Uprawniony z patentu: Wilhelm Hegenscheidt Gesellschaft mit Be- schrankter Haftung, Erkelenz (Republika Fede¬ ralna Niemiec) Tokarkapodpodlogowa do obróbki profili zestawów kolowych Przedmiiotem wynalazku jest tokarka podpodlo¬ gowa do obróbki profili zestawów kolowych, sluzaca do toczenia wbudowanych w pojazd zestawów kolo¬ wych pojazdów szynowych, której naped odbywa sie za pomoca kól ciernych, przylegajacych do do- wierzchni obwodowych profili obreczy.Znane tego rodzaju maszyny sa wyposazone w podnoszone i opuszczane pary krazków, które na¬ pedzaja i podpieraja na przemian zestaw kolowy na obrzezach kól lub na bieznikach, w zaleznosci od tego, która polowa profilu ma byc obrabiana.W przyrzadzie podnosnym jest umieszczona sztyw¬ no para krazków do napedu obreczy kola. Odleg¬ losc pozioma pomiedzy krazkami w parze krazków jest niezmienna. Sztywnosc ta jest jednak niedo¬ godna z tego powodu, ze os po wjezdzie pojazdu na maszyne nie jest polozona pod katem prostym do kierunku slizgu, poniewaz zestawy kolowe nie sa okragle i krazki napedowe musza dopasowac sie do tej nieokraglosci, a obrzeza kól i biezniki moga miec uszkodzenia, do których równiez musza sie dopasowac krazki napedowe.Ponadto niedogodna jest wymiana obrabianego kola zestawu, poniewaz wymiana ta warunkuje osiowy przesuw krazków napedowych, który po¬ woduje znaczna strate czasu. Po obróbce polowy profilu, zestaw kolowy musi byc podparty, a kra¬ zek napedowy musi byc przesuniety i wtedy kraz¬ ki dosuwa sie ponownie do zestawu kolowego i usuwa sie znów koziol oporowy. Przestawianie to 10 15 20 25 musi byc przeprowadzane wiele razy, a mianowicie przy kazdym przekroju profilu dwa razy zarówno na prawej, jak i na lewej stronie maszyny.Ponadto suport musi byc umieszczony pomiedzy dwoma krazkami napedowymi, kiedy wytwarza sie okragle zestawy kolowe lub konieczne jest sko¬ rygowanie nieokraglosci. W przestrzeni pomiedzy dwoma krazkami napedowymi musi byc jednak umieszczone jeszcze urzadzenie do podparcia ze¬ stawów kolowych w czasie wymiany krazków oraz urzadzenie do pomiaru srednicy, a takze usuwakie i laczace maszyne szyny, jak równiez uklad ste¬ rujacy.Przez zastosowanie dwóch krazków, umieszczo¬ nych w jednakowej odleglosci od pionowej plasz¬ czyzny wzdluznej osi, przestrzen do umieszczenia suportów i do odprowadzania wiórów jest znacznie zmniejszona. Przy malych srednicach kól kolo za¬ nurza sie gleboko pomiedzy krazki, co powoduje, ze czesci obudowy krazków napedowych wchodza w przestrzen profilu pojazdu i w danym przypad¬ ku stwarzaja koniecznosc demontazu czesci tego pojazdu. W tej ciasnej przestrzeni pozostaje do odprowadzania wiórów bardzo malo miejsca. Je¬ zeli jeszcze do tego musi byc zwiekszona wydaj¬ nosc skrawania, to wówczas maszyna ma z powo¬ du wiórów malo miejsca. Zadowalajace centryczne podparcie zestawu kolowego na swych obrzezach kól jest nie zawsze stosowane, jezeli obrzeze kola ma dookola duze uszkodzenia i wówczas jest ko- 795763 79576 4 nieczne, aby obok osiowania obrzezy kól istniala mozliwosc podparcia lozysk zestawu kolowego.Znanie sa wreszcie tokarki jamowe, w których do podparcia zestawu kolowego i do jego napedu stosuje sie oddzielne srodki, a wiec srodki do pod¬ parcia lozysk zestawu kolowego w plaszczyznie pionowej i naped kazdego kola zestawu kolowego przez dwa krazki, przylegajace w sposób zamknie¬ ty silowo do powierzchni bieznej. Przy tego rodza¬ ju maszynach okazuje sie jako szczególnie niedo¬ godne to, ze czesc uzytecznego obciazenia na os do podparcia zestawu kolowego musi byc przekazana na lozyska, aby zapewnic wlasciwe podparcie w srodku zestawu kolowego w kazdej fazie procesu toczenia.Celem wynalazku jest rozwiazanie poszczegól¬ nych zestawów konstrukcyjnych i wyprowadzenie ich z ciasnoty pomiedzy krazkami napedowymi z jednej strony, a kolami z drugiej strony, oraz znaczne zwiekszenie zdolnosci produkcyjnej ma¬ szyn przez odtaczanie profili w jednym ciagu i uproszczenie obslugi.Cel ten osiagnieto dzieki temu, ze kazdy zestaw kolowy jest napedzany przez tarcze napedowa z teku pionowego srodka maszyny w ukladzie zam¬ knietym sil, a profile sa obrabiane przez narzedzia umieszczone z drugiej strony plaszczyzny srodka, podczas gdy obie obudowy lozysk osiowych, usta¬ wione uprzednio wedlug obrzezy kól sa podparte w trzech glównych kierunkach w sposób zamknie¬ ty ksztaltowo.Zastosowanie tylko jednej tarczy napedowej da¬ je mozliwosc rozciagniecia dalej suportu z druga tarcza napedowa. Kolo napedowe moze miec bar¬ dzo duza srednice, tak aby obciazenie glówne przejmowane bylo z kola obrabianego na tarcze napedowa. Tarcza nie musi byc hartowana i nie jest przeciazona. Ta bardzo waska tarcza napedo¬ wa zajmuje mala przestrzen. Fakt, ze tylko dwie nie hartowanie tarcze napedowe musza byc nape¬ dzane, umozliwia wykonanie niedrogiej konstrukcji.Korekcja nie hartowanych tarcz napedowych . mo¬ ze byc przeprowadzona za pomoca nasadki od strony polozonego naprzeciw suportu.Dalsza istotna zaleta wynika z usytuowania su¬ portu. Wióry spadaja naturalnym strumieniem i maja wystarczajaca wolna przestrzen, co elimi¬ nuje ich spietrzanie. Suporty sa oddalone od sie¬ bie, a sanie suportu moga byc na skutek tego wy¬ konane masywnie. Dla tokarza sa one latwo do¬ stepne ze wszystkich stron. Przez podparcie z obu stron obudowy lozysk zestawu kolowego w ich trzech kierunkach glównych zabezpiecza sie nieza¬ wodne przejmowanie sil z kazdego kierunku, a wiec pochodzacych z napedu, narzedzia lub z obciaze¬ nia dzialajacego na os.W tokarce wedlug wynalazku zestawy kolowe sa podparte w plaszczyznie pionowej przez przy¬ legajace do kazdej obreczy kola i jego obrzezy krazki, umieszczone na podporach, podnoszonych w ruchu wspólbieznym i w plaszczyznie poziomej zarówno w kierunku osi zestawu kolowego, jak i prostopadle do tego kierunku przez podpory, sie¬ gajace do narozy obudowy lozysk osiowych i skie¬ rowane do nich ukosnie. Moga byc takze podparte zestawy kolowe z obudowami lozysk, w których nie bylo dotychczas mozliwe podparcie w kierunku pionowym.Odchylenia od ksztaltu kolowego i mimosrodo- 5 wosc powierzchni bieznej i obrzeza kola redukuje sie do znanych tolerancji.Dalsza zaleta polega na tym, ze do jednego kola potrzebny jest tylko jeden krazek podporowy o- brzeza kola, który nie jest napedzany. Krazki pod- 10 porowe przytrzymuja zestaw kolowy dokladnie po¬ ziomo, tak ze nie moze byc mowy o odksztalce¬ niach profilu. Dokladne poziome polozenie pow¬ staje dzieki temu, ze obrzeza kól nie sa zuzyte i z tego powodu tarcze, podnoszone w ruchu wspól- 15 bieznym, ustawiaja zestaw kolowy poziomo.Wedlug wynalazku dwie pryzmatyczne glowice oporowe, przylegajace do obu obrzezy kól i pod¬ noszone w ruchu wspólbieznym, ustawiaja zestaw kolowy przed toczeniem zarówno w kierunku toru, 20 Jak i prostopadle do niego, zanim obudowy lozysk osiowych nie zostana podparte w znany sposób przez nastawne podpory w trzech kierunkach glównych.Os zestawu kolowego ustawia sie zawsze w plasz- 25 czyznie poziomej obrzezami kól o takiej samej srednicy na styku, pracujacych w ruchu wspól¬ bieznym, pryzmatycznych kozlów podporowych, majacych dzieki temu taka sama wysokosc. Jezeli oba obrzeza kól przylegaja do wszystkich czterech 30 szczek podporowych obu pryzmatycznych glowic, to wówczas ich os jest ustawiona takze prostopadle do kierunku toru. Zestawy kolowe wciska sie zaw¬ sze w to wymagane polozenie na skutek duzego ciezaru pojazdu. Ustawianie odbywa sie wiec bez 35 trudu.Zgodnie z wynalazkiem kazdy krazek napedowy jest tak ulozyskowany na dzwigni jednostronnej, wykonanej jako obudowa, ze kat pomiedzy osia zestawu kolowego i osia krazka napedowego a osia 40 punktu obrotowego dzwigni jest wiekszy niz 100°, a powierzchnia natarcia narzedzia jest zwrócona w kierunku tarczy napedowej.Sila napedowa duzej tarczy napedowej dziala swa pionowa skladowa w dól, a wiec powieksza sile 45 docisku zestawu kolowego. Powiekszona sila do¬ cisku zestaiwu kolowego oddzialuje z kolei na podpory w pionowej plaszczyznie srodkowej wzdluznej, a wiec na krazek podporowy obrzeza kola lub na wrzeciono podporowe lozyska. Cylin- 50 der oporowy tarczy napedowej usiluje jednak przejac tylko podporzadkowane mu sily. Pozostala sila podporowa dzialajaca na krazek obrzeza kola lub na lozyska moze byc z tego wzgledu bardzo mala i jest pewne, ze równiez przy zwiekszeniu 55 przekroju poprzecznego skrawania nie nastapi od¬ suniecie zestawu kolowego od krazków obrzeza kola lub od podparcia lozysk. Faktycznie wystepuje tu korzystne dzialanie zakleszczajace pomiedzy ze¬ stawem kolowym a krazkiem napedowym w ukla- 60 dzie dzwigni tarczy napedowej, co zwieksza sile docisku tarczy napedowej. Wystepuje tu wiec sa- mowzmacnianie pierwotnej sily docisku.Przy tarczach napedowych wykonanych z miek¬ kiej stali tarcza taka jest calkowicie obciazona 65 tylko wówczas kiedy toczy sie pelne przekroje po-79576 5 6 przeczne. Wskutek tego osiaga sie istotne zmniej¬ szenie scieralnosci obok dalszej zalety, polegajacej na tym, ze do napedu moze byc przywolane prawie cale obciazenie osi. Dalsza zaleta polega na tym, ze sila samowzmocnienia dziala bez dodatkowego ruchu podnosnego tarczy napedowej. Jest to wazne z tego wzgledu, ze tarcza napedowa na skutek jej wielkosci nie moglaby wykonywac tak predko ma¬ lych ruchów, aby spowodowac szybkie zmiany sily skrawania.Sanie poprzeczne suportu sa tak odchylane w osi, równoleglej do osi kola, ze os zestawu kolo¬ wego, ostrze narzedzia skrawajacego i os wychy¬ lania znajduja sie dla kazdej srednicy kól zestawu kolowego w jednej plaszczyznie. Dzieki temu ostrze narzedzia skrawajacego moze byc doprowadzane do plaszczyzny promieniowej zestawu kolowego przy wszystkich obrabianych srednicach zestawu kolo¬ wego. W ten sposób osiaga sie wlasciwe katy o- strza skrawajacego dla kazdej srednicy zestawu kolowego.W plaszczyznie równoleglej do plaszczyzny pro¬ mieniowej zestawu kolowego równiez pracuja sa¬ nie poprzeczne suportu, tak, ze eliminuje to od¬ ksztalcenia obrabianego profilu.Na podlodze znajduja sie uchylne tory do pro¬ wadzenia krazków, przesuwane w kierunku wzdluznym szyn, przy czym czesc szyn lezaca pod zestawem kolowym moze byc podnoszona zarówno w osi poziomej przez ruchoma tarcze napedowa, lezaca pod szyna, jak i moze byc wychylana w osi pionowej, podczas gdy szyna, przesuwana w kie¬ runku toru, slizga sie na sztywno osadzonej listwie, podpartej na korpusie.Szyny sa podzielone na czesc odchylna i czesc przesuwna, przy czym czesci te spotykaja sie na podstawie korpusu i wzajemnie sie podpieraja.Krazk napedowy podnosi najpierw zestaw kolowy z czescia szyn tylko na mala wysokosc, dopóki nie nastapi pionowe podparcie zestawu kolowego i na¬ stepuje wychylenie tej szyny w bok na zewnatrz.Ten rodzaj podnoszenia zestawu kolowego jest szczególnie prosty, poniewaz zestawy kolowe moga byc podnoszone tylko w ograniczonym stopniu (okolo 5 mm), a nie na cala wysokosc obrzeza kola.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia fragment tokarki podpodlogowej z ob¬ rabianym przedmiotem z tarcza napedowa i narze¬ dziem skrawajacym wraz z podpora obudowy lo¬ zyska osiowego, w widoku z boku, fig. 2 — frag¬ ment tokarki uwidoczniony na fig. 1, w widoku z góry, fig. 3 — fragment tokarki uwidocznionej na fig. 1 i 2 lecz z krazkiem obrzeza kola, w wi¬ doku z boku, fig. 4 — tokarka uwidoczniona na fig. 3, w widoku z góry, fig. 5 — naped tokarki w wi¬ doku z boku, fig. 6 — przekrój wzdluzny I—I do fig. 5, fig. 7 — przesrój wzdluz linii II—II fig, 6, fig. 8 — suport obrotowy w widoku z boku, fig. 9 — widok z przodu uwidoczniony na fig. 8, fig. 10 — suport, uwidoczniony na fig. 8 i 9, w widoku z góry, fig. 11 — przednia szyne uchylna w wi¬ doku z góry, fig. 12 — szyne uchylna, uwidoczniona na fig. 11, w przekroju wzdluz linii III—III, fig, 13 — szyne uchylna uwidoczniona w przekroju wzdluz linii IV—IV na fig. 12, fig. 14 — suport, uwidoczniony na fig. 8, w przekroju wzdluz linii V—V, fig. 15 — tokarke wedlug wynalazku, w zmniejszonej skali, w widoku w kierunku 5 wzdluznym osi zestawu kolowego, a fig. 16 — uwi¬ doczniony na fig. 15 przekrój wzdluz linii VII—VII.Tokarka podpodlogowa do obróbki profilów ze¬ stawów kolowych wedlug wynalazku, ustawiona w dole 220 pod plaszczyzna toru 221 (fig. 15), skla¬ da sie z dwóch jednostek konstrukcyjnych, to jest z prawej jednostki konstrukcyjnej, przedstawionej w przykladzie wykonania sluzacej do obróbki pra¬ wej obreczy kola zestawu kolowego 150, wbudowa¬ nego w nie uwidocznionym nla rysunku pojezdzie szynowym oraz z drugiej takiej samej nie uwido¬ cznionej na rysunku jednostki konstrukcyjnej, wy¬ konanej jak w odbiciu zwierciadlanym przeznaczo¬ nej do obróbki lewej obreczy kola zestawu kolo¬ wego 150. Fig. 1—4 przedstawiaja schematy róz¬ nych odmian wykonania wynalazku, a fig. 1 i 2 ilustruja podparcie zestawu kolowego w obudowie 131 lozyska osiowego przez sztywno ustawione pod¬ pory gwintowane 151, 152 i 35. Rozwiazanie to jest pomyslane dla zestawów kolowych, które nie po¬ siadaja osiowego luzu lozyskowego. Fig. 3i4przed- stawiaja natomiast podparcie zestawów kolowych w kierunku pionowym przez krazki podporowe 156, siegajace do obrzeza kola oraz podparcie obudowy 131 lozyska osiowego przez podpory gwintowane 127 w plaszczyznie poziomej, a mianowicie w kie¬ runku osiowym i promieniowym z dociskiem tarcz napedowych 11. Rozwiazanie to jest pomyslane z kolei dla zestawów kolowych, których centro¬ wanie nie moze nastapic w lozyskach osiowych i które posiadaja duze luzy lozyskowe.Zestawy kolowe wjezdzaja swymi obrzezami kól na krazki podporowe 156 i sa napedzane na swych powierzchniach bieznych przez tarcze napedowe 11.Tarcze napedowe 11 sa dociskane hydraulicznie do zestawów kolowych, przy czym w ukladzie hydra¬ ulicznym dzialaja tak dlugo, az powierzchnie sty¬ ku tarcz napedowych 11 i obreczy kól 150 nie zo¬ stana obrobione na okraglo. Wtedy hydrauliczne przewody cisnieniowe sa zamykane. Osiowe ude¬ rzenie jest przejmowane przez krazek poziomy 222, przylegajacy do wewnetrznych powierzchni czolowych obreczy kól 150, a ma fig. 1—4 pionowa plaszczyzna srodkowa zestawu kolowego jest ozna¬ czona linia osiowa VI—VI. Profil kola 150 jest o- brabiany narzedziem 83, znajdujacym sie po lewej stronie od pionowej plaszczyzny srodkowej VI—VI.Kolo 150 jest napedzane przez przylegajaca do niego scisle tarcze napedowa 11, umieszczona z prawej strony pionowej plaszczyzny srodkowej VI—VI, a na fig. 1 i 2 obudowa 131 lozyska osio¬ wego kola 150 jest podparta w kierunku pionowym przez walek z gwintem 35, a w kierunku wzdluz¬ nym i poprzecznym przez walki z gwintem 151 i 152, a jak uwidoczniono na fig. 3 i 4, kolo jest podparte w kierunku pionowym przez krazek 156, przylegajacy do obrzeza kola. Lozysko osiowe jest przytrzymywane w poziomym kierunku wzdluz¬ nym i poprzecznym przez jeden trzpien 127, który1 przylega pod katem okolo 45° do osi zestawu ko*, lowego na krawedziach pionowych obudowy, lo- 15 20 25 30 35 40 45 50 55 607 79576 8 zyska osiowego. Uderzenie osiowe jest przejmowa¬ ne przez krazki 222, przylegajace do wewnetrz¬ nych powierzchni obreczy.W przykladzie wykonania jest przedstawione tyl¬ ko uprzednio wspomniane rozwiazanie, uwidocz¬ nione na fig. 1 i 2.Jak uwidoczniono na fig. 5, 6 i 7, podstawa 1 tokarki wedlug wynalazku jest zamocowana w fun¬ damencie. W dwóch lozyskach 2 i 2', wbudowa¬ nych w podstawe 1, jest ustalony nieruchomo za pomoca kolków 4 sworzen 3. Obudowa dzielona 5, 5' jest na swej wolnej czesci srodkowej ulozys- kowaina waihliwde. Dwie czesci obudowy 5, 5' sa skrecone ze soba za pomoca kilku sworzni 6 i na¬ kretek 7. W obudowie dzielonej 5, 5' jest zamoco¬ wany nieobrotowo za pomoca kolka 9 walek 8.Na wolnej czesci srodkowej walka 8 sa umieszczo¬ ne lozyska 10, 10', na których jest ulozyskowana tarcza napedowa 11. W otworze tarczy napedowej 11 zamocowane jest kolo zebate 12 z uzebieniem wewnetrznym, zazebiajace sie z kolem zebatym 13, ulozyskowanym swym czopem 14 w lozyskach 15,15" w obudowie dzielonej 5. Na wolnym koncu czopa 14 zamocowane jest dalsze kolo zebate 16, zazebia¬ jace sie z kolei z kolem zebatym 17, ulozyskowa¬ nym obrotowo na sworzniu 3 i zazebiajacym sie z kolem zebatym 18, które jest zamocowane na wa¬ le 19. Wal 19 jest ulozyskowany obrotowo w lozys¬ kach 20, 21 w podstawie 1. Na wolnym koncu walu 19 jest zamocowane kolo stozkowe wyrównujacej przekladni stozkowej 22, napedzajacej drugi wal 23, drugiego kola napedowego, przeznaczonego do drugiej obreczy kola zestawu kolowego. Wyrównu¬ jaca przekladnia 22 jest napedzana przez glówny silnik napedowy 24. Przekladnia ta oddaje na oba waly taki sam moment obrotowy. W obudowie dzielonej 5, 5' znajduja sie lozyska 25, 25' z otwo¬ rami, w których zamocowane sa za pomoca kol¬ ków 28 sworznie 27. Na sworzniu 27 jest ulozysko¬ wane tloczysko 29, slizgajace sie swym tlokiem w cylindrze 30, zamocowanym wahliwie w lo¬ zysku 31, polaczonym z podstawa 1.W otworze 32 podstawy 1 slizga sie trzpien 35.W rowek 34 trzpienia 35 wchodzi wkret 33 z dlu¬ gim gwintem. Na gwincie trzpienia 35 znajduje sie slimacznica 36, ulozyskowana osiowo nieprzesuw- nie w podstawie 1. Slimacznica 36 jest napedzana za pomoca slimaka 37, ulozyskowanego obrotowo w podstawie 1, którego walek 38 jest wyposazony w czop kwadratowy do napedu recznego. Trzpien 35 znajduje sie pod obudowa lozyska 131 zestawu kolowego 150 (fig. 1).W pionowej prowadnicy podstawy 1 slizgaja sie sanie 47, których glowica ma dwie powierzchnie stykowe 48, 49 (fig. 5), stykajace sie z obrzezem kola i tak umieszczone, ze ukladaja sie one zaw¬ sze pod srodkiem zestawu kolowego, bez wzgledu na to, jaka srednice ma zestaw kolowy. Dolny ko¬ niec san 47 jest polaczony sztywno za pomoca kol¬ ka 51 z trzpieniem gwintowanym 50, tak ze obra¬ cajacy sie trzpien gwintowany 50 i sanie 47 moga poruszac sie wspólnie tylko w kierunku pionowym.Na gwincie trzpienia 50 znajduje sie slimacznica 52, wykonana jako nakretka, ulozyskowana w pod¬ stawie 1. Slimacznica 52 zazebia sie ze slimakiem 53, ulozyskowanym na wale 54, zamocowanym w podstawie 1 i obracanym za pomoca kola recz¬ nego 55. Na wolnym koncu walu 54 znajduje sie, jak w zwierciadlanym odbiciu dla prawej jednost¬ ki konstrukcyjnej, nie uwidoczniony na rysunku slimak 53', który napedza taki sam agregat w po¬ staci slimacznicy 52' trzpienia gwintowanego 50' oraz san 47' z powierzchniami stykowymi 48', 49' lewej jednostki konstrukcyjnej. Sanie 47, 47' pracuja w ruchu wspólbieznym zamknietym ksztal¬ towo.Zestaw kolowy, który wraz z pojazdem wjezdza na tokarke, nie jest ustawiony dokladnie. Jego os nie lezy poziomo, ani tez os ta nie lezy prosto¬ padle do kierunku toru. Jezeli zestaw kolowy jest przejety i podniesiony saniami 47, 47' na powierz¬ chniach oporowych 48, 49, to wówczas jego os jest ustawiona do plaszczyzny poziomej, poniewaz ze¬ staw kolowy spoczywa na swych nie zuzytych je¬ szcze srednicach obrzezy kól. Ustawienie zestawu kolowego pionowo do kierunku toru odbywa sie dzieki temu, ze lezacy ukosnie zestaw kolowy nie dotyka wszystkich czterech pryzmatycznie umiesz¬ czonych powierzchni stykowych 48, 48' i 49, 49', jak mialoby to miejsce w innym przypadku. Przez dzialanie klinowe tych powierzchni zestaw kolowy podniesiony przez podpory 48 i 49 jest ustawiony do czasu az zetknie sie on ze wszystkimi czterema punktami styku.W prowadnicach 60 segmentu podstawy 61 pra¬ wej jednostki konstrukcyjnej slizgaja sie sanie wzdluzne prawego suportu (fig. 8). Z suportem po¬ laczone jest na gwint tloczysko 63, którego drugi koniec jest wyposazony w tlok 64. Tlok 64 slizga sie w cylindrze 65, zamocowanym na wsporniku 66, który jest dokrecony srubami do segmentu podsta¬ wy 61. Sanie wzdluzne 62 maja dwie szczeki 67 i 68, w których znajduje sie po jednym otworze 69, 69'.W otworach 69, 69' jest zamocowany wal 70, na którym jest ulozyskowana wahaliwie dzwignia 71 z prowadnicami poprzecznymi zamocowana do san poprzecznych 80. W górnej czesci szczeki 67 znaj¬ duje sie szczelina 72, w której slizga sie trzpien gwintowany 73, wkrecony do szczeki 68 i prowa¬ dzony przez dzwignie 71. Na boku szczeliny 72 znajduje sie na trzpieniu gwintowanym 73 kolo zebate 74, którego piasta ma kilka otworów po¬ przecznych do osadzania w nich klucza do obrotu kola zebatego 74, zazebiajacego sie z segmentem zebatym 75, przykreconym do szczeki 67. Trzpien gwintowany 73 jest wkrecony mocno w szczeke 68,. a jego nakretka 79 przylega poprzez tarcze i kolo zebate 74 do szczeki 67. Dzieki temu przy zluzowa¬ nej nakretce 79 kolo zebate obraca sie, tak ze dzwignia 71 z saniami poprzecznymi 80 moze byó ustawiana wokól osi walu 70 na srodku przedmio¬ tu obrabianego, a przy dokreconej nakretce 79 dzwignia 71 moze byc przytrzymana sztywno w ustawionym polozeniu. W prowadnicach poprzecz¬ nych dzwigni 71 slizgaja sie sanie poprzeczne 80 (fig. 10), których dolny koniec jest polaczony z tlo- czyskiem 81 (fig. 8). Tlok tloczyska 81 slizga sie w cylindrze 82, zamocowanym na dzwigni 71.W saniach poprzecznych 80 jest zamocowane na¬ rzedzie 83. W prowadnicach san poprzecznych 80 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6079576 10 slizgaja sie katowe sanie suportu 84, wyposazone na swym wolnym koncu w czujnik hydrauliczny 85. Na saniach suportu 84 jest zamocowana zebat¬ ka 86, wspólpracujaca z kolem zebatym 87, ulo- zyskowanym obrotowo i osiowo nieprzesuwnie w 5 saniach poprzecznych 80. Sanie suportu 84 prze¬ stawia sie za pomoca kola pokretnego 88.Na segmencie podstawy 61 jest zamocowany wsporriik 89, w którym jest osadzony obrotowo i nieprzesuwnie w osi wal 90. Wolny koniec walu 10 90 jest ulozyskowany w otworze walu 70. Wzajem¬ ny obrót obu walów 70 i 90 eliminuja kliny 91, 91'.Na wale 90 jest zamocowana dzwignia 92, po której slizgaja sie w kierunku wzdluznym sanie wzorni-. kowe 93. Na saniach tych jest zamocowana zebat- 15 ka 94, zazebiajaca sie z kolem zebatym 95, ulozys- kowanym obrotowo i osiowo przesuwnie na dzwig¬ ni 92. Kolo zebate 95 moze byc obracane za po¬ moca kola pokretnego 96. Na saniach wzorniko- wych 93 jest zamocowany wzornik 97, wspólpra- 20 cujacy w znany sposób z czujnikiem 85.Na fig. 5, 11, 12 i 13 jest uwidoczniona przed¬ nia szyna uchylna. Uchwyt 100 jest ulozyskowany w plaszczyznie pionowej na trzpieniu 101, zamo¬ cowanym w podstawie 1. W wycieciu uchwytu 25 100 jest osadzona szyna 102, polaczona z uchwy¬ tem 100 za pomoca trzpienia 103, zamocowanego w uchwycie, wokól którego moze sie wychylac szyna 102. Na uchwycie 100 jest zamocowany se¬ gment zebaty 104, zazebiajacy sie z kolem zebatym 30 105, ulozyskowanym obrotowo za pomoca czopa 106 (fig. 5) w podstawie 1. Dla recznego uruchomienia kola zebatego 105 kolo to posiada otwór czworo¬ katny, w który moze byc wkladany klucz. Przed¬ stawione na fig. 11 linia ciagla polozenie jest po- 35 lozeniem przedniej szyny 102 w czasie obróbki ze¬ stawu kolowego, a przedstawione linia kreskowa¬ na polozenie jest polozeniem szyny 102 w czasie wjazdu lub wyjazdu pojazdu. Boczny ciag drogi szynowej tworzy w warsztacie szyna 107, której 40 jeden koniec jest polaczony mocno z podstawa 1, a drugi jej koniec jest osadzony mocno w podlodze.Przednia szyna zestykowa 110, umieszczona na drugiej stronie uwidoczniona na fig. 14 i 15, jest osadzona jednym koncem w szczelinie podstawy 45 61, a drugim koncem jest umieszczona na powierz¬ chni stykowej 111 podstawy 1. Dolna strona szyny zestykowej 110 jest wykonana w postaci zebatki, wspólpracujacej z kolem zebatym 112, ulozysko¬ wanym obrotowo w segmencie podstawy 61, przy 50 czym to kolo zebate moze byc obracane za pomo¬ ca klucza czworokatnego. Szyna zestykowa 110 slizga sie wzdluznie po stalej szynie 113, zamoco¬ wanej z jednej strony za pomoca sruby 114 i kol¬ ka 115 w segmencie podstawy 61, a z drugiej stro- 55 ny opartej na dzwigarze 113'.Na fig. 5, 14 i 15 jest uwidoczniona tokarka w polozeniu, w którym pojazd moze byc na nia wtoczony.W tym polozeniu sanie wzdluzne 62 sa tak da- 60 leko przesuniete od pionowej plaszczyzny srodko¬ wej poprzecznej na zewnatrz, ze szyna 110 moze miec polozenie, uwidocznione na fig. 5, 14 i 15.Sanie poprzeczne 80 jezdza daleko w dól. Szyna 110 oparta jest na wsporniku segmentu podstawy 65 61 i na podporze podstawy 1, a szyna 102 oparta jest na przednim koncu szyny 110 i na uchwycie 100. W otworze segmentu podstawy 61 slizga sie slup 120 w góre i w dól, a w otworze slupa 120 znajduje sie walek z gwintem 121, poruszajacy sie na nakretce 122, zamocowanej w slupie 120. Walek z gwintem 121 jest napedzany przez zamocowana na nim slimacznice 123, wspólpracujaca ze slima¬ kiem 124. Walek z gwintem 121 i slimak 124 sa ulozyskowane w obudowie przekladni, a slimak 124 i prawy slup 120 sa polaczone poprzez wal 125 ze slimakiem 124' nie uwidocznionego na rysunku slupa 120'.Oba slupy 120, 120' sa pokrecane wspólnie w gó¬ re i w dól za pomoca klucza, wetknietego w otwór czworokatny slimaka 124. Na górnej glowicy slupa 120 znajduje sie obudowa 126, osadzona obrotowo, lecz niepirzeisiuwna poosiowo. W obudowie 126 jest umieszczony walek 127 z gwintem, a na nim umo¬ cowana na gwincie slimacznica 128. W rowek wal¬ ka 127 wchodzi kolek 129, tak, ze walek 127 prze¬ suwa sie tylko osiowo przy obrocie slimacznicy 128 i nie obraca sie.Slimacznica 128 zazebia sie ze slimakiem 134, umieszczonym obrotowo w obudowie 126 i nieprze- suwnym osiowo. Przedni koniec walka 127 jest wyposazany w glowice 132, stykajaca sie z piono¬ wa powierzchnia obudowy 131 lozyska osiowego.Uklad jest tak umieszczony na maszynie, ze dal¬ szy walek z gwintem przylega w przedluzeniu osi zestawu kolowego do obudowy 131 lozyska osio¬ wego.Tokarkapodpodlogowa wedlug wynalazku doob¬ róbki profili zestawów kolowych w polozeniu wjaz¬ du zestawu ustawiona jest zgodnie z fig. 14 i 15, az obrabiany zestaw kolowy nie znajdzie sie swa osia w plaszczyznie pionowej, zaznaczonej na fig. 5 linia osiowa VI—VI. Cylinder 30 jest wypelnio¬ ny olejem, a tarcza napedowa 11 podnosi sie do chwili zetkniecia z dolna powierzchnia szyny 102 i podnosi szyne 102 wspólnie z zestawem kolowym na wysokosc okolo 5 mm. Uchwyt 100 obraca sie przy tym wokól trzpienia 101. Aby zestaw kolowy przyjal dokladna pozycje w poziomej i w piono¬ wej plaszczyznie srodkowej osi, uruchamia sie kelo pokretne 55 (fig. 6 i 7), tak dlugo, az sanie 47, 47' nie zetkna sie odpowiednimi powierzchniami sty¬ kowymi 48, 48' i 49, 49' z obrzezem kola zestawu kolowego. Na skutek tego ustawia sie zestaw ko¬ lowy, a oba obrzeza kól wciskaja sie miedzy po¬ wierzchnie stykowe 48, 48' i 49, 49'. Przez obrót walka 38 ze slimakiem, trzpienie 35, 35' przemiesz¬ czaja sie do góry, az do zetkniecia glowicy wrze¬ ciona 133 z obudowa lozysk osiowych. Przez obrót slimaków 124, 134, pozostale glowice wrzecion przy¬ legaja w kierunku osi zestawu kolowego jak i w plaszczyznie poziomej do obudowy lozysk osio¬ wych, tak ze obie obudowy lozysk osiowych sa usztywnione.Cylindry 30 zostaja odciazone przez, opuszczenie szyn 102 az wychyla sie one na zewnatrz za po¬ moca zebnika 105 i segmentu zebatego 104. Ciezar calkowity pojazdu opiera sie teraz na trzpieniach 35. Przez obrót kól zebatych 112, 112', szyny llflt 110' przesuwaja sie w kierunku wzdluznym.79576 11 12 Przez pokrecanie kolem pokretnym 55 opuszcza sie sanie 47, 47'. Cylinder 30 wypelnia sie znów olejem, a cisnienie oleju ustawia sie, tak, zeby sila cylindra wraz z sila przylegania do wrzeciona byla równa obciazeniu kól. Cylinder 65 napelnia sie te- raz olejem cisnieniowym, tak, aby suport zostal przesuniety w jego polozenie robocze. Dalsza ob¬ sluga suportu jest znana i z tego powodu nie jest opisana. PL PL