Uprawniony z patentu: Otto Eckerle, Malsch (Republika Federalna Nie¬ miec) Pompa zebata wysokocisnieniowa Przedmiotem wynalazku jest pompa zebata wy¬ sokocisnieniowa, która posiada napedzany zebnik o uzebieniu zewnetrznym, wspólbiezne kolo wy¬ drazone o uzebieniu wewnetrznym oraz ruchoma wkladke o ksztalcie sierpowatym, która umiesz¬ czona jest miedzy zebnikiem i kolem o uzebieniu wewnetrznym. W sklad pompy wchodzi ponadto czesc wkladana, umieszczona po stronie cisnienio¬ wej kól zebatych w sposób przesuwny wzgledem tych kól, zwana „tlokiem sterujacym", który to element otacza zewnetrzna powierzchnie obwodu kola o uzebieniu wewnetrznym i stanowi jedna czesc statora, która styka sie z kolem o uzebieniu wewnetrznym. W wymienionej wkladanej czesci umieszczona jest pierwsza czesc wylotowego kanalu cisnieniowego i czesc ta jest w znacznym stopniu odciazona od dzialania sil radialnych, dzieki cze¬ mu naciska ona powierzchnie na obwodzie kola o uzebieniu wewnetrznym, tylko niewielka sila nadwyzkowa. W wyniku tego ukladu kolo o uze¬ bieniu wewnetrznym opiera sie w zasadzie z jed¬ nej strony tylko na zebniku a z drugiej strony na podanej wkladce.W znanych konstrukcjach pomp tego rodzaju, tlok sterujacy ulozony jest we wglebieniu kor¬ pusu pompy i wyjeciu istniejacym w specjalnej pokrywie, która zastosowano specjalnie dla tloka sterujacego. Rozwiazanie takie powoduje, ze tlok sterujacy otacza kolo o uzebieniu wewnetrznym, na zewnetrznej powierzchni jego obwodu na lu- to 15 25 80 ku odpowiadajacym nieduzemu katowi. Tlok ste¬ rujacy posiada poza tym skomplikowana budowe, albowiem winien on posiadac nie tylko mozliwosc swobodnego przesuwania sie wzgledem kola o uze¬ bieniu wewnetrznym, lecz musi równiez wyrówny¬ wac skosne ustawianie sie kola o uzebieniu we¬ wnetrznym, które powstalo w wyniku scierania sie powierzchni.Celem wynalazku jest usuniecie wyzej omówio¬ nych niedogodnosci w pompie zebatej o wewnetrz¬ nym zazebieniu.Dla unikniecia przedstawionych ujemnych wla¬ snosci znanych konstrukcji pomp, proponuje sie zastosowanie w konstrukcji pompy wedlug wyna¬ lazku, takiego ekscentrycznego wychylenia obu¬ dowy pompy w stosunku do zebnika, aby srodek wewnetrznej obrobionej czesci obudowy lezal na linii dzialania sil hydraulicznych, która przymuso¬ wo przebiega przez srodek kola o uzebieniu we¬ wnetrznym i aby tlok sterujacy umieszczony byl w przestrzeni o ksztalcie sierpowatym, która po¬ wstaje miedzy kolem o uzebieniu wewnetrznym i wewnetrzna srednica obudowy, przy czym ksztalt tloka winien byc dostosowany do postaci wymie¬ nionej przestrzeni.Poniewaz w tym przypadku tlok sterujacy zo¬ staje umieszczony wewnatrz obrobionej czesci ka¬ dluba mozna w konstrukcji pominac zarówno wgle¬ bienia w kadlubie i w pokrywie, które sluzyly do 7117771177 prowadzenia tloka, jak i przynalezne uszczelnie¬ nia. ! ; I ' • Tlok sterujacy moze otaczac kolo o uzebieniu wewnetrznym na obwodzie o luku do 180° lub wiecej, dzieki czemu uzyskuje sie stabilniejsze i mniej wrazliwe na drgania, ulozyskowanie kola o uzebieniu wewnetrznym na tloku sterujacym.Ponadto mozna tlok sterujacy wykonac prostymi sposobami, gdyz jego powierzchnia sklada sie z powierzchni plaskich i wygietych w ksztalcie luku kolowego.Pompa wedlug wynalazku jest uwidoczniona w przykladach wykonania na rysunkach, na których fig. 1 przedstawia pompe w przekroju poprzecz¬ nym, fig. 2 — pompe w przekroju wzdluz linii II—II na fig. 1, fig. 3 — inny sposób zawieszenia tloka sterujacego, fig. 4 i fig. 5 przedstawiaja czesc pompy w przekroju wzdluz linii V—V na fig. 4, przy czym na fig. 4 przedstawiono szcze¬ gólne uksztaltowanie kolisto rozmieszczonego ra¬ dialnego pola cisnieniowego, fig. 6 — dalszy przy¬ klad wykonania tloka dociskowego, fig. 7 — tlok dociskowy w widoku w kierunku strzalki, fig. 8 — pompe w przekroju wzdluz linii VIII—VIII na fig. 9, fig. 9 — pompe w przekroju wzdluz linii IX—IX na fig. 8, fig. 10 — sposób podparcia tloka sterujacego, fig. 11 do fig. 14 — dalsze mozliwos¬ ci zawieszenia tloka sterujacego i fig. 15 — od¬ miane pompy przedstawionej na fig. 11. Pompa sklada sie z obudowy 1, malego kola zebatego 2 wraz z napedzanym walem 3 tego zebnika, wspól¬ bieznego kola o uzebieniu wewnetrznym 4 oraz wkladki 5 o ksztalcie sierpowatym, która ulozy- skowana jest ruchomo na sworzniu 6.Wytoczone 7 wnetrze obudowy, wychylone jest ekscentrycznie wzgledem srodka MR walka 3 zeb¬ nika, i to w ten sposób, ze linia dzialania sil hy¬ draulicznych WL, która przebiega wzdluz osi króc¬ ca ssacego 8 i krócca tloczacego 9, przechodzi równiez przez srodek wnetrza obudowy MG i przez srodek MH kola o uzebieniu wewnetrznym 4.Po stronie cisnieniowej pompy umieszczony jest miedzy kolem 4 o uzebieniu wewnetrznym i we¬ wnetrzna obrobiona czescia 7 obudowy, tlok ste¬ rujacy 10. Kolek 11 ustala jego polozenie w spo¬ sób uniemozliwiajacy obrót. Jak widac z fig. 2 kolek 11 siega swymi czworokatnymi lbami 12 z obydwóch stron do plaskich wglebien 13 wyfre- zowanych w czesciach 14 obudowy. Tlok sterujacy 10 opiera sie przy tym (kazdorazowo) za posrednic¬ twem rurki dystansowej 15 i pierscienia Seegera 16, na czesci 14 obudowy. Kolek posiada w srod¬ ku maly pierscien oporowy 17. Krótkie prowadze¬ nie, w którym pierscien ten moze przesuwac sie w otworze tloka sterujacego 10, umozliwia nie¬ wielkie wyrównanie polozenia tloka sterujacego 10, w stosunku do polozenia czesci mechanizmu 2 i 4.Dla zrównowazenia sil radialnych przewidziano w tloku sterujacym 10 trzy tloki dociskowe wzglednie tloki pierscieniowe 18, wykonane z two¬ rzywa sztucznego, których powierzchnie czolowe sa w ten sposób zaokraglone lub sciete, ze stykaja sie z wewnetrzna czescia 7 obudowy tylko na niewielkiej powierzchni stykowej. Przestrzen znaj¬ dujaca sie pod kazdym tlokiem pierscieniowym, laczy sie z przestrzenia cisnienowa pompy, przez otwór 19, który konczy sie we wglebieniu 20 tlo¬ ka sterujacego 10. Dalszy otwór 21 przeprowa¬ dzony jest od wglebienia 20 do przestrzeni 22, 5 która znajduje sie miedzy tlokiem sterujacym 10 i wnetrzem 7 obudowy, a która ogranicza tlok pierscieniowy 18. Tloki pierscieniowe posiadaja ponadto pierscienie uszczelniajace 23 i znajduja sie pod dzialaniem sprezyn talerzowych lub fali- 10 stych sprezyn plytkowych 24. Dzieki takiemu roz¬ wiazaniu konstrukcyjnemu nastepuje w czasie roz¬ ruchu pompy, wskutek dzialania falistych sprezyn plytkowych, a w czasie pracy pompy pod wply¬ wem znajdujacego sie pod cisnieniem medium, do¬ la ciskanie tloków pierscieniowych 18 do wewnetrz¬ nej powierzchni 7 obudowy. Te same zjawiska sprawiaja, ze w razie przesuniecia sie tloka ste¬ rujacego 10, spowodowanego zuzyciem wystepuja¬ cym na powierzchni kola o uzebieniu wewnetrz- 20 nym, wystepuja tylko nieznacznie sily tarcia. W przestrzeniach 22, które tworza sie miedzy tloka¬ mi pierscieniowymi 18 i wnetrzem 7 obudowy, powstaja pola cisnieniowe, które wywoluja nacisk tloka sterujacego 10 na kolo o uzebieniu wewnetrz- 25 nym. Kolo to naciska na wkladke i zebnik, wsku¬ tek czego zebnik zazebia sie bez luzu miedzyzeb- nego z kolem o uzebieniu wewnetrznym. We wgle¬ bieniu 20 powstaje odciazajace pole cisnieniowe, którego wielkosc ograniczaja umieszczone na tloku 30 sterujacym 10, poprzeczne rowki 25 i 26, a które znajduja sie pod wplywem cisnienia ssania.W ten sposób obciazajace pole cisnieniowe prze¬ ciwdziala podanym uprzednio polom cisnieniowym.Tlok sterujacy 10 otacza kolo o uzebieniu we- 35 wnetrznym na luku odpowiadajacym katowi nie¬ co wiekszemu niz 180°.Przez umieszczenie, na koncach zewnetrznego obwodu tloka sterujacego 10, wyfrezowanych pla¬ szczyzn 27 wzglednie 28 usuwa sie przeszkody 40 dla ewentualnych radialnych przesuniec tloka ste¬ rujacego. Aby umozliwic przeplyw transportowa¬ nego pompa medium od wlotu ssacego do wylotu tloczacego, przewidziano na kole o uzebieniu we¬ wnetrznym, nie pokazane w rysunku, wiercenia 45 radialne, które przebiegaja miedzy kazda luka miedzyzebna a powierzchnia obwodu kola o uze¬ bieniu wewnetrznym.Fig. 3 przedstawia inny rodzaj zawieszenia tloka sterujacego 10. Srodkowy tlok dociskowy 29 pro¬ so wadzony jest w otworze wywierconym w obudo¬ wie 1 i posiada on na koncu wewnetrznym po¬ wierzchnie kulista 30, która przylega do czaszy kulistej 31, umieszczonej w tloku sterujacym 10, przez co ustalone zostaje polozenie tloka, zapo- 55 biegajac ruchom obrotowym. Zaleta tego rozwia¬ zania jest to, ze tlok sterujacy 10 ustawia sie wzgledem mechanizmu prawie bez dzialania sily, a mimo to istnieje zabezpieczenie przeciwdzialajace jego obrotowi. 60 W fig. 4 i fig. 5, w której pokazano przekrój wzdluz linii V—V na fig. 4, przedstawiono szcze¬ gólne uksztaltowanie kolisto rozmieszczonego ra¬ dialnego pola cisnieniowego 22 na fig. 1. W wy¬ toczeniu 32 o ksztalcie pierscieniowym, które wy- 65 konano w tloku sterujacym 10, umieszczono slepo71 5 nawiercony otwór 33, wykonany w ten sposób, iz powstaje rowek 34. Wytoczenie 32 stanowi przy zachowaniu niewielkiej szczeliny S, prowadzenie dla blaszanego pierscienia 36, który posiada zgru- bione obrzeze 35, przylegajace do obrobionego wnetrza 7 obudowy. Pierscien blaszany 36, które¬ go nosek 37 wchodzi w rowek 34, przez co ustala sie jego polozenie zapobiegajac obracaniu sie, po¬ siada te zalete, iz dzieki swej nieznacznej gru¬ bosci nie moze on ustawiac sie skosnie. Szczeline S uszczelnia sie przy pomocy pierscienia 38 o ksztalcie O, który dociskany jest do blaszanego pierscienia 36, sprezyna talerzowa wzglednie fa¬ lista sprezyna plytkowa 24, za posrednictwem pier¬ scienia 39 z tworzywa sztucznego. Polozenie pier¬ scienia z tworzywa sztucznego ustalone zostaje równiez przy pomocy noska 40, który wchodzi do rowka 34. Dla ulatwienia montazu zastosowano nit rurkowy 41, którego kolnierz 42 zapobiega wy¬ padaniu blaszanego pierscienia.Dalszy przyklad wykonania tloka dociskowego przedstawiono w przekroju na fig. 6 oraz na fig. 7 w widoku w kierunku strzalki VII. Tlok doci¬ skowy 43 wykonany jest z tworzywa sztucznego przy zastosowaniu procesu wtryskowego i posiada czop 45, na którym umieszczono rowki 44 a na dolnym koncu czopa kolnierz oporowy 46. Przy wprowadzaniu czopa 45 w otwór 47, który znaj¬ duje sie w tloku sterujacym 10, zaskakuje kol¬ nierz oporowy 46 za wystep 48, który przewidzia¬ no w otworze 47. Polozenie tloka dociskowego 43 zostaje ustalone przy^ pomocy krzywki stycznej 49, umieszczonej na czopie 45, która zazebia sie z rowkiem 50, znajdujacym sie na tloku steruja¬ cym 10. Dla ulatwienia wprowadzenia czopa sluzy nosek 51. Zewnetrzna krawedz tloka dociskowego posiada zaokraglenie 52 celem unikniecia jego skosnego ustawiania sie. Do plaszczyzny 53 tloka dociskowego doplywa przez otwory 54 medium pod cisnieniem, wobec czego jest ona hydrosta¬ tycznie odciazona. Odciazenie to konieczne jest Z nastepujacego powodu: Przy ugieciu walka zebnika i w razie pojawie¬ nia sie zuzycia, nastepuje nieznaczne, obrotowe przemieszczenie tloka sterujacego w poblizu za¬ zebienia dookola punktu zawieszenia tego tloka.Przy takim ruchu obrotowym musi wystapic nie¬ wielkie przesuniecie polozenia pól cisnieniowych rozmieszczonych na zewnetrznej srednicy tloka ste¬ rujacego. Przesuniecie tych pól odbywa sie na srednicy wewnetrznej obudowy.Aby nie stwarzac przeszkód w dokonaniu sie tego przemieszczenia pól, konieczne jest zastoso¬ wanie hydrostatycznego odciazenia pól cisnienio¬ wych, wzgledem wewnetrznej srednicy obudowy.Umieszczony w srodku tlok cisnieniowy 43', zbu¬ dowany jest w sposób analogiczny, posiada jed¬ nak osiowe wyciecie 55, które sluzy do odprowa¬ dzania medium tlocznego.W konstrukcji pompy, która przedstawiona jest na fig. 8 w przekroju wzdluz linii VIII—VIII— oznaczonej na fig. 9, oraz w fig. 9 w przekroju wzdluz linii IX—IX na fig. 9, przewidziano urza¬ dzenia, które umozliwiaja czesciowe odciazenie wkladki. Stwierdzono, ze wkladka ulega szybsze- 177 mu zuzyciu, albowiem sila nacisku tloka steruja¬ cego dzialajaca na wkladke za posrednictwem ko¬ la o uzebieniu wewnetrznym, jest wieksza niz dzialanie cisnienia wewnetrznego. Zastosowanie ni- 5 zej opisanych przedsiewziec umozliwia usuniecie tego ujemnego zjawiska.Tlok sterujacy 10, posiada wieksza szerokosc niz kolo o uzebieniu wewnetrznym 4 i opiera sie na tarczy osiowej 58, za posrednictwem kolnierza 57, 10 który powstaje po wykonaniu wytoczenia 56. Tar¬ cza osiowa 58 umieszczona jest obrotowo na kol¬ ku 59 i styka sie z cylindrycznie stoczona czescia 60 walka zebnika 3. Tlok sterujacy 10, podparty jest na tarczy osiowej 58, jednak tylko na czesci 15 61 jej powierzchni. W obszarze zazebienia tlok sterujacy 10 nie opiera sie na tarczy osiowej, wskutek czego przesuwa on w tym miejscu kolo o uzebieniu wewnetrznym 4 na powierzchnie nos¬ na profilów zebnika. Istnieje mozliwosc wykona- 20 nia wkladki o nieco wiekszej srednicy zewnetrz¬ nej, wskutek czego poczatkowo nie wystepuje w miejscu 61 stykanie sie jej z tlokiem sterujacym 10. Zetkniecie takie wystepuje dopiero po dotar¬ ciu sie wkladki w czasie pracy. 25 Wplyw istniejacych tolerancji wymiarowych mozna usunac dzieki sprezynujacemu zachowaniu sie kolnierza 57.Sworzen 62, który sluzy do zawieszenia wkladki posiada na koncach dwustronne splaszczenie, które 30 umozliwia jego przesuwne prowadzenie w wycie¬ ciu 63, znajdujacym sie na tarczy osiowej.Tarcza osiowa 58 posiada wglebienie 64, które wywoluje powstawanie pola cisnieniowego, i w tym wglebieniu znajduje sie prowadzenie dla tlo- 35 ka 65, który uszczelniony jest przy pomocy okra¬ glego pierscienia sporzadzonego ze sznura. Za¬ silanie pola cisnieniowego odbywa sie przez otwór 67. Tlok 65 posiada ksztalt pierscieniowy, wskutek czego miedzy tlokiem i osiowa czescia 68 obudo- 40 wy, wystepuje tylko nieznaczne tarcie. Jezeli wy¬ stepuje ugiecie walka zebnika 3, to wówczas dzie¬ ki prawie plywajacemu ulozeniu tarczy osiowej 58, moze ona zostac przesunieta przez tlok steru¬ jacy 10 do walka zebnika 3. Powierzchnie styko- 45 wa miedzy tarcza osiowa 58 i walkiem zebnika 3 mozna smarowac przez otwór 69, olejem pod ci-' snieniem.Przy zastosowaniu wyzej opisanej konstrukcji pompy wystepuje zmniejszenie nacisku powierz- 50 chniowego miedzy kolem o uzebieniu wewnetrz¬ nym i wkladka, albowiem tlok sterujacy podparty jest nie tylko na kole o uzebieniu wewnetrznym, lecz równiez, poprzez tarcze osiowe, na kolku, na którym sa one zawieszone, oraz na walku zebnika. 55 W ten sposób sila dociskajaca rozklada sie w miejscach styku na wieksza powierzchnie oraz zmniejsza sie laczne zuzycie czesci.Poza tym zwrócono uwage na taki problem, aby przy nowo montowanej pompie, kolo o uzebieniu 60 wewnetrznym nie stykalo sie w miejscu gdzie znajduje sie wkladka, równoczesnie z tlokiem ste¬ rujacym i tarczami osiowymi. Jezeli nowa wklad¬ ka wykonana zostanie o wiekszej srednicy ze¬ wnetrznej, wówczas tlok sterujacy nie bedzie na- 65 ciskal na tarcze osiowa, jednak uszczelnienie prze-71177 8 strzeni znajdujacej sie pod cisnieniem bedzie w tym wypadku zapewnione. Wskutek tego wystapi w okresie rozruchu pompy zwiekszone zuzycie powierzchni wkladki (zuzycie rozruchowe), które bedzie pojawialo sie od czasu, gdy tlok sterujacy 5 oprze sie swym kolnierzem na tarczy osiowej.Fig. 10 przedstawia inny sposób podparcia tloka sterujacego 10 na walku zebnika 3 i kolku 59, za posrednictwem tarczy osiowej 58. Czesc 61 po¬ wierzchni tarczy osiowej posiada, dzieki wywier- 10 ceniu otworu 70 i wykonaniu szczeliny 71, pewna elastycznosc, tak iz przez sprezynowe odchylenie czesci 72, moze nastapic wyrównanie róznic w przyleganiu kola o uzebieniu wewnetrznym do wkladki oraz tloka sterujacego do tarczy osiowej. 15 Na fig. 11 do 14 przedstawione sa dalsze mozli¬ wosci zawieszenia tloka sterujacego 10. Tarcza osiowa 73, ulozyskowana jest na walku zebnika 3 i posiada otwór, w który wsuniety jest kolek 74, który ulozyskowany jest równiez w tloku steru- M jacym 10. W przypadku, gdy pola cisnieniowe 75 spowoduja powstanie sily skierowanej do srodka obudowy, wówczas tlok sterujacy 10 bedzie, w miejscu, w którym znajduje sie zazebienie kól, dociskal kolo o uzebieniu wewnetrznym do po- m wierzchni nosnych profili zebnika 2. Tlok ten be¬ dzie równoczesnie obracal tarcze osiowa 73 do¬ okola srodka 76 walka 3 zebnika i to tak dlugo, dopóki kolo o uzebieniu wewnetrznym 4 nie be¬ dzie przylegalo do wkladki 5. Podane rozwiazanie w pozwala usunac ujemne zjawiska, które wystepo¬ waly przy stosowaniu znanych dotychczas srod¬ ków. Polegaly one mianowicie na tym, ze przy pojawieniu sie zuzycia wkladki 5, nastepowala zmiana polozenia srodka 77 kola o uzebieniu we- M wnetrznym co powodowalo przesuniecie mechaniz¬ mu, przy czym jednak polozenie krawedzi ste¬ rujacych w tarczy osiowej oraz w tloku steru¬ jacym, jak tez polozenie pól cisnieniowych nie ulegalo zmianie. *° Schemat przedstawiony na fig. 14 wyjasnia opi¬ sane zaleznosci. W razie pojawienia sie zuzycia wkladki nastepuje przetoczenie sie kola o uze¬ bieniu wewnetrznym; na swym kole tocznym 79 wzglednie 79', przy czym ruch toczenia sie odby- 45 wa sie na obwodzie kola tocznego 78 zebnika.Przy tym ruchu wykonuje srodek 77 kola o uze¬ bieniu wewnetrznym czesc obrotu wokól srodka 76 walka zebnika, przemieszczajac sie przy tym z punktu 77 do punktu77\ M Punkt toczny 80 przemieszcza sie do punktu 80\ Tarcza osiowa 73 zawieszona obrotowo w punkcie 76 powoduje przesuniecie kolka 74 i 74', który po¬ ciaga za soba tlok sterujacy. Ten ruch tloka po¬ woduje odpowiednie przesuniecie sily wypadko- M wej 81 pól cisnieniowych o kat a do miejsca 81'.Z podanego wyjasnienia wynika, ze zuzycie wklad¬ ki i automatyczne ustawienie kola o uzebieniu wewnetrznym nie powoduje zadnych zmian w istniejacym ukladzie sterowania oraz istniejacym M ukladzie dzialania sil.Fig. 12 przedstawia przekrój wzdluz linii XII— —XII podanej na fig. 11. Tarcza osiowa 73 jest wskutek dzialania pola cisnieniowego 82 odcia¬ zona w kierunku osiowym w stosunku do pokry- w wy 83. Uklad taki winien zapewnic, aby ustawie¬ nie sie tarczy osiowej 73, kola o uzebieniu we¬ wnetrznym 4 oraz tloka sterujacego 10, nie bylo hamowane przez znaczne opory tarcia. Tlok do¬ ciskowy 84 sporzadzony jest z drutu bez konca o przekroju prostokatnym. Tlok uksztaltowany jest odpowiednio do wyciecia poz. 64 na fig. 8 i jest uszczelniony przy pomocy pierscienia 85 o ksztal¬ cie „O".Ustalenie polozenia tloka sterujacego 10 wzgle¬ dem tarczy osiowej 73 dokonuje sie przy pomocy kolka 74, przewezonego na koncu, który w srodku tloka sterujacego, moze latwo ustawiac sie w po¬ lozeniu odpowiadajacym polozeniu mechanizmu.Przedluzenie 87 kolka 74 wchodzi w otwór 88 wywiercony w pokrywie 83. Pierscien oporowy 89 osadzony jest z luzem w otworze 88, co umozliwia dokonywanie obrotu tloka sterujacego 10 wraz z tarcza osiowa 73 wokól walu 3 zebnika (patrz fig. 14) dopóki pierscien oporowy 89 nie oprze sie o otwór 88. Wielkosc luzu miedzy pierscieniem oporowym 89 i otworem 88 okresla sie w ten spo¬ sób, aby w momencie oparcia sie pierscienia opo¬ rowego 89 o otwór 88, wkladka 5 byla juz dotarta i aby jej kontury dokladnie zbiegaly sie z kolami wierzcholkowymi kól zebatych.Przy wzroscie cisnienia ugina sie zarówno wa¬ lek 3 zebnika, jak i sworzen wkladki 6. Nadanie temu sworzniowi ksztaltu, który umozliwia ela¬ styczne odksztalcanie sie, pozwala równiez wy¬ równac wplyw szczeliny, która tworzy sie wskutek podanego ugiecia. Mozna to osiagnac na przyklad w ten sposób, iz przez zmniejszenie powierzchni przekroju kolka, w jego przedluzonej czesci 87, doprowadza sie do zmniejszenia w tym miejscu wskaznika wytrzymalosci na zginanie.Na fig. 13 przedstawiono równiez przekrój wzdluz linii XII—XII podanej na fig. 11. Róznica w wykonaniu w porównaniu do rozwiazania po¬ danego na fig. 12, polega na ulozyskowaniu tar¬ czy osiowej 73, która w tym wykonaniu ulozysko¬ wana zostaje na tulei lozyskowej 90. Tarcze osio¬ wa 73 mozna oczywiscie ulozyskowac równiez na odpowiednim cylindrycznym odsadzeniu pokrywy 83.Fig. 15 pokazuje wariant wykonania pompy przedstawionej na fig. 11, przy czym tlok steru¬ jacy 10 przedstawiono jedynie schematycznie. Wy¬ mieniony tutaj rodzaj wykonania oparty jest na nastepujacych rozwazaniach. Przy róznorodnych warunkach ruchowych jakie spotyka sie przy uzy¬ ciu tych pomp jak na przyklad zmiennosc cisnie¬ nia, obrotów, temperatury i lepkosci medium, wy¬ stepuja wahania obciazenia hudraulicznego, które dziala na wkladke 5. Oznacza to, ze przy zasto¬ sowaniu pomp, w których tlok sterujacy 10 pod¬ pierany jest przy pomocy tarcz osiowych, mozliwe jest wystepowanie zwiekszonego nacisku na wklad¬ ke na srednicy kola wierzcholkowego. W takich przypadkach powstaje zuzycie, którego nie moga juz wyrównac kompensacyjne pola cisnieniowe tloka sterujacego, ze wzgledu na to, ze tlok ste¬ rujacy opiera sie na walku 3 zebnika, przy pomo¬ cy tarcz osiowych. W celu unikniecia tego ujem¬ nego zjawiska, nalezy wkladke i tarcze osiowe0 71177 10 zawieszac w ten sposób, aby niewielkie momenty, które dzialaja na wkladke, nie obciazaly powierz¬ chni slizgowych wkladki, lecz mogly przenosic sie na obudowe, na tlok sterujacy d wal zebnika.W tym celu stosuje sie obrotowe ulozyskowanie tarcz osiowych 91 na walku 3 zebnika, oraz po¬ laczenie ich przy pomocy cylindrycznego kolka 92 z wkladka 5. Utworzony, w rten sposób zespól zo¬ staje1 podparty na umocowanym, w obudowie trzpieniu 93. Wkladka 5 posiada na swym grub¬ szym koncu 94 splaszczenie, którym opiera sie na splaszczonej powierzchni 95 kolka 93 zlaczonego z obudowa. Kolek 93 ulozyskowany Jest w otwo¬ rach wywierconych w czesciach osiowych obudo¬ wy. Zastosowane j?st obrotowe i/lub przesuwne ulozyskowanie kolka, aby umozliwic wykonywa¬ nie przez niego ruchów slizgowych, które staja sie konieczne, gdy pojawiaja sie ugiecia walka zebnika. PL