Przedmiotem wynalazku jest srodek do prze¬ prowadzania w stan zawiesiny sproszkowanych tworzyw sztucznych, przeznaczonych do punkto¬ wego powlekania wkladek do czesci ubran.W srodku tym mozna odpowiednie masy z two¬ rzyw sztucznych o uziarnieniu mniejszym od 150, latwo jednorodnie rozproszyc na drodze zwyklego wymieszanie. Tworzace sie przy tym pasty mozna, takze po dodaniu zmiekczacza, zupelnie bez za¬ klócen podczas wielogodzinnego okresu pracy wpro¬ wadzac do drukarki i tam przez walki drukarskie z siatkowo rozmieszczonymi otworami nanosi na wytwory plaskie, takie jak tkaniny, dzianiny, runo i tworzywa piankowe, które stosuje sie korzystnie jako siatkowo w punktach powlekane wkladki do czesci ubran.Dzieki srodkowi do przeprowadzania w stan za¬ wiesiny wedlug wynalazku osiaga sie, zarówno w powlekaniu jak i w nastepnym przetwórstwie po¬ wleczonych wytworów plaskich jako wkladek, sze¬ reg korzysci technicznych.Srodek do przeprowadzania w stan zawiesiny sproszkowanych tworzyw sztucznych, przeznaczo¬ nych do punktowego powlekania wkladek do cze¬ sci ubran, wedlug wynalazku sklada sie z wodne¬ go roztworu soli polimerycznego kwasu organicz¬ nego o stezeniu 0,5-3% wagowych, i dodatkowo za¬ wiera on subtelnie rozproszone 4-15% wagowych niepodstawionego kwasu tluszczowego lub 0,05- -15% H-podstawionego kwasu tluszczowego.Szczególnie korzystne wyniki otrzymuje sie dla podstawionych lub niepodstawionych kwasów tlu¬ szczowych, zwlaszcza w przypadku zawartosci ilo¬ sciowych przekraczajacych 4,1% wagowych, przy czym jednak bardzo korzystne sa zawartosci prze¬ kraczajace 4,5% wagowych.W srodku do przeprowadzenia sproszkowanych tworzyw sztucznych w stan zawiesiny wedlug wy¬ nalazku mozna bardzo latwo calkowicie jednorod¬ nie wymieszac tworzywa sztuczne, takie jak po¬ lioctan winylu i jego kopolimery, np. kopolimery etylenu i octanu winylu, nadto nie sieciujace sie poliuretany termoplastyczne i poliamidy, zwlaszcza trzeciorzedowe i czwartorzedowe kopoliamidy, wy¬ tworzone na drodze kopolimeryzacji lub konden¬ sacji z kaprolaktamu-6, laurolaktamu-12, szescio- metylenodwuaminy-1, 6, izoforonodwuaminy, kwa¬ su azelainowego, sebacynowego, adypinowego, 7- aminoenantowego i 11-aminoundecylowego, albo polietyleny, zwlaszcza polietylen niskocisnieniowy, ewentualnie wobec dalszych dodatków emulgato¬ rów amonowych i zmiekczaczy do wysokiej zawar¬ tosci procentowej, w zakresie zawartosci wagowej sproszkowanego tworzywa sztucznego 35-40%, przy czym powstaja plynne, nadajace sie do drukowa¬ nia, nie koagulujace i nie osiadajace pasty, które podczas drukowania nie powoduja zadnych zakló¬ cen.Oprócz nasyconych kwasów tluszczowych, np. kwasu stearynowego i palmitynowego, mozna rów- 87 73787 737 niez, zazwyczaj w mieszaninie z nasyconymi kwa¬ sami tluszczowymi, stosowac nienasycone kwasy tluszczowe, np. kwas oleinowy, oraz takie kwasy, w których atom lub atomy wodoru odpowiednie¬ go kwasu nasyconego lub nienasyconego sa zasta- 5 pione grupami hydroksylowymi, cyjanowymi, al¬ kilowymi, arylowymi i/lub atomami fluoru lub chloru.Na drodze odpowiedniego doboru wzajemnie da¬ jacych sie laczyc nasyconych, nienasyconych lub 10 H-podstawionych kwasów tluszczowych mozna wprowadzane do zastosowania tworzywa sztucz¬ ne optymalnie dostroic pod wzgledem tolerancji fazowej, adhezji, wywierania wplywu na tempera- "hire topnienia X na lepkosc stopu, oraz odpornosci 15 na pare, wode, oczyszczanie chemiczne i pod wzgle¬ dem efektu hydrofobowego.W przypadku dodawania szczególnie szybko ze¬ lujacego zmiekczacza korzystnie miesza sie sprosz¬ kowane tworzywo i srodek dyspersyjny oraz od- 20 dzielnie zmiekczacz i srodek dyspresyjny, do którego dodatkowo wprowadza sie nieznaczne ilo¬ sci amoniaku, po czym laczy sie obie mieszaniny w obecnosci szybko dzialajacego mieszadla. Taki sposób postepowania jest np. skuteczny w przy- 25 padku mieszania kopoliamidów 6, 6/6, 12, które ko- polimeryzuje sie i kondensuje z okolo 1/3 czesci wagowej kaprolaktamu, 1/3 czesci wagowej laury- nolaktamu i H/3 czesci wagowej soli AH, za pomoca etyloamidu kwasu toluenosulfonowego jako zmiek- 30 czacza.Jako sole polimerycznych kwasów organicznych szczególnie odpowiednimi sa takie, które rozpu¬ szczaja sie w wodzie i juz przy nieznacznym ste¬ zeniu powoduja silne podwyzszenie lepkosci. Zwla- 35 szcza odpowiednimi sa sole amonowe homopolime- rycznych lub kopolimerycznych kwasów akrylo¬ wych i/lub kwasów metakrylowych, które przez producentów sa dostarczane na rynek juz w posta¬ ci lepkich roztworów, albo w postaci zawiesin w 40 przypadku wolnych kwasów. W tym ostatnim przypadku wolny kwas rozpuszcza sie dodajac a- moniak i otrzymujac sól amonowa.Oprócz soli amonowych mozna takze stosowac inne sole rozpuszczalne w wodzie, takie jak sole 45 2 metalem alkalicznymi sole zpierwszorzedowymi, drugorzedowymi i trzeciorzedowymi aminami, i tak np. sole z jednoetanoloamina, dwuetanoloamina, trójetanoloamina lub morfolina. W przypadku sto¬ sowania wolnego kwasu mozna, dodajac alkalia 50 lub aminy, latwo przeprowadzic sole do roztworu.Wreszcie mozna zamiast soli homopolimerycznych lub kopolimerycznych kwasów akrylowych lub me¬ takrylowych stosowac takze sole z innymi kwasa¬ mi polimerycznymi, np. sól z kwasem celulozo-gli- 55 kowym lub z polimerycznym kwasem styreno-ma- leinowym, które korzystnie stosuje sie równiez w postaci soli amonowych, ale tez w postaci innych soli rozpuszczalnych w wodzie.Wprowadzenie i rozproszenie kwasów tluszczo- eo wych, takich jak kwas stearynowy, palmitynowy lub hydroksystearynowy, zachodzi latwo w ten sposób, ze roztwory polimerycznego kwasu orga¬ nicznego lacznie z kwasem tluszczowym, wobec dalszych dodatków niewielkich ilosci amoniaku, 45 ogrzewa sie w temperaturze przekraczajacej tem¬ perature topnienia kwasu tluszczowego, wobec ru¬ chu mechanicznego. W tym celu najlepiej bezpo¬ srednio wprowadza sie pare. Stosujac poruszanie podczas chlodzenia wykrystalizowuje subtelnie roz¬ proszony kwas tluszczowy. Srodek do przeprowa¬ dzania w stan zawiesiny ma wyglad mleczno-bia- ly.Srodek wedlug wynalazku wykazuje szereg za¬ let. Korzysci te w porównaniu z dotychczas zna¬ nymi srodkami do przeprowadzania w stan za¬ wiesiny przejawiaja sie zwlaszcza: a w przypadku niepolarnie zbudowanych tworzyw sztucznych, np. wysokocisnieniowego i niskocisnieniowego poliety¬ lenu, i w przypadku takich polarnie zbudowanych tworzyw sztucznych, które wykazuja stosunkowo nieznaczna zawartosc grup polarnych, np. trzecio¬ rzedowych kopoliamidów o stosunkowo wysokiej zawartosci slabo polarnych skladników polimery- zacyjnych, takich jak monomeryczny skladnik, mianowicie laurynolaktam-12. Tego rodzaju two¬ rzywa sztuczne o charakterze bardzo pokrewnym kwasom tluszczowym moga wchlaniac wieksze ilo¬ sci tego rodzaju kwasów, nie doprowadzajac do roz¬ dzialu faz i kruchego przelamu w wysuszonej ma¬ sie tworzywa sztucznego. Zawartosc kwasu tlu¬ szczowego w tego rodzaju tworzywach sztucznych obniza lepkosc stopu i podwyzsza adhezje do wierz¬ chniego materialu wykonczonego hydrofobowo^ takiego jak material popelinowy impregnowany silikonem lub sposobem o nazwie scotchgard, nie obnizajac przy tym odpornosci na wode i na czy¬ szczenie chemiczne, oraz nie zmniejszajac zbytnio zakresu topnienia. Zakres ten ma szczególne zna¬ czenie w przypadku odprasowywonia czesci ubran w produkcji konfekcyjnej, gdzie szybki sposób pra¬ cy przy niedostatecznym odkurzaniu moze pro¬ wadzic do zaktywowania spoiny i rozluznienia, sklejenia przy zbyt obnizonym zakresie topnienia; b). w przypadku dodawania znacznych ilosci szyb¬ ko* zelujacych zmiekczaczy do silniej polarnie zbudowanych mas tworzywa sztucznego, takiego jak kopoliamidy 6/6, i 12, wykazujace srednia za¬ wartosc laurolaktamu-12. Tutaj wyzsza zawartosc kwasu tluszczowego ulatwia bezkoagulacyjne roz¬ prowadzenie zmiekczacza. Takie, obfite w zmiek¬ czacz i przeprowadzone w stan zawiesiny kopo¬ liamidy nadaja sie szczególnie do wytwarzania wkladek z odporna na srodki czyszczace powloka, przeznaczona do laczenia na goraco, dla których wymagane sa bardzo lagodne warunki laczenia,, np. dla wkladek do naturalnych i syntetycznych futer i skór. W tym przypadku moze celowym byc podwyzszenie zawartosci soli polimerycznego kwa¬ su w srodku do przeprowadzenia w stan zawie¬ siny; c) w przypadku laczenia wkladki z materialem wierzchnim i przy zaprasowywaniu czesci ubran za pomoca zelazek do prasowania i za pomoca pa¬ rowych pras do prasowania. Zawartosc kwasu tluszczowego zmniejsza w dalekiej mierze nie¬ bezpieczenstwa przetloczenia kleju do laczenia na goraco przez wkladke i przez material wierzchnia a nadto calkowicie eliminuje dotad czasem wyste-87 737 pujace podczas zaprasowywamia uciazliwe przykle¬ janie sie podszewki do wkladki; d) w przypadku wykrywania i wycinania wkla¬ dek. Moze tu dojsc do zabrudzen od noza wykrój - nika oraz do wzajemnych sklejen wkladek ulozo¬ nych w podstawce tnacej powlokami do siebie. Za¬ wartosc kwasu tluszczowego w podanych poprze¬ dnio ilosciach calkowicie eliminuje to zródlo bra¬ ków.Podane nizej przyklady objasniaja blizej spo¬ rzadzenia i zastosowanie srodka wedlug wynalaz¬ ku, nie ograniczajac jegov zakresu.Przyklad I. 14 czesci wagowych 10% roztwo¬ ru soli morfolinowej polimerycznego kwasu akry¬ lowego miesza sie z 86 czesciami wagowymi wo¬ dy i do 36 czesci wagowych tego roztworu wod¬ nego dodaje sie 6 czesci wagowych 12-hydroksy- stearynowego i 0,2 czesci wagowych 25% amonia¬ ku. Wprowadzajac bezposrednio pare ogrzewa sie mieszanine do temperatury powyzej 90°C, przy czym wmieszany kwas hydroksystearynowy sta¬ pia sie i emulguje. Wskutek skroplenia pary przy¬ bór wagowy emulsji wynosi okolo 5,8 czesci wago¬ wych. Nastepnie goraca emulsje mieszajac rozpro¬ wadza sie w 38 czesciach wagowych omówionego wyzej klarownego rozcienczonego roztworu mor¬ folinowej soli polimerycznego kwasu. Preparat ten, po ochlodzeniu i ponownym wymieszaniu, stanowi srodek do przeprowadzania w stan zawiesiny dla sproszkowanego poliamidu. 64 czesci wagowe te¬ go srodka do przeprowadzania w stan zawiesiny miesza sie z 36 czesciami trzeciorzedowego kopo- liamidu o granulacji ponizej 100, wytworzonego z okolo 25 czesci wagowych laurolaktamu w obe¬ cnosci substancji przerywajacych lancuch, oraz wykazujacego temperature topnienia okolo 125°C na lazni grzejnej Kofler'a i lepkosc w stopie w temperaturze 160°C równa okolo 3000 puazów. Na¬ stepnie mieszajac rozprowadza sie jeszcze 3,6 cze¬ sci wagowych N-butyloamidu kwasu benzenosul- fonowego jako zmiekczacza. Jednorodnie wymie¬ szana pasta jest odrazu gotowa do drukowania i moze byc bez zaklócen nadrukowywana na wklad¬ kach w postaci punktów siatki. Wysuszona, bez- grudkowa pasta stapia sie na lazni grzejnej Kof- ler'a w temperaturze okolo 115°C. Wykazuje ona w stopie w temperaturze 160°C lepkosc 800 pua¬ zów. Ochlodzona masa stopowa jest podobna do twardej gumy i jest ciagliwie sprezysta. Nie uda¬ je sie stwierdzic kruchego przelamu. Gorace lacze¬ nie powlekanych wkladek z materialem wierz¬ chnim mozna przeprowadzic w stosunkowo lagod¬ nych warunkach w temperaturze okolo 130°C. Spo¬ jenie odznacza sie odpornoscia na pranie i na go¬ towanie. Po pierwszym czyszczeniu chemicznym wytrzymalosc sklejenia wzrasta o okolo 20%.Przyklad II. 14 czesci wagowych dostepnego w handlu 10% roztworu soli amonowej polimery¬ cznego kwasu akrylowego miesza sie z 86 czescia¬ mi wagowymi wody i do 36 czesci wagowych tego rozcienczonego roztworu dodaje sie 6 czesci wa¬ gowych kwasu stearynowego i 0,2 czesci wagowych % amoniaku. Wprowadzajac bezposrednio pare ogrzewa sie mieszanine do temperatury powyzej 65 °C, przy czym wmieszany kwas stearynowy stapia sie i emulguje. Dzieki skropleniu pary przy¬ bór wagowy emulsji wynosi dodatkowo 5,8 czesci wagowych. Nastepnie te goraca emulsje miesza sie z 3,8 czesciami wagowymi omówionego wyzej, chlodnego i rozcienczonego roztworu soli amono¬ wej polimerycznego kwasu. Preparat ten, po ochlo¬ dzeniu i ponownym wymieszaniu, stanowi srodek do przeprowadzania w stan zawiesiny dla sprosz- kowanego poliamidu. 45 czesci wagowych tego srod¬ ka do przeprowadzania w stan zawiesiny miesza sie z 30 czesciami wagowymi trzeciorzedowego kopoliamidu, zmielonego do granulacji ponizej 100, wytworzonego z okolo 34 czesci wagowych kapro- laktamu, 33 czesci wagowych soli —AH i 33 czesci wagowych laurolaktamu w obecnosci substancji przerywajacych lancuch, oraz wykazujacego tem¬ perature topnienia okolo 120°C na lazni grzejnej Kofler'a i lepkosc w stopie w temperaturze 160°C równa okolo 6000 puazów. Nastepnie za pomoca szybkoobrotowego mieszadla razem miesza sie po¬ woli emulsje skladajaca sie z 27 czesci wagowych srodka do przeprowadzania w stan zawiesiny i 27 czesci wagowych etyloamidu kwasu toluenosulfo- nowego. Jednorodnie wymieszana pasta jest od¬ razu gotowa do drukowania i moze byc bez za¬ klócen nanoszona na wkladkach w postaci pun¬ któw siatki. Wysuszona, bezgrudkowa pasta wy¬ kazuje temperature topnienia 70°C na lazni grzej- nej Kofler'a. Ochlodzona masa stopowa jest po¬ dobna do miekkiej gumy. Za pomoca tych wkla¬ dek mozna w szczególnie lagodnych warunkach w temperaturze okolo 80°C przeprowadzac lacze¬ nie ich na goraco z futrem i skóra. To spojenie jest odporne na pranie i na chemiczne czyszczenie.Po pierwszym czyszczeniu chemicznym wytrzy¬ malosc sklejenia wzrasta o okolo 50%.Przyklad III. 20,5 czesci wagowych wody o 40 temperaturze 85°C miesza sie z 2 czesciami wago¬ wymi dostepnego w handlu 10% roztworu soli a- amonowej polimerycznego kwasu akrylowego, z 0,5 czesciami wagowymi 25% amoniaku i 7,5 cze¬ sciami wagowymi kwasu stearynowego. 22,5 cze- 45 sci wagowych tej masci laczy sie z 52,2% wody i 0,75 czesciami wagowymi emulgatora na osnowie produktu oksyetylowania, otrzymujac wlasciwy srodek do przeprowadzania w stan zawiesiny. W tym srodku do przeprowadzania w stan zawiesiny 5o mieszajac rozprowadza sie 45 czesci wagowych ni- skocisnieniowego polietylenu o temperaturze top¬ nienia 134°C i o lepkosci w stopie w temperaturze 160°C równej 10000 puazów. Jednorodnie wymie¬ szana, plynna pasta jest odrazu gotowa do dru- 55 kowania i moze byc bez zaklócen nanoszona na wkladki do kolnierzyków koszul. Wysuszona pasta wykazuje temperature topnienia 133°C na lazni grzejnej Kofler'a i lepkosc w stopie w tempera¬ turze 160°C równa 5000 puazów. Wkladki do kol- 60 nierzyków koszul powleczone w punktach subtel¬ nej siatki /o wielkosci mniejszej niz 20 mesh/ mo¬ zna w warunkach zwyklego laczenia w tempera¬ turze okolo 170°C przetwarzac do postaci goto¬ wych wkladek, które sa odporne na gotowanie i 65 na prasowanie.87 737 PL