TR2022002267A2 - Yapilarda aci̇l tahli̇ye ve depremden korunma eklenti̇si̇ - Google Patents

Abstract

Buluş, acil tahliye ya da depremin hissedildiği andan itibaren birkaç saniye içerisinde insanlarının konutlarından kaçarak korunabilecekleri, var olan binanın dışına monte edilen ve var olan binadan geçiş yapılabilen yapısal bir eklenti ile ilgilidir.

Description

TARIFNAME YAPILARDA ACIL TAHLIYE VE DEPREMDEN KORUNMA EKLENTISI Teknik Alan Bulus, acil tahliye ya da depremin hissedildigi andan itibaren birkaç saniye içerisinde insanlarinin konutlarindan kaçarak korunabilecekleri, var olan binanin disina monte edilen ve var olan binadan geçis yapilabilen yapisal bir eklenti ile ilgilidir. Önceki Teknik Deprem Vb. nedenlerle insanlarin yasadigi binalar yikilabilmekte ve buna bagli yüksek sayida can kayiplari yasanmaktadir. Dünyada ve ülkemizde son yillarda insa edilen yapilar, depreme daha dayanikli sekilde yapilsa da toplum nüfusunun büyük bir bölümü henüz depreme dayanikli olmayan eski veya güçsüz yapilarda ikamet etmektedir. Türkiye'de Kuzey Anadolu, Dogu Anadolu ve Bati Anadolu Deprem Fay Hatlari bulunmasi nedeniyle gelecek dönemde büyük depremlerin meydana gelmesi beklenmektedir. Devlet kamu ve kuruluslari, gelecek dönemde meydana gelmesi olasi olan bu büyük depreme önlemler gelistirmeye çalismaktadir. Bu önlemlerin içerisinde en etkili olacak yöntemin; az katli, yatay mimari sistemi ile yasam alanlarinin kurulmasi oldugu neredeyse tüm bilim çevreleri tarafindan kabul edilmistir. Elbette bu sekilde alinacak önlemler deprem sonrasindaki kayiplarin oranini çok büyük ölçüde azaltacaktir. Ancak bu planlamanin bir çiktiya dönüsmesinde önemli kisitlarin bulundugu asikârdir. Bu kisitlarin bir kismi su sekilde siralanabilir; l. Basta Istanbul, Ankara, Izmir gibi büyük ve is merkezi haline gelmis sehirlerde insanlar yogun olarak merkezlere yakin bölgelerde yasamaya devam etmek istemektedirler. 2. Depreme dayanikli olmayan eski konutlarda yasayan insanlarin büyük bir bölümünün maddi olanaklar bakimindan yetersizlik yasamakta ve kendi imkânlari ile yeni saglam bir konut yaptirmasi yakin vadede pek mümkün görünmemektedir. 3. Tüm nüfusu kapsayacak sekildeki ve depreme saglam konutlarin, sadece devlet mali kaynaklari ile yapilmasi ekonomisi en güçlü ülkelerde bile mümkün degildir. 4. Yeni imar mevzuatlari geregi sosyal ve diger alan ihtiyaçlari nedeniyle eski konutun arsasina ayni sayida yeni konutun yapilmasi mümkün olmamaktadir. Bu kisitlar nedeniyle tüm nüfusun deprem bakimindan tam saglam binalara yerlestirilmesi ile ilgili planlamanin uygulamaya konulmasindan sonra bile, bir çiktiya dönüsmesi on yillar alacaktir. Bu nedenle bu önemli projelere gerekli kaynaklarin bulunarak baslanmasi elbette oldukça önemlidir. Ancak bu projelerin çiktiya dönüsmesine kadar geçecek sürede yasanabilecek olasi bir deprem sonrasi yasam kayiplarinin en aza indirilmesi zorunlulugu ortaya çikmaktadir. Bunun için de depreme dayanikli olmayan mevcut konutlarda; daha az mali kaynaklar kullanilarak depremin yikim etkisi sonrasi olasi yasam kaybi oranini büyük ölçüde azaltacak önemlere ihtiyaç vardir. Deprem aninda siginmak amaçli daireye özel siginma kabinleri genellikle çelik malzemelerden üretilmis kabinlerdir ve içinde yasam malzemeleri yer alir. Deprem aninda siginmak için daireye özel deprem yataklari, yatak bazalari çelik malzemelerden üretilmis kabinlerdir ve içinde yasam malzemeleri yer alir. Ancak bu uygulamalar sadece daire sakinlerini koruyabilmektedir. Yikimla beraber bu kabinler de enkaz altinda kalmaktadir. Yikimla beraber farkli alanlara dagilabilmektedirler. Arama kurtarma faaliyetlerinde kabinlere ulasilmasi, üzerindeki enkazm kaldirilmasi ve kurtarma faaliyetleri uzun zaman almaktadir. Teknigin bilinen durumunda yer alan 2018/09844 sayili Türkiye patent dokümaninda, deprem felaketi yasanmasi esnasinda, felaketzedelerin bulunduklari bina içerisinden kaçmalarina yahut saklanmalarina imkân saglayan, tam güvenlikli ve çelik konstrüksiyondan mütesekkil kule sekilli bir yapidan bahsedilmektedir. Gelistirilen kule, temel kaziklari, dikey kirisler, baglanti kirisleri, dis duvar, iç duvar, dis dolgu kaplama, iç dolgu, merdiven ve kapi içermektedir. Teknigin bilinen durumunda yer alan CN103691075 sayili Çin patent dokümaninda, bölme gövdesi, bir bölme kapisi, bir güvenlik koltugu ve merkezi veri islemcisinden olusan kaçis kulesinden bahsedilmektedir. Bölme gövdesi, disaridan içeriye sabit ve siki bir sekilde baglanan koruyucu tabaka, dis tabaka, orta tabaka, iç tabaka ve yumusak tabakadan olusmaktadir. Teknigin bilinen durumunda yer alan 2019/ 19676 sayili Türkiye patent dokümaninda, binalarin içerisine yikilmayacak bir yapi entegre edilmesinden bahsedilmektedir. Binalarda bulunan koridorlardan (hol) birinin, mukavemet hesaplarinin yapilmasi ile birlikte çelik konstrüksiyondan imal edilmesi ile saglanir. Böylece deprem esnasinda bina yikilsa bile bu alan yikilmayacagindan ve üzerine yikilan yükü tasiyabileceginden bir yasam alani olusmus Teknigin bilinen durumunda yer alan 2020/07064 sayili Türkiye patent dokümaninda, tamami çelik konstrüksiyondan imal edilen, içerisinde saglik malzemesi ve yiyecek içecek depolama alanlari olan, Giysi Dolabi olarak da kullanilabilen yan ve arka dikmeler, üst ve alt platformlar ve iç donanim parçalarindan olusan deprem dolabindan bahsedilmektedir. Teknigin bilinen durumunda yer alan USZOO7296605 sayili Birlesik Devletler patent dokümaninda, depremlere, kasirgalara, terör saldirilarina, savas eylemlerine ve diger dogal ve cezai afetlere karsi koruma saglayan bireysel bir koruyucu modülden bahsedilmistir. Modül, dis, dayanikli, aerodinamik bir kaplama ile son derece yangina dayanikli ve yapisal olarak saglam malzemeden yapilmis, boyutsal olarak kararli bir yapiya sahip paralel yüzlü bir çerçeve içerir. Modülün bes yüzü kapali olup, altinci ön yüzünde kullanicinin girip çikabilecegi kalkan bulunur. Modül oksijen ve su rezervleri, elektronik aydinlatma, iletisim araçlari, elektronik takip sistemi ve pil ile donatilmistir. Gelistirilen modül, binaya sabitlenebilmektedir. Ancak örnek patent dokümanlarinda yer alan sistemlerde asansör bosluguna benzer bina içi kule yapi sadece yeni binalarin ilk yapim asamasinda insa edilebilir. Ayrica bina içerisinde insa edilecek benzeri yapi, deprem sonrasi sakinlerin daha fazla yaralanmasina, havasiz kalmasina ve tehlikeli bölgede sikisarak kapali kalmalarina neden olabilecektir. Teknigin bilinen durumunda, var olan binaya eklenerek deprem ve acil durumlarda kisilerin güvenli kalmasini ve siginmasini saglayacak bir yapi bulunmamaktadir. Dolayisiyla bulus konusu yapilarda acil tahliye ve depremden korunma eklentisinin gelistirilmesi ihtiyaci duyulmustur. Bulusuii Amaçlari Bu bulusun amaci, var olan binaya eklenerek deprem ve acil durumlarda kisilerin güvenli kalmasini ve siginmasini saglayan acil tahliye ve depremden korunma eklentisinin gerçeklestirilmesidir. Bulusun Ayrintili Açiklamasi Bu bulusun amaçlarina ulasmak için gerçeklestirilen yapilarda acil tahliye ve depremden korunma eklentisi ekli sekillerde gösterilmistir. Bu sekiller; Sekil-1: Yapilardaki acil tahliye ve depremden korunma eklentisinin sematik görünümüdür. Sekil-2: Yapilardaki acil tahliye ve depremden korunma eklentisinin içinin sematik görünümüdür. Sekil-3: Yapilardaki acil tahliye ve depremden korunma eklentisinin farkli açidan sematik görünümüdür. Sekillerde yer alan parçalar tek tek numaralandirilmis olup, bu numaralarin karsiliklari asagida verilmistir. . Eklenti tasiyieilari . Baglanti körügü . Dolap 6 Merdiven 7. Kapi 8 Koltuk 9. Ip merdiven Bulus, acil tahliye ve depremden korunma eklentisi olup; - çelik veya çelik kompozit karisimi malzemeden üretilen ve ana binaya monte edilen eklenti tasiyicilari (l), - bina titresiminin eklentiye aktarilmasini engelleyen, elastik yapida bir malzemeden üretilen ve binanin dis cephe sistemine çelik dübeller ile monte edi len, bina ile eklenti arasinda yer alan baglanti körügü (2), - hafif ve saglam malzemeden üretilen, iç yüzeyleri darbe emici malzeme ile kaplanan ve eklentinin cephelerini olusturan duvar (3), - duvarda (3) yer alan ve dogal havalandirma saglayan, kisilerin ip merdivenle (9) tahliye olmalarinda veya diger kurtarma faaliyetlerinde kullanilan pencere (4), - eklenti içerisinde yer alan su, yiyecek, giysi, aydinlatma araci, yangin söndürücü, ip merdiven, kazma, kürek, ilk yardim malzemesi, gaz maskesi, baret, radyo vb malzemelerin yer aldigi dolap (5), - binanin iç ve eklentinin giris kisminda yer alan merdiven (6), - eklentiye geçis sonrasi kapatilan, kisileri dis etkenlerden ve yikintidan gelebilecek etkenlerden koruyan kapi (7), - eklenti içerisinde yer alan emniyet kemeri içeren koltuk (8), içermektedir. Gelistirilen bulusla sadece daire bazinda degil, yapidaki tüm katlarda bulunan sakinlerin toplu olarak korunmasi amaçlanmaktadir. Dünyada ve ülkemizdeki konutlarin ortalama 80- 120 metre kare ölçüye sahip olduklari degerlendirildiginde; depremin hissedilinesi veya duyurulmasi sonrasi birkaç saniye içerisinde sakinler bu bulusta önerilen eklentinin kendi katindaki bölümüne siginabileceklerdir. Deprem veya benzeri bir etki ile ana bina yikilsa bile; yeni tasarlanan deprem eklentisinin enkaz altinda kalmamasi saglanabilecektir. Yapinin disinda olmasi ve yapi ile düsey dogrultuda alt-üst konumda olmamasi enkaz altinda kalma durumunu da büyük oranda engelleyecektir. Sekil 1"de gösterilen eklenti tasiyicilari (1), depreme dayanikli kompozit, çelik karisimi bir malzemeden üretilmistir. Eklentinin dis etkenlere karsi dayaniniinin artirilmasi amaciyla silindir veya kare sekilde tasarlanmistir. Binalar yüksek katli da olsa; en alt kattan binanin en üst katina kadar bu eklenti uzanacaktir. Eklenti mevcut yapilarin ana kolon tasiyicilarindan bagimsiz ve bina yapilis projesinde bir degisiklige neden olmayacaktir. Binaya Özel olarak, bina bölgesinde yapilacak bir Ön çalisma ile binanin uygun bir dis cephesine monte edilebilecektir. Binadaki kat sayisi kadar kattan olusacak ve binaya baglanti körügü (2) ile baglanacaktir. Baglanti körügü (2) agir bir insani tasiyabilecek saglamlikta ve elastik bir malzemeden üretilmistir. Bina ile bu eklentinin arasinda kalan mekanik boslugu sadece bu baglanti körügü (2) olusturacaktir. Baglanti körügü (2), binanin dis cephe sistemine çelik dübeller ile monte edilmektedir. Bu baglanti körügü (2) sayesinde; ana binada olmasi gereken dogal salinim engellenmeyecek, olasi istenmeyen salinimdan da eklenti korunacak ve bina ile eklenti arasina kisilerin düsmesi ve/veya sikismasi engellenebilecektir. Deprem sonucu ana binadaki olasi bir yikilma sirasinda bu baglanti körügü (2) yirtilarak ana bina ve deprem eklentisi tamamen birbirinden ayrilabilecektir. Eklentinin duvarlari (3); hafif ve dis darbelere dayanimi yüksek malzemeden üretilmistir. Eklentinin iç yüzeyleri darbe emici malzeme ile kaplanmistir. Eklentinin dis cephesinde havalandirma/ kurtulma ve/veya kurtarma amaçli kullanilacak 1 adet pencere (4) bulunmaktadir. Eklentinin Sekil 27de gösterilen iç kisminda ise; her bir daireye ait olan bölümlerinde belli bir süre hane halkina yeterli yasam malzemesi (su, yiyecek, giysi, aydinlatma araci, yangin söndürücü, ip merdiven, kazma, kürek, ilk yardim malzemesi, gaz maskesi, baret, radyo vb.) saglayacak dolap (5) bulunmaktadir. Daire sakinleri, depremin hissedilmesi veya duyurulmasi sonrasi birkaç saniye içerisinde pencere (4) ve geçis merdivenini (6) kullanarak bu deprem eklentisine geçebileceklerdir. Eklentinin bina ile baglanti bölgesinde açilir kapanir, toz sizdirmaz bir kapi (7) bulunmaktadir. Bu kapi (7) sayesinde yikintidan eklentiye girebilecek toz vb. etkenler engellenecektir. Sakinler emniyet kemeri ile donatilmis koltuklarda (8] bekleyebiieceklerdir. Bina saniyeler sonra yikilsa bile ayni yapida oturan sakinler katlardan olusan bu tek blok halindeki eklenti hücrelerinde korunabilecektir. Olasi yikim sonrasi sakinler Sekil 3"te gösterilen ip merdiven (9) sistemi kendi kendine kurtulma imkâni da bulacaktir. Gelistirilen eklenti ile elde edilen avantajlar asagida siralanmistir. - Depremle mücadele kapsaminda; uzun zaman ve maliyet gerektiren iyilestirici faaliyetlerin sonuçlanmasina kadar geçecek sürede önemli bir koruma saglayacaktir. - Eski ve depreme dayaniksiz yapilarda oturan sakinlerin yasaminin korunmasinda avantaj saglayacaktir. Olasi deprem sonrasi olusacak yasam kayiplarinin azaltilmasina katki saglayarak; devletin milli gücünün korunmasina, sosyal sistem üzerindeki olusabilecek yükün azaltilmasina, devletin prestij kaybinin önlenmesine dogrudan ve dolayli etkisi olacaktir. Arama kurtarma ekiplerinin faaliyetlerini kolaylastiracak, bu ekiplere hiz kazandiracaktir. Deprem ve sonrasinda olusabilecek zararla beraber ortaya çikabilecek toplumsal krizlerin etkisinin azaltilmasina katki saglayacaktir. TR TR TR