Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie zabierakowe do mocowania zestawów kolowych na tokarkach, za pomoca przesuwnych, umieszczonych na kazdej tarczy zabierakowej korpusów mocujacych ruchomych szczek zaciskajacych do mocowania obreczy kól.' Urzadzenie zabierakowe tego typu jest przedmiotem jeszcze nie publikowanego zgloszenia patentowego (P 2154211 0-14) i polega na tym, ze poruszane promieniowo szczeki mocujace maja oddzielone od siebie prowadnice promieniowe i napedzane na tarczy uchwytu poprzeczne sanie.Okazalo sie, ze masywne wykonanie tych prowadnic i napedów wywoluje silne wychylenia w kierunku obwodowym tarczy uchwytu. Wada jest, ze sanie dwu sasiadujacych ze soba zabieraków zderzaja sie ze soba, choc jeszcze nie zostala osiagnieta wymagana najmniejsza srednica mocowania. Naciag zabieraków nastepuje w kierunku promieniowym w krótkich prowadnicach tarcz uchwytów, które bardzo obnizaja sile mocujaca na obwodzie kola. Dochodzi do tego jeszcze fakt, ze wspólczynnik tarcia w promieniowo przesuwanych korpusów zabierakowych bardzo sie waha, badz to przez nierówne smarowanie, badz przez to, ze dociski w niektórych miejscach sa za duze jezeli podczas obróbki wystepuja zbyt duze luzy w prowadnicach, badz tez przez to, ze podczas toczenia dostaje sie do prowadnic kurz. Przez zwiekszenie liczby szczek obniza sie znacznie sile mocowania. Minus ten pozostaje aczkolwiek w zmniejszonym zakresie gdy wystepuja rózne, duze, promieniowo dzialajace sily nacisków, które wyciskaja zestaw kolowy z osi maszyny, w nastepstwie czego profil zestawu kolowego po toczeniu wykazuje odchylenia ruchu obrotowego.W nowoczesnych tokarkach do zestawów kolowych dopuszczalne sa jednak tylko male odchylenia profilu obwodowego.W znanych urzadzeniach zabierakowych tylko umieszczone promieniowo szczeki zabierakowe dzialaja najpierw pod naciskiem, a dopiero potem zaciskaja szczeki osiowe. Niezbedny rozlegly rozrzad hydrauliczny jest trudny do zainstalowania na tarczy uchwytu z powodu braku miejsca. Z braku miejsca jarzmo do uchwycenia wrzecion przesuwnych korpusu zabierakowego musi byc umieszczone na obwodzie zewnetrznym tarczy uchwytu.2 89 842 Znane sa urzadzenia zabierakowe (DT-Psen 1 11 375 ii 16 504), przy których szczeka mocujaca przestawiona jest zarówno osiowo jak i promieniowo. Wystepuja tu jednak tylko promieniowo zaciskane szczeki, które mocuja zestaw kolowy.Dla osiowego dosuniecia mocujacej szczeki promieniowej pozadany jest ustalony skok, który w tym przypadku osiagalny jest przez to, ze szczeka mocujaca przesuwana jest osiowo az do stalego zderzaka.Promieniowy przesuw przy takim urzadzeniu zabierakowym jest bardzo duzy, co mozna stwierdzic w prospekcie E 48 w roku 1961, firmy MED, Dortmund, rys. 9. Bez watpienia nie mozna tam zamontowac dodatkowo osiowej szczeki mocujacej, gdyz najpierw odbywa sie przesuniecie osiowe a potem dopiero promieniowe. Niemozliwe jest wiec przy tym urzadzeniu jednoczesne mocowanie osiowe i promieniowe.Zgodnie z wynalazkiem urzadzenie zabierakowe do kolówek zostalo rozwiazane tak, ze w kazdym korpusie zabierakowym umieszczona jest na jednym z konców dwuramiennej dzwigni obrotowej dzialajaca promieniowo szczeka mocujaca, napedzana za pomoca umieszczonego na drugim ramieniu dzwigni, hydraulicz¬ nego napedu tlok — cylinder oraz osiowo hydraulicznie uruchamianej tlokiem szczeki zabierakowej zamocowa¬ nego pionowo do zewnetrznej powierzchni czolowej obreczy kola hydraulicznego ukladu tlok — cylinder.W urzadzeniu zabierakowym dwuramienna dzwignia uchylna z obsadzonymi na niej promieniowymi szczekami mocujacymi jest przesuwana promieniowo, symetrycznie do osi wzdluznych powierzchni zestawu kolowego a kazdy zespól tlok — cylinder, z obsadzona na nim osiowo, szczeka mocujaca, dociska na obwodzie zestaw kolowy w kierunku przeciwnym do jednej z dwóch, osadzonej promieniowo, wzdluznej osi plaszczyzny.Urzadzenie zabierakowe, wedlug wynalazku ma na kazdej tarczy uchwytu, zamocowane naprzeciw siebie, cztery korpusy zabierakowe i w kazdym z nich wmontowane sa promieniowo i osiowo zaciskajace szczeki mocujace.Odmiana wynalazku jest to, ze cztery korpusy zabierakowe wedlug wynalazku, zamocowane sa tak, ze kazde dwa z nich, znajdujace sie obok siebie, sa zamocowane wzgledem siebie w odbiciu lustrzanym.W urzadzeniu zabierakowym srednice zespolów tlok — cylinder do poszczególnych szczek zaciskowych sa tak wykonane, ze wypadkowe sil wszystkich czterech szczek mocujacych osiowo na kazdej tarczy uchwytu sa jednakowe i leza w osi maszyny. Skok tloka dla szczek zaciskajacych osiowo wynosi ok. 80 mm.Przy toczeniu bocznych powierzchni zestawu kolowego nalezy usunac drobne wióry i cofnac osiowe szczeki mocujace, co tez daje istotne korzysci.Zdarza sie, ze obrabiany zestaw kolowy ma bicie poprzeczne. Powierzchnia wyjsciowa obróbki wypada w zaleznosci od odchylenia szczeki mocujacej. Niebezpieczenstwo pokaleczen obreczy zestawu kolowego jest wiec znacznie zmniejszone.Odmiana urzadzenia wedlug wynalazku jest to, ie dwie szczeki mocujace lezace naprzeciw siebie sa w kazdej tarczy uchwytu zamocowane wzgledem siebie w odbiciu lustrzanym. Takie zainstalowanie korpusów zabiei akowych ma te zalete, ze mozna mocowac równiez czesci trudne do obróbki na przyklad korpus lozyska osiowego. Nalezy to tlumaczyc tym, ze spodnia krawedz korpusu zabieraka ma mniejszy odstep od plaszczyzny zabierajaco-napinajacej powierzchni obreczy kola.Krótsze boki dwu sasiadujacych zabieraków zwrócone sa w kierunku powierzchni uresorowanych gniazd lozyskowych w przypadku jezeli zabieraki sa zbudowane zgodnie z wynalazkiem.W przykladzie wykonania przedmiot wynalazku uwidoczniony jest na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie zabierakowe wedlug wynalazku w widoku z boku, fig. 2 — urzadzenie zabierakowe wedlug fig. 1 w widoku z przodu, fig, 3 — urzadzenie zabierakowe wedlug fig. 2 w widoku z boku w kierunku oznaczonym strzalka A, fig. 4 - tarcza uchwytu z czterema zabierakami w widoku z przodu, fig. 5—tarcza uchwytu z czterema zabierakami w widoku z przodu, fig. 6 — urzadzenie zabierakowe w widoku z boku jak na fig. 3 z uwidoczniona obróbka zewnetrznej powierzchni spodu obreczy kola, fig. 7 — urzadzenie zabierakowe w widoku z boku jak na fig. 3 z uwidoczniona obróbka zestawu kolowego z tarcza hamulcowa.Jak przedstawiono w przykladach wykonania na rysunku kazdy korpus zabieraka 1 umocowany jest na tarczy uchwytu 3, wkreconymi w jej listwy wpustowe srubami 2, 2', 2", 2"' tak, ze moze on byc dowolnie przestawiany na tarczy uchwytowej 3. Sruba uchwytu 5 ulozyskowana w tarczy uchwytu 3 wspólpracuje z odlewem nakretki 6 umieszczonej w korpusie 1. W korpusie 1 ulozyskowana jest na trzpieniu 8 w korpusie zabieraka 1, ruchoma w kierunku promieniowym, dwuramienna dzwignia 7. Przednie ramie dzwigni 7 ma szczeke zabierakowa lub mocujaca 9. Tylne ramie dzwigni 7 wspólpracuje z tloczyskiem 10, którego tlok slizga sie w cylindrze 1 umieszczonym w korpusie 1. Za pomoca sruby 12 tylne ramie dzwigni 7 polaczone jest naciekowo z tloczyskiem 10.W pionie do plaszczyzny czolowej obreczy kolowej 17 w przewidzianym w korpusie 1 otworze slizga sie tlok hydrauliczny 18, w którego przednim koncu umocowana jest szczeka zabierakowa lub mocujaca 19.I89 842 3 W otworze tloka hydraulicznego 18 slizga sie tlok 20, którego tloczysko 21 na tylnym koncu polaczone jest gwintem ze sciana korpusu 1.Gdy olej cisnieniowy zostanie wprowadzony do komór cylindrów 25, 24 i 26, szczeka mocujaca 9 porusza sie wówczas promieniowo przeciwnie do zabierakowej plaszczyzny napinajacej, a szczeka mocujaca 19 przeciw¬ nie do zewnetrznej powierzchni 14 czolowej obreczy kola. Nie ma znaczenia fakt, ze ruchy te sa równoczesne czy jeden po drugim. Jednak wszystkie cylindry 11 obydwu tarcz uchwytu posiadaja suwak hydrauliczny do naciagania i cofania szczek mocujacych 9. Takze wszystkie cylindry 27 obydwu tarcz uchwytów posiadaja suwak hydrauliczny do naciagania i cofania szczek mocujacych 19. Przy obrabianiu np. zestawu kolowego z nowo zalozonymi obreczami kól nalezy spelnic nastepujace zadanie: Najpierw nalezy toczyc powierzchnie toczne biezników i obrzeze kola. Naddatki na obróbke moga byc duze. Dlatego zestaw kolowy zaciskany jest równoczesnie przez promieniowa szczeke mocujaca 9 i osiowa szczeke mocujaca 19. Po tym nalezy obrabiac zewnetrzna powierzchnie czolowa równoczesnie z wewnetrzna powierzchnia czolowa.Podczas gdy wewnetrzna powierzchnia czolowa jest dla narzedzia zupelnie dostepna to zewnetrzna powierzchnia czolowa musi byc uwolniona od osiowej szczeki mocujacej, a mianowicie przez to, ze osiowa szczeka mocujaca 19 cofnieta zostaje do pozycji zgodnej z rysunkiem fig. 6.Podczas toczenia zewnetrznej strony obreczy kola 17, nóz 28 umocowany na imaku 29 w suporcie — znajduje sie w pozycji jak na rysunku fig. 6.Mozliwe jest nastepnie obrabianie zestawu kól, wyposazonych w tarcze hamulcowe. Tarcze hamulcowe 31, 31' znajduja sie wewnatrz obreczy kola (17) (fig. 7). Nie jest wiec mozliwe uchwycenie kól szczekami promieniowymi 9. Tylkoszczeki osiowe 19 moga zetknac sie z obrecza kola 17. W tym celu odstep zewnetrznej powierzchni czolowej od powierzchni czolowej tarczy uchwytu zostaje zwiekszony przez to, ze odpowiednio unieruchomiony zostaje konik. Mozna to osiagnac np. przez to, ze dla dwu róznych odstepów tarczy uchwytu przewidziane sa dwa wylaczniki krancowe do wylaczenia przesuwu konika.Fig. 7 przedstawia przesuniecie obreczy kola 17 wzgledem tarczy uchwytu 3 oznaczone linia ciagla.Polozenie tarczy uchwytu 3 i korpusu zabieraka 1 podczas dzialania promieniowej szczeki mocujacej 9 przedstawione jest linia przerywana. Najwieksza ilosc punktów mocujacych osiaga sie wtedy, kiedy w kazdym korpusie zabieraka umieszczone sa dwie niezalezne od siebie szczeki mocujace jak równiez, kiedy na kazdej tarczy uchwytu wmontowana jest mozliwie duza ilosc zabieraków.Wedlug aktualnych potrzeb niezbedne sa cztery korpusy zabieraków na jednej tarczy uchwytu. Niestety wraz ze wzrostem liczby zabieraków wzrastaja trudnosci mocowania zabieraków i znalezienia miejsc do lozyskowania korpusów zabieraków. Trudne do ulozyskowania korpusy lozysk zabieraków to te, które zgodnie z fig. 4 wzglednie 5 posiadaja do podparcia nasady 32, 32' talerzowych sprezyn i które zaopatrzone sa w czopy walcowe 33.Szczególnie utrudniona jest obróbka, gdy korpusy zabieraków posiadaja niesymetryczna szerokosc po obu stronach w promieniu plaszczyzny wzdluznej osi.Mozna osiagnac istotna poprawe warunków mocowania w tym przypadku gdy korpusy zabierakowe 1 przemontowane zostana w odbiciu lustrzanym w stosunku do korpusów zabieraków 1,1" i 1'" (fig. 4).Dalsze korzystne poszerzenie mozliwosci mocowania zestawów kolowych z tarcza hamulcowa mozna uzyskac wtedy, gdy korpusy zabieraków 1' i 1" zamontowane sa w odbiciu lustrzanym w stosunku do korpusów zabieraków 1 i 1'" (fig. 5). PL