Przedmiotem niniejszego wynalazku jest prze¬ ciwslizgowy uklad hamulcowy dla pojazdów me¬ chanicznych.Znane sa przeciwslizgowe uklady hamulcowe, w których polaczenie zasilajace ciecza przewidziane jest miedzy róznymi odbiornikami tej cieczy po¬ wodujacymi nacisk przy jednoczesnym kontrolo¬ waniu zródla przeplywu i ustalenia cisnienia re¬ gulujacego hamowanie pojazdu w stosunku do przynajmniej jednego z kól pojazdu, którego na¬ cisk jest kontrolowany za pomoca cisnienia cieczy regulowanej zaworem przelotowym, który jest przystosowany do dzialania pod wplywem ze¬ wnetrznych kontrolnych sygnalów wywolanych przez przeciwslizgowe kontrolujace urzadzenie re¬ agujace na uklad hamulcowy hamowanego pojaz¬ du, w celu okreslenia doplywu zasilajacego cieczy polaczonego z mechanizmem hamulcowym z ni- skocisnieniowego zbiornika przeznaczonego do za¬ opatrywania przewodów w ciecz powodujaca sile nacisku na kola pojazdu mechanicznego.Dotychczas znany uklad hamulcowy posiada jed¬ nak te wade, ze zawiera zbyt skomplikowany w dzialaniu system skladajacy sie z licznych regu¬ latorów cisnienia ustalajacego zaworu i kontrol¬ nych urzadzen, które sa stosunkowo duze i dla¬ tego potrzebuja znacznej ilosci cieczy hamulcowej doplywajacej ze zbiornika.Równiez stosunkowo duza ilosc zamontowanych elementów, przy nacisku, w czasie dzialania me- 10 15 30 chanizmu hamulcowego, przy kazdorazowym uru¬ chomieniu zaworu przy przeciwslizgowym urzadze¬ niu kontrolnym powodujacym ustalenie zasilajace¬ go zródla cieczy powodujacej raptowny wzrost momentu hamujacego i przez to przyczyniajacej sie do nieprzyjemnego wstrzasu pojazdu i przeby¬ wajacych w pojezdzie pasazerów.Celem wynalazku jest zapobiezenie powyzszym wadom i usterkom i wykonanie przeciwslizgowe¬ go hamulca o lekkiej budowie i nieskomplikowa¬ nej konstrukcji.Aby osiagnac ten cel postanowiono zgodnie z wynalazkiem zastosowac przeciwslizgowy uklad hamulcowy, w którym ograniczona jest ilosc prze¬ plywajacej cieczy przewidzianej z doplywowego zródla przy zmiennym cisnieniu ustalonym za po¬ moca róznicowego zaworu w sposób taki, ze po¬ wstaje czesciowo ograniczony przeplyw cieczy do ukladu hamulcowego przy otwarciu polaczenia ze zródla przeplywu. W ten sposób tworzy sie usta¬ lone przemieszczenie ograniczonego przelotu w po¬ laczeniu zasilajacym, co powoduje czesciowe stlu¬ mienie wplywów wstrzasu podczas nacisku hamo¬ wania na mechanizm hamujacy i przez to zmniej¬ szenie wstrzasu podczas dzialania hamulca. Ogra¬ niczone przejscie zmniejsza zakres zmian nacisku hamowania w ukladzie hamulcowym w jednostce czasu.Zgodnie z wynalazkiem przewidziano przeciw¬ slizgowy uklad hamulcowy, który wyposazono w 76332*v 76332 3 4 boczne obejscie przeplywu cieczy przewidziane z równoleglym przeplywem, który polaczony jest z ograniczonym odeinkim przeplywu cieczy kon- ^ trplowanym przez normalny zawór obejsciowy przeznaczony dla ustalenia róznych cisnien prze¬ plywu cieczy przez zawór cisnieniowy przeznaczo¬ ny do zamkniecia przelotu bocznego przy kazdo¬ razowo przyjetej róznicy cisnienia, która posiada z góry ustalona wartosc, oraz wynik efektywnego dzialania cisnienia wynikajacego z przeplywu cie¬ czy za pomoca zaworu, przy reakcji poslizgu usta¬ lonego dla danego pojazdu.Drugi tego rodzaju uklad hamulcowy przystoso¬ wany z obejsciem bocznym przy ograniczanym przelocie i przez to nie podlegajacy dzialaniu spo¬ wodowanemu skutkiem tego, ze normalne dziala¬ nie hamowania przy zaworze regulujacym nie jest wymagane do ustalenia cisnienia hamulcowego dla mechanizmów hamulcowych. Przedmiot wynalazku uwidoczniony jest w przykladzie wykonania na rysunku, na którym przedstawiono schemat hy¬ draulicznego przeciwslizgowego ukladu hamulco¬ wego.Uklad hamulcowy posiada hydrauliczny cylin¬ der 10 powodujacy zmienne cisnienie hamulcowe, który przystosowany jest do utrzymania podwyz¬ szonego cisnienia hydraulicznego cieczy przeply¬ wajacej ze zbiornika 12 pod wplywem dzialania pedalu 14. Otwór wylotowy hydraulicznego cylin¬ dra 10 polaczony jest z zasilajacym cisnieniowym przewodem 16, który polaczony jest z dwoma sta- „ nowiskami doplywu cieczy pod cisnieniem urucha¬ miajacym mechanizmy hamulcowe 18—19 i 22—23 na dwu parach kól 20—21 i 24—25 rozmieszczo¬ nymi na przedniej i tylnej osi nieuwidocznionego pojazdu.Wprowadzany w ruch, za pomoca energii elek¬ trycznej, odcinajacy zawór 26 umieszczony jest miedzy przewodem 16 i przewodem 28 zasilajacym hamulcowe mechanizmy 22 i 23 na tylnej osi po¬ jazdu w sposób taki, ze odcina polaczenie prze¬ plywu miedzy tymi mechanizmami a hydraulicz¬ nym cylindrem 10.Uruchamiany za pomoca energii elektrycznej, o normalnie zamknietym wylocie, zawór 30, usta¬ wiony jest miedzy przewodem 28 i przewodemv wylotowym 32 odprowadzajacymi ciecz do zbior¬ nika 12.Elektrycznie uruchamiane zawory 26 i 30 pola¬ czone sa za pomoca elektrycznych przewodów 34 i 36 odpowiednio do wielkosci regulowanej kon¬ cówki przeciwslizgowego kontrolnego urzadzenia 38 wrazliwego na katowe przemieszczenie przynaj¬ mniej jednego z tylnych kól 24 lub 25 za pomoca umieszczonego czujnika 40 kontrolujacego szybkosc katowa.Kontrolne urzadzenie 38 jest przystosowane do wytwarzania kontrolnych elektrycznych sygnalów powodujacych ustawienie zaworów 26 i 30 stosow¬ nie do odpowiedzi ustalonego przed tym polozenia hamujacej plozy, uruchomionej przez czujnik 40 tylnej osi kól przy obciazonym dzialaniu hamulca pojazdu. Zgodnie z wynalazkiem amortyzator 44 umieszczony jest na przewodzie 16 miedzy wylo¬ tem z cylindra 10 i wlotem do zaworu 26.Amortyzator 44 sklada sie glównie z ograniczo¬ nej przestrzeni przeplywu cieczy lub wylotowego otworu 46 przystosowanego do czesciowego zmniej¬ szenia efektywnej przestrzeni przeplywu cieczy przy normalnym cisnieniu hamowania. Sruba usta¬ lajaca 48, moze byc uruchomiona, w celu pozwo¬ lenia na zmiane dzialania przeplywajacej cieczy pnzez wylotowy otwór 46. Amortyzator 44 jest przewidziany równiez z zastosowaniem bocznego obejscia 50 umieszczonym równolegle do odnosne¬ go przeplywu cieczy przez wylotowy otwór 46.W uwidocznionej obudowie boczne obejscie 50 kontrolowane jest przez grzybkowy zawór 52 od¬ dzielajacy dwie przelotowe komory 51 i 53. Za¬ wór 52 wyposazony jest w sprezyne dociskowa podtrzymujaca grzybek zaworowy, który normal¬ nie jest wysuniety w otwarte polozenie za pomoca nacisku na tlok 54, który moze przesuwac sie wzdluz cylindra 56 w amortyzatorze 44 i który utrzymywany jest przez dociskowa sprezyne 58, opierajaca sie z dennica cylindra w amortyzato¬ rze 44. Tlok 54, umieszczony wewnatrz cylindra 56, oddziela dwie przeciwlegle przeplywowe komo¬ ry cisnieniowe, które polaczone sa z czescia wlo¬ towa i wylotowa odcinajacego zaworu 26.Dzialanie ukladu hamulcowego, omówionego wy¬ zej, odnoszace sie do kól ustawionych na tylnej osi odbywa sie w ten sposób, ze przy normalnym cisnieniu i zwolnionym polozeniu odcinajacy za¬ wór 26 jest otwarty, a zawór przelotowy 30 jest zamkniety.Przy normalnym uruchomieniu hamowania, przeplywajaca ciecz, bedaca pod cisnieniem w hy¬ draulicznym cylindrze 10 jest przetlaczana do tyl¬ nego ukladu hamulcowego 22 i 23 przez zasilaja¬ cy przewód 16, boczne obejscie 50 i zasilajacy przewód 28 tak dlugo jak dlugo odcinajacy zawór * pozostaje w swym normalnym polozeniu i przez to nie powoduje róznicy cisnien z obu stron tlo¬ ka 54.W przypadku, gdy zajdzie potrzeba uruchomie¬ nia odnosnego ukladu hamulcowego to polozenia slizgów hamulcowych sa ustalane w tien sposób, ze tylna os kól 24 i 25 tworzy zwarty uklad, two¬ rzacy wynik momentu hamujacego, który osiag¬ niety jest dzieki temu, ze staje sie nieco wyzszy w stosunku do osiagalnego momentu sily tarcia.W wyniku tego zjawiska przeciwslizgowe kontrolne urzadzenie 38 przy pierwszym ustala¬ jacym polozeniu odcinajacego zaworu 26 i przy jego zamknietym polozeniu w sposób taki, ze na¬ stepuje przerwa w przeplywie przez zasilajacy przewód 16 miedzy hydraulicznym cylindrem 10 i ukladem mechanizmu hamulcowego 22 i 23, przy czym przy drugim stopniu ustalenia, przelotowy zawór 30, przy jego otwartym polozeniu, laczy sie z ukladem mechanizmu hamulcowego 22 i 23 z przewodem przeplywu o niskim cisnieniu do zbior¬ nika 12.Spowodowanie raptownego obnizenia cisnienia w ukladzie mechanizmu hamulcowego 22 i 23 pozwala kolom 24 i 25 polaczonych z mechanicznym nape¬ dem na ponowny ruch obrotowy. Gdy kola te osiag¬ na szybkosc katowa w znacznym stopniu odpowia¬ dajaca szybkosci liniowej pojazdu, to kontrolne 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 76332 6 urzadzenie 38 spowoduje to, ze cewka cylindrycz¬ na zaworu 30, a nastepnie cewka cylindryczna za¬ woru 26 wróca do swych normalnych polozen, w wyniku czego utworzy sie ponownie polaczenie za¬ silajace miedzy zasilajacym przewodem 16 i 28.Dlatego, aby uniknac v zbyt raptownego wzrostu cis¬ nienia w ukladzie mechanizmu hamulcowego 22 i 23, przewidziano amortyzator 44.W wyniku dzialania omówionych wyzej urzadzen kontrolnych powstaja czesciowe róznice cisnien wo¬ kól zaworu 26 w sposób taki, ze grzybkowy za¬ wór 52 jest ustawiony w zamknietym polozeniu za pomoca tloka 54 i tym samym zamyka sie bocz¬ ny przeplyw bocznego obejscia 50.Zawór 52 jest w tym przypadku utrzymywany w swym zamknietym polozeniu dzieki róznicy cisnie¬ nia przeplywajacej cieczy polaczenia z komorami 51 i 53. Przy otwartym zaworze 26 zasilajacy prze¬ plyw cieczy z hydraulicznego cylindra 10 jest kie¬ rowany do tylnego ukladu hamulcowego 22 i 23 przez wylotowy otwór 46 w sposób taki, ze czesc przeplywu cieczy doplywa do tego ukladu dzieki czemu podwyzsza sie cisnienie w ukladzie, które bylo czesciowo obnizone. Mozna przy tym zauwazyc, ze amortyzator 44 nie powoduje w tym czasie zad¬ nego wplywu na hamowanie przy zwiekszeniu cis¬ nienia w przewodzie 28, totez kontrolowany jest albo przez cewke cylindryczna zaworu 30 przy ha¬ mowaniu tylnych kól, albo tez za pomoca stopnio¬ wego nacisku na hamulcowy pedal 14.W przypadku rozpatrywania czesci ukladu hamul¬ cowego odnoszacego sie do przednich kól 20 i 21 mozna zauwazyc, ze kazdy z ukladów hamulcowego mechanizmu 18 i 19 polaczony jest z ogólnym za¬ silajacym przewodem 16 przez posrednie przewody 60 i 61 i przez trójdrogowe elektromagnetyczne za¬ wory 62 i 63, które polaczone sa z elektrycznymi przewodami 64 i 65 do kontrolnych urzadzen 66 lub 67 czulych na katowe ustawienie kól 20 lub 21 za posrednictwem czujnika 68 lub 69 przeznaczone¬ go do mierzenia szybkosci katowej.Kazdy elektromagnetyczny zawór 62 lub 63 spel¬ nia podobna role w stosunku do zaworów 26 lub 36 omówionych w pierwszym ukladzie, totez od¬ dzielenie przewodu 60 lub 61 nastepuje przy zasi¬ laniu ciecza z przewodu 16 lub tez przy odplywie do przewodu powrotnego 32 i do zbiornika 12, zgod¬ nie z elektromagnetycznym ukladem przekazuja¬ cym dzialanie przez elektryczne przewody 64 lub 65 i przez kontrolne przeciwslizgowe urzadzenie 66 lub 67.Amortyzator 70 który czesciowo jest podobny do amortyzatora 44 jest umieszczony miedzy odcinka¬ mi przewodu 16 doprowadzonego do trójdrogowych elektromagnetycznych zaworów 62 i 63. Amorty¬ zator 70 przewidziany jest z nastawna ogranicza¬ jaca kryza 72 i bocznym obejsciem 74, umieszczo¬ nym równolegle do kryzy 72.Boczne obejscie 74 sklada sie z dwu komór 71 i 73 przeznaczonych do polaczenia przeplywu przez kanal, w którym umieszczony jest grzybkowy za¬ wór 76, który normalnie utrzymywany jest w po¬ lozeniu otwartym za pomoca tloka 78, naciskanego sprezyna 80.W przeciwienstwie do tloka 54 i amortyzatora 44, tlok 78 jest przesuwany w cylindrze 86 w któ¬ rym jest umieszczony w sposób slizgowy d oddzielo¬ ny dwoma wspólosiowymi komorami cisnieniowy¬ mi, polaczonymi z przewodami 60 i 61 za pomoca przewodów 84 i 85.Przy tego rodzaju urzadzeniu kontrola którego¬ kolwiek jednego zaworu 62*lub 63 za pomoca prze¬ ciwslizgowego ukladu kontrolnego przy spadku ci¬ snienia hamowania, w odpowiednim przewodzie 60 lub 61 odbywa sie w sposób taki, ze tlok 78 jest przesuwany w kierunku lewym, jezeli jeden z roz¬ wazanych ukladów podczas zasilajacego doplywu cieczy jest pod cisnieniem z hydraulicznego cylin¬ dra 10, który przenosi ciecz do zamknietej komory za pomoca bocznego obejscia 74.Przy zmienionym cisnieniu cieczy, przeplyw po¬ laczony z komora 71 i 73 dziala na zawór grzyb¬ kowy 76 który jest utrzymywany w stanie zamknie¬ tym do bocznego przejscia 74. W ten sposób w przypadku nierównego przylegania plozy do dwu kól 20 i 21 oraz w przypadku, gdy automatyczna kontrola cisnienia hamowania na mechanizm ha¬ mulcowy kola zostanie oslabiona w przyleganiu do kola 20 i przez odpowiednie przeciwslizgowe kontrolne urzadzenie 66 nastapi zmniejszenie prze¬ plywu pod cisnieniem wywolanym przez hydrauli¬ czny cylinder 10 to w celu uruchomienia hamulco¬ wego mechanizmu 19 otrzymujacego czesciowo zmniejszony doplyw cieczy na skutek dzialania ograniczajacej kryzy 72, która w ten sposób czes¬ ciowo obnizy szybkosc przeplywu pod cisnieniem do ukladu mechanizmu hamulcowego 19.W takim ukladzie rozmieszczenia zjawisko szko¬ dliwego momentu obrotowego podczas sterowania pojazdu przy zachowaniu róznicy miedzy obrotowy¬ mi momentami hamujacymi na dwu sterowanych kolach, na przyklad 20, 21 bedzie oslabione. PL PL