatsingsmiddelen 5, 6 met bijbeho-20 rende forceerrol zijn opgesteld.

In Fig. 3 is een tweede uitvoeringsvorm van de inrichting volgens de uitvinding weergegeven, die nader is beschreven in een octrooiaanvrage van aanvrager van gelijke datum, waarnaar voor een gedetailleerde beschrijving wordt 25 verwezen. Bij deze forceermachine is een aandrijfeenheid 22 in de richting van de rotatie-as 3, die in dit geval in verticale richting verloopt, verplaatsbaar door middel van een hydraulische cilinder 23, waarbij de verplaatsing wordt gemeten door een meetorgaan 24. De verplaatsing van de 30 aandrijfeenheid 22 in de richting van de rotatie-as 3 komt overeen met de verplaatsing van de onderslede in de y-richting bij de forceermachine volgens Fig. 1. In dit geval zijn twee forceerrollen 4 aan weerszijden van de rotatie-as 3 aangebracht, waarbij de forceerrollen alleen in y-richting 35 beweegbaar zijn door middel van een bijbehorend verplaat-singsmiddel 6. De verplaatsing van de forceerrollen 4 in de x-richting wordt gemeten door meetorganen 25, 26.

11

De werking van de in Fig. 3 weergegeven forceer-machine komt overeen met de werking van de forceermachine volgens Fig. 1. Bij de forceermachine volgens Fig. 3 wordt weer een meeteenheid 11 met twee meetorganen 12 toegepast 5 die zijn aangebracht op U-vormige armen 16 resp. 17. De meeteenheid 11 van de forceermachine volgens Fig. 3 heeft een andere montage-eenheid 27 die op de roterend aangedreven drager 9 van de aandrijfeenheid 22 kan worden gemonteerd.

In Fig. 3 is de aandrijfeenheid 22 in een eerste stand 10 weergegeven, waarbij met het meetorgaan 12 van de U-vormige arm 16 de omtrek van de forceerrol 4 kan worden afgetast onder besturing van de besturingseenheid 7, die de verplaat-singsmiddelen 6, 23 bedient. Door dit aftasten kan de x,y-positie van een of meer bepaalde punten van de omtrek 15 van de forceerrol 4 worden vastgesteld, bij voorkeur ten minste het hoogste punt daarvan. Vervolgens wordt de aandrijf eenheid 22 omlaag verplaatst naar de in Fig. 5 weergegeven stand. In deze stand kan de omtrek van de forceerrol 4 worden afgetast met het meetorgaan 12 van de U-vormige arm 20 17. In deze stand van de aandrijfeenheid 22 wordt de x,y- positie van hetzelfde punt van de forceerrol 4 vastgesteld. De besturingseenheid 7 kan uit de verplaatsing in x- en y-richting de hoek tussen de y-richting en de rotatie-as 3, welke bij deze uitvoeringsvorm samenvalt met de x-richting, 25 vaststellen en op de beschreven wijze bij het besturingsprogramma vastleggen resp. vergelijken met de vastgelegde hoek. Bij verschillen kan het besturingsprogramma weer worden aangepast, waardoor de beschreven voordelen worden bereikt.

Zoals in de op grotere schaal weergegeven gedeelte-30 lijke doorsneden volgens de Fig. 4 en 6 is weergegeven, omvat de montage-eenheid 27 twee diametraal tegenover elkaar gelegen instelarmen 28, 29, die kunnen samenwerken met een op een framedeel 30 gemonteerd arreteerorgaan 31. In Fig. 7 is een schematisch bovenaanzicht van het gedeelte volgens de 35 Fig. 4 en 6 weergegeven, waarbij de aan weerszijden van de rotatie-as 3 gelegen forceerrol in twee verschillende posities is getekend en de meetorganen 12 in twee standen «005318 12 zijn weergegeven. Uit dit bovenaanzicht blijkt, dat de instelarmen 28, 29 zodanig samenwerken met het arreteeror-gaan 31, dat de lichtstraal van de diode 13 loodrecht staat op het gemeenschappelijke vlak van de rotatie-as en de 5 x-richting. Hierdoor worden meetfouten voorkomen.

Uit de Fig. 3 en 5 blijkt, dat de verplaatsingsmidder len 6 van de beide forceerrollen 4 zijn gemonteerd op een draagbalk 32, die op niet nader weergegeven wijze op het frame van de forceermachine is bevestigd. Deze draagbalk 32 10 draagt tevens een niet weergegeven inspaneenheid 10, waarmee een te bewerken werkstuk tegen een op de drager 9 te monteren forceergereedschap kan worden ingespannen.

In Fig. 9 is een uitvoeringsvorm van de forceermachine volgens de Fig. 3 en 5 weergegeven, waarbij een forceer-15 gereedschap 33 is gemonteerd op de drager 9 van de aandrijf-eenheid 22. Op dit forceergereedschap 33 is een meeteenheid 34 gemonteerd met een meetorgaan 12, dat op de beschreven wijze bestaat uit een laserdiode en een ontvanger, die door een U-vormige arm 16 worden gedragen. Op dezelfde wijze als 20 bij de meeteenheid 11 zijn twee instelarmen 28,29 diametraal tegenover elkaar aangebracht, die kunnen samenwerken met het op het framedeel 30 gemonteerde arreteerorgaan 31. Hierdoor kan de meeteenheid 34 worden vergrendeld in een meetstand voor het meten van de contour en positie van de forceerrol 4 25 rechts resp. links in de doorsnede volgens Fig. 9. In de beide meetstanden staat de lichtstraal van de laserdiode loodrecht op het gemeenschappelijk vlak van de rotatie-as 3 en de y-as. De besturingseenheid 7 kan door het besturen van de hydraulische cilinder 23 en het betreffende verplaat-30 singsmiddel 6 de forceerrol 4 en de aandrijfeenheid 22 zodanig ten opzichte van elkaar verplaatsen, dat het meetorgaan 12 van de meeteenheid 34 de contour van de forceerrol 4 aftast, welke contour in de vorm van x,y-posities in het geheugen 8 wordt vastgelegd. De x,y-positie(s) die met 35 behulp van de meeteenheid 34 zijn vastgelegd kunnen als nulpunt(en) voor de leer- of programmeertase worden beschouwd .

1005318 13

Wanneer nu na het vastleggen van een of meer besturingsprogramma's de forceerrol 4 wordt gewisseld en/of wordt bewerkt resp. het forceergereedschap 33 wordt gewisseld, wordt, alvorens het besturingsprogramma in de produktiefase 5 wordt uitgevoerd, eerst weer de meeteenheid 34 op het forceergereedschap 33 gemonteerd, waarna opnieuw de contour . van de forceerrol 4 wordt afgetast. De daarbij verkregen x,y-posities, die als nulpunt(en) voor de reproduktiefase kunnen worden beschouwd, worden door de besturingseenheid 7 10 vergeleken met de in het geheugen 8 vastgelegde x,y-posities en bij verschillen zal de besturingeenheid 7 het besturingsprogramma aanpassen, zodat ondanks veranderingen in de contour en/of de positie van de forceerrol 4 resp. de positie van het voorvlak van het forceergereedschap 33 de 15 juiste baan/banen door de forceerrol worden doorlopen. Deze aanpassing kan in dit geval bijvoorbeeld eenvoudig worden bereikt door de x,y-posities van de verplaatsingsmiddelen 5,6 voor elk punt van de in het geheugen vastgelegde baan/ banen voor de gemeten verschillen te corrigeren.

20 Opgemerkt wordt, dat de forceermachine volgens Fig. 3 en 9 ook met meer dan twee forceerrollen kan zijn uitgevoerd, waarbij de meeteenheid voor elke forceerrol een instelarm kan hebben. Uiteraard is het ook mogelijk met één instelarm te volstaan en op meerdere posities rond de 25 rotatie-as een arreteerorgaan 31 aan te brengen.

Hoewel in het voorgaande de uitvinding is toegelicht aan de hand van een forceermachine, kan de uitvinding ook worden toegepast bij andere typen inrichtingen voor het bewerken van een werkstuk, zoals bijvoorbeeld een draaibank. 30 Opgemerkt wordt dat in plaats van de genoemde uitvoering van de meetorganen 12 met een laserdiode en een ontvanger ook andere typen meetorganen kunnen worden toegepast, zoals mechanisch, elektronisch, elektromagnetisch, fotografisch, optisch, met geluid of met lucht werkende meetorganen.

35 De uitvinding is dan ook niet beperkt tot het in de voorgaande beschreven uitvoeringsvoorbeelden, die binnen het 1005318 14 kader der conclusies op verschillende manieren kunnen worden gevarieerd.

-10053^8

Claims (15)

1. Inrichting voor het bewerken van een werkstuk, voorzien van aandrijfmiddelen voor het roteren van een drager om een rotatieas, een gereedschap voor het bewerken van het werkstuk, middelen voor het verplaatsen van het 5 gereedschap ten opzichte van de aandrijfmiddelen in een x- en een y-richting en een besturingseenheid met een geheugen voor een of meer besturingsprogramma's, waarbij de besturingseenheid is ingericht voor het besturen van de verplaatsingsmiddelen volgens een besturingsprogramma 10 zodanig dat het gereedschap een of meer gewenste banen volgt voor het bewerken van het werkstuk, met het kenmerk, dat de besturingseenheid is ingericht voor het meten van ten minste één inrichtingsparameter, welke inrichtingsparameter bij het(elk) besturingsprogramma is vastgelegd, waarbij de 15 besturingseenheid is ingericht voor het vergelijken van de vastgelegde inrichtingsparameter met de gemeten inrichtingsparameter en de besturingseenheid bij een verschil tussen de vastgelegde en de gemeten inrichtingsparameter(s) het(elk) besturingsprogramma zodanig aanpast, dat het 20 gereedschap de gewenste baan(banen) volgt.

2. Inrichting volgens conclusie 1, waarbij de besturingseenheid is ingericht voor het meten van de hoek tussen de rotatieas en één van de verplaatsingsrichtingen van het gereedschap als inrichtingsparameter.

3. Inrichting volgens conclusie 1 of 2, voorzien van een meeteenheid voor het meten van ten minste een bepaald punt op de omtrek van het gereedschap in een eerste en een tweede positie ten opzichte van de rotatieas, waarbij de besturingseenheid de verplaatsingsmiddelen bestuurt voor het 30 verplaatsen van het gereedschap met het genoemde punt naar de eerste en de tweede positie, waarbij de besturingseenheid de afstand bepaalt, die het gereedschap in de x- en y-richting aflegt en waarbij de besturingseenheid uit deze 10053 18 afstand de genoemde hoek tussen de rotatie-as en één van de verplaatsingsrichtingen bepaalt.

4. Inrichting volgens conclusie 3 of 4, waarbij de meeteenheid een eerste en een tweede meetorgaan omvat voor 5 het meten van ten minste het genoemde ene punt in de eerste resp. de tweede positie.

5. Inrichting volgens conclusie 3, 4 of 5, waarbij de meeteenheid koppelbaar is met de drager van de aandrijf -middelen.

6. Inrichting volgens één der voorgaande conclusies, waarbij de besturingseenheid is ingericht voor het meten van de contour van het gereedschap en de positie van de contour ten opzichte van de rotatieas als inrichtingsparameters.

7. Inrichting volgens conclusie 6, waarbij de 15 meeteenheid koppelbaar is met de drager van de aandrijfmiddelen, waarbij de besturingseenheid de verplaatsingsmiddelen zodanig bestuurt dat een meetorgaan van de meeteenheid de contour van het gereedschap aftast, waarbij de besturingseenheid de bijbehorende x,y-posities bepaalt en vergelijkt 20 met de in het geheugen vastgelegde x,y-posities.

8. Inrichting volgens één der conclusies 3-7, waarbij de meeteenheid instelmiddelen omvat voor het instellen van een meetstand van de meeteenheid ten opzichte van een gemeenschappelijk vlak van de rotatieas en één van de 25 verplaatsingsrichtingen.

9. Inrichting volgens conclusie 8, waarbij de instelmiddelen een instelarm omvatten, die samenwerkt met een bed van de inrichting.

10. Inrichting volgens één der conclusies 8, waarbij 30 twee of meer gereedschappen voor het bewerken van het werkstuk en verplaatsingsmiddelen voor elk gereedschap zijn aangebracht, waarbij de instelmiddelen voor elk gereedschap een instelarm omvatten, die samenwerkt met een op een framedeel van de inrichting gemonteerd arreteerorgaan, resp. 35 voor elk gereedschap een arreteerorgaan op het framedeel is gemonteerd, dat met een instelarm van de instelmiddelen kan samenwerken. 10053 18

11. Inrichting volgens één der conclusies 8-10, waarbij elk meetorgaan is uitgevoerd met een laserdiode en een ontvanger, waarbij de lichtstraal van de laserdiode in de meetstand loodrecht op het genoemde gemeenschappelijke 5 vlak staat.

12. Inrichting volgens één der voorgaande conclusies, waarbij de inrichting is uitgevoerd als forceermachine.

13. Inrichting volgens conclusie 12, waarbij een forceergereedschap is bevestigd op de drager van de aan- 10 drijfmiddelen, waarbij de meeteenheid kan worden gemonteerd op het forceergereedschap.

14. Werkwijze voor het vastleggen van een besturingsprogramma voor een inrichting voor het bewerken van een werkstuk, welke inrichting is voorzien van aandrijfmiddelen 15 voor het roteren van drager om een rotatieas, een gereedschap voor het bewerken van het werkstuk, middelen voor het verplaatsen van het gereedschap ten opzichte van de aandri j fmiddelen in een x- en een y-richting en een besturingseenheid met een geheugen voor een of meer besturingsprogram-20 ma's, waarbij in een leer- of programmeerfase een bewerking op het werkstuk wordt uitgevoerd en een of meer banen, die door het gereedschap worden gevolgd bij het bewerken van het werkstuk in de vorm van een besturingprogramma voor de verplaatsingsmiddelen in het geheugen worden vastgelegd, 25 met het kenmerk, dat ten minste één inrichtingsparameter, bij voorkeur de hoek tussen de rotatieas en één van de verplaatsingsrichtingen en/of de contour van het gereedschap en de positie daarvan ten opzichte van de rotatieas, wordt gemeten en in het geheugen wordt vastgelegd.

15. Werkwijze voor het besturen van een inrichting voor het bewerken van een werkstuk, welke inrichting is voorzien van aandrijfmiddelen voor het roteren van een drager om een rotatieas, een gereedschap voor het bewerken van het werkstuk, middelen voor het verplaatsen van het 35 gereedschap ten opzichte van de aandrijfmiddelen in een x-en een y-richting en een besturingseenheid met een geheugen voor het vastleggen van een of meer besturingsprogramma's 10053 18 en ten minste één inrichtingsparameter, waarbij de besturingseenheid is ingericht voor het besturen van de verplaat-singsmiddelen volgens een besturingsprogramma zodanig dat het gereedschap een of meer gewenste banen volgt voor het 5 bewerken van het werkstuk, met het kenmerk, dat ten minste één inrichtingsparameter wordt gemeten en wordt vergeleken met de vastgelegde inrichtingsparameter, waarbij bij een verschil tussen de vastgelegde en gemeten inrichtingsparameter het(elk) besturingsprogramma zodanig wordt aangepast, 10 dat het gereedschap de gewenste baan(banen) volgt, waarbij bij voorkeur de hoek tussen de rotatieas en één van de verplaatsingsrichtingen en/of de contour van het gereedschap en de positie daarvan ten opzichte van de rotatieas als inrichtingsparameters worden gebruikt. 100531®