Uprawniony z patentu: Robert Bosch G.m.b.H., Stuttgart (Republika Federalna Niemiec) Instalacja wtrysku paliwa do silników spalinowych Przedmiotem wynalazku jest instalacja wtrysku paliwa do silników spalinowych ze sprezaniem mieszanki, zaplonem zewnetrznym i ciaglym wtrys¬ kiem do rury ssacej, w której umieszczone sa za soba: element pomiarowy i sterowana przepustni- 6 ca, przy czym element pomiarowy jest osadzony przesuwnie, przemieszczajac sie proporcjonalnie do ilosci przeplywajacego powietrza wbrew dzialaniu sily cofajacej o mozliwie stalej wielkosci, przes¬ tawiajac przy tym ruchoma czesc zaworu podziala io ilosci, umieszczonego w przewodzie paliwowym dla doprowadzenia paliwa w ilosci proporcjonalnej do ilosci powietrza, przy czym zródlo sily cofajacej stanowi ciecz pod cisnieniem, dostarczana przewo¬ dem przy mozliwie stalym cisnieniu, oddzialywu- 15 jaca na element roboczy, wywolujacy ruch po¬ wrotny, majacy postac tloka, osadzonego przemiesz- czalnie w cylindrze, w którego kanale, polaczo¬ nym z przewodem cisnieniowym umieszczone jest urzadzenie dlawiace wedlug patentu nr 73432. 20 Wedlug patentu glównego ciecz pod cisnieniem, powodujaca ruch powrotny organu pomiarowego, prowadzona jest celem tlumienia drgan przez urza¬ dzenie dlawiace. Przy zastosowaniu normalnego urzadzenia tego rodzaju powstaje wskutek drgan 25 powietrza lub elementu pomiarowego przy malych predkosciach obrotowych podwyzszenie sredniego polozenia suwaka sterujacego i tym samym nie¬ pozadane zwiekszenie ilosci paliwa.Celem wynalazku jest ulepszenie instalacji wtry- 30 2 sku paliwa wedlug patentu glównego, zapobiega¬ jace wzbogacaniu paliwa w obszarze malych pred¬ kosci obrotowych zapewniajace jego doprowadzanie w ilosci, odpowiadajacej warunkom pracy silnika.Wedlug wynalazku zadanie to zostalo rozwiazane dzieki temu, ze urzadzenie dlawiace w kierunku doplywu do komory cisnieniowej ma wiekszy prze¬ krój dlawiacy, niz w kierunku odplywu. Korzystne uksztaltowanie wynalazku polega na tym, ze urza¬ dzenie dlawiace ma okragla plytke, przesuwana przez ciecz pod cisnieniem, z otworami dlawiacymi malytm i duzym, rozmieszczonymi tak, iz, ciecz ta doplywajac do komory cisnieniowej moze przeply¬ wac przez oba otwory, odplywajac zas — tylko przez otwór mniejszy.W korzystnym przykladzie wynalazku urzadze¬ nie dlawiace ma zawór jezyczkowy uruchamiany przez ciecz pod cisnieniem, zaopatrzony w otwór dlawiacy i wglebienie. W dalszym przykladzie wy¬ nalazku urzadzenie dlawiace ma otwory dlawiace mniejszy i wiekszy, przy czyim ten ostatni w kie¬ runku odplywu z komory cisnieniowej zamykany jest zaworem kulowym. Wedlug wynalazku cisnie¬ nie cieczy, wywolujace sile cofajaca, jest zmienia¬ ne za pomoca elementu regulacyjnego, sterowanego w zaleznosci od parametrów pracy silnika.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia instalacje wtrysku paliwa z urzadze¬ niem dlawiacym o dzialaniu zaleznym od kierunku 8304983049 4 i przeplywu, fig. 2, 2a, 3, 3a i 4 — inne przyklady rozwiazania urzadzenia dlawiacego.W instalacji wtrysku paliwa (fig. 1 ) powietrze do spalania plynie w kierunku strzalki przez filtr nie przedstawiony na rysunku do odcinka rury ssacej 1, w którym w stozku 6 znajduje sie ele¬ ment pomiarowy 2, dalej zas przez waz laczacy 3 i odcinek rury ssacej 4 ze sterowana przepustnica 5 do jednego lub szeregu cylindrów silnika spali¬ nowego, nie przedstawionych na rysuniku. Element pomiarowy 2 stanowi plytka ustawiona w poprzek kierunku przeplywu, poruszajaca sie w stozku 6 rury ssacej w przyblizeniu w funkcji liniowej ilos¬ ci powietrza, przeplywajacego przez te rure, przy czym przy stalych .wartosciach sily cofajacej, dzia¬ lajacej' na ; elementu pomiarowy 2, . oraz cisnienia powietrza, panujacego przed tym elementem, cis¬ nienie paujace miedzy tym ostatnim i przepustnica 5 pozostaje równiez stale. Element pomiarowy 2 steruje bezposrednio zaworem odmierzajaco-dzie- lacym 7. Do przenoszenia ruchów przestawczych elementu pomiarowego 2 sluzy polaczona z nim dzwignia 8, obracajaca sie mozliwie bez tarcia dokola punktu 9 i poruszajaca przy wychyleniu noskiem 10 ruchoma czesc 11 zaworu 7, majaca postac suwaka sterujacego. Na powierz- nie czolowa 12 suwaka 11, odwrócona od noska 10, dziala ciecz pod cisnieniem jako sila cofajaca ele¬ ment pomiarowy 2. Zaopatrzenie w paliwo odbywa sie za pomoca pompy 15 napedzanej silnikiem elektrycznym 14, zasysajacej paliwo ze zbiornika 16 i doprowadzajacej je przewodem 17 do zaworu 7. Od tego przewodu odgalezia sie przewód 18, w który wlaczony jest zawór ograniczajacy cis¬ nienie 19. Przewodem 17 paliwo dochodzi do ka¬ nalu 22 w obudowie zaworu 7. Kanal ten prowa¬ dzi do pierscieniowego rowka 23 suwaka 11 i dalej róznymi odgalezieniami do komór 24, tak, ze cis¬ nienie paliwa dziala na jedna strone przepony 25.Zaleznie od polozenia suwaka 11 pierscieniowy ro¬ wek 23 zakrywa jedna lub wiecej szczelin steruja¬ cych 26, z których kanaly 27 prowadza do komór 28, oddzielonych przepona 25 od komory 24. Z ko¬ mory 28 przechodzi paliwo kanalami 29 do posz¬ czególnych zaworów wtryskowych, nie przedsta¬ wionych na rysunku, umieszczonych w rurze ssa¬ cej w poblizu cylindrów silnika. Przepona 25 sluzy' jako czesc ruchoma zaworu plaskiego, który pod¬ czas spoczynku instalacji wtryskowej utrzymywa¬ ny jest w stanie otwartym przez sprezyne 30.Puszki przeponowe utworzone przez pary komór 24 i 28 powoduja, ze niezaleznie od pokrycia istnieja¬ cego miedzy rowkiem 23 i szczelinami 26, a wiec niezaleznie od ilosci paliwa plynacego do zawo¬ rów wtryskowych, spadek cisnienia na zaworze 23, 26 pozostaje w duzym stopniu staly. Zapewnia to proporcjonalnosc skoku przestawczego suwaka 11 i odmierzanej ilosci paliwa. Przy wychyleniu dzwi¬ gni 8 przesuwa sie plytke elementu pomiarowego 2 w stozek 6 rury ssacej 1, tak, ze zmieniajacy sie pierscieniowy przekrój szczeliny miedzy plytka i stozkiem jest proporcjonalny do przestawczego skoku elementu pomiarowego '2. O ile ten warunek jest spelniony, to miedzy ruchem przestawczym te¬ go elementu pomiarowego i ruchem przesuwowym suwaka 11 istnieje zaleznosc liniowa, tak, ze do powietrza plynacego przez rure ssaca dostarcza sie zawsze proporcjonalna ilosc paliwa. Ciecza pod cisnieniem, dzialajaca na suwak 11 i wytwarzajaca stala sile cofajaca, jest paliwo. W tym celu od¬ galezia sie od przewodu 17 przewód 33, uchodzacy do komory cisnieniowej 34, do której wystaje su¬ wak 11 powierzchnia czolowa 12 odwrócona od dzwigni 8. W przewodzie 33 umieszczone jest wste¬ pne urzadzenie dlawiace 35, oddzielajace obwód za¬ silania 17 zaworu 7 od obwodu cisnienia steruja¬ cego 33, 36 elementu 37. Za urzadzeniem 35 odga¬ lezia sie od przewodu 33 przewód 36 prowadzacy do elementu 37, skad idzie dalej przewód powrot¬ ny bezcisnieniowy 38 do zbiornika paliwa 16. Ele¬ ment 37 ma postac zaworu plaskiego 40, w któ¬ rym przepona 41 sluzy jako ruchoma czesc. Juz niewielki ruch tej przepony wystarcza do otwar¬ cia calego pierscieniowego przekroju zaworu. Wy¬ plywajace paliwo powraca wtedy przewodem bez¬ cisnieniowym 38 do zbiornika 16. Przepona 41 ob¬ ciazona jest sprezyna 42, której napiecie wstepne jest zmieniane w funkcji parametrów silnika. W przedstawionym przykladzie sluzy do tego krzyw¬ ka przestrzenna 43 obracajaca sie wraz z prze¬ pustnica 5 i przesuwna osiowo w zaleznosci od pod¬ cisnienia panujacego w rurze ssacej za przepust¬ nica 5. Krzywka ta jest w tym celu ulozyskowana przesuwnie na walku 44 przepustnicy 5, która jest obracalna za pomoca dzwigni 45. Ruch obrotowy walka 44 przenosi sie na krzywke 43 za posred¬ nictwem zabieraka katowego 46. Krzywka 43 jest przymocowana obrotowo swa jedna powierzchnia czolowa do przepony 47 komory podcisnieniowej 48, która laczy sie przewodem 49 z punktem rury ssa¬ cej polozonym za przepustnica 5. Przy wystarcza¬ jacym podcisnieniu przepona 47 przesuwa krzywke 43 osiowo wbrew dzialaniu sily sprezyny powrot¬ nej 50. Krzywki dotyka trzpien 53, którego ruch przenosi sie za posrednictwem talerzyka 54 na sprezyne 42. Napiecie wstepne sprezyny 42 okresla cisnienie wytwarzajace sile cofajaca element po¬ miarowy 2.Doprowadzenie cisnienia do komory 34 nastepuje przez urzadzenie dlawiace 57, które powoduje tlu¬ mienie ruchów elementu pomiarowego 2, w duzym stopniu niezaleznie od temperatury, poniewaz jako ciecz tlumiaca stosuje sie paliwo. W przedstawio¬ nym polozeniu plytki 58 paliwo przechodzi z prze¬ wodu 33 otworem 59 w plytce 60 do komory wstep¬ nej 61, która w pokazanej fazie pracy utworzona jest przez otwór cylindra 62 oraz plytke 58 i 60.Z komory 61 plynie paliwo otworami dlawiacymi: mniejszym otworem 63 i wiekszym otworem 64 do komory cisnieniowej 34. Plytka 58 jest ulozyskowa¬ na przesuwnie w otworze 62.Instalacja wtrysku paliwa pracuje w sposób na¬ stepujacy. Podczas ruchu silnika spalinowego pom¬ pa 15, napedzana silnikiem elektrycznym 14 zasysa paliwo ze zbiornika 16 i doprowadza je przewodem 17 do zaworu 7. Jednoczesnie silnik spalinowy za¬ sysa rura ssaca 1, 3, 4 powietrze, wskutek czego element pomiarowy 2 doznaje pewnego wychylenia z polozenia spoczynkowego. Stosownie do tego wy¬ chylenia zostaje równiez za posrednictwem dzwigni 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 83049 6 8 przesuniety suwak 11, otwierajacy przy tym wie¬ kszy przekrój szczelin sterowniczych 26. Bezpo¬ srednie polaczenie miedzy elementem pomiarowym 2 i suwakiem 11 daje staly stosunek ilosci powie¬ trza do ilosci doprowadzanego paliwa. Dla utrzy¬ mywania odpowiednio bogatej mieszanki paliwa z powietrzem zaleznie od danej czesci zakresu robo¬ czego silnika konieczne jest zmienianie w zasadzie stalej sily cofajacej element pomiarowy 2. Wiel¬ kosciami mierzonymi przy okreslaniu Obciazenia i predkosci obrotowej sa: polozenie przepusthicy i podcisnienie w rurze ssacej, tak, ze celowym jest zmienianie sily cofajacej w zaleznosci od tych pa¬ rametrów. Odbywa sie to w taki sposób, ze sile dzialania sprezyny 42 elementu 37 zmienia sie, za¬ leznie od wielkosci cisnienia w rurze ssacej za przepustnica, przez odpowiednie obracanie lub przesuwanie osiowe krzywki 43. Gdy np. przy pel¬ nym obciazeniu przepustnica zajmuje polozenie, w którym rura ssaca jest calkowicie otwarta, to po¬ trzebna jest pelna moc, tj. stosunkowo bogata mie¬ szanka. Poniewaz napiecie wstepne sprezyny 42 elementu 37 okresla cisnienie paliwa, dzialajace na powierzchnie 12 suwaka 11, wiec sile cofajaca, dzialajaca na element pomiarowy 2, nalezy nieco zmniejszyc, tak, aby suwak 11 przesunal sie w po¬ lozenie, w którym szczeliny 26 sa otwarte szerzej i do wtrysku dochodzi odpowiednio wieksza ilosc paliwa. W obszarze niepelnych obciazen stosunko¬ wo wieksze cisnienie na powierzchnie 12 wywoluje stosunkowo mniejsze wychylenie elementu pomia¬ rowego 2, co daje ubozsza mieszanke. Cisnienie pa¬ liwa, dzialajace na powierzchnie 12 suwaka 11 i wytwarzajace sile cofajaca element pomiarowy 2, utrzymuje sie zatem na stalym poziomie i zmienia sie tylko w zaleznosci od parametrów silnika. Ob¬ wód cisnienia sterujacego 33, 36, oddzielony wstep¬ nym urzadzeniem dlawiacym 35 od paliwowego przewodu zasilajacego 17, dziala w funkcji poloze¬ nia elementu 37, zaleznego od obciazenia i pred¬ kosci obrotowej, przez urzadzenie dlawiace 57 na powierzchnie czolowa 12 suwaka 11 i tym samym, jako sila cofajaca, na element pomiarowy 2. Urza¬ dzenie to jest niezbedne jako element tlumiacy do ograniczania nadmiernych drgan elementu pomia¬ rowego 2 przy dodawaniu gazu i dzialania ude¬ rzen cisnienia przy zasysaniu przez silnik, gdyz drgania suwaka 11 moglyby doprowadzic do nie¬ pozadanego nierównomiernego doprowadzania pa¬ liwa i tym samym do szarpania w ruchu silnika.Przy zastosowaniu normalnego urzadzenia dlawia¬ cego powstaloby jednakze w obszarze mniejszych predkosci obrotowych podwyzszenie sredniego po¬ lozenia suwaka 11 i tym samym niepozadane wzbo¬ gacenie mieszanki wskutek tego, ze podczas doda¬ wania gazu i skoku zasysania silnika suwak 11 jest silniej przyspieszany przez element pomiarowy 2 dzieki 'wiekszej predkosci powietrza, niz w kie¬ runku cofania przez cisnienie w komorze 34, przy czym w pierwszym wypadku w komorze tej po¬ wstaje znacznie wyzsze cisnienie od tego, jakie dziala na suwak sterujacy w kierunku cofania.Dlatego stosuje sie tu z korzyscia do tlumienia drgan urzadzenie dlawiace zalezne od kierunku przeplywu cieczy, utworzone przez plytke dlawia¬ ca 58, ulozyskowana przesuwnie w kierunku osio¬ wym w otworze cylindra 62 i zaopatrzona w otwo¬ ry dlawiace: mniejszy otwór 63 i wiekszy otwór 64.Gdy element pomiarowy 2 poruszy sie wskutek róznicy cisnien w kierunku przeplywu powietrza, to próbuje wsunac suwak 11 do komory 34 za po¬ srednictwem dzwigni 8 i noska 10. Paliwo nie moze jednak szybko wyplywac z tej komory, wsku¬ tek czego powstaje w niej zwiekszenie cisnienia, a plytka 58 jest dociskana do plytki 60. Przy tym polozeniu plytki 58 paliwo moze przeplywac z ko¬ mory do przewodu 33 tylko przez maly otwór 63.Gdy suwak 11 cofnie sie z komory cisnieniowej i cisnienie w komorze spadnie ponizej wartosci cisnienia sterujacego w przewodzie 33, to plytka 58 uniesie sie z plytki 60, wskutek czego w otworze 62 powstanie miedzy nimi komora wstepna 61, z której obecnie ciecz moze szybko wyplywac do komory cisnieniowej przez maly otwór 63 i przesu¬ niety w bok duzy otwór 64. Dzieki zastosowaniu urzadzenia dlawiacego, zaleznego ód kierunku prze¬ plywu cieczy sluzacej do wytwarzania sily cofaja¬ cej, mozliwe jest wiec dokladne dostosowanie ilo¬ sci doprowadzanego paliwa do charakterystyki pra¬ cy, odpowiadajacej warunkom ruchu silnika w obszarze malych predkosci obrotowych.Na fig. 2 do plytki 68 zakrywajacej w stanie spoczynku sprezyna 70 dociska trójkatna plytke dlawiaca 69. Gdy suwak 11 wsunie sie do komory 34 stosownie do oddzialywania na element pomia¬ rowy 2 w rurze ssacej, to plytka 69 przylega do plytki 68 i ciecz moze jedynie splywac z powro¬ tem przewodem 33 do elementu 37 przez otwór dlawiacy 71 i otwór 59. Gdy cisnienie cieczy w ko¬ morze 34 spadnie ponizej cisnienia sterujacego w przewodzie 33, to wskutek tej róznicy cisnien plyt¬ ka 69 zostanie przesunieta osiowo w otworze 72 wbrew sile sprezyny 70. Dzieki temu ciecz moze doplywac dodatkowo do komory cisnieniowej przez otwierajace sie teraz przekroje 73. Zawór jezycz¬ kowy 76 (fig. 3) z otworem dlawiacym 77 jest za¬ cisniety miedzy plytka 78 i obudowa zaworu 7.Otwór 59 w plytce 78 przechodzi po stronie zwró¬ conej ku zaworowi 76 w zaglebienie 79 dla uzy¬ skania wiekszej sily w kierunku otwierania tego zaworu i unikniecia chwiejnego stanu jego równo¬ wagi. Plytka zakrywajaca 82 (fig. 4) dociska plytke dlawiaca 85 do odsadzenia 93 za posrednictwem pierscienia dystansowego 92. Plytka 82 ma otwór 83, przez który ciecz pod cisnieniem przedostaje sie z przewodu 33 do komory zasobnikowej 84 miedzy plytkami: zakrywajaca i dlawiaca. Komora 84 po¬ laczona jest stale z komora 34 przez mniejszy otwór dlawiacy 86. Drugi wiekszy otwór dlawiacy 87 w plytce 85 zamyka dopóty zawór kulowy, zlo¬ zony z kulki 88, talerzyka 89 i sprezyny 90 opartej o odsadzenie 91, dopóki w wyniku cofniecia sie su¬ waka 11 z komory 34 róznica cisnien w komorach 84 i 34 nie pozwoli na przezwyciezenie sily spre¬ zyny 90. PL PL