PL81347B1 - - Google Patents

Description

Urzadzenie przeciw zablokowaniu ukladu hamulcowego pojazdu Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie przeciw zablokowaniu ukladu hamulcowego pojazdu, wspól¬ pracujace z ukladem hamulcowym pojazdu w celu zapobiegania blokowaniu kól podczas hamowania, a tym samym ulepszania stabilnosci bocznej po¬ jazdu, zmniejszajac jednoczesnie droge hamowania.Wynalazek dotyczy zwlaszcza urzadzenia przeciw zablokowaniu, zawierajacego elektroniczny uklad sygnalizujacy oraz uklad operatywny skladajacy sie z elementu izolujacego i z elementu rozpreza¬ jacego.Znane urzadzenia przeciw zablokowaniu ukladu hamulcowego pojazdu zawieraja uklad sygnalizu¬ jacy rejestrujacy predkosc jednego z kól pojazdu i w oparciu o te predkosc wytwarzajacy sygnal predkosci, proporcjonalny do predkosci kola, oraz wytwarzajacy sygnal przyspieszania proporcjonalny do zwalniania lub przyspieszania kola, oraz dwa sygnaly sterownicze powiazane ze szczególnymi wartosciami sygnalu przyspieszania.Jeden z tych sygnalów sterujacych, zwany sy¬ gnalem izolujacym, rozpoczyna sie wówczas gdy zwalnianie kola przechodzi przez pierwszy, z góry 0'kreslony próg zwalniania, a konczy sie gdy przy¬ spieszanie kola osiaga z góry okreslony próg przy¬ spieszania, odpowiadajacy w przyblizeniu koncowi przyspieszania kola, nastepujacemu po zwalnianiu kola. Drugi sygnal sterujacy, zwany sygnalem roz¬ prezajacym, rozpoczyna sie równiez wówczas gcty zwalnianie kola osiaga pierwszy z góry okreslony próg zwalniania, a konczy sie wówczas gdy zwal¬ nianie kola w fazie malejacej osiaga drugi, z góry okreslony próg zwalniania. Uklad operatywny urza¬ dzenia otrzymuje oba sygnaly sterujace wytworzo- 5 ne przez uklad sygnalizujacy, przy czym sygnal izolujacy* jest skierowany do elementu izolujace¬ go, który w odpowiedzi na ten sygnal i podczas jego trwania, izoluje pedal hamulca od ukladu ha¬ mulcowego, a sygnal sterujacy zwany sygnalem 10 rozprezajacym który w odpowiedzi na ten sygnal i podczas jego trwania rozpreza stopniowo cisnie¬ nie panujace w ukladzie hamulcowym, az do okreslonej wartosci, przy czym cisnienie to utrzy¬ muje sie w tej wartosci az do zakonczenia sygnalu 15 izolujacego, to znaczy az do momentu, gdy pedal hamulca staje sie na nowo aktywny i moze wy¬ wolac, w wyniku zwalniania kola, nastepny cykl dzialania.Czynnikiem ograniczajacym skutecznosc tego ty- 20 pu urzadzenia przeciw zablokowaniu jest to, ze oba sygnaly sterujace sa zwykle wywolane przez jedna i te sama wartosc zwalniania kola, bez wzgledu na predkosc pojazdu w chwili rozpocze¬ cia hamowania. 25 W celu unikniecia tych niedogodnosci zastosowa¬ no w tych znanych urzadzeniach zmienny poziom pierwszego progu zwalniania, do którego jest po¬ równywane zwalnianie kola, w zaleznosci od war¬ tosci sygnalu predkosci, w ten sposób, ze im mniej- 30 sza jest poczatkowa predkosc pojazdu w chwili 81 34781347 hamowania, tym mniejsza jest wartosc progu, a tym samym oba sterujace sygnaly rozpoczynaja sie przy slabszym zwalnianiu kola. Zmiana ta wplywa na skrócenie drogi hamowania pojazdu, w porównaniu z droga hamowania otrzymana przy zastosowaniu urzadzenia przeciw zablokowaniu o stalym poziomie progu zwalniania.Ulepszone w ten sposób urzadzenia nie sa je¬ szcze zadowalajace z uwagi na fakt, ze sygnal izo¬ lujacy zostaje przerwany wówczas, gdy przyspie¬ szenie kola osiaga próg przyspieszania w przybli¬ zeniu odpowiadajacym koncowemu przyspieszeniu kola, nastepujacemu po zwalnianiu kola. Czyli cis¬ nienie w ukladzie hamulcowym moze byc przy- w^ócone^dVpieix),^o^z$!kenczeniu etapu przyspiesze- nii &ola. " ¦ • ¦..J ¦ ; Celem wynalazku jiest wyeliminowanie wspom- nianyjjh wy£ej wymiecionych wad i niedogodnosci, a mianowicie unikniecie spadku skutecznosci hamo¬ wania, a tyni samym zmniejszenie drogi hamowa¬ nia pojazdu.Zadaniem wynalazku jest skonstruowanie takie¬ go urzadzenia które pozwalaloby na przerwanie sygnalu izolujacego i przywrócenie cisnienia w ukladzie hamulcowym gdy przyspieszenie kola osiagnie wartosc maksymalna, odpowiadajaca ma¬ ksymalnej wartosci wspólczynnika tarcia p pow¬ stalego na styku opony z jezdnia. Przywrócenie cisnienia w ukladzie hamulcowym niezbedne jest wówczas, gdy osiagniety zostaje szczyt krzywej \i = f(G) znanej specjalnosci i przedstawiajacej wspólczynnik tarcia ^ na styku opony z jezdnia, w zaleznosci od poslizgu kola G.Zadanie to zostalo rozwiazane dzieki opracowaniu konstrukcji urzadzenia wedlug wynalazku, którego istota polega na tym, ze posiada uklad do wytwa¬ rzania trzeciego sygnalu reagujacy tylko na faze przyspieszenia sygnalu przyspieszenia, generatora sygnalu przywracania, wzmacniacz sygnalu steru¬ jacego elektryczny zawór rozprezajacy, wzmacniacz izolujacy, sterujacy sygnal ukladu operatywnego zawierajacego elektryczny zawór rozprezajacy i elek¬ tryczny zawór izolujacy którego wyjscie dziala na uklad hamulcowy, przy -czym uklad wytwarzajacy trzeci sygnal zaczyna ten sygnal wytwarzac z chwi¬ la gdy faza przyspieszania powstaje, a przestaje wytwarzac ten trzeci sygnal z chwila gdy faza przyspieszania osiaga wartosc maksymalna, prze¬ rywajac w ten sposób dzialanie elementu izoluja¬ cego w przyblizeniu w chwili gdy przyspieszenie kola osiaga swoja wartosc maksymalna. Uklad wy¬ twarzajacy trzeci sygnal zawiera wzmacniacz funk¬ cjonalny o dwóch wejsciach oraz jednym wyjsciu przy czym wejscie pierwsze sluzy do otrzymywa¬ nia sygnalu przyspieszania a wejscie drugie jest podlaczone z jednej strony do zacisku kondensa¬ tora magazynujacego, którego drugi zacisk jest pod¬ laczony do punktu o potencjale odniesienia, a z drugiej strony podlaczone do wyjscia za posred¬ nictwem jednokierunkowej diody przewodzacej.' Uklad wytwarzajacy trzeci sygnal zawiera ponadto wzmacniacz przelacznikowy, 'którego wejscie jest podlaczone do wyjscia wzmacniacza funkcjonalne¬ go, przy czyni wzmacniacz przelacznikowy reaguje tylko na jeden sygnal biegunowosci i dziala wów¬ czas do saturacji oraz wytwarza sygnal wyjsciowy stanowiacy trzeci sygnal. Jako element magazynu*- jacy stosuje sie kondensator. Urzadzenie zawiera ponadto srodki do wyladowania kondensatora po 5 zakonczeniu frakcji przyspieszania sygnalu przy¬ spieszania. Nacisk wejsciowy ukladu do którego jest 'przylozony sygnal sterujacy wytwarzany przez detektor progu jest polaczony przez kondensator z cokolem tranzystora który to cokól jest równiez polaczony przez opornik z zaciskiem o potencjale, przy czym kondensator i opornik tworza obwód róznicujacy z tym, ze nadajnik tranzystora jest bezposrednio polaczony przez opornik obciazenia z zaciskiem o potencjale, natomiast punkt laczenia kolektora tranzystora i opornika obciazenia jest polaczony przez opornik z cokolem tranzystora wy¬ ladowania, którego nadajnik i kolektor sa polaczone do zacisków armatur kondensatora magazynuja¬ cego. Srodki wyladowania skladaja sie z obwodu, do którego zacisku wejsciowego jest przylozony pierwszy sygnal i zawieraja kolejno uklad róznicu¬ jacy, wzmacniacze reagujace tylko na jedna bie¬ gunowosc sygnalu i dzialajace do saturacji oraz uklad przelacznikowy podlaczony do zacisków kon¬ densatora magazynujacego, który po wzbudzeniu przez sygnal wyjsciowy wzmocniony stanowi zwar¬ cie na zaciskach kondensatora magazynujacego.Przedmiotem wynalazku jak juz wspomniano jest wykonanie urzadzenia przeciw zablokowaniu, za¬ wierajacego, elektroniczny uklad sygnalizujacy oraz uklad operatywny skladajacy sie z elementu izolu¬ jacego i z elementu rozprezajacego, zawierajacego urzadzenie przerywajace sygnal izolujacy, a tym samym przywracajace cisnienie w ukladzie hamul¬ cowym, wówczas gdy przyspieszenie kola, nastepu¬ jace po. jego zwalnianiu, osiaga wartosc maksymal¬ na.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony przy¬ kladowo na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schematyczny uklad urzadzenia przeciw blokowaniu jednego kola, w którym umieszczone jest urzadze¬ nie wedlug wynalazku, fig. 2 przedstawia krzywe odnoszace sie do dzialania urzadzenia z fig. 1, a fig. 3 przedstawia szczególowy schemat urzadzenia wedlug wynalazku.Przedstawione na fig. 1 urzadzenie przeciw blo¬ kowaniu sie ukladu hamulcowego pojazdu zawiera uklad sygnalizujacy skladajacy sie z generatora do¬ datniego lub ujemnego sygnalu predkosci 10, gene¬ ratora sygnalu przyspieszenia 11, detektora progu 12 fazy +y zwalniania sygnalu przyspieszania, ukladu 13 wedlug wynalazku, reagujacego tylko na faze przyspieszenia sygnalu przyspieszania, gene¬ ratora 14 sygnalu przywracania, wzmacniacza 15 sygnalu sterujacego elektryczny zawór rozprezaja¬ cy oraz wzmacniacza 17 izolujacego sterujacego sygnalu, a z drugiej strony uklad operatywny 18, skladajacy sie z elektrycznego zaworu rozprezajace¬ go 18a i z elektrycznego zaworu izolujacego 18b, którego wyjscie dziala na uklad hamulcowy.Generator 10 sygnalu predkosci odczytuje prad-; kosc "kola i wytwarza sygnal elektryczny o wartosci zaleznej od tej predkosci. Jako generator 10 stosuje ¦¦* sie pradnice tachometryczna, wytwarzajaca bezpo¬ srednio sygnal napiecia, proporcjonalny do predkos- 15 20 25 30 35 40 45 50 55JM347 ci kola, lub czujnik magnetyczny, wytwarzajacy pulsujacy sygnal napiecia o zmiennej czestotliwosci, proporcjonalnej do predkosci kola, przy czym sygnal ten jest przetwarzany w przetwornicy czestotliwos¬ ci — napiecia, w sygnal proporcjonalny do pred¬ kosci kola.Generator 11 sygnalu dodatniego lub ujemnego przyspieszania otrzymuje sygnal predkosci i wyko¬ rzystuje jego pochodna do wytworzenia sygnalu napiecia, proporcjonalnego do zwalniania lub przy¬ spieszania kola. Generator 11 zawiera np. obwód R—C wzbudzajacy wzmacniacz funkcjonalny.Detektor progu 12 otrzymuje sygnal przyspiesza¬ nia lecz reaguje tylko na jego faze zwalniania —y.Detektor ten wytwarza sygnal sterujacy z chwila gdy faza zwalniania —y przekroczy wartosc odpo¬ wiadajaca z góry okreslonemu progowi zwalniania kola, wynoszacemu w praktyce np. 10—80 m/sek/sek.Jako detektor mozna stosowac przerzutnik Schmitta (multiwibrator dwustabilny) ze wzmacniaczem funk¬ cjonalnym przerzucanym ze swego pierwotnego stanu stalego do drugiego stanu stalego, z chwila gdy fazy zwalniania —y sygnalu przyspieszania osiaga z góry okreslona wartosc oraz ponownie przerzucanym do swego, pierwotnego stanu stale¬ go gdy wartosc fazy zwalniania —y wraca do po¬ ziomu w przyblizeniu równego, z góry okreslonemu poziomowi. Przerzutnik Schmdtt'a wytwarza sygnal sterujacy tak dlugo jak zajmuje swój drugi stan staly.Uklad 13, który zostanie blizej opisany w dalszym ciagu opisu, otrzymuje sygnal przyspieszenia, lecz reaguje tylko na jego faze przyspieszania +y.Uklad ten wytwarza sygnal sterujacy wówczas, gdy zaczyna sie faza przyspieszania 5 i przestaje wytwarzac sygnal gdy faza +y osiaga swa wartosc maksymalna. W celu, który zostanie nizej objas¬ niony, uklad 13 otrzymuje równiez sygnal steruja¬ cy wytwarzany przez detektor progu 12.W celu, który równiez zostanie nizej objasniony, generator sygnalu przywracania 14 wytwarza impuls o stalym, z góry okreslonym czasie trwania T, wy¬ noszacym np. 10—20 milisekundy. Generator 14, którym moze byc przerzutnik monostabilny otrzy¬ muje sygnal sterujacy wytworzony przez detektor progu 12 i reaguje na koncowa faze tego sygnalu za pomoca np. obwodu róznicujacego i srodków ob¬ cinajacych, wlaczajac sie i wytwarzajac wspomnia¬ ny impuls o stalym czasie trwania, którego faza poczatkowa odpowiada w czasie koncowej fazie sygnalu sterujacego, wytworzonego przez detektor progu 12.Sygnal sterujacy wytworzony przez detektor pro¬ gu 12 zostaje wzmocniony we wzmacniaczu 15 pradu stalego znanego typu, a wzmocniony sygnal sterujacy zostaje doprowadzony do elektrycznego zaworu rozprzegajacego 18a ukladu operatywnego 18 w celu uruchomienia tego zaworu.Sygnal sterujacy wytworzony przez detektor pro¬ gu 12, sygnal wytworzony przez uklad 13 oraz im¬ puls wytworzony przez generator 14 zostaja przy¬ lozone przez diody sterujace 16 do wzmacniacza 17, który równiez moze byc znanego typu wzmac¬ niaczem napiecia stalego, a powstaly, wzmocniony sygnal sterujacy jest doprowadzany do elektrycz¬ nego zaworu izolujacego l$b ukladu operatywnego 18, w celu jego uruchomienia.Na fig. 2 przedstawiono dzialanie wyzej opisane¬ go sposobu wykonania. Krzywa V przedstawia od- 5 powiadajacy predkosci liniowej kola, sygnal pred¬ kosci wytworzony przez generator 10. Krzywa 8 przedstawia .sygnal przyspieszania wytworzony przez generator 11, odpowiadajacy liniowemu zwal- nianu —y, a nastepnie liniowemu przyspieszaniu io fazy +y kola. W celu ulatwienia praktycznego wykonania obwodów, sygnal przyspieszania jest odwrócony wzgledem przyspieszania kola. Krzywa dv przedstawia sygnal sterujacy wytworzony przez detektor progu 12. Krzywa d2 przedstawia sygnal ,15 sterujacy wytworzony przez uklad 13. Krzywa R przedstawia impuls przywracania wytworzony przez generator 14. Krzywa r przedstawia impuls ujem¬ ny potrzebny do dzialania ukladu 13. Krzywa I przedstawia powstaly wzmocniony sygnal steruja- 20 cy elektryczny zawór izolujacy 18a, wytworzony przez wzmacniacz 17. Krzywa D przedstawia wzmocniony sygnal sterujacy elektryczny zawór rozprezania 18b, wytworzony przez wzmacniacz 15, a krzywa P przedstawia cisnienie panujace w ukla- 25 dzie hamulcowym; Cisnienie istniejace w ukladzie hamulcowym i przedstawione krzywa P jest wla¬ czone w chwili tQ. Krótka -chwile pózniej, tj. w punkcie A na krzywej V, predkosc kola zaczyna sie zmniejszac. Dzieki urzadzeniu przeciw zabloko- jo waniu, jezeli cisnienie wytworzone przez kierowce w ukladzie hamulcowym jest zbyt duze z chwila gdy zwalnianie kola w momencie ^ osiaga z góry okres¬ lona wartosc progu, to faze y sygnalu przyspiesze¬ nia osiaga poziom wyzwalania detektora progu 12 35 (punkt Sx na krzywej y, co powoduje wlaczenie de¬ tektora 12 i natychmiastowe wytworzenie sygnalu sterujacego (krzywa dj, który z jednej strony za posrednictwem wzmacniacza 17 wlacza dzialanie elektrycznego zaworu izolujacego 18b (krzywa I) 40 ukladu operatywnego 18, w celu izolowania ukladu hamulcowego od pedalu hamulca i jednoczesnie, za posrednictwem wzmacniacza 15, wlacza dzialanie elektrycznego zaworu rozprzegajacego 18a (krzywa D) w celu stopniowego zmniejszania cisnienia ist- 45 niejacego w ukladzie hamulcowym. Po osiagnieciu maksymalnej wartosci zwalniania kola, predkosc tego kola zmniejsza sie w wolniejszym tempie i zwalnianie kola zmniejsza sie i osiaga druga z góry okreslona wartosc progu, w przyblizeniu rów- 50 na pierwszej wartosci, podczas gdy faza —y sy¬ gnalu przyspieszania obniza sie do poziomu wyla¬ czenia detektora progu 12 (punkt S na krzywej y co w momencie t* przerywa sygnal sterowania (krzywa di), przerywa dzialania elektrycznego za- 55 woru rozprzegajacego 18a (krzywa D) i pozostawia w ukladzie hamulcowym male cisnienie p, które pozostaje stale tak dlugo, jak uklad hamulcowy pozostaje wyizolowany. Przerwanie sygnalu sterur jacego (krzywa dt) powodowaloby równiez przer- «o wanie dzialania elektrycznego zaworu izolujacego 18b, gdyby w chwili t2 koncowa faza tego sygnalu sterujacego (krzywa dj) nie wlaczyla impulsu przy¬ wrócenia (krzywa R), który za posrednictwem wzmacniacza 17 utrzymuje dzialanie elektrycznego ¦•5 zaworu 18a (krzywa I). Po krótkim odstepie czasu81 347 s, predkosc kola przestaje sie zmniejszac w punk¬ cie B krzywej V a nastepnie wzrasta az do osiag¬ niecia, w punkcie C tej krzywej, wartosci maksy¬ malnej. Predkosc kola w poczatkowym odcinku ramienia BC krzywej V szybko wzrasta, osiaga maksimum a nastepnie, w pozostalym odcinku ra¬ mienia BC, wzrasta wolniej, tak ze przyspieszanie kola najpierw wzrasta, przechodzi przez maksimum, a nastepnie maleje i w koncu osiaga wartosc ze¬ rowa. Z chwila gdy predkosc kola zaczyna wzra¬ stac, to faza +y sygnalu przyspieszenia zostaje przylozona do ukladu 13, który w odpowiedzi na te faze wytwarza sygnal sterujacy (krzywa d$), który za posrednictwem wzmacniacza 17 utrzymuje dzialanie elektrycznego zaworu Izolujacego (krzy¬ wa I). W zwiazku z tym, impuls przywrócenia (krzywa R) jest przeznaczony do utrzymania dzia¬ lania elektrycznego zaworu izolujacego podczas krótkiego okresu czasu t zawartego miedzy zakon¬ czeniem sygnalu sterujacego d1} wytworzonego przez detektor progu 12, a poczatkiem sygnalu steruja¬ cego d2, wytworzonego przez uklad 13. Jednakze, z uwagi na bezpieczenstwo dzialania, czas trwania T impulsu przywracajacego jest nieco wiekszy od okresu e np. 10—2C milisekund. Z chwila gdy przyspieszenie kola osiaga swoje maksimum, a tym samym i faze +y sygnalu przyspieszania osiaga wartosc maksimum M, sygnal sterujacy (krzywa d2) wytworzony przez uklad 13 zostaje przerwany w momencie t8. Powstaly sygnal sterujacy elektrycz¬ nego zaworu izolujacego 18b (krzywa I) zostaje takze przerwany, jak równiez dzialanie tego za¬ woru. W zwiazku z tym pedal hamulca moze po¬ nownie dzialac na uklad hamulcowy, gdy wspól¬ czynnik tarcia |i Jest wzglednie maksymalny i je¬ zeli kierowca pojazdu w dalszym ciagu wywiera silny nacisk na uklad hamulcowy (co zwykle wy¬ stepuje), z chwila gdy zwalnianie kola ponownie osiagnie z góry okreslona wartosc progu, odpowia¬ dajaca punktowi Si na krzywej y, to cykl sie po¬ wtarza. Jednakze petla ABC predkosci ma wów¬ czas mniejsza amplitude i krótszy okres, przy czym to samo zjawisko wystepuje przy nastepnych cyk¬ lach powstajacych sie az do calkowitego zatrzy¬ mania pojazdu. Podkresla sie, ze poziom progu wlaczenia detektora progu 12 jest nastawialny recz¬ nie i jak wyzej podano moze byc zmieniany, w za¬ leznosci od poziomu sygnalu predkosci przylozone¬ go do detektora progu 12, przez polaczenie 12. Po¬ nadto urzadzenie przeciw zablokowaniu moze zo¬ stac uruchomione przez uzycie pedalu hamulca, w sposób podobny do uruchomienia sygnalu stop.Fig. 3 przedstawia uklad 13 wedlug wynalazku, wytwarzajacy sygnal sterujacy d2 (fig. 2) vz chwila gdy faza +y sygnalu przyspieszania zostaje wytwo¬ rzona przez generator 11 sygnalu przyspieszania oraz przerywajacy ten sygnal sterujacy, z chwila gdy faza sygnalu +y przyspieszania osiaga wartosc maksymalna M. Na fig. 3 przedstawiono tylko je¬ den zacisk wejsciowy 20, do którego zostaje przy¬ lozony sygnal przyspieszania (krzywa y z fig. 2), polaczony przez opornik 21 z wejsciem I wzmac¬ niacza funkcjonalnego 22, którego wyjscie S jest polaczone przez oporowe laczenie 23 z cokolem tran¬ zystora wzmacniajacego 24 typu PKP. Cokól tran¬ zystora 24 jest równiez polaczony przez bpofnik polaryzujacy 25, z zaciskiem o potencjale —-V.Zacisk wyjsciowy 27, przy którym ukazuje sie sy¬ gnal sterujacy d^ jest podlaczony do punktu la- 5 czenia kolektora tranzystora 24 i opornika ladunku 26. Wyjscie S wzmacniacza funkcjonalnego 22 jest równiez polaczone przez odpowiednio skierowana diode 28 z armatura A4 kondensatora magazynuja¬ cego 29, którego armatura A2 jest polaczona z masa. 10 Armatura At kondensatora 29 jest polaczona przez opornik 30, o wartosci równej opornikowi 2l, z drugim wejsciem II wzmacniacza funkcjonalnego 22. Drugi zacisk wejsciowy 31 ukladu 13, do które¬ go jest przylozony sygnal sterujacy db wytwarza- 15 ny przez detektor progu 12, jest polaczony przez kondensator 32 z cokolem tranzystora obcinajacego 33 typu PNP, który to cokól jest równiez polaczony przez opornik 34 z zaciskiem o potencjale +V, przy czym kondensator 32 i opornik 34 tworza 20 obwód róznicujacy R—C. Nadajnik tranzystora 33 jest bezposrednio polaczony z zaciskiem +V, pod¬ czas gdy kolektor tranzystora jest polaczony, przez opornik obciazenia 35, z zaciskiem o potencjale —V.Punkt laczenia kolektora tranzystora 2 33 i opomi- 25 ka obciazenia 35 jest polaczony przez opornik 36 z cokolem tranzystora wyladowania 37 typu NPN, którego nadajnik i kolektor sa podlaczone do za¬ cisków armatur At i A2 kondensatora magazynu¬ jacego 29. 30 W trakcie dzialania urzadzenia przy braku sy¬ gnalu przyspieszenia przylozonego do wejscia 20, rozdzielanie potencjalów na wejsciach I i II wzmacniacz funkcjonalny jest takze, ze wejscie I jest nieco bardziej dodatnie niz wejscie II. W tych 35 warunkach wzmacniacz funkcjonalny 22 wzmacnia do saturacji i wyjscie S osiaga potencjal +V za¬ silania dodatniego, nie przedstawionego na rysun¬ ku, przy czym potencjal ten przedstawia maksy¬ malny poziom dodatni sygnalu wytworzonego przez 40 wzmacniacz funkcjonalny 22. Podkresla sie, ze po¬ niewaz potencjal +V wyjscia S jest przylozony do cokolu tranzystora wzmacniajacego 24 typu PNP, którego nadczynnik jest równiez doprowadzony do potencjalu +V, tranzystor ten nie przewodzi pradu. 45 Ponad to, poniewaz dioda 28 jest wlaczona, tak jak przedstawiono, potencjal dodatni nie moze byc po¬ nownie przesylany na wejscie II wzmacniacza funk¬ cjonalnego 22. Gdy faza —y sygnalu przyspiesze¬ nia, przeplywajaca w kierunku dodatnim zostaje 50 przylozona do zacisku wejsciowego 20 wplywa ona jeszcze bardziej na wejscie I w kierunku dodatnim, lecz nie wywiera zadnego wplywu na wyjscie S, poniewaz wzmacniacz funkcjonalny 22 wzmacnia juz do saturacji, a potencjal -HV, ukazujacy sie te przy wejsciu S stanowi maksymalny poziom sy¬ gnalu wzbudzonego przez wzmacniacz. Gdy faza +Y sygnalu przyspieszenia w kierunku ujemnym zostaje przylozona do zacisku wejsciowego 20 wply¬ wa ona na wejscie I w kierunku jeszcze bardziej W ujemnym, niz wejscie II, tak ze wzmacniacz funk¬ cjonalny 22 wzmacniacza do saturacji lecz z przela¬ czeniem faz, a poziom sygnalu ukazujacego sie przy wyjsciu S osiaga wartosc zerowa. Gdy faza +y sygnalu przyspieszenia zaczyna wzrastac w kie^ •• runku ujemnym, na wyjsciu S powstaje sygnal9 81 347 lb ujemny odwrócony i wzmocniony do saturacji w tranzystorze wzmacniajacym 24, który wytwarza wówczas na zacisku 5 wyjsciowym 27 dodatni sy¬ gnal o stromej krawedzi.Powstaly negatywny sygnal, ukazujacy sie przy wyjsciu S moze teraz przejsc przez diode 28, nala¬ dowac kondensator magazynujacy 20 i zostac przy¬ lozony do wejscia IL Od tej chwili wzmacniacz funkcjonalny 22 zachowuje sie jak wzmacniacz jednostkowy pradu a poziom sygnalu ukazujacego sie na wyjsciu S ujemnej przemianie fazy +y sy¬ gnalu przyspieszenia, podczas gdy tranzystor wzmacniajacy 24 wzmacnia w dalszym ciagu do saturacji i wytwarza na zacisku wyjsciowym 27 sygnal sterujacy d2.Gdy faza +y sygnalu przyspieszenia osiagnie maksymalna wartosc M, kondensator 29 zostaje na¬ ladowany do tej wartosci szczytowej, a wejscie II osiaga potencjal tej o wartosci. Z chwila gdy ta faza +y zaczyna zmniejszac sie z poczatkowej war¬ tosci maksymalnej M w kierunku ujemnym, wej¬ scie I ma potencjal nieco bardziej dodatni niz wej¬ scie II, a wzmacniacz funkcjonalny 22 ponownie wzmacnia do saturacji bez odwrócenia faz, a po¬ ziom sygnalu ukazujacego sie przy wyjsciu S osia¬ ga natychmiast nie przedstawiony na rysunku po¬ tencjal swego zasilania dodatniego, czyli potencjal +v. - W tych warunkach, tranzystor wzmacniajacy 24 zostaje natychmiast zablokowany i przestaje wy¬ twarzac, przy zacisku wyjsciowym 27, sygnal steru¬ jacy d2.Poniewaz ladunek zachowany w pamieci przez kondensator magazynujacy 29 przyklada do wejscia II potencjal równy maksymalnej wartosci M fazy +Y sygnalu przyspieszenia, który uniemozliwilby pózniejsze dzialanie wzmacniacza funkcjonalnego 22 dla nastepnej petli predkosci, kondensator nalezy rozladowac przed przylozeniem nastepnej fazy +y sygnalu przyspieszenia do wejscia I. W celu roz¬ ladowania kondensatora 29 wykorzystuje sie kon¬ cowa faze sygnalu sterujacego d± wytworzonego przez detektor progu 12, podczas zwalniania kola, w wejscia -31 i zróznicowany przez obwód R^-C skladajacy sie z kondensatora 32 i opornika 34.Dodatni impuls róznicujacy odpowiadajacy poczat¬ kowej fazie sygnalu sterujacego d± nie wplywa na kondensator obcinajacy 33, który pozostaje zablo¬ kowany (nie przewodzacy). Jednakze ujemny impuls róznicujacy czyli impuls przywracajacy wartosc zerowa, przedstawiony krzywa r na fig. 2, odpo¬ wiadajacy koncowej fazie sygnalu sterujacego dlf uruchamia do saturacji tranzystor 33, który przez przylozenie dodatniego impulsu pobranego ze swe¬ go kolektora, odblokowuje tranzystor 37, który za¬ chowuje sie wówczas jak element zwierajacy wzgle¬ dem kondensatora magazynujacego 29, a tym sa¬ mym rozladowuje go.Zaleta urzadzenia wedlug wynalazku jest to, ze uniemozliwia ono wytworzenie przez uklad 13 sy¬ gnalu sterujacego d2, który zaczyna sie z chwila powstania fazy +y, a konczy sie gdy faza +y osiaga swoja wartosc maksymalna M, odpowiadaja¬ ca maksymalnemu wspólczynnikowi tarcia n, tak ze cisnienie w ukladzie hamulcowym zostaje przy¬ wrócone od tego sprzyjajacego momentu, zamiast zostac przywrócone, tak jak ma to miejsce w zna¬ nych urzadzeniach, pod koniec okresu przyspiesza* nia kola, nastepujacemu po okresie zwalniania. 5 Chociaz w rzeczywistosci sygnal sterujacy d2 kon¬ czy sie okolo i milisekundy po osiagnieciu przez faze +y maksymalnej wartosci M, mozna przyjac, ze moment zakonczenia sygnalu sterujacego d2 od¬ powiada praktycznie momentowi, w którym faza io osiaga swoja maksymalna wartoic.Stwierdzono, ze gdy kolo trafia na nierównosc jezdni, "ulega ono krótkiemu zwolnieniu, po któ¬ rym nastepuje krótkie przyspieszenie. W tych wa¬ runkach urzadzenie przeciw zablokowaniu wedhig 15 wynalazku, które zamiast zostac wlaczone pod na¬ pieciem dopiero po nacisnieciu pedalu, bylaby ciagle pod napieciem, np. przez wlaczenie kontak¬ tu w pojezdzie, powodowaloby wytworzenie przez generator sygnalu przyspieszenia malych dodatnich 20 impulsów zwalniania oraz malych ujemnych impul¬ sów przyspieszenia. Male dodatnie impulsy zwal¬ niania mialyby malostateczna energie, aby wlaczyc detektor progu fazy —y» a tym samym zaden sygnal sterujacy &± nie zostanie wytworzony przez detek- 25 tor. Odwrotnie, w urzadzeniu przeciw zablokowa¬ niu, w którym zaatakowano detektor progu fazy +Y male ujemne impulsy przyspieszenia sa zdolne wlaczyc ten detektor, poniewaz poziom jego progu wlaczania jest bardzo niski i(ponizej 5 m/sek/sek), a 30 tym samym wlaczyc w nieodpowiednim momen¬ cie elektryczny zawór rozprzegajacy 18b. Dzieki zastosowaniu ukladu 13 wedlug wynalazku, takie niepozadane wlaczenie staje sie niemozliwe, gdyz te male ujemne impulsy nie sa poprzedzane steru- 33 jacym sygnalem nl9 który gdy wystepuje, powcn duje wyladowanie kondensatora 29, a male impulsy ujemne nie wywieraja zadnego wplywu na wzmac¬ niacz funkcjonalny pozostajacy w zaleznosci od la¬ dunku nagromadzonego w kondensatorze 29 i który 4o to wzmacniacz uniemozliwia ukazanie sie jakiego¬ kolwiek niepozadanego sygnalu wyjsciowego na za¬ cisku wyjsciowym 27.W celu objasnienia wynalazku przedstawiono i opisano szczególny przypadek jego wykonania, lecz 45 jest rzecza oczywista, ze mozna wprowadzic rózne zmiany i modyfikacje, nie zatrudniajac mysli za¬ wartej w wynalazku oraz nie wychodzac z jego ram. Np. kazde kolo pojazdu moze byc polaczone ze srodkami sterujacymi, zawierajacymi urzadzenie 50 wedlug fig. 1, jednakze problemy, ciezaru, przestrze¬ ni oraz kosztów moga narzucic kompromisowe roz¬ wiazanie. Dlatego tez kazde z kól przednich moze byc polaczone z takimi srodkami sterujacymi, pod¬ czas gdy os tylna zostanie polaczona z pojedynczym 55 ukladem sterujacym. PL PL

Claims (6)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie przeciw zablokowaniu ukladu ha¬ mulcowego pojazdu, zawierajace z jednej strony 60 elektroniczny uklad sygnalizujacy, skladajacy sie ze srodków rejestrujacych predkosc kola i wytwa¬ rzajacych sygnal predkosci proporcjonalny do pred¬ kosci kola, srodków reagujacych na sygnal pred¬ kosci i wytwarzajacych sygnal przyspieszenia, skla- es dajacy sie z fazy zwalniania i fazy przyspieszania,8134? li 12 srodków reagujacych na okreslone wartosci fazy zwalniania sygnalu przyspieszania i wytwarzajacych pierwszy sygnal, srodków reagujacych na zakon¬ czenie pierwszego sygnalu i wytwarzajacych drugi sygnal o stalym czasie trwania oraz srodków re¬ agujacych na okreslone wartosci sygnalu przyspie¬ szenia i wytwarzajacych trzeci sygnal, a z drugiej strony uklad operatywny, skladajacy sie z ele¬ mentu izolujacego, reagujacego na uklad w cza¬ sie pierwszego, drugiego i trzeciego sygnalu izolu¬ jacego pedal hamulca od ukladu hamulcowego, podczas trwania sygnalu, wynikajacego ztego ukladu w czasie, oraz z elementu rozprezajacego, reaguja¬ cego na pierwszy sygnal i rozprzegajacego stopnio¬ wo, w odizolowanym ukladzie hamulcowym cis¬ nienie do okreslonej wartosci podczas trwania pier¬ wszego sygnalu, przy czym uklad sygnalizujacy zawiera generator (10) dodatniego luib ujemnego sygnalu predkosci, generatora (11) sygnalu przyspie¬ szenia i detektor progu (12) fazy (—y) zwalniania sygnalu przyspieszenia, znamienny tym, ze posiada uklad (13) do wytwarzania trzeciego sygnalu (dj) reagujacy tylko na faze (+y) przyspieszania sygna¬ lu przyspieszania, generator (14) sygnalu przywra¬ cania, wzmacniacz (15) sygnalu sterujacego elek¬ tryczny zawór rozprezajacy, wzmacniacz (12) izo¬ lujacy, sterujacy sygnal ukladu operatywnego (18) zawierajacego elektryczny zawór rozprezajacy (18a) i elektryczny zawór izolujacy (18b) którego wyjscie dziala na uklad hamulcowy, przy czym uklad (13) wytwarzajacy trzeci sygnal (dj zaczyna ten sygnal (dj) wytwarzac z chwila gdy faza (+y) przyspiesza¬ nia powstaje, a przestaje wytwarzac ten trzeci sygnal (d,) z chwila gdy faza (+y) przyspieszania •siaga wartosc maksymalna, przerywajac w ten sposób dzialanie elementu izolujacego (18b) w przy¬ blizeniu w chwili gdy przyspieszenie kola osiaga swoja wartosc maksymalna.

2. Urzadzenie wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze uklad (13) wytwarzajacy trzeci sygnal (dj za¬ wiera wzmacniacz funkcjonalny (22) o dwóch wej¬ sciach I i II oraz jednym wyjsciu (S)* przy czym wejscie (I) sluzy do otrzymywania sygnalu przy¬ spieszania (+y) a wejscie (II) jest podlaczone z jednej strony do zacisku (Aj) kondensatora maga¬ zynujacego (29), którego drugi zacisk (Az) jest pod¬ laczony do punktu o potencjale odniesienie, a z drugiej strony podlaczone do wyjscia (S) za posred¬ nictwem jednokierunkowej diody przewodzacej (28).

3. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze uklad (13) wytwarzajacy trzeci sygnal (dj za¬ wiera ponadto wzmacniacz przelacznikowy (24), którego wejscie jest podlaczone do wyjscia (S) wzmacniacza funkcjonalnego (22), przy czym wzmacniacz przelacznikowy reaguje tylko na jeden sygnal biegunowosci i dziala wówczas, do saturacji oraz wytwarza sygnal wyjsciowy stanowiacy trze¬ ci sygnal (df).

4. Urzadzenie wedlug zastrz. 2 i 3, znamienne tym, ze jako element magazynujacy stosuje sie kondensator (29) oraz tym, ze zawiera srodki (31— —37) do wyladowania kondensatora po zakon¬ czeniu frakcji przyspieszania sygnalu przyspiesza¬ nia (+j.

5. Urzadzenie wedlug zastrz. 1 do 4, znamienne tym, ze zacisk wejsciowy (31) ukladu (13) do które¬ go jest przylozony sygnal sterujacy (dj wytwarza¬ ny przez detektor progu (12) jest polaczony przez kondensator (32) z cokolem tranzystora (33) który to cokól jest równiez polaczony przez opornik (34) z zaciskiem o potencjale (+V), przy czym konden¬ sator (32) i opornik (34) tworza obwód róznicujacy (R^-C) z tym, ze nadajnik tranzystora (33) jest bezposrednio polaczony przez opornik obciazenia (35) z zaciskiem o potencjale (—V), .natomiast punkt laczenia kolektora tranzystora (33) i opornika ob¬ ciazenia (35) jest polaczony przez opornik (36) z co¬ kolem tranzystora wyladowania (37) którego nadaj¬ nik i kolektor sa polaczone do zacisków armatur (Aj i AJ kondensatora magazynujacego (29).

6. Urzadzenie wedlug zastrz. 5, znamienne tym, ze srodki wyladowania (31—37) skladaja sie z ob¬ wodu, do którego zacisku wejsciowego (31) jest przylozony pierwszy sygnal (dj i zawieraja kolejno uklad róznicujacy (32, 34), wzmacniacze (33, 35) re¬ agujace tylko na jedna biegunowosc sygnalu i dzia¬ lajace do saturacji oraz uklad przelacznikowy (37) podlaczony do zacisków kondensatora magazynuja¬ cego (29), który po wzbudzeniu przez sygnal wyj¬ sciowy wzmocniony (33, 35) stanowi zwarcie na za¬ ciskach kondensatora magazynujacego (29). 10 15 20 25 30 35 4181347 /& 12' V M-\ ' \ 1 < /S^ l \ f f -^/ f1 Ci V \* f 7fi -. ! 1JA 78 13 17 Fi9.181347 -,£, di dz Fig.2 i D "i 7"81347 di f;9.3 PL PL