Sposób barwienia i drukowania metoda przenoszenia Wynalazek dotyczy barwienia i drukowania me¬ toda przenoszenia barwników z pomocniczego pod¬ loza.Wiadomo jest z opisu patentowego Wielkiej Bry¬ tanii nr 1052 625, ze barwne wzory wytworzone z barwników zdolnych do sublimowania na pomoc¬ niczym podlozu mozna przenosic na zasadowo utle¬ nione aluminium.Z francuskich opisów patentowych nr 1223 330 i nr 1 334 829 wiadomo równiez, ze metoda druko¬ wania za pomoca przenoszenia moze byc stosowa¬ na do barwienia syntetycznych materialów wló¬ kienniczych zwlaszcza wytworzonych z liniowych poliestrów.Te znane sposoby charakteryzuja sie jednak za¬ sadniczymi wadami, poniewaz drukowanie meto¬ da przenoszenia, znane jako farbowanie na sucho, w którym barwniki nanosi sie w postaci par na su¬ chy material, nie nadaje sie do barwienia mate¬ rialów z wlókien naturalnych, takich jak welna, jak i wymaga starannego doboru odpowiednich barwników, charakteryzujacych sie jednakowymi wlasciwosciami sublimowania, poniewaz w prze¬ ciwnym razie uzyskuje sie nieostry druk.Przedmiotem wynalazku jest sposób barwienia i drukowania naturalnych lub syntetycznych albo pólsyntetycznych materialów wlókienniczych z wel¬ ny i/lub celulozy albo z mieszaniny tych wlókien z syntetycznymi materialami, takimi jak nylon i/lub poliester przez nanoszenie barwników na jed- 10 15 na strone materialu, z pomocniczego podloza za¬ wierajacego rysunek wzoru z barwników reaktyw¬ nych ewentualnie razem z barwnikami dyspersyj¬ nymi przy kontaktowym ogrzewaniu drugiej stro¬ ny barwionego materialu za pomoca podkladki po¬ legajacy na tym, ze nanosi sie rozpuszczalne w wo¬ dzie barwniki reaktywne w stanie rozpuszczonym na wilgotny material, przy czym stosuje sie pod¬ wyzszona temperature.W sposobie wedlug wynalazku jedna strone bar¬ wionego wilgotnego materialu utrzymuje sie w za¬ tknieciu z nosnikiem pomocniczym zawierajacym reaktywne barwniki, a druga strone barwionego materialu ogrzewa sie za pomoca podkladki stosu¬ jac temperature co najmniej 100°C w ciagu 20— 220 sekund.Zazwyczaj wystarczajace jest ogrzewanie w tem¬ peraturze 100—160°C w ciagu 20—220 sekund.Jako nosnik pomocniczy stosuje sie np. cienka folie metalowa, a zwlaszcza folie aluminiowa lub tasme papierowa, albo folie celulozowa ewentual¬ nie zaopatrzona w warstwe silikonowa. Na nosnik ten nanosi sie barwniki w postaci roztworów wod¬ nych lub organiczno-wodnych atramentów w celu wytworzenia wielobarwnych rysunków lub moty¬ wów, a nastepnie suszy, przy czym stosuje sie me¬ tody znane w przemysle drukarskim.Proces wedlug wynalazku prowadzi sie korzystnie w ten sposób, ze barwniki nanosi sie z zadruko¬ wanego nosnika pomocniczego ulozonego poziomoW 444 3 na wilgotnej poziomej warstwie zadrukowanego ma¬ terialu przy sprasowywaniu warstwy pomocniczej i oddolnym ogrzewaniu warstwy zadrukowanego materialu, np. mozna stosowac taki uklad, w któ¬ rym wilgotny material jest ogrzewany od spodu pomiedzy dwoma, umieszczonymi jeden nad dru¬ gim walcami przy czym ogrzewany jest tylko dol¬ ny walec, lub pomiedzy ogrzewana plyta i leza¬ cym na niej nieogrzewanym walcem, który doci¬ ska zadrukowany pomocniczy nosnik do zadruko- wywanego materialu.Drukowanie metoda przenoszenia mozna wiec prowadzic metoda ciagla jak wyzej podano lub tez za pomoca ogrzanej plyty np. zelazka lub goracej prasjf.Korzystnie postepuje sie w ten sposób, ze barw¬ niki nanosi sie na przeznaczony do barwienia ma- teria£""ZwlIzóny roztworem mocznika. Jako reak¬ tywne barwniki odpowiednie do zadrukowania nos¬ nika pomocniczego, wymienic nalezy barwniki roz¬ puszczalne w wodzie, zawierajace grupy metylo- loamidowe lub odszczepialne podstawniki i które moga byc utrwalone na materiale celulozowym w •sposób chemiczny, to znaczy poprzez utworzenie kowalentnego wiazania.Sposród reaktywnych ugrupowan reagujacych z grupami hydroksylowymi, zawartymi w celulo¬ zie, z wytworzeniem wiazania kowalentnego, wy¬ mienic nalezy grupy chloromaleinyloaminowe, ugrupowanie propiolowe, grupy mono- i dwuchlo- rokrotonyloaminowe grupy bromo- lub chloroakry- loaminowe, grupy akryloaminowe, grupy winylo- sulfonowe, a zwlaszcza ugrupowania zawierajace la- bilny podstawnik, które po przylaczeniu pary elek¬ tronów tworzacej wiazanie, sa latwo odszczepial¬ ne, np. alifatycznie zwiazane grupy estrowe kwasu siarkowego lub tiosiarkowego i alifatycznie zwia¬ zane grupy sulfonylowe lub sulfonyloksylowe albo atomy chlorowców, a zwlaszcza alifatycznie zwia¬ zany atom chloru. Korzystnie jest jezeli te labilne podstawniki znajduja sie w polozeniu a lub P reszty alifatycznej, która jest zwiazana z czastecz¬ ka barwnika poprzez grupe aminokarbonylowa lub aminosulfonylowa. Jesli jako labilne podstawniki wystepuja atomy chlorowców, to moga one znaj¬ dowac sie w reszcie acetylowej lub w polozeniu a lub P reszty propionylowej. Jako tego typu resz¬ ty wymienia sie grupy chloro- lub a, P-dwuchloro- lub dwubromopropionyloaminowe. Odszczepialne atomy chlorowców znajduja sie jednak korzystnie w reszcie heterocyklicznej, zawierajacej korzystnie 2—3 heteroatomy pierscieniowe, a zwlaszcza pier¬ scieniowe atomy azotu, np. w pierscieniu ftaloazy- nowym, pirydoazynowym, pirydoazonowym, chmo- ksalinowym, oksazolowym, tiazolowym, przede wszystkim jednak w pirymidynowym lub zwlasz¬ cza tiazynowym, np. w ugrupowaniu o wzorze 1, w którym Z oznacza atom wodoru, grupe amino¬ wa, ewentualnie podstawiona, eterowana oksy- lub merkaptogrupe, atom * chlorowca lub grupe alkilo- ' wa, arylowa lub alkiloarylowa. Atomy chlorowców stanowia np. atomy bromu, zwlaszcza jednak ato¬ my chloru. Korzystnym zwlaszcza jest stosowanie barwników zawierajacych ugrupowanie o wzorze 2, w którym 7^ oznacza atom chloru, grupe NH2 lub 4 reszte aminy alifatycznej lub aromatycznej, lub za¬ wierajacych takie reagujace z wlóknami grupy, których odszczepialny podstawnik stanowi czwar¬ torzedowa grupe amoniowa lub hydrazoniowa, s zwiazana z atomem wegla reszty heterocyklicznej, to znaczy grupe o wzorze 3 lub 4, przy czym Z% we wzorze 3 oznacza atom wodoru, grupe aminowa, ewentualnie podstawiona lub eterowana grupe oksy- lub merkapto-. io Stosowane zgodnie z wynalazkiem barwniki sa w wiekszosci znane. Moga one byc wytwarzane znanymi metodami, np. poprzez acylowanie barw¬ ników róznych klas, zawierajacych pierwszo- lub drugorzedowe grupy aminowe, zwlaszcza jednak 15 barwników antrachinonowych, ftalocyjaninowych lub azowych, za pomoca srodków acylujacych, za¬ wierajacych jedna lub kilka grup reaktywnych.Jako srodki acylujace stosuje sie np. bezwodniki lub chlorki wymienionych powyzej alifatycznych 20 reszt acyloaminowych odpowiednich kwasów, np. kwasu akrylowego, propiolowego, chloromaleino- wego, chloroakrylowego, a, P-dwubromopropiono- wego, P-chloropropionylowego, przede wszystkim jednak chlorki lub bezwodniki heterocyklicznych 25 reszt odpowiednich halogenków, jak np.: chlorek 2-halogenobenztialozowy, chlorek oksazolokarbo- ksylowy lub chlorek kwasu sulfonowego, chlorek kwasu 3,6-dwuchloropirydazyno-5-karboksylowego, czterochloropirydazyna, chlorek kwasu 4,5-dwuchlo- 30 ro-6-pirydazono-propionowego, chlorek kwasu 4,5- dwuchloro-1-fenylopirydazonokarboksylowego lub sulfonowego, chlorek kwasu 4,5-dwuchloropiryda- zonopropionowego, chlorek kwasu 1,4-dwuchloro- ftaloazynokarboksylowego lub sulfonowego, chlorek 35 kwasu 2,3-dwuchlorochinoksalinokarboksylowego lub sulfonowego, chlorek kwasu 2,4-dwuchlorochi- nazolinokarboksylowego lub sulfonowego, 2,4,6-trój- chloro lub 2,4,6-trójbromopirymidyna i jej pochod¬ ne, które w polozeniu 5 moga np. zawierac grupe 40 cyjanowa, grupe nitrowa, grupe metylowa, grupe etylowa, grupe karbamidowa, grupe sulfamidowa, grupe karbometoksy, grupe karbalkoksy, grupe acy- lowa (np. benzoilowa, acetylowa lub propionylowa), alkenylowa (np. grupe allilowa lub chlorowinylo- 45 wa) lub podstawiona grupe alkilowa (np. karbo- ksymetylowa, chloro-metylowa lub bromo-metylo- wa), 2,4,5,6-czterochloro lub 2,4,5,6-czterobromopi- rydyna, 2,6-dwuchloro lub 2,6-dwubromo-4-karbo- etoksypirymidyna, 2,4,5-trójchloropirymidyna, 5-ni- 50 tro-6-metylo-2,4-dwuchlorpirymidyna, chlorek kwa¬ su 2,4-dwuchloropirymidyno-6-karboksylowego, chlorek kwasu 2,4-dwuchloropirymidyno-5-karbo- ksylowego, amid lub chlorek kwasu 2,6-dwuchlo¬ ro lub 2,6-dwubromopirydyno-4- lub -5-karboksy- 55 lowego lub sulfonowego, kwas 2t4-dwuchlorpiry- midyno-5-sulfonowy, 2,4-dwuchloro-5-cnIor«netylo- -6-metylopirymidyna, 2,4-dwubromo-5-bromomety- lo-6-metylopirymidyna, 2,4-dwuchloro-5-chlorome- tylopirymidyna, 2,4-dwubromo-5-bromometylopiry- 60 midyna, 2,5,6-trójchlorb-4-metylópirymidyna, 2,6- -dwuchloro-5-trójchlorometylopir3rmidyna lub zwlaszcza 2-metanosulfonylo-4,5-dwuchloro-6-mety- lopirymidyna, 2,4-dwumetanosulfonylo-5-chl6ro-6- -metylopirymidyna, 2,4,6-trójchloro-l,3,5-triazyna 65 wzglednie 2,4,6-trójbromo-l,3,5-triazyna, 4,6-dwu-79 944 5 6 chloro-l,3,5-triazyna, które w polozeniu 2 podsta¬ wione sa przez reszty arylowa, lub alkilowa, np. fenylowa, metylowa lub etylowa lub przez alifa¬ tyczna lub aromatyczna reszte merkaptozwiazku, która zwiazana jest z triazyna poprzez atom siar¬ ki, lub przez alifatyczna lub aromatyczna reszte zwiazku hydroksylowego, która zwiazana jest z triazyna poprzez atom tlenu, lub zwlaszcza przez grupe NH2 lub przez alifatycznego, heterocyklicz¬ nego lub aromatycznego zwiazku aminowego, któ¬ ra zwiazana jest z triazyna poprzez atom azotu.Sposród zwiazków, których reszty moga byc wprowadzone do pierscienia triazynowego w polo¬ zeniu 2 wskutek reakcji z trójhalogenotriazynami, wymienic nalezy np. nastepujace: alifatyczne lub aromatyczne zwiazki merkapto lub zwiazki hydro¬ ksylowe jak tioalkohole, kwas tioglikolowy, tio¬ mocznik, tiofenole, alkohol metylowy, alkohol ety¬ lowy, alkohol izopropylowy, kwas glikolowy, fenol, chlorofenole lub nitrofenole, kwasy fenylokarbo- ksylowe lub fenylosulfonowe, naftole, kwasy naf- tolosulfonowe i inne, zwlaszcza jednak amoniak i zwiazki zawierajace zdolne do acylowania gru¬ py aminowe jak: hydroksyloamina, hydrazyna, fe- nylohydrazyna, kwas fenylohydrazynosulfonowy, kwas karbamidowy i jego pochodne jak semi- i tiosemikarbazydy i karbazony, metyloamina, ety- loamina, izopropyloamina, dwuetyloamina, metylo- fenyloamina, etylofenyloamina, chloroetyloamina, etanoloamina, propanoloamina, benzyloamina, cy- kloheksyloamina, morfolina, piperydyna, piperazy¬ na, ester kwasu aminoweglowego, ester etylowy kwasu aminooctowego, kwas aminoetanosulfonowy, kwas N-metyloaminoetanosulfonowy, przede wszy¬ stkim jednak aromatyczne aminy jak anilina, N- metyloanilina, toluidyna, ksylidyna, chloroanilina, para wzglednie metaaminoacetanilid nitroanilina, aminofenole, nitrotoluidyna, fenylenodwuamina, to- luilenodwuamina, anizydyna, fenetydyna, dwufeny- loamina, naftyloamina, aminonaftole, dwuaminonaf- talen a zwlaszcza anilina zawierajaca kwasne gru¬ py jak: kwas sulfanilowy, kwas metanilowy, kwas ortanilowy, kwas anilinodwusulfonowy, kwas ami- nodwubenzoesowy, kwasy naftyloaminomono-, dwu- i trójsulfonowy, kwasy aminobenzoesowe jak 1- lub 2-oksy-5-amino-benzoesowy, kwasy aminonaftolo- mono-, dwu- i -trójsulfonowy, kwas aminobenzo- esowy, kwas aminosulfonowy, dalej równiez zwiaz¬ ki, barwne wzglednie zwiazki o charakterze barw¬ ników jak np. kwas 4-nitro-4'-aminostilbenodwu- sulfonowy i barwniki aminoazowe lub aminoantra- chinowe lub ftalocyjaninowe zawierajace ponadto jeszcze co najmniej jedna reaktywna grupe ami¬ nowa.Wprowadzenie reszty triazynowej podstawionej w polozeniu 2 przez reszty takich zwiazków jak zwiazki hydroksylowe, merkapto lub aminowe, moze byc przeprowadzone równiez w taki sposób, ze atom chlorowca zawarty w barwniku chlorotriazy- nowym, uzyskanym na drodze kondensacji, zostaje podstawiony w wyniku reakcji jednym wzglednie róznymi zwiazkami wymienionymi powyzej.Zawarte w barwnikach, wytworzonych sposobem podanym powyzej, reszty takie jak p-chloropropio- nylowa, a, (3-dwuchloro- lub dwubromopropionylo- wa, mozna przeprowadzic w nienasycone reszty acy- lowe, takie jak akrylowa, chloroakrylowa i bromo- akrylowa poprzez odszczepienie chlorowcowodoru przy pomocy srodków alkalicznych.Stosowane zgodnie z wynalazkiem, rozpuszczal¬ ne w wodzie, reaktywne barwniki moga równiez zawierac nastepujace reaktywne grupy jak: 2-me- tylotio-4-fluoropirymidyno-5-karbonylo-, 2,4-bis-(fe- nylo-sulfonylo)-triazynylo-6-, 2-(3'-karboksyfenylo)- -sulfonylo-4-chloro-triazynylo-6-, 2,4-bis(3'-karbo- ksyfenylo-sulfonylo-l')-triazynylo-6-, 2-karboksyme- tylosulfonylo-pirymidynylo-4-, 2-metylo-sulfonylo- -6-metylo-pirymidynylo-4-, 2-fenylosulfonylo-6- -etylo^pirymidynylo-4-, 2,6-bis-metylosulfonylo- pirymidynylo-6-, 2,6-bis-metylosulfonylo-5-chloro- pirymidynylo-4-, 2,4-bis-metylosulfonylo-pirymidy- nylo-5-sulfonylo-, 2-metylosulfonylo-pirymidynylo- -4-, 2-fenylosulfonylo-pirymidynylo-4, 2-trójchloro- metylosulfonylo-6-metylo-pirymidynylo-4-, 2-mety- losulfonylo-5-chloro-6-metylopirymidynylo-4-, 2- -metylosulfonylo-5-bromo-6-metylo-pirymidynylo- -4-, 2-metylosulfonylo-5-chloro-6-etylo-pirymidyny- lo-4-, 2-metylosulfonylo-5-chloro-6-chlorometylo-pi- ryminylo-4-, 2-metylosulfonylo-4-chloro-6-metylopi- rymidyno-5-sulfonylo-, 2-metylosulfonylo-5-nitro-6- -metylo-pirymidynylo-4-, 2,5,6-trójmetylosulfonylo- pirymidynylo-4-, 2-metylosulfonylo-5,6-dwumetylo- pirymidynylo-4-, 2-etylosulfonylo-5-chloro-4-mety- lo-pirymidynylo-4-, 2-metylosulfonylo-6-chloro-piry- midynylo-4-, 2,6-bis-metylosulfonylo-5-chloro-piry- midynylo-4-, 2-metylosulfonylo-6-karboksy-pirymi- dynylo-4-, 2-metylosulfonylo-5-sulfo-pirymidynylo- -4-, 2-metylosulfonylo-3-karboksypirymidynylo-4-, 2-metylosulfonylo-5-cyjano-6-metoksy-pirymidyny- lo-4-, 2-metylosulfonylo-5-chloro-pirymidynylo-4-, 2-sulfo-etylosulfonylo-6-metylo-pirymidynylo-4-, 2- -metylosulfonylo-5-bromo-pirymidynylo-4-, 2-feny- losulfonylo-5-chloropirymidjniylo-4-, 2-fcarboksyme- tylo-sulfonylo-5-chloro-6-metylo-pir3n«rf5rnylo-4-, 2- -metylosulfonylo-6-chloro-pirymidyno-4-, i -5-kar- bonylo, 2,6-bis-(metylosulfonyk))-pir3rmidyno-4- lub -5-karbonylo-, 2-etylosulfonylo-6-chloro-pirymidy- no-5-karbonylo-, 2,4-bis-(metylosulfonylo)-pirymi- dyno-5-sulfonylo-, 2-metylosulfonylo-4-chloro-me- tylopirymidyno-5-sulfonylo lub -karbonylo-, 2-chlo- robenztiazolo-5- lub -4-karbonylo- lub -5- lub -6- -sulfonylo-, 2-arylosulfonylo- lub 2-alkilosulfonylo- -benztiazolo-5- lub 6-karbonylo- lub -5- lub -6- -sulfionyl jak 2-metylosulfonylo lub 2-etylosulfony- lo-benztiazol-5- lub -6-sulfonylo- lub -karbonyl, 2- -fenylosulfonylo-benztiazolo-5- lub -6-sulfonl- lub -karbonyl i odpowiednie pochodne takich grup jak 2-sulftnylo-benztiazol-5- lub -6-karbonyl- lub -sul- fonyl, które przy pierscieniu benzenowym, dolaczo¬ nym w wyniku kondensacji, posiadaja grupy sulfo¬ nowe, jak 2-dwuchlorobenztiazol-5-lub -6-karbonyl- lub sulfonyl, 2-chlorobenzoimidazol-5- lub -6-karbo¬ nyl- lub -sulfonyl, 2-chloro-l-metylobenzoimidazolo- -5- lub -6-karbonyl- lub -sulfonyl, 2-chloro-4-mety- lotiazolo-(l,3)-karbonyl- lub -4- lub -5-sulfonylowa reszta i N-tlenek reszt chloro- lub 4-nitrochinoli- no-5-karbonylowych, W dalszej kolejnosci wy¬ mienic nalezy takie reszty jak 2,2,3,3-czterofluoro- -cyklobutanokarbonylo-1- lub -sulfonylo-1-, 2-flu- oro-2-chloro-3,3-dwufluorocyklobutano-l-karbonylo- 10 15 20 25 30 35 40 49 50 55 6079 944 7 8 loamido)-fosforan. N-metylopirolidon, 1,5-dwume- tylopirolidon, N,N-dwumetylometoksyacetamid, czterometylosulfon (Sulfolan) i trójmetylosulfon oraz dwumetylosulfotlenek. 5 Najkorzystniejszy jest taki sposób postepowania, ze przeznaczone do farbowania materialy celulo¬ zowe wysyca sie najpierw roztworem alkalicznym (na przyklad w kapieli alkalicznej wzglednie po¬ przez fulardowanie), nadmiar roztworu odciska sie, io a nastepnie wilgotny material sprasowuje z zadru¬ kowanym : nosnikiem pomocniczym pomiedzy dwo¬ ma cylindrami, walcami lub plytami, zwlaszcza plytami metalowymi, z których jedna ogrzewana jest do temperatury co najmniej 100°C. Po oddzie- 15 leniu nosnika pomocniczego zadrukowane materia¬ ly moga byc w celu lepszego utrwalenia barwni¬ ków poddane parowaniu wzglednie termicznemu utrwaleniu. Nieutrwalone czastki barwników i ewentualnych srodków pomocniczych usuwa sie 20 nastepnie przez wymywanie.Sposobem wedlug wynalazku mozna otrzymac pelnowartosciowe druki na materialach trudnych do zadrukowania przy pomocy powszechnie stoso¬ wanych metod. Odpornosc i trwalosc uzyskanych 25 druków jest równa trwalosci druków uzyskiwanych przy zastosowaniu barwników reaktywnych.Sposób wedlug wynalazku wyjasniaja nizej po¬ dane przyklady, w których o ile inaczej nie za¬ znaczono, czesci i procenty oznaczaja czesci i pro¬ so centy wagowe, a pomiedzy czesciami wagowymi i objetosciowymi jest stosunek taki, jak pomiedzy 1 g i 1 mm.Przyklad I. Do nanoszenia, metoda druko¬ wania, na tkanine wiskozowa (satyna wiskozowa) 35 motywu czerwonego, pomaranczowego i niebieskie¬ go, stosuje sie nastepujace atramenty drukarskie: atrament czerwony — stanowiacy sól trójsodowa barwnika o wzorze 5, atrament niebieski — stano¬ wiacy sól sodowa barwnika o wzorze 6; atrament 40 pomaranczowy — stanowiacy sól trójsodowa barw¬ nika o wzorze7. i ; W. i P-(2,2,3,3-czterofluoro-cyklobutylo-l-)akryloilo-, a- lub P-bromoakryloilo- i a- lub p-alkilo- lub -ary- losulfonyloakryloilowa.Szczególnie odpowiednie sa barwniki reaktywne zawierajace reszty halogenotriazynylowe, w któ¬ rych wystepuja reszty jak fenoksy-* alkoksy- lub alkoksy-alkoksy, posiadajace reszty heterocykliczne zawierajace wymienialne grupy sulfonylówe oraz posiadajace wymienione wyzej uklady heterocy¬ kliczne zawierajace fluor.W przypadku barwienia mieszaniny wlókien, za¬ wierajacej czesciowo wlókna syntetyczne, mozna stosowac dodatkowo barwniki dyspersyjne nie za¬ wierajace grup reaktywnych, które dobiera sie we¬ dlug Colour Index.Jak juz wspomniano,wymienione wyzej barw¬ niki mozna nanosic na nosnik pomocniczy, stoso¬ wany do dalszego drukowania metoda przeniesie¬ nia. Przeznaczone do barwienia lub drukowania materialy moga wystepowac w formie tkanin, dzia¬ nin, runa jak równiez folii lub filmów. Przede wszystkim jednak odpowiednie sa tkaniny lub dzia¬ niny bawelniane, wiskozowe, folie celofanowe i po¬ dobne. Takie materialy jak jedwab i welna nie wymagaja z reguly zadnej specjalnej obróbki, na¬ tomiast materialy zawierajace celuloze takie jak bawelna i wiskoza, korzystnie jest traktowac alka¬ liami w ilosci odpowiedniej dla utrwalenia reak¬ tywnych z wlókien barwników i ewentualnie ka¬ talizatorem oddzielnie lub razem z odpowiednia iloscia wody przeznaczonej dla zwilzenia wlókna.Przeznaczona do zwilzenia wode mozna calkowicie lub czesciowo zastepowac rozpuszczalnikiem orga¬ nicznym. Jezeli stosuje sie alkalia, wówczas stoso¬ wane rozpuszczalniki powiny byc odpowiednio trwale. Jako rozpuszczalniki, mozna stosowac ta¬ kie, które sa obojetne w stosunku do materialu równiez w temperaturze barwienia i nie zmieniaja fizycznych parametrów wlókna, np. takie jak roz¬ puszczalniki hydrofobowe, nie mieszajace sie z wo¬ da lub mieszajace w ograniczonym stopniu jak np. acetofenon, metyloetyloketon, lub ewentualnie chlo¬ rowcowane weglowodory jak chlorobenzen, a zwlaszcza chloroform, czterochlorek wegla trój- lub czterochloroetylen, 1,1,1-trójchloroetan lub dwu- bromoetylen.Szczególnie korzystnie stosuje sie mieszajace sie z woda rozpuszczalniki hydrofilowe, takie jak ke¬ tony, np. aceton, cykloheksanon lub metyloetylo-, keton, alifatyczne jednowartosciowe alkohole za¬ wierajace 1—4 atomy wegla, jak np. etanol i pro- panole, dioksan, tetrahydrofuran, glicerynoformal i glikoloformal, jak równiez akrylonitryl, tetrahy- drofurfuryloamina, piperydyna i alkohol dwuace- tonowy, wyzej wrzace pochodne glikolu jak mono metylowe-, -etylowe-, i butylowe etery glikolu ety¬ lenowego i mono metylowe- lub -etylowe etery glikolu dwuetylenowego, tiodwuglikol, polietylenó- glikole, pod warunkiem, ze musza one wystepowac w stanie cieklym w temperaturze pokojowej, ety- lenokarbonlan, -x-butyrolakton, a zwlaszcza grupa rozpuszczalników mieszajacych sie z woda i wrza¬ cych w temperaturze powyzej 120CC jak N,N-dwu- metyloformamid, N,N-dwumetyloacetamid, bis- -(dwumetyloamido)-metanófosforan, tris-tdwumety- 30 czesci wagowych barwnika i 40Ó czesci' wa¬ gowych 5% roztworu alginlanu sodu rozpuszcza sie w 1000 czesciach wody, nastepnie otrzymanym atramentem drukuje sie na tasmie papierowej barwne motywy i suszy tasme w strumieniu gora¬ cego powietrza w temperaturze 100°C. Nadruko¬ wany papier sprasuje sie w ciagu 60 sekund ra¬ zem z mokra tkanina wiskozowa, nasycona uprzed¬ nio roztworem, skladajacym sie z 100 czesci mocz* nika, 10 czesci weglanu sodu i 2 czesci 2,2,2-bi- cyklodwuazooktanu rozpuszczonym w 888 czesciach wody, a nastepnie wyzeta w takim stopniu, ze wzrost jej ciezaru wynosi 80%. Papier z tkanina sprasowuje sie pomiedzy plytami metalowymi, z których jedna jest zimna, druga natomiast ogrza¬ na do temperatury 105°C. Po oddzieleniu papieru, tkanine wiskozowa paruje sie w ciagu 7 minut w temperaturze 100—103°C, nastepnie przemywa w celu usuniecia nieutrwalonych czastek barwni¬ ka, plucze i suszy. Otrzymuje sie trwale barwne motywy na tkaninie wiskozowej. Podobne wyniki otrzymuje sie stosujac tkanine bawelniana.Przyklad II. W analogiczny sposób jak opi¬ sano w przykladzie I otrzymuje sie barwne mo- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 607* 444 9 U tywy na tkaninie bawelnianej stosujac satynowy papier i atramenty otrzymane z nizej wymienio¬ nych barwników: atrament zólty — sól czterosodowa barwnika o wzorze 8; atrament szkarlatny — sól trójsodowa barwnika o wzorze 0; atrament fioletowy -*• sól trójsodowa barwnika o wzorze 10.Przyklad III. Mokra tkanine welniana za¬ kwaszona rozcienczonym wodnym roztworem kwa¬ su octowego (30 czesci 40% kwasu octowego w 1000 czesciach wody) sprasowuje sie z papierem, zadrukowanym zgodnie z przykladem I. Spraso¬ wanie nastepuje pomiedzy plytami metalowymi, z których jedna jest zimna, druga natomiast ogrza¬ na w ciagu 1 minuty w temperaturze 100°C. Po oddzieleniu papieru tkanine paruje sie w ciagu 15 minut w temperaturze 100—105°C, plucze zim¬ na i goraca woda, traktuje zimnym rozcienczonym roztworem amoniaku (2 cm3 na 1 litr) w ciagu 3 minut, nastepnie slabo zakwasza rozcienczonym kwasem mrówkowym (1 cm3 na 1 litr), plucze i su¬ szy. Otrzymuje sie trwaly drukowany wzór.Przyklad IV. Na folie papierowa nadruko- wuje sie barwne motywy za pomoca roztworu zawierajacego 60 czesci jednego z przytoczonych w powyzszych przykladach barwników w 1000 czesci wody, a nastepnie papier suszy sie. Tkanine ba¬ welniana napawa sie mieszanina skladajaca sie z 200 czesci mocznika, 160 czesci 5% zagestnika stanowiacego alginian sodu, 10 czesci kwasu meta- nitrobenzenosulfonowego, 1 czesci 40% roztworu wodorotlenku sodu w 1000 czesci wody. Mokra tkanine pokrywa sie nadrukowanym papierem i sprasowuje w ciagu 1 minuty pod plyta metalo¬ wa ogrzana do temperatury 140°C. Po oddzieleniu papieru tkanine namydla sie, plucze zimna i go¬ raca woda, a nastepnie suszy. Otrzymuje sie barw¬ ne, trwale motywy drukarskie. Mozliwe jest pro¬ wadzenie procesu w sposób ciagly.Przyklad V. 50 g czerwonego barwnika o wzorze 11 wprowadza sie przy szybkim miesza¬ niu do podstawowego zagestnika, skladajacego sie z 600 g wody i 350 g 12% alginianu sodu. Uzy¬ skana paste drukarska nadrukowuje sie w postaci plaskiego wzorca, za pomoca walca o glebokosci gwarury 5/100 mm, na papier, a nastepnie suszy sie. W celu przeniesienia wzoru, papier spraso¬ wuje sie z tkanina, nasycona uprzednio roztworem skladajacym sie z 200 g mocznika, 160 g 5%' algi¬ nianu sodu, 10 g weglanu potasu, 1 g lugu sodo¬ wego o stezeniu 36° Be, 10 g kwasnego metanitro- benzenosulfonianu sodu i 619 g wody i wyzeta do 100% nasycona kapiela. Papier z satyna bawelnia¬ na sprasowuje sie przez okres 0,75 sek. w precy¬ zyjnej laboratoryjnej prasie ramowej systemu RASF przy nacisku 40 G/cm2, w temperaturze 180°C przykrywajac zlozona warstwe zimna plyta metalowa z nierdzewnej stali. W rezultacie uzy¬ skuje sie intensywnie czerwono zabarwiony i rów¬ nomiernie przedrukowany wzorzec. Tkanine pa¬ ruje sie w ciagu 5 minut nasycona para wodna o temperaturze 101—103°C, lub poddaje terniicz- nej obróbce przez okres 3 i Vi minut w tempera¬ turze 150°C, a nastepnie przemywa woda 6 tem¬ peraturze wrzenia. Otrzymuje sie normalny druk charakteryzujacy sie dobrymi wlasciwosciami wy¬ trzymalosciowymi. Stosowana w tym przykladzie 5 prasa ramowa opisana jest w czasopismie Textil- industrie tom 60, s. 1017 (1958).Przyklad VI. Stosujac warunki okreslone w przykladzie V i wprowadzajac 120 g/kg barwnika o wzorze 12, optymalne wlasciwosci druku otrzy¬ muje sie juz po wygotowaniu tkaniny w wodzie.Wlasciwosci te nie ulegaja w zasadzie poprawie w przypadku zastosowania jednominutowego parowa¬ nia zadrukowanej tkaniny nasycona para o tempe¬ raturze 101—103°C, wzglednie termicznego utrwa¬ lania w temperaturze 150°C.Przyklad VII. Druki otrzymane przy zasto¬ sowaniu barwnika o wzorze 13 i wykonane analo¬ gicznie jak w przykladzie V, gotuje sie bezposred¬ nio po ich przeniesieniu na tkanine. Wykazuja one niebieskie zabarwienie o dobrej odpornosci i opty¬ malnej wydajnosci.Przyklad VIII. Analogicznie jak w przykla¬ dzie I do drukowania metoda przeniesienia na wil¬ gotna bawelne, stosuje sie barwniki okreslone w Colour Index jako Reactive Blue 66, Reactive Red 80 i Reactive Yellow 52. Przeniesiony druk pod¬ daje sie, z pominieciem etapu gotowania, przez okres 1 minuty obróbce termicznej w temperatu¬ rze 150°C wzglednie parowaniu w temperaturze 101—103°C równiez przez 1 minute. Druk podda¬ ny termicznemu utrwaleniu wykazuje lepsza in¬ tensywnosc barwy.Przyklad IX. 80 g barwnika o wzorze 14 miesza sie z macierzystym zagestnikiem skladaja¬ cym sie z 570 g wody i 350 g 12% roztworu algi¬ nianu sodu. Otrzymana paste nadrukowuje sie w formie plaskiego deseniu na papier, przy pomocy walca o glebokosci grawury 0,05 mm, a nastepnie suszy sie. Zadrukowana strone papieru naklada sie na muslin welniany, nasycony uprzednio roztworem skladajacym sie z 100 g mocznika, 100 g tiodwugli- kolu, 10 g soli kwasnego estru kwasu siarkowego adduktu uzyskanego w wyniku addycji 1 gramo- czasteczki nonylofenolu i 2 gramoczasteczek tlenku etylenu, 25 g 80% kwasu octowego i 765 g wody i wycisniety do poziomu wzrostu wilgotnosci o 100%. Papier z tkanina sprasowuje sie, po uprzed¬ nim obciazeniu zimna plyta z nierdzewnej stali, w precyzyjnej, laboratoryjnej prasie ramowej syste¬ mu BASF w temperaturze 140°C pod naciskiem 40 G/cm2 w czasie 6 sekund.Otrzymuje sie równomierny, szkarlatno-czerwo- ny druk, który w celu pelnego utrwalenia barw¬ nika, poddaje sie traktowaniu przez 5 minut na¬ sycona para wodna o temperaturze 100—103°C.Nastepnie tkanine plucze sie zimna woda, pie¬ rze przez 10 minut w temperaturze 80°C roztwo¬ rem zawierajacym 2 ml/l stezonego roztworu amo¬ niaku i 2 g/l adduktu, uzyskanego w wyniku addy¬ cji 1 gramoczasteczki oleUoaminy i 8 gramoczaste¬ czek tlenku etylenu, odkwasza, lekko namydla w temperaturze 50—60°C i ponownie plucze zimna woda. Przedluzenie parowania do 10—20 minut nie prowadzi do uzyskania lepszej wydajnosci. Opty¬ malna wydajnosc barwnika uzyskuje sie juz po 15 20 25 30 35 40 45 50 S5 6076944 li 5 minutach parowania. Wyprany druk charaktery¬ zuje sie doskonala trwaloscia.Przyklad X. Paste drukarska skladajaca sie z 60 g barwnika o wzorze 15/ 590 g wody i 350 g 12% roztworu alginianu sodu nadrukowuje sie w formie plaskiego deseniu, przy pomocy walca o glebokosci grawury 5/100 mm, na papier i su¬ szy. Tkanine z merceryzowanej satyny bawelnianej, tkanine poliestrowa oraz tkanine z mieszaniny wlókna poliestrowego i bawelny w stosunku 67 :33 impregnuje sie roztworem zawierajacym 870 g wo¬ dy, 100 g -dioksanu i 30 g lugu sodowego o steze¬ niu 36° Be, a nastepnie wyciska je az do zawar¬ tosci wchlonietej kapieli wynoszacej okolo 100%.Tkanine sprasowuje sie kolejno w temperaturze 1B0°C z zadrukowanym papierem w precyzyjnej la¬ boratoryjnej prasie ramowej systemu BASF, zgod¬ nie z przykladem V i IX, przez okres 0,5—1 se¬ kundy przy nacisku 40 G/cm2.Na wszystkich tkaninach uzyskuje sie pomaran- czowo-zólty druk, który dla pelnego utrwalenia barwnika poddaje sie przez 1 minute termicznej obróbce w temperaturze 200°C, a nastepnie plucze sie zimna i goraca woda. Wyprany druk wykazuje dobre, ogólne wlasciwosci wytrzymalosciowe. PL PL