TARIFNAMEGENISLEME ELEMANI BULUNAN BASAMAK PLAKASIAçiklamaBulus, istem 1'in giris kismindaki özellikleri içeren ve bir toplu tasima aracina yönelik bir kayarbasamak ile ilgilidir.Kayar basmaklar, insanlarin toplu tasima araçlarina binip inmelerini kolaylastirmak için
kullanilmaktadirlar. Bu nedenle, dayanikli bir basma yüzeyi içeren, geri çekilebilir ve uzatilabilir
bir basma plakasina sahip bulunmaktadirlar. Basma plakasi çogunlukla, sabit bir sekilde aracabagli olan alici düzenek konumundaki bir çerçeve içine yerlestirilmektedir.Prensip olarak, basma yüzeyi üzerinde etkili olan kuvvetleri belirlemek için sayisiz yaklasim
bulunmaktadir. Bir taraftan, bir sikisma korumasi mevcut olmali iken, diger taraftan, basma
yüzeyi, insanlar üzerinde bulundugu sürece geri çekilmemelidir. Bu nedenle, kayar basamaklargenellikle, olasi üst veya yari yükleri tespit etmek için sensörlerle donatilmaktadir.Bilinen kayar basamaklarin durumunda basma yüzeyi algilamasi, çogu zaman bir basma temas
mati ve/veya yakinlik anahtarlari vasitasiyla gerçeklestirilmektedir. Inme-binme sistemleri
durumunda gereken kurulum yüksekliginin gittikçe daha küçük hale gelmesi nedeniyle, tespit
elemanlarini yerlestirmek her seye ragmen gittikçe zorlasmaktadir. Mekanik arizalar, kir, nem, su
siçramasi veya don gibi kaçinilmaz nedenlerden ötürü, ayni zamanda arizalara karsi nispeten
daha hassastirlar ve yüksek bir asinmaya maruz kalmaktadirlar.Bu problemi çözmek için, bükülme sensörleri veya gerinim ölçer seritlerinin (DMS sensörleri)
inme-binme sisteminde veya kayar basamakta kullanmak üzere yaklasimlar bulunmaktadir.
Prensipte, DMS sensörlerinin takilmasi için farkli pozisyonlar uygundur. Kullanilan parçalarda
veya yük altindaki konumlarda bir deformasyonun olmasi önem arz etmektedir. Bu deformasyon,DMS sensörü vasitasiyla ölçülebilmekte ve sinyal olarak degerlendirilebilmektedir.Örnegin DE 103 59 988 A1'de, bozucu kuvvetlerin tespit edildigi durumdaki, örnek olarak da inme-
binme ve/veya erisim yardimcilarinin çerçevesinin aracin altina elastomer yaylar yardimiyla bagli
oldugu ve çerçevenin yaylanma hareketlerinin, ölçüm yaylari ve gerinim ölçer seritlerine sahip
tartim hücreleri araciligi ile tespit edildigi bir sistem bilinmektedir. Bu, inme-binme ve/veya erisim
yardimcisinin araç üzerinde belli bir yapilanmasini gerektirmekte, bununla birlikte, çok sayida
farkli araç tipinin plakalanmasindan dolayi tatmin edici olmamaktadir. Ek olarak, bilinen bu inme-binme ve/veya erisim yardimcilari; yer degistirilebilen basamak ile buraya atanan bir krank30mekanizmasinin bir kolu arasinda ve/veya yerinden çikabilecek ve yer degistirebilecek bir sekilde
desteklenen bir basma plakasi ile buna bagli bir tasiyici kiris arasinda konumlandirilan gerinim
ölçer seritlerine sahiptirler. Bu konstrüksiyon, ayrica karmasiktir ve gerinim ölçer seritlerini sürme
için gerekli kontrol ünitelerine baglamak için karmasik çekme kablolari veya benzerlerine olan
gereksinim dezavantajina sahiptir. Bu, sadece üretim maliyetlerini arttirmamakta, ayni zamandaistenmeyen asinma ve bunun sebep oldugu arizalarla da iliskili olmaktadir.DE 10 2009 039 035 A1, bir basamak çerçevesi ile içinde dogrusal olarak yer degistirebilir bir
tarzda kilavuzlanmis bir basamak plakasini göstermektedir. Basma plakasi üzerine özellikle dikey
olarak etki eden kuvvetleri tespit edebilmek için, çerçevenin sabitleme elemanlarindan en az
birinin bulundugu bölgeye yerlestirilmis olan en az bir ölçüm elemani öngörülmektedir. Bir
yapilanmaya göre, ölçüm elemani, bir gerinim ölçer seridi, örnek olarak da gerinim ölçer serit
basma sensörü içerebilmektedir. Ölçüm elemaninin kurulumu ve bakimi, göreceli olarak
karmasiktir. Düzenleme, teknik adaptasyonlar yapmak zorunda kalmadan ve zorluk yasamadanbaska kayar basamaklara da aktarilamamaktadir.WO 2014/107756 A1, istem 1'in giris kismina uygun bir kayar basamagi göstermektedir. Bilinen
sistemlerin durumunda, DMS sensörlerini mekanik yüklere karsi korumak genellikle zor
olmaktadir. Bu problemi çözmek için, örnek olarak gerinim sensörleri, tork sensörleri veya kesme
kuvvet sensörleri gibi kuvvet sensörleri, tartim hücreleri, basinç hücreleri, kuvvet ölçüm civatalari
veya itme-çekme sensörleri gibi bütün DMS sistemleri sikça kullanilmaktadir. Bu sistemler,
genellikle kendi mahfazalarinda bulundurularak korunmakta ve mevcut bilesenlerebaglanabilmektedirler.Bir kayar basamak üzerindeki basma plakasinin yari çubuklarinin bükülmesini DMS sensörleri
vasitasiyla dogrudan degerlendirmek için bir girisimde de bulunulmustur. Ancak, iki yan çubugun
iç taraflarina vidalanmis olan DMS sensörleri vasitasiyla güvenilir degerlerin ölçülmesi mümkün
olmamistir, çünkü sadece sabitleme vidalarinin sikildigi sira dahi ölçüm sinyali üzerinde büyük
bir etkiye sahip olmustur. Yük altinda, sifir noktasi da o kadar güçlü bir sekilde degismis ki,
güvenilir bir degerlendirme neredeyse imkânsiz bulunmustur.Bulusun amaci, gelismis algilama yetenegine sahip bir kayar basamak ortaya koymak ve bu
sayede, önceki teknigin dezavantajlarini ortadan kaldirmaktadir. Kayar basamak, güvenilir bir
ölçüm saglamali, gerekli kurulum alani küçük olmali ve bir kayar basamagin kolay montaji ve
demontaji mümkün bulunmalidir. Kayar basamak, muhtemelen sadece küçük bir degistirmeçabasiyla mevcut sistemlerde gerçeklesecek bir uyarlama için özellikle uygun olmalidir.Bulus, istem 1'in özellikleri araciligiyla problemi çözmektedir. Avantajli diger gelistirmeler, bagimliistemlerde açiklanmaktadir.30Buna göre, kayar basamagin yan çubuklarindan en az biri, tekerlerden birinin bölgesinde, iki teker
arasinda bulunan ve deformasyonlari tespit etmek için bir gerinim ölçer elemanina sahip olan birofset kismi içermektedir.Ofset, avantajli bir sekilde yatay düzlemde, dolayisiyla da basma plakasinin geri çekilme ve
uzama düzleminde uzanmaktadir. Bununla birlikte, prensipte montaj kosullarina bagli olarak
düsey bir ofset de düsünülebilmektedir. Bulusun asagidaki açiklamalarinda yatay bir ofset kabuledilecektir.Gerinim ölçer elemani, esas olarak düz olarak uzanan yan çubuklara egik olarak yerlestirilmistir.
Yanal olarak konumlandirilmis tekerin manivela kolu nedeniyle olusan burulma etkileri, gerinimölçer elemaninin egilmesiyle büyük ölçüde ortadan kaldirilmaktadir.Avantajli olarak, ofset kismi, birbirlerinden bagimsiz olarak ölçüm yapan ve degerleri birbirinden
bagimsiz olarak degerlendirilen en az iki gerinim ölçer elemanina sahiptir. Iki gerinim ölçer
elemani, esas olarak yatay düzlemde uzanmakta ve dikey yönde, özellikle de üstten gelen
deformasyonlari önemli derecede ölçmektedir. Bununla birlikte, degerlendirme yazilimina bagli
olarak, diger yönlerden gelen kuvvetlere iliskin sonuçlar da belirlenebilmektedir. Bulusa göre,
özellikle en az iki gerinim ölçer elemaninin kullanilmasi, dikeyde egik olarak veya hatta yatayolarak etki eden kuvvetlerin belirlenmesini sirasiyla mümkün kilmakta veya gelistirmektedir.Bulusa göre, yatay olarak etki eden kuvvetlerin belirlenmesi, ilave olarak en azindan bir baska
gerinim ölçer elemaninin dikey düzlemde büyük ölçüde uzandigi ve yatay dogrultuda
deformasyonlari büyük ölçüde ölçtügü durumda daha da gelistirilebilmektedir. Bu dikey gerinim
ölçer eleman, yatay gerinim ölçer elemanlarindan birinin yerini alabilmekte, fakat ayrica ilaveolarak temin edilebilmektedir.Asiri asinma ve kirlenmeyi önlemek üzere, gerinim ölçer elemanlari tercihen bir kapak vasitasiylakorunmaktadir. Son olarak bahsedilen özellikle ayrilabilir sekilde baglanabilmektedir.Özellikle, gerinim ölçer seritleri, gerinim ölçer elemanlari olarak uygun bulunmaktadir. Özellikle
avantajli bir yapilanmada alternatif olarak, ofset kismina yapistirilmaktadirlar ve yine alternatifolarak vidalanabilmekte veya perçinlenebilmektedirler.Yükün binmesi, genellikle basma yüzeyinin farkli pozisyonlarinda gerçeklesmektedir. Tam olarak
anlamli bir sinyal elde etmek üzere, bulusa göre en az iki noktada (örn. basma plakasinin yan
çubuklarinin saginda ve solunda) ölçüm gerçeklestirilmesi saglanmaktadir. Ölçüm sonuçlari veya
sinyalleri, sirasiyla bir toplam sinyalde birlestirilmektedir. Toplam sinyal bu nedenle, basma
plakasina yük binme konumundan ve ayrica uzatmanin uzanma konumundan bagimsiz olan yükebir yük-esasli deger saglamaktadir.30Özellikle avantajli bir yapilanmada alternatif olarak, iki yan çubugun en az biri, büyük ölçüde düz
çalisan bir yan çubuk elemani ile ofset kismi olan bir sensör çubugu elemanindan
olusturulmaktadir. Yan çubuk elemani ile sensör çubugu elemani, birbirlerine pozitif olarakbaglanmaktadir ve her biri tekerlerden birine sahiptir.Sensör çubugu elemani, daha sonra yan çubugun serbest bir ucuna baglanabilmektedir. Serbest
uç, basma plakasinin uzanma dogrultusunda arkaya yerlestirilmekte, bu nedenle bir mahfaza
kullanildigi durumda genellikle kayar basamagin mahfazasinda bulunmaktadir. Yan çubuk
böylece iki parçali bir yapiya sahip olmakta olup, burada yan çubuk elemani ve sensör çubugu
elemani olmak üzere iki elemanin her biri en az bir teker tasimaktadir. Bulusa göre bu sayede,
kayar basamaklarin sensör çubuk elemanlari ile uyarlanmasi mümkün olmakta ve kayar basamakya da basma plakasinin tamamen degistirilmesinin önüne geçilmektedir.Ofset; tekerlerin iki eleman üzerinde birbiri ile hizalanmis olmalari, dolayisiyla geri çekme / uzatma
dogrultusunda biri digerinin arkasinda olacak sekilde konumlanmalari ve böylece aracabaglanmis olan bir ray içinde ortak olarak dönebilmeleri etkisine sahiptir.Yari çubuk elemaninin ve sensör çubugu elemaninin baglantisi, sabit veya sökülebilir bir sekildegerçeklestirilebilmektedir. Bir vida baglantisi kendini sökülebilir baglanti olarak sunmaktadir.Bulusa göre, vidali baglanti bölgesinde, özellikle üzerinden kesme kuvvetlerinin aktarilabildigi en
azindan bir kama konumlandirilabilmektedir. Kama; geri çekme / uzatma dogrultusunda vida
baglantisindan yukari veya asagi yönde, ayni zamanda altta veya üste bulunabilmektedir. Ek bir
kamanin kullanilmasi, örnegin bir vida baglantisi yerine perçin baglantisi kullanildiginda dauygundur.Gerinim ölçer elemanlarini uzatma dogrultusu üzerinde yari çubuk elemaninin ve sensör çubugu
elemaninin baglantisinin asagi yönünde konumlayarak, ölçüm bölgesi, basma plakasinin
uzanma dogrultusu üzerinde baglantinin asagi yönünde de bulundurulmaktadir. Böylece,
elemanlar arasindaki baglantinin ölçüm sinyali üzerinde sadece küçük bir etkisi oldugu
görülmektedir. Sifir noktasinin bir yer degistirmesi, bu düzenleme vasitasiyla neredeyse yok
edilmektedir.Yatay olarak etkiyen kuvvetlerin emilimini arttirmak üzere, bulusa göre araca tutturulan ray
üzerinde yanal olarak yer degistiremeyen profil tekerlerinin kullanilmasi bu bulusa göre
saglanabilmektedir. Yanal veya yatay olarak etki eden kuvvetler, sirasiyla, basma yüzeyi
üzerinden profil tekerine ve söz konusu profil tekeri vasitasiyla gerinim ölçer elemanlarinaaktarilmaktadir.30Özellikle avantajli bir yapilanmada alternatif olarak, bulusa uygun bir kayar basamak; bir tarafinda
silindirik, düz palet tekerlerine ve karsi tarafinda profil tekerlerine sahiptir. Bir yandan, yanal veya
yatay kuvvetlerin de sirasiyla ölçülebilmesinin, diger yandan, basma plakasinin genisligine veyaraylarin mesafesine iliskin olarak bir tolerans telafisinin mümkün olmasi saglanmaktadir.Silindirik palet tekerleri, uzatma üzerine ayagin basilmasi sonucunda ortaya çikan dikey kuvvetleri
emmektedir. Yanal çarpmalarla olusan dönme gibi yatay kuvvetler, profilli palet tekerleritarafindan emilmektedir.Profil tekerleri, uzatma üzerine ayagin basilmasi ve/veya yanal yükün bir sonucu olarak ortaya
çikan dikey ve yatay kuvvetleri emmektedir. Yatay kuvvetler, örnegin uzantinin yanalçarpmalardan kaynaklanan dönmesiyle ortaya çikabilmektedir.Bulusa göre, sensör çubugu elemani, her iki taraftaki iki yan çubuk elemanina baglanabilecek
sekilde tasarlanmistir. Örnegin, vida baglantisina yönelik delikler veya kama bu sekilde simetrik
olarak yerlestirilmektedir. Özellikle avantajli bir yapilanmada alternatif olarak, sensör çubugu
elemaninin bir baglanti kismi boyunca yatay dogrultuda uzanan vida baglantilari için iki delik
temin edilmektedir. Simetrik konfigürasyon nedeniyle, sag veya sol taraftaki çubuk elemanina birsensör çubugu elemani baglanabilmektedir.Sensör düzenegine yönelik gerekli küçük kurulum alani nedeniyle bulusa uygun sistem, birbirinin
üstüne yerlestirilmis iki veya daha fazla kayar basamaga sahip olan binme/inme cihazlari için
özellikle uygundur. Bu özellikle, tasitin örnegin ülkeler arasi sinir geçislerinde uygulandigi zaman
avantajlidir. Çünkü binme/inme cihazinin öngörülen yüksekligi ülkelere göre farkli olarak
standartlastirilmis olabilmektedir. Araç, farkli binme yüksekliklerine sahip iki ülkede de
kullanilabilmektedir. Kayar basamagin kontrolü; araç sürücüsünün bir siniri geçerken bir anahtar
çalistirarak istasyonlar arasinda hangi kayar basamagin çikacagini belirleyecegi sekildetasarlanabilmektedir.Kayar basamaklar ayni zamanda, uzatmalarin bir istasyonda farkli mesafelerde uzanacaklarisekilde kontrol edilebilmektedirler ve böylece basma yüzeyleri bir merdiven olusturmaktadir.
Bulusun olasi bir örnek yapilanmasi, asagidaki sekiller araciligi ile açiklanacaktir:Sek. 1 bir çerçeve içeren bir kayar basamagin perspektif bir görünümünü vermektedir;Sek. 2 Sekil 1'deki basma plakasini göstermektedir;Sek. 3 silindirik palet tekerlerine sahip bir yan çubuk elemani ile bir sensör çubugu elemanini
uzatma dogrultusunda sagdan göstermektedir;30Sek. 4 profil tekerlerine sahip bir yan çubuk elemani ile bir sensör çubugu elemanini uzatmadogrultusunda soldan göstermektedir.Sekil 1, bir kayar basamagi (20) perspektif sekilde göstermektedir. Daha iyi bir görünüm için bir
kapak plakasi (22) yükseltilmis bir sekilde gösterilmektedir. Bir basma plakasi (24), bir çerçeve
(26) içinde uzanmaktadir. Çerçeve (26), tipik olarak bir kapinin altinda resmedilmemis olan biraraca sabit sekilde baglanmaktadir.Basma plakasi (24), çift ok tarafindan belirtilen bir geri çekme / uzatma dogrultusunda yer
degistirebilmektedir. Gösterilen örnek yapilanmada bir sürücü ve baska gerekli bilesenleri tasiyanbir travers elemani (28), çerçevenin (26) içinde konumlanmaktadir.Sekil 2, çikarilmis durumda iken basma plakasini (24) göstermektedir. Esas olarak, üzerinde
tekerler (34) bulunan iki yan çubuk (32) ile bir basa yüzeyinden (30) olusmaktadir. Basma yüzeyi
(30), esasen iki yan çubuk (32) arasindaki yatay düzlemde uzanmaktadir. Tekerler (34),
çerçevenin (26) içine yerlestirilmis olan ve geri çekme / uzatma dogrultusunda uzanan raylar
içinde çalismaktadir. Sekil 2, her biri uzatma dogrultusuna göre iki arka teker (34) içeren bir
basma plakasi (30) ile uzanma dogrultusuna göre ileri tarafta konumlu olan ve dört teker (34)tasiyan salinimli teker aparatini (36) göstermektedir.Yan çubuklar (32), bir yan çubuk elemani (38) ile bir sensör çubugu elemani (40) tarafindan
olusturulmakta olup, burada sensör çubugu elemani (40) ilgili yan çubuk elemaninin (38) uzatmadogrultusuna göre arka serbest ucu üzerine yerlestirilmektedir.Sensör çubugu elemani (40), Sekil 3 ve 4'te büyütülmüs sekilde gösterilmektedir. Sensör çubugu
elemaninin (40) bir ofset kismi (42) oldugu görülebilmektedir. Altinda gösterilmeyen genisleme
elemanlarinin yer aldigi kapaklar (44) görülebilmektedir. Esasen yatay dogrultuda hareket ederler
ve tercih edilen bir yapilanmada alternatif olarak, sirasiyla sensör çubugu elemanina (40) veyaofset kismina (42) baglanmaktadirlar.Ayrica sensör çubugu elemaninin (40) gösterilen örnek yapilanmada bir vida baglantisiyla yan
çubuk elemanina (38) pozitif olarak baglanmis olabilecegi de görülebilmektedir. Bu amaçla,
vidalar (46), büyük ölçüde yatay olarak bulunan deliklerden (48) uzanmaktadirlar. Yerçekimi
kuvvetlerinin aktarilmasi için kamalar (50) da temin edilmistir. Gösterilen örnek yapilanmada, geri
çekme / uzatma dogrultusu boyunca deliklerin (48) üstüne veya altina uzanmaktadirlar. Kamalar
(50) sirasiyla yan çubuk elemanina (38) veya sensör çubugu elemanina (40) göre çikinti
yapmakta ve iki elemanin monte edilmis durumunda bir karsit oluga (52) uzanmaktadir. Delikler
(48), kamalar (50) ve oluklar (52); bir sensör çubugu elemani (40) üzerinde herhangi bir degisiklikyapilmasina gerek kalmayacak sekilde yapilandirilmakta ve yerlestirilmektedirler. Bu sekilde sonbahsedilenin iki yan çubuk elemanindan (38) birine geri çekme/ uzatma dogrultusunda saga veyasola baglanmasi saglanmaktadir.Görünen kuvvetlerin mümkün oldugu kadar optimal olan bir saptamasini saglamak için, bir tarafta
silindirik tekerler (54) ve diger tarafta profil tekerler (56) saglanmaktadir. Profil tekerleri (56),raylardan birinde çalismakta ve yanal dogrultulardan gelen kuvvetleri emebilmektedir.Bulus, gösterilen örnek yapilanmayla sinirli degildir, fakat bulusun önemli kavramalarini kullanan
benzer yapilanmada alternatiflerini de içermektedir. Tarifname ve patent istemlerindeki tekniközellikler, özellikle birbirleriyle teknolojik olarak anlamli bir sekilde birlestirilebilmektedirler.
Referans numaralari listesi20 Kayar basamak22 Kapak plakasi24 Basma plakasi26 Çerçeve28 Travers elemani30 Basma yüzeyi32 Yan çubuklar34 Tekerler36 Salinimli teker aparati
38 Yan çubuk elemani
40 Sensör çubugu elemani42 Ofset kismi44 Kapaklar
46 Vidalar
48 Delikler
50 Kama52 Oluk54 Silindirik tekerler56 Profil tekerler