Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania pochodnych linkomycyny alkilo-7-dezoksy—7— RS—a— tiolinkozaminidów o wzorze ogólnym 4, w którym Alk oznacza grupe alkilowa, zawierajaca 1-4 atomów wegla, taka jak grupa metylowa, etylowa, propylowa, izopropylowa, butylowa,ll-rz.-butylowa,izobutylowa, III—rz.bu- tylowa lub grupe o wzorze -CH2-CH2-0-Ac2, Ac oznacza atom wodoru lub nizsza grupe alkanoilowa, zwlaszcza acetylowa lub aryloHowa, zawierajaca do 12 atomów wegla, Ac! i Ac2 oznaczaja kazdy atom wodoru lub rodniki acylowe kwasów karboksylowych, ewentualnie takie jak Ac, a R oznacza dwuwartosciowa grupe o wzorze 14, w którym Rx oznacza dwuwartosciowa grupe weglowodorowa o dwóch atomach wegla, R2 oznacza grupe metylowa lub metylenowa, przy czym -Ri-(R2)n -tworza grupe alkilenowa, zawierajaca do atomów wegla albo tworza grupe cykloalkilenowa, zawierajaca do 6 atomów wegla, n oznacza zero, 1, 2, 3 lub 4, R3 oznacza grupe o wzorze —O—Ac4, w którym Ac4 oznacza grupe taka jak Ac, przy czym atom tlenu jest .polaczony z innym atomem wegla niz atom alfa w stosunku do siarczkowego atomu siarki, am ma wartosc *jeden. - Zwiazki o wzorze 4 sposobem wedlug wynalazku wytwarza sie podczas ogrzewania alkilo—N—acylo-6,7— azyrydyno—6—dezamino-7—dezoksy—a-tiolinkozaminidu o wzorze 2, w którym Alk, Acj i Ac2 maja wyzej podane znaczenie z niearomatycznym monosiarczkiem o wzorze 3, w którym R ma wyzej podane znaczenie, w obecnosci kwasu octowego lodowatego lub innego bezwodnego nizszego kwasu alkanokarboksylowego, bezwodnego kwasu benzoesowego lub innego aromatycznego kwasu karboksylowego, zawierajacego nie wiecej niz 12 atomów wegla. W wyniku otwarcia pierscienia azyrydynowego otrzymuje sie acylowana pochodna alkilo-7-dezoksy-7-(AcORS)-a-tiolinkozaminidu o wzorze 4, w którym R, Acj i Ac2 maja znaczenie podane powyzej, Alk posiada znaczenie podane powyzej lub oznacza grupe o wzorze Ac20—CH2CH2 oraz Ac oznacza rodnik acylowy pochodzacy z kwasu uzytego do reakcji.Grupy acylowe mozna odszczepiac na drodze hydrazynolizy, stosujac sposób znany i opisany w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3179565, otrzymujac alkilo-7-dezoksy-7-HORS-a-tiolin- kozaminid o wzorze 1.Zwiazki o wzorze 1 stosuje sie do tych samych celów, co metylo—a—tiolinkozaminid(metylo—6—amino-6,8 —dwudezoksy—1—tio—D—erytro-a—D—galaktooktopiranozyd,a—MTL) opisany w opisie patentowym Stanów2 90 343 Zjednoczonych Ameryki nr 3380992 oraz metylo—6—amino—7—chloro—6,7,8—trójdezoksy—1—tio—L—treo i D—erytro—a—D—gaJaktooktopiranozydy, opisane w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 3 496 163 i 3 502 648. Zwiazki o wzorze 1 mozna ponadto acylowac kwasem trans—1—metylo—4—propy- lo— L—pirolidynokarboksylowym—2, otrzymujac 7—dezoksy—7—HORS—linkomycyne lub innymi kwasami L—pirolidynokarboksylowymi—2 jak podano w wyzej wymiepionych opisach patentowych, albo kwasem N—/2—hydroksyetylo/—L—pirolidynokarboksylowym—2, otrzymujac zwiazki o wzorze ogólnym 5, w którym R i Alk maja znaczenie podane powyzej, a Acx oznacza rodnik acylowy kwasu L—pirolidynokarboksylowego—2 lub kwasu N—metylo—, N—etylo-albo N—/2—hydroksyetylo/—L—pirolidynokarboksylowego—2, przy czym kazdy z tych kwasów moze byc podstawiony w pozycji 4 nizsza grupa alkilowa lub alkilidenowa.Jak wiadomo analogi 7—SH mozna wytworzyc na drodze ogrzewania z siarkowodorem zwiazków azyrydynowych o wzorze 2, w którym Ac oznacza atom wodoru. Dotychczas nie bylo mozliwe bezposrednie lub posrednie podstawienie atomu "Wodoru tiolowego. Zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku wykazuja znacznie wyzsza aktywnosc niz odpowiednie zwiazki typu 7—SH. Przykladowo chlorowodorek 7—dezoksy- —7/S/—metylotiolinkomycyny jest in yitro kilkakrotnie aktywniejszy niz linkomycyna, natomiast chlorowodorek 7—dezoksy—7/S/—merkaptolinkomycyny jest mniej aktywny niz linkomycyna.Wiadomo równiez, ze analogi 7—OR mozna wytworzyc dzialajac na zwiazek o wzorze 2 alkoholem w obecnosci kwasu. Próby otrzymywania analogów siarkowych przez zastapienie alkoholu merkaptanem nie powiodly sie.Stwierdzono, ze zwiazki o wzorze 2 ogrzewane z niearomatycznym, cyklicznym monosiarczkiem w kwasie octowym lodowatym lub innym bezwodnym kwasie alkanokarboksylowym, bezwodnym kwasie benzoesowym lub innym bezwodnym aromatycznym kwasie karboksylowym, zawierajacym nie wiecej niz 12 atomów wegla, ulegaja reakcji, której prawdopodobny przebiec przedstawia schemat 1.Jezeli stosuje sie niesymetryczny cykliczny siarczek, np. siarczek propylenu o wzorze 6, istnieje mozliwosc powstawania dwóch produktów, np. zwiazków o wzorach 7 i 8.Mozliwa jest równiez reakcja z nastepnym molem cyklicznego siarczku wedlug schematu 2, w wyniku której otrzymuje sje dwa produkty koncowe. W przypadku stosowania siarczku trójmetylenowego, otrzymuje sie prawie równe ilosci produktów wedlug schematu 2.Stosowane niearomatyczne cykliczne siarczki posiadaja wzór ogólny 9, w którym R!# R2, R3, m i n maja wyzej podane znaczenie.W sposobie wedlug wynalazku stosowac mozna przykladowo nastepujace niearomatyczne, cykliczne siarczki: epitioetan (siarczek etylenu), 1,2—epitiopropan (siarczek propylenu), 2,3—epitio—2—metylenobutan, 1,2—epitio—2—metylopropan, 2,3—epitiobutan, 1,2—epitio-butan, 2,3—epitio—2,3—dwu mety lobutan, 1,2—epitio—2—ety lobutan, 1,2—epitio—2—metylopentan, 2,3—epitio-propanol—1, octan 2,3—epitiopropanolu—1, eter izopropylowo—2,3—epitiopropylowy, eter propylowo—2,3—epitiopropylowy, eter allilowo—2,3—epitiopropylowy, eter etylowo—2,3—epitiopropylowy, tietan (siarczek trójmetylenowy), 2,4—dwumetylotietan, a—metylo—2—/hydroksymetylo/tietan, 3—metylo—2—/hydroksymetylo/—tietan, czterowodorotiofen (siarczek czterometylenowy), 2—metyloczterowodorotiofen, 3—metyloczterowodorotiofen, 2—etyloczterowodorotiofen, 3—etylocztero-wodorotiofen,90 343 3 2,2—dwumetyloczterowodorotiofen, 2,3—dwumetyloczterowodorotiofen, 2,4—dwumetyloczterowodorotiofen, 2,5—dwumetyloczterowodorotiofen, 3,3—dwumetyloczterowodorotiofen, 3,4—dwumetyloczterowodorotiofen, 3—hydroksyczterowodorotiofen, octan 3—hydroksyczterowodorotiofenu Wszystkie wymienione siarczki, które zawieraja grupe hydroksylowa, mozna estryfikowac. Estrami tych siarczków sa zazwyczaj octany lub benzoesany, lecz z przyczyn podanych przy omawianiu charakteru grup Acj i Ac2,. dopuszczalne sa estry jakichkolwiek kwasów karboksylowych. Innymi slowy atom wodoru grupy hydroksylowej mozna zastapic grupa Ac, która moze byc taka sama lub inna niz grupy Ac2 przy atomach tlenu w pozycjach 2, 3 i 4.Reakcja kazdego z wyzej wymienionych niearomatycznych cyklicznych monosiarczków z ajkilo—N—acetylo —6,7—azyrydyno—6—dezamino—7—dezoksy—a—tiolinkozami nidem zachodzi podczas ogrzewania obu reagen¬ tów w obecnosci kwasu octowego lodowatego lub innych, wymienionych uprzednio kwasów np. kwasu propio* nowego lub maslowego.Korzystne jest stosowanie rozpuszczalnika o temperaturze wrzenia okolo 70 — 110 °C, takiego jak dioksan, czterochlorek wegla, benzen lub toluen i nadmiaru siarczku o temperaturze wrzenia powyzej okolo 110 °C.W przypadku nizej wrzacych siarczków, np. siarczku etylenu, korzystnie jest stosowac reaktor cisnieniowy.Proporcje reagentów nie wplywaja na kierunek reakcji, ale maja wplyw na wydajnosc produktu.Optymalna wydajnosc uzyskuje sie stosujac 3—7 równowazników kwasu i znaczny, przynajmniej dwukrotny nadmiar siarczku. Stosowanie siarczku jako rozpuszczalnika przynosi dalsze korzysci. W przypadku stosowania siarczku o niskiej temperaturze wrzenia, takiego np. jak siarczek etylenu, mieszanina moze nie osiagnac temperatury 70 °C pod cisnieniem atmosferycznym i wówczas konieczne jest stosowanie nadcisnienia. Podczas stosowania siarczku o temperaturze wrzenia powyzej 110°C konieczne jest regulowanie temperatury mieszaniny reakcyjnej. Najbardziej korzystnym jest jednak prowadzenie reakcji przez ogrzewanie pod chlodnica zwrotna.Wyodrebnianie produktów z mieszaniny reakcyjnej prowadzi sie stosujac znane sposoby, takie, jak rozdzial przeciwpradowy, chromatografia, ekstrakcja lub krystalizacja.Zwiazki wyjsciowe moga wystepowac w dwóch postaciach epimerycznych wyrazonych wzorami 10 (konfiguracja absolutna 6(R), 7(R)) i 11 (konfiguracja absolutna 6(R), 7(S)). Podczas reakcji zachodzi inwersja konfiguracji. Na przyklad dzialajac siarczkiem etylenu na metylo—N—acetylo—2,3,4—trój—0—acetylo—6(R), 7(S)- —azyrydyno—6—dezamino—7—dezoksy—a—tiolinkozam inid otrzymuje sie metylo—N—acetylo—2,3,4—trój—0—a- cetylo—7—dezoksy—7(S)—/2—acetoksyetylotio/—a—linkozaminid.Zwiazki wyjsciowe o wzorze 2 otrzymuje sie acylujac, ogólnie znanymi sposobami, zwiazek o wzorze 12 karboksyacylowym czynnikiem acylujacym, takim jak bezwodnik octowy lub inny bezwodnik nizszego kwasu alkanokarboksylowego, chlorek benzoilu lub inny halogenek kwasu karboksylowego. Poniewaz grupy aminowe i hydroksylowe acyluja sie z rózna szybkoscia, grupy N—Ac, i O—Ac2 moga byc takie same lub rózne. Jednak grupy A^ i Ac2 sa usuwane w trakcie reakcji i nie wchodza w sklad zwiazku koncowego, istotnym jest wiec tylko to, by byly one rodnikami acylowymi kwasów karboksylowych, takimi jak rodniki acylowe kwasów weglowodorowych o nie wiecej niz 18 atomach wegla, ewentualnie podstawionych atomem chlorowca, grupa nitrowa, aminowa, cyjanowa, tiocyjanowa lub alkoksyIowa.Zwiazki o wzorze 12 otrzymuje sie przez odlaczenie chlorowcowodoru od zwiazków o wzorze 13, opisanych w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3502648. Proces odlaczenia chlorowcowo¬ doru przeprowadza sie ogrzewajac zwiazek o wzorze 13 w obojetnym rozpuszczalniku w obecnosci srodka wiazacego kwas. Moze to byc np. krótkotrwale ogrzewanie pod chlodnica zwrotna mieszaniny zwiazku o wzorze 13 bezwodnego weglanu sodowego i dwumetyloformamidu oraz nastepne odparowanie rozpuszczalnika i wykrys¬ talizowanie produktu z odpowiedniego rozpuszczalnika, np. metanolu (opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 544 551). Stosowane siarczki sa znanymi zwiazkami.Acylujac zwiazki o wzorze 1 kwasem L—pirolidynokarboksylowym—2 otrzymuje sie zwiazki o wzorze 5, w którym symbol Ac oznacza rodnik acylowy kwasu L—pirolidynokarboksylowego—2. W przypadku, gdy symbol Alk oznacza grupe metylowa, R oznacza grupe etylenowa, stosuje sie kwas trans—1—metylo—4—propylo—L— pirolidynokarboksylowy—2, a konfiguracja absolutna w pozycji 7 jest (S) (otrzymany zwiazek jest 7—dezoksy— 7(S)—/2—hydroksyetylotio/linkomycyna, której aktywnosc przeciwbakteryjna jest kilkakrotnie wyzsza od aktywnosci linkornycyny). Zwiazek ten oraz jego analogi moga byc stosowane do tych samych celów4 90343 i w podobny sposób jak linkomycyna. Nizsze analogi wykazuja wyzsza aktywnosc przeciw bakteriom Gram-ujem- nym.Zwiazki o wzorze 1 oraz ich pochodne acylowane kwasem L—pirolidynokarboksylowym—2 moga wystepo¬ wac w postaci wolnych zasad lub soli addycyjnych z kwasami. Sole addycyjne mozna otrzymac przez zobojetnianie zasad do wartosci pH okolo 7,0 korzystnie do wartosci PH 2—6. Odpowiednimi kwasami sa miedzy innymi: kwas solny, siarkowy, fosforowy, rodanowodorowy, fluorokrzemowy, szesciofluoroarsenowy, szesciofluorofosforowy, octowy, bursztynowy, cytrynowy, mlekowy, maleinowy, fumarowy, cholowy, palmity¬ nowy, mukowy, kamforowy, glutarowy, glikolowy, ftalowy, winowy, laurynowy, stearynowy, salicylowy, 3—fenylosalicylowy, 5—fenylosalicylowy, 3—metyloglutarowy, o—sulfobenzoesowy, cykloheksanoamidosulfo- nowy, cyklopentanopropionowy, cykloheksanodwukarboksylowy—1,2, cykloheksanokarboksylowy—4, oktade- cenylobursztynowy, oktenylobursztynowy, metanosulfonowy, benzenosulfonowy, oranz metylowy, kwas cztero- tiocyjanodwuamonochromowy, dwumetylodwutiokarbaminowy, heksadecyloamidosulfonowy, sorbowy, chloro- octowy, undecylowy, 4'—hydroksyazobenzeno—4—sulfonowy, oktylodecylosiarkowy, pikrynowy, benzoesowy, cynamonowy i inne.Sole addycyjne mozna stosowac do tych samych celów, co wolne zasady lub tez moga one byc produktem przejsciowym w procesie oczyszczania. Przykladowo wolna zasade mozna przeprowadzic w nierozpuszczalna sól taka, jak pikrynian i poddac ja oczyszczaniu, np. ekstrakcji i przemywaniu rozpuszczalnikiem, chromatografii, frakcjonowanej ekstrakcji w ukladzie ciecz-ciecz lub krystalizacji. Oczyszczona sól mozna alkalizowac, otrzymu¬ jac wolna zasade lub poddawac reakcji podwójnej wymiany w celu otrzymania innej soli. Wolna zasade mozna przeprowadzic takze w rozpuszczalna w wodzie sól, taka jak chlorowodorek lub siarczan, a wodny roztwór soli ekstrahowac róznymi, niemieszajacymi sie z woda rozpuszczalnikami. Z oczyszczonego w ten sposób zwiazku mozna regenerowac nastepnie wolna zasade lub w drodze podwójnej wymiany oczyszczona sól przeprowadzic w inna.Wolne zasady moga byc stosowane jako bufory lub srodki zobojetniajace kwas. Reaguja one z izocyjania¬ nami, przechodzac wuretany i moga byc stosowane do modyfikacji zywic poliuretanowych. Kondensacja soli addycyjnych z kwasem rodanowodorowym daje zywicowate materialy nadajace sie do stosowania jako inhibitory trawienia (opisy patentowe Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 2425320 i 2606153). Wolne zasady sa równiez dobrymi nosnikami- toksycznych kwasów, np. sole addycyjne z kwasem fluorokrzemowym mozna stosowac jako srodek przeciwmolowy (opisy patentowe Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 1915334 i 2075359), a sole addycyjne z kwasem szesciofluoroarsenowym i szesciofluorofosforowym sa uzyteczne jako srodki pasozytobójcze (opisy patentowe Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 3122536 i 3122552).Wynalazek jest zilustrowany nastepujacymi przykladami, w których czesci oznaczaja czesci wagowe, z wyjatkiem, gdy dotyczy to rozpuszczalników lub, gdy zaznaczono inaczej. Inne jednostki podane sa w ukladzie cgs.Przyklad I. Chlorowodorek 7—dezoksy—7(S)—12—hydroksyetylotio/linkomycyny.A—I. Metylo—N—acetylo—2,3,4—trój—O—acetylo—7(S)-/2-acetoksyetylotio/—7—dezoksy—a—tiolinkoza- minid (schemat 3).Zatopiona w ampulce ze szkla Pyrex mieszanine 5,0 g/1-równowaznik molowy) metylo—N—acetylo—2,3,4 —trój—O—acetylo—6,7—azyrydyno-6—dezamino-7-dezoksy-a-tiolinkotamidu, 50 ml siarczku etylenu oraz ,25 g (7 równowazników molowych) kwasu octowego lodowatego ogrzewa s:^ w ciagu 20 godzin w tempera¬ turze 100°C. Po otwarciu ampulki z mieszaniny reakcyjnej oddestylowuje sie w temperaturze 100 °C lotne skladniki, a pozostalosc rozpuszcza w chlorku metylenu i miesza z nadmiarem nasyconego, wodnego roztworu wodnego kwasnego weglanu sodowego. Warstwe organiczna przemywa sie woda, suszy nad bezwodnym siarczanem sodowym i odparowuje na wyparce obrotowej, w temperaturze 40 °C i pod cisnieniem 7 mm Hg, otrzymujac gesty syrop o barwie zóltej. Chromatografia cienkowarstwowa na zelu krzemionkowym w ukladzie aceton-heksan (1:1) wykazuje brak zwiazku wyjsciowego (RF =0,69) i obecnosc nowego zwiazku o nizszej wartosci RF = 0,50.Surowy produkt chromatografuje sie, celem usuniecia znacznej ilosci spolimeryzowanego siarczku etylenu, na kolumnie o wymiarach 5,8 x 89 cm, wypelnionej 1200g zelu krzemionkowego, w ukladzie octan etylu-hek- san (2:1). Po przepuszczeniu przez kolumne 1 litra zbiera sie frakcje po 50 ml az do calkowitego usuniecia polimeru, co stwierdza sie przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej. Nastepnie eluuje sie octanem etylu, frakcje 81-170 laczy i odparowuje rozpuszczalnik na wyparce obrotowej w temperaturze 40 °C i pod cisnieniem 7 mm Hg, otrzymujac 5,81 g surowego produktu. '90343 5 Rozdzial przeciwpradowy surowego produktu w ukladzie etanol-woda-octan etylu-cykloheksan (1:1:1:3) daje, przy wartosci K = 0,53, metylo-N-acetylo-2,3,4-trój-0-acetylo-7(S)-/2-acetoksyetylotio/-7-dezo- ksy—a—tiolinkozaminid, który po krystalizacji z mieszaniny octan etylu-heksan ma postac bezbarwnych igiel o temperaturze topnienia 206-207 °C i skrecalnosci wlasciwej [a ]jy + 180 % = 0,79, CHCI3). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C2iH33ONS2:H - 6,35; N- 2,68; S-12,25%; znaleziona: C-48,12; H- 6,37; N - 2,58; S - 11,95%.B-l. Metylo-7-dezoksy-7(S)-/2-hydroksyetylotio/-a-tiolinkozaminid (schemat 4).Mieszanine 3,68 g metylo-N-acetylo-2,3,4-trój-0-acetylo-7(S)-/2-acetoksyetylotio/-7-dezoksy-" a—tiolinkozaminidu i 100 ml wodzianu hydrazyny ogrzewa sie lagodnie wciagu nocy pod chlodnica zwrotna, mieszajac magnetycznie, na lazni olejowej w temperaturze 150 °C. Po oddestylowaniu z bezbarwnego roztworu substancji lotnych przez ogrzewanie na lazni olejowej w temperaturze 110 °C, pod cisnieniem 7 mm Hg, otrzymuje sie 7-dezoksy-7(S)-/2—hydroksyetylotio/-a-tiolinkozaminid w postaci bezbarwnego syropu, który chromatografuje sie na 1200g zelu krzemionkowego w ukladzie metanol-chloroform (1:3) zbierajac wlasciwy produkt o Rp = 0,30. Po krystalizacji z mieszaniny acetonitryl-etanol otrzymuje sie produkt w postaci bezbarw¬ nych plytek o temperaturze topnienia 175—176 °C i skrecal nosci wlasciwej [a]p + 234 ° (c = 0,52, woda).Analiza elementarna: obliczono dla wzoru CnH2305NS2: C-42,15; H - 7,40; N- 4,47; S- 20,46; znale¬ ziono: C - 42,05; H - 7,55; N- 4,43; S- 20,36%.C— I. Chlorowodorek 7—dezoksy—7(S)—/2—hydroksyetylotio/—linkomycyny (chlorowodorek metylo—6,7,8 —trójdezoksy—7—12—hydroksyetylotio/—6—trans—/1—metylo—4-propylo— L—pirolidynokarboksyamido/—1 — tio—L—treo—a—D—galaktopiranozydu) (schemat 5).Do zawiesiny 930 mg chlorowodorku kwasu transpropylohigrowego w 50 ml bezwodnego acetonitrylu dodaje sie 995 mg trójetyloaminy. Po rozpuszczaniu mieszaniny, roztwór chlodzi sie do temperatury —5 °C w mieszaninie lodu z metanolem, co powoduje wytracenie chlorku trójetyloamoniowego. Do roztworu dodaje sie 610 mg ehloromrówczanu izobutylu z taka szybkoscia, by temperatura nie przekroczyla —3°C i calosc miesza wciagu 20 minut w temperaturze od —3° do —5°C. Do mieszanego bezwodnika dodaje sie 700 mg metylo—7—de¬ zoksy—7(S)—/2—hydroksyetylotio/—a—tiolinkoza aminidu w 5 ml metanolu i dodaje sie 5 ml wody, co powo¬ duje natychmiastowe rozpuszczenie chlorku trójmetyloamoniowego. Po uplywie 2 godzin nastepuje zanik aminocukru, co stwierdza sie za pomoca chromatografii cienkowarstwowej na zelu krzemionkowym w ukladzie metanol-chloroform (1:10), obserwujac pojawienie sie nowego zwiazku o wyzszej wartosci R^ = 0,30. Lotne skladniki odpedza sie z mieszaniny reakcyjnej, odparowujac na wyparce obrotowej w temperaturze 40 °C, pod cisnieniem 7 mm Hg, a syropowata pozostalosc rozpuszcza sie w mieszaninie wody i chlorku metylenu i pH warstwy wodnej doprowadza do wartosci okolo 10 przy pomocy 50% roztworu wodnego wodorotlenku sodowego. Warstwe wodna oddziela sie i ekstrahuje jeszcze dwukrotnie chlorkiem metylenu. Polaczone ekstrakty organiczne suszy sie nad siarczanem sodowym, a alkaliczny roztwór wodny odrzuca.Po odparowaniu chlorku metylenu na wyparce obrotowej w temperaturze 40 °C, pod cisnieniem 7 mm Hg, otrzymuje sie syrop o jasnozóltym zabarwieniu, który poddaje sie chromatografii na 480 g zelu krzemionkowego w kolumnie o wymiarach 3,8 x 95 cm i objetosci roboczej 850 ml, w ukladzie metanol-chloroform (1:1). Pierw¬ sze 250 ml wycieku odrzuca sie, nastepnie zbiera sie frakcje po 50 ml, sledzac przebieg rozdzialu przy pomocy chromatografii cienkowarstwowej na zelu krzemionkowym w tym samym ukladzie.Z polaczonych frakcji 25—44 odparowuje sie rozpuszczalnik, otrzymujac 610 mg bezbarwnego szklistego osadu, który przeprowadza sie w chlorowodorek przez rozpuszczenie w wodzie i dodanie 1 n kwasu solnego do pH 3. Roztwór liofilizuje sie otrzymujac chlorowodorek 7—dezoksy—7(S)/-/2-hydroksyetylotio) linkomycyny w postaci bezbarwnego osadu o skrecal nosci wlasciwej [ct]D + 114° (c = 0,91, woda). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C20H38O6N2S2'HCI: C-47,74; N -5,57; Cl -7,05; S- 12,75%, ciezar czasteczkowy wolnej zasady 466,65; znaleziono po uwzglednieniu 6,75% wody: C-48,05; H - 7,70; N -5,10; Cl -6,96; S — 12,50%, ciezar czasteczkowy (jon masowy M+ wolnej zasady) — 466.Aktywnosc biologiczna: In vitro okolo 8 razy wyzsza od aktywnosci linkomycyny. In vivo okolo 8 razy aktywniejsza od linkomycyny, bardziej aktywna wobec bakterii Gram-ujemnych i mniej toksyczna niz chlorowo¬ dorek 7—dezoksy—7(S)—chlorolinkomycyny.Przyklad II. Chlorowodorek 7-dezoksy-7(S)-/3-hydroksypropylotio/linkomycyny.A-lla. Metylo-N-acetylo-2,3,4-trój-0- acetylo-7(S)-/3-acetoksypropylotio/-7-dezoksy-a-tiolin- kozaminid.Powtarzajac postepowanie, opisane w przykladzie I, czesc A, ale zastepujac siarczek etylenu siarczkiem trójmetylenu otrzymuje sie metylo-N-acetylo-2,3,4-trój-0-acetylo-7(S)-/3-acetoksypropylotio/-7-dez- oksy-a-tiolinkozaminid/ K = 1,0 w ukladzie etanol-woda-octan etylu-cykloheksan (1:1:1:2), w postaci bez-6 90 343 barwnych igiel do krystalizacji z mieszaniny octan etylu-heksan. Produkt ten posiada nastepujaca charakterys¬ tyke: temperatura topnienia 172,5- 174°C, skrecalnosc wlasciwa [a\D + 178° (c = 0,94, chloroform). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C22H35ONS2: C-49,15; H - 6,56; N-2,61; S- 11,93%; znaleziono: C - 49,31; H- 6,58; N - 2,68; S - 11,83%.A—Mb. Metylo-N-acetylo-2,3,4-trój-0-acetylo-7/S/-[3-/3-acetoksypropylotio/propylotio]-7-dez- oksy—a—linkozaminid.W podobny sposób jak w punkcie A-l la otrzymuje sie mety Io—N-acetylo—2,3,4—trój-O—acetylo—7/S/— [3-/3-acetoksypropylotio/-propylotio]—7—dezoksy—a- olinkozaminid/ K = 2,3 w ukladzie etanol-woda-oc- tan etylu-cykloheksan (1:1:1:2) (w postaci bezbarwnych igiel o temperaturze topnienia 117 — 118 °C i skrecaln- osci wlasciwej [a]D + 149° (c = 0,997, chloroform). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C2 5H41ONS3: C - 49,08; H - 6,76; N - 2,29; S - 15,72%; znaleziono: C - 49,38; H - 6,14; N - 2,35; S - 15,91%.B—II. Metylo-7—dezoksy—7/S/—/3-hydroksypropylotio/—tiolinkozaminid.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkt B, ale zastepujac metylo—N~acetylo—2,3,4—trój—O—ace- tylo-7/S/-/2-acetoksyetylotio/-a-tiolinkozaminid metylo-N-acetylo-2,3,4-trój—O-acetylo-7/S/-/3-ace- toksypropylotio/—a—tiolinkozaminidem otrzymuje sie metylo—7—dezoksy—7/S/-/3—hydroksypropylotio/-a— tiolinkozaminid w postaci bezbarwnych igiel, które po krystalizacji zwody maja temperature topnienia 194 - 196 °C i skrecalnosc wlasciwa [a]D + 234 ° (c = 0,79, pirydyna). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru: Ci 2 H2 5 Os NS2: C - 44,01; H - 7,70; N - 4,28; S- 19,58%; znaleziono: C- 43,93; H - 7,81; N - 4,45; S- 19,55%.C-M. Chlorowodorek 7—dezoksy—7/S/-/3-hydroksypropylotio/linkomycyny.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkt C, ale stosujac metylo—7—dezoksy-7/S/—/3—hydroksyp- ropylotio/-a-tiolinkozaminid w miejsce 7/S/-2-hydroksyetylotio/-pochodnej, otrzymuje sie chlorowodorek 7- —dezoRsy—7/S/—/3—hydroksypropylotio/linkomycyny w postaci bezpostaciowego osadu o skrecalnosci wlasci¬ wej [a]D + 110° (c = 0,82, woda). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C2 1 H4o06N2S2"HCI: C - 48,77; H-7,99; N-5,42; Cl- 6,86; S-12,40%; ciezar czasteczkowy wolnej zasady - 480,68; znaleziono (po odliczeniu 2,86% wody): C-49,11; H-8,10; N - 5,88; S-12,15; Cl - 6,82%; ciezar czasteczkowy (jon masowy M+) — 480.Stosujac zwiazek z punktu A—Mb otrzymuje sie ponadto metylo—7—dezoksy—7/S/—J3—/3—hydroksypro- pylotio/propylotio]—a—tiolinkozaminid oraz chlorowodorek 7—dezoksy—7/S/—[3-/3—hydroksypropylotio/pro- pylotio]linkomycyny. t Przyklad III. Chlorowodorek 7-dezoksy—7/S/-/2-hydroksy-1—metyloetylotio/linkomycyny i chlo¬ rowodorek 7—dezoksy—7/S/—/2—hydroksy—2—metyloetylotio/linkomycyny.A-111.Mety lo-7/S/-/2-acetoksy-1-metyloetylotio/-N-acetylo-2,3,4-trój-0-acetylo-7-dezoksy- ^a-tiolinkozaminidi metylo-7/S/-/2-acetoksy-2-metyloetylotio/—N—acetylo—2,3,4—trój-O—acetylo—7— dezoksy—a—tiolinkozaminid.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkt A, ale zastepujac siarczek etylenu siarczkiem propylenu (1,2-epitiopropanem) otrzymuje sie mieszanine skladajaca sie z 40 czesci metylo-7/S/-/2-acetoksy-1-mety- loetylotio/-N-acetylo-2,3,4-trój-0-acetylo-7-dezoksy -a-tiolinkozaminidu oraz 60 czesci 2-metylotio- pochodnej (K = 0,83 w ukladzie etanol-woda-octanetylu-cykloheksan (1:1:1:3), w postaci bezbarwnych,spla¬ szczonych igiel o temperaturze topnienia 198-199 °C po krystalizacji z mieszaniny octan, etylu-heksan i skreca Inosci wlasciwej [a]D + 170 ° (c = 0,94, chloroform). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C22H35O10NS2: C-49,15; H - 6,56; N-2,61; S-11,93%; znaleziono: C-49,41; H - 6,47; N- 2,34; S-11,53%.Glówny skladnik powyzszej mieszaniny mozna takze syntetyzowac, zastepujac cykliczny siarczek siarczkiem 2—hydroksy—2-metyloetylometylowym. Otrzymuje sie produkt o temperaturze topnienia 246-251 C, a po acetylacji 199-200 °C. W podobny sposób otrzymuje sie pochodna 2-hydroksy-1-metyloetylowa, stosujac siarczek 2-hydroksy-1-metyloetylometylowy i acetylujac otrzymany pólprodukt.B-III. Metylo-7-dezoksy-7/S/-/2-hydroksy-1-metyloetylotio/-a-tiolinkozaminid i metylo-7-dezo- / ksy-7/S/-/2-hydroksy-2-metyloetylotio/-a-tiolinkozaminid.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkt B, otrzymuje sie mieszanine zwiazków tytulowych w postaci drobnokrystalicznych plytek, o temperaturze topnienia 191-192 °C po krystalizacji z metanolu i skrecalnosci wlasciwej [a]D + 218 ° (c = 0,50, woda). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru Ci2H2505NS2: C-44,01; H - 7,70; N - 4,28; S-19,58%; znaleziono: C-43,88; H - 7,96; N-4,36; S-19,39%/ C-M I. Chlorowodorek 7-dezoksy-7/S/-/2-hydroksy-1-metyloetylotio/linkomycyny i chlorowodorek90 343 7 7—dezoksy—7/S/—12—hydroksy—2—metyloetylotio/linkomycyny.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkt C, otrzymuje sie mieszanine zwiazków tytulowych w postaci bezpostaciowej substancji o skrecalnosci wlasciwej [ a]D + 104 (c = 0,83, woda). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C2i H40O6N2S2-HCI: C-48,77; H - 7,99; N - 5,42; Cl-6,86; S-12,40%, ciezar czasteczkowy wolnej zasady — 480,68; znaleziono po odliczeniu 2,02 wody: C-48,80; H — 7,85; N — 5,54; Cl- 7,00; S - 12,40%, ciezar czasteczkowy (jon masowy M+) - 480.Przyklad IV. Chlorowodorek 7/S/—/4—acetoksybutylotio/—/dezoksy I inkomycyny.A—IV. Metylo—7/S/—/4—acetoksybutylotio/—7—dezoksy—a—tiolinkozaminid.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkt A ale zastepujac siarczek etylenu czterowodorotiofenem (siarczkiem czterometylenu) i ogrzewajac w temperaturze 110 °C, w ciagu 20 godzin, otrzymuje sie metylo—N— acetylo—2,3,4—trój—O—acetylo—7/S/—/4—acetoksy butylotio/-7—dezoksy—a—tiolinkozaminid (K = 1,32 w ukladzie etanol-woda-octan etylu-cykloheksan (1:1:1:2) w postaci skupisk drobnych igiel po krystalizacji z mieszaniny octanu etylu i heksanu. Temperatura topnienia 149—150 °C, skrecalnosc wlasciwa [a]D + 171 (c = 0,88, chloroform). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C23H37O10HS2: C — 50,07; N — 6,76; N- 2,54; S- 11,62%; znaleziono: C - 49,97; H - 6,86; N - 2,50; S - 11,35%.B—IV. Metylo—7—dezoksy—7/S/—/4—hydroksybutylotio/—a—tiolinkozaminid.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkt B, otrzymuje sie metylo—7/S/—dezoksy—/4—hydroksybu¬ tylotio/—a—tiolinkozaminid w postaci drobnych igiel po krystalizacji z metanolu, o temperaturze topnienia 164—165 °C i skrecalnosci wlasciwej [a]D + 218 (c = 0,41, woda). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C13H2705NS2: C-45,72; H- 7,97; N-4,10; S-18,78%; znaleziono: C-45,73; H-8,13; N-4,22; S-18,33%.C—IV. Chlorowodorek 7—dezoksy—7/S/—/4—hydroksybutylotio/—linkomycyny.Powtarzajac po?tepowanie z przykladu I, czesc C, otrzymuje sie chlorowodorek 7—dezoksy—7/S/—/4— hydroksybutylotio/linkomycyny jako bezpostaciowa substancje o skrecalnosci wlasciwej [a]D + 105 (c = 0,96, woda). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C22H4206N2S2*HCI: C —49,74; H— 8,16; N — 5,28; Cl- 6,68; S — 12,07%, ciezar czasteczkowy wolnej zasady- 494,70; znaleziono (po odliczeniu 3,70% wody): C- 49,58; H - 8,19; N - 5,23; Cl - 6,48; S - 12,10%, ciezar czasteczkowy (jon masowy M+ wolnej zasady): 494.Przyklad V. Metylo—N-acetylo—2,3,4-trój-O—acetylo—7/S/-/2-acetoksycykloheksylotio/—7-de- zoksy—a—tiolinkozaminid.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkt A, ale zastepujac siarczek etylenu siarczkiem cykloheksenu (7—tiadwucyklo[0,1,4]heptanem) i ogrzewajac w temperaturze 100 °C, w ciagu 16 godzin, otrzymuje sie metylo—.N—acetylo—2,3,4—trój—O—acetylo—7/S/—/2—acetoksyGykloheksylotio—7—dezoksy—a—tiolinkozaminid. Roz¬ dzial przeciwpradowy w ukladzie etanol-woda-octan etylu-cykloheksan (1:1:0,5:3) daje przy wartosci K = 0,80 wlasciwy produkt, który po krystalizacji z octanu etylu ma postac bezbarwnych igiel o temperaturze topnienia —206 °C i skrecalnosci wlasciwej [a]D + 153 (c = 0,64, chloroform). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C25H39O10NS2: C-51,97; H - 6,80; S - 11,10%; ciezar czasteczkowy - 577,70; znaleziono: C-51,82; H-6,87; N- 2,29; S — 11, 12%, ciezar czasteczkowy (jon masowy M + )-577. N-2,43; S - 11,10%; ciezar czasteczkowy - 577,70; znaleziono: C- 51,82; H - 6,87; metylo-7-dezoksy-7/S/-[ /2-hy ltefainycykloheksylo/tioj—a—tiolinkozaminid i chlorowodorek—7—dezoksy—7/S/—12—hydroksycykloheksy- lo/tio]—linkomycyny.Przyklad VI. Metylo—N-acetylo-2,3,4-trój-0-acetylo—7/S/-/5-acetoksypentylotio/—7—dezoks- y—a—tiolinkozaminid.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkt A, ale nie uzywajac reaktora cisnieniowego i stosujac sierczek pentametylenu (czterowodorotiopiran) otrzymuje sie metylo—N—acetylo—2,3,4—trój—O—acetylo—7/S/- /5—acetoksypentylotio/—7—dezoksy—a—tiolinkozamindid (K = 1,94 w ukladzie etanol-woda-octan etylu—cy¬ kloheksan (1:1:1:2), który po krystalizacji z mieszaniny octanu etylu i heksanu ma temperature topnienia 158—159 °C i skrecalnosc wlasciwa [a]D + 169 (c = 0,60, chloroform). Analiza elementarna: obliczono dla wzoru C24H39OioNS2: C - 50,95; H- 6,95; N - 2,48; S- 11,34%; znaleziono: C - 50,88; H-6,98; N - 2,41; S-11,22%.Powtarzajac postepowanie z przykladu I, punkty B i C otrzymuje sie metylo—7—dezoksy—7/S/—/5—hyd- roksypentylotio/—a^tiolinkozaminid i chlorowodorek 7—dezoksy—7/S/—/5—hydroksypentylotio/linkomycyny. PL