PL99098B1 - Sposob dzialania cieklym amoniakiem na wlokna poliamidowe naturalne o budowie asymetrycznej,a zwlaszcza na welne - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób dzialania cieklym amoniakiem na wlókna poliamidowe na¬ turalne o budowie asymetrycznej, a zwlaszcza welne. W ten sposób skraca sie czas dzialania i poprawia zdolnosc do barwienia sie.We francuskim opisie patentowym nr 7 208 875 podano sposób, który polega na dzialaniu cieklym amoniakiem na wymienione wlókna w cela popra¬ wy ich wlasnosci wlókienniczych, w szczególnosci ich puszystosci i elastycznosci. Stwierdzono, ze w celu uzyskania trwalej poprawy otrzymanych wlas¬ nosci, dzialanie cieklego amoniaku, wykonywane zwykle w temperaturze —33°C to jest w tempera¬ turze wrzenia amoniaku pod cisnieniem atmosfe¬ rycznym, powinno byc stosunkowo dlugie. W za¬ leznosci od postaci, w jakiej wystepuje wlókno poddawane dzialaniu — przedza, nici, tkaniny, dzianiny itp., moze byc konieczne przedluzenie dzialania powyzej 1 godziny. Stanowi to oczywiscie niedogodnosc sposobu, poniewaz trudno jest sto¬ sowac go metoda ciagla. Celem niniejszego wyna¬ lazku jest skrócenie koniecznego czasu kontaktu miedzy materialem poddawanym obróbce a ciek¬ lym amoniakiem, przy czym produkt obróbki za¬ chowuje wlasnosci identyczne lub równowazne.Stwierdzono obecnie, ze dodanie pewnych substan¬ cji chemicznych do cieklego amoniaku umozliwia osiagniecie tego celu.Przedmiotem niniejszego wynalazku jest wiec sposób dzialania na wlókna poliamidowe natural- ne, a zwlaszcza welne, cieklym amoniakiem, w którym wlókna poddaje sie dzialaniu amoniaku zawierajacego substancje nukleofilowe rozpuszczal¬ ne w amoniaku. Przez substancje nukleofilowe ro¬ zumie sie wszelkie substancje wykazujace powi¬ nowactwo protonowe. Do substancji tych naleza w szczególnosci aniony, jak octany lub chlorki.Mozna je dodawac do cieklego amoniaku w posta¬ ci soli latwo rozpuszczalnych w cieklym amoniaku, a takze w postaci kwasów. Wlókna poliamidowe naturalne sa takze nazywane wlóknami polipepty- dowymi. Stwierdzono, ze dzialanie sposobem we¬ dlug wynalazku jest szczególnie korzystne w przy¬ padku wlókien polipeptydowych o budowie asy¬ metrycznej, których najlepszym przykladem jest oczywiscie welna. Dlatego opisane ponizej próby, majace przedstawic wynalazek, zostaly wykonane na tym wlóknie.Dzialanie cieklego amoniaku, w którym uprzednio rozpuszczono substancje nukleoifilowa, moze sie odbywac w ten sam sposób klasyczny, to jest przez zanurzenie w kapieli o temperaturze —33°C.Stwierdzono, ze otrzymuje sie produkty o tych samych ulepszonych wlasnosciach, czy to dzialajac w znany sposób w ciagu 30 minut kapiela czystego amoniaku, czy tez dzialajac sposobem wedlug wy¬ nalazku w ciagu kilkunastu minut kapiela amo¬ niaku, zawierajaca substancje nukleofilowa. Poza¬ dane wlasnosci uzyskuje sie zmieniajac czasy dzialania, rodzaj stosowanej substancji nukleofilo- 99 0983 99 098 4 w kapieli w tej temperaturze w ciagu 1 godziny w celu uzyskania dobrego wyczerpania barwnika.Po plukaniu stwierdzono, ze próbka zawiera oko¬ lo 2—3% wagowych barwnika. Identyczna próbka poddana dzialaniu cieklego amoniaku i barwiona w tych samych warunkach zawiera jedynie okolo 1% barwnika.Przyklad II. Przygotowuje sie kapiel ciekle¬ go amoniaku zawierajaca 5% octanu amonowego.Stwierdzono, ze próbka poddana dzialaniu tej ka¬ pieli w ciagu 5—10 minut ma w zasadzie te same wlasnosci, jak próbka z przykladu I. Przedluzenie czasu dzialania powoduje znaczny skurcz próbki i nadaje jej szorstka powierzchnia. Jakkolwiek mozria dodac do kapieli znacznie wieksza ilosc oc¬ tanu niz ilosc uzyta, to stwierdza sie, ze nie po¬ zwala to ani dodatkowo skrócic czasu dzialania, ani otrzymac lepszych wlasnosci.Stwierdzono, ze barwienie w takich samych wa¬ runkach, jak w przykladzie I, próbki poddanej dzialaniu w ciagu 5—10 minut powoduje pochlo¬ niecie barwnika w ilosci 3:—4°/o wagowych.Przyklad III. Do kapieli amoniaku dodaje sie okolo 5% chlorku amonowego. Stwierdzono,. ze optymalny czas dzialania jest równy 20 minut.Barwienie w tych samych warunkach powoduje pozostawienie okolo 3*/o barwnika w tkaninie.Przyklad IV. Po dodaniu do kapieli amo¬ niaku okolo 5% azotanu amonowego lub siarczanu amonowego stwierdzono, ze optymalny czas dzia¬ lania wynosi 30 minut. Ilosc pochlonietego barw¬ nika wynosi 2—3%. wej oraz jej ilosc. Jesli chodzi o przydatne sub¬ stancje nukleofilowe, to stwierdzono, ze najbar¬ dziej skuteczne sa aniony octanowe i aniony chlor¬ kowe. Ze wzgledu na role amoniaku, aniony te mozna wprowadzac do amoniaku w postaci soli, jak octanu amonowego, lub kwasu, jak kwasu oc¬ towego. Stezenie substancji nukleofilowej moze byc stosunkowo nieznaczne. Wystarczy dodatek okolo °/o wagowych w przypadku octanu amonowego dla uzyskania zadowalajacych wyników.Stwierdzono równiez skutecznosc dzialania takich substancji nukleofilowych, jak chlorek glinowy, potasowy lub sodowy. Zbadano takze octan sodo¬ wy. Jakkolwiek jego skutecznosc jest wieksza od chlorków, wydaje sie, ze jest nizsza od skutecz¬ nosci octanu amonowego. Jest oczywiste, ze sól rozpusczczajaca sie z latwoscia w amoniaku moze byc stosowana w najbardziej korzystnych warun¬ kach.Po dzialaniu amoniakiem usuwa sie go z wlókna dowolnym sposobem, np. przez plukanie, susze¬ nie itp. Jesli substancja nukleofilowa przeszkadza w nastepnych procesach obróbki, usuwa sie ja równiez, np. przez plukanie.Taki sposób umozliwia bardzo znaczne skrócenie czasu dzialania, a ponadto stwierdzono, ze nie po¬ woduje on wiekszego skurczu wlókna niz w przy¬ padku stosowania sposobu obróbki dotychczas zna¬ nego.Stwierdzono równiez poprawe zdolnosci do bar¬ wienia sie, co umozliwia uzyskanie w takich sa¬ mych warunkach barwienia lepszych wyników.Wiadomo, ze we wlóknie poliamidowym natu¬ ralnym, takim jak welna, poddanym dzialaniu sro¬ dowiska zasadowego, nastepuje przemiana cysty¬ ny w lantionine. Jest prawdopodobne, ze substan¬ cja nukleofilowa dodana do cieklego amoniaku spelnia role katalizatora tej przemiany i umozliwia dokladne okreslenie dodatkowego skurczu wlókna.Podane ponizej przyklady, ilustruja wynalazek, wykonano na tkaninie welnianej o gramaturze okolo 350 g/m2.Przyklad I. Próbke tkaniny trzyma sie w kapieli z cieklego amoniaku czystego w tempera¬ turze —33°C pod cisnieniem atmosferycznym w ciagu 45 minut. Amoniak usuwa sie przez susze¬ nie na wolnym powietrzu. Stwierdzono, ze próbka tkaniny wykazuje puszystosc i elastycznosc.Nastepnie te próbke tkaniny barwi sie klasycz¬ nym sposobem. Stosuje sie barwnik Bleu Foulon Lumiere BL o wzorze 1. Kapiel farbiarska zawie¬ rajaca 1% wagowy barwnika i 10% siarczanu so¬ dowego, zakwaszona do pH 5,5 kwasem octowym, jest utrzymywana w temperaturze 40°C. Po wpro¬ wadzeniu próbki temperature podnosi sie w cia¬ gu 30 minut do 90—95°C. Tkanine utrzymuje sie PL PL PL PL PL PL PL PL PL

Claims (1)

1.