PL 71 041 Y1 2 Opis wzoru Przedmiotem wzoru uzytkowego jest komora do dekontaminacji surowców roslinnych ozonem w zlozu dynamicznym. Znane sa sterylizatory do dekontaminacji surowców roslinnych nasycona para wodna, suchym goracym powietrzem czy tez promieniowaniem (mikrofalowym, UV, jonizujacym). Typowym urzadzeniem do sterylizacji para wodna pod cisnieniem jest autoklaw, do którego, po- przez sluze, podaje sie dekontaminowany material roslinny, a nastepnie wtryskuje sie nasycona pare wodna pod odpowiednim cisnieniem (160–600 hPa) i o temperaturze 120–200°C, która wyjalawia ska- zony material. Koniecznosc nagrzewania materialu do stosunkowo wysokich temperatur powoduje jed- nak utrate wartosci materialu poprzez zniszczenie substancji aktywnych biologicznie (olejki eteryczne, polifenole) oraz pogorszenie cech organoleptycznych (barwa, smak, zapach). Pogorszeniu ulega rów- niez konsystencja surowców sypkich, gdyz zastosowanie pary jako czynnika sterylizujacego powoduje jego zbrylenie. Material roslinny sterylizuje sie takze w sterylizatorach powietrznych, które maja postac zamknie- tej komory z termoregulacja. Material roslinny umieszcza sie wewnatrz tej komory i utrzymuje w tempe- raturze 160–200°C w czasie od kilkunastu minut do dwóch godzin w zaleznosci od stopnia skazenia surowca. Skuteczne wyjalowienie materialu roslinnego zachodzi, gdy suche gorace powietrze przenik- nie do jego wnetrza. Dlugotrwale utrzymywanie surowca roslinnego w wysokiej temperaturze powoduje takze niekorzystne zmiany powierzchniowe materialu roslinnego – zmiana barwy czy tez niekorzystne zmiany wewnatrz materialu roslinnego – zmiany w skladzie skladników biologicznie aktywnych badz ich znaczny ubytek. Do sterylizacji surowców roslinnych wykorzystuje sie takze urzadzenia bebnowe, w których prze- sypywany material roslinny jest nagrzewany promieniowaniem mikrofalowym. Urzadzenia te zawieraja dielektryczny beben umieszczony wewnatrz cylindrycznej metalowej komory, na której sa osadzone promienniki mikrofalowe polaczone z generatorami mikrofal. Zastosowanie tych urzadzen, pomimo krót- kiego czasu trwania procesu sterylizacji, powoduje znaczne pogorszenie jakosci surowców roslinnych, co jest zwiazane glównie z utrzymywaniem materialu w wysokiej temperaturze w trakcie napromienio- wania. Nadto dekontaminacja mikrofalowa prowadzona jest bardzo krótko, najczesciej 1,5–2,5 min, a nastepnie prowadzi sie dlugotrwaly proces stabilizacji produktu oraz proces zapowietrzania bebna, wyladowania materialu, zaladunku nastepnej porcji materialu oraz wypompowanie powietrza z bebna. W trakcie tych czynnosci w czasie wielokrotnie dluzszym od czasu nagrzewania mikrofalami generatory mikrofalowe sa wylaczone. Powoduje to znaczne ograniczenie wydajnosci urzadzenia. Ze zgloszen patentowych P. 404527 i 404528 sa znane sposoby dekontaminacji surowców ro- slinnych (przypraw) ozonem. W sposobach tych skazony surowiec roslinny umieszcza sie w komorze fluidyzacyjnej. Proces dekontaminacji prowadzony jest w warstwie fluidalnej wytworzonej za pomoca mieszaniny tlenu i ozonu, o stezeniu ozonu 180 g/m 2 , w czasie 15 minut, w temperaturze powie- trza 20°C, po czym transportem pneumatycznym zdekontaminowany surowiec jest przenoszony do ste- rylnych opakowan. Analiza mikrobiologiczna (ogólna liczba bakterii mezofilnych, liczba drozdzy i plesni oraz bakterii z rodziny Enterobacteriaceae) surowca przed i po procesie dekontaminacji ozonem wyka- zala 100% stopien redukcji poziomu skazenia mikroorganizmami. Komora do dekontaminacji surowców roslinnych ozonem w zlozu dynamicznym, o ksztalcie cy- lindrycznym, usytuowana pionowo, poziomo lub pod katem w stosunku do poziomu z mozliwoscia ob- rotu wokól osi wzdluznej lub poprzecznej, zamknieta z obu stron pokrywami, wyposazona w doprowa- dzenia i odprowadzenia dekontaminowanego surowca i ozonu, z których doprowadzenie ozonu znaj- duje sie w jednej z pokryw, zas odprowadzenie surowca zdekontaminowanego stanowi odprowadzenie realizowane metoda transportu pneumatycznego, wyposazona w przegrody sitowe, zlaczona z urza- dzeniem napedowym zlaczonym z ukladem sterowania, wedlug wzoru charakteryzuje sie tym, ze prze- grody sitowe sa przymocowane do krawedzi pokryw, króciec do doprowadzania ozonu znajdujacy sie w jednej z pokryw komory jest, w zaleznosci od usytuowania komory, usytuowany nad lub przed prze- groda sitowa, króciec do odprowadzania ozonu jest usytuowany w drugiej pokrywie, w zaleznosci od usytuowania komory, pod lub za przegroda sitowa, zas króciec do doprowadzania materialu dekon- taminowanego i odprowadzania materialu zdekontaminowanego jest usytuowany w scianie komory mie- dzy przegrodami sitowymi. Dodatkowo wewnatrz komory, wzdluz jej osi wzdluznej, sa umiesz- czone przegrody rozrzutowe. Komora jest zamocowana w uchwycie zlaczonym z silnikiem krokowym PL 71 041 Y1 3 lub mechanizmem wstrzasowo-obrotowym, który jest zlaczony z ukladem sterowania parametrami ru- chu komory – czestoscia obrotów i amplituda drgan komory w zaleznosci od masy wsadu, granulacji, wilgotnosci, sypkosci i stopnia skazenia dekontaminowanego materialu, oraz parametrami ozonu – na- tezeniem przeplywu oraz stezeniem. Ruch obrotowy oraz mozliwosc generowania drgan pozwalaja na prowadzenie procesu w zlozu dynamicznym, w którym dekontaminowany material ulega mieszaniu w wyniku dostarczenia energii me- chanicznej. Komora wedlug wzoru zapewnia szybkie dotarcie ozonu o takim samym stezeniu do calej obje- tosci dekontaminowanego surowca, przez co skraca sie czas prowadzenia procesu oraz wzrasta jego efektywnosc. Konstrukcja komory umozliwia prowadzenia procesu dekontaminacji pod dowolnym katem obrotu/ruchu, co znacznie rozszerza asortyment produktów (suche, wilgotne), dla których mozna pro- wadzic proces dekontaminacji. Przegrody rozrzutowe zamontowane w komorze dodatkowo intensyfi- kuja proces przemieszczania sie materialu wewnatrz komory. Odprowadzanie zdekontaminowanego surowca droga transportu pneumatycznego zapobiega wtórnemu zakazeniu surowca. Komore wedlug wzoru uwidoczniono na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia komore usytuowana pionowo, w widoku schematycznym, fig. 2 komore usytuowana poziomo, w widoku schematycznym. Komore stanowi szklany cylinder 3, usytuowany pionowo (fig. 1) lub poziomo (fig. 2), zamkniety z obu stron pokrywami, do krawedzi których sa przymocowane przegrody sitowe 4. Króciec 1 do dopro- wadzania ozonu znajduje sie w jednej z pokryw cylindra 3 w zaleznosci od usytuowania cylindra nad (fig. 1) lub przed (fig. 2) przegroda sitowa 4, zas króciec 2 do odprowadzania ozonu jest usytuowany w drugiej pokrywie w zaleznosci od usytuowania cylindra 3 pod (fig. 1) lub za (fig. 2) przegroda sitowa 4. Nadto w scianie cylindra 3, miedzy przegrodami sitowymi 4, jest króciec 5 zarówno do doprowadzania materialu dekontaminowanego, jak i do odprowadzania materialu zdekontaminowanego metoda trans- portu pneumatycznego. Cylinder 3 jest zamocowany w uchwycie z mozliwoscia obrotu wokól osi wzdluz- nej lub poprzecznej. Uchwyt cylindra 3 jest zlaczony z silnikiem krokowym lub mechanizmem wstrza- sowo-obrotowym 6. Nadto wewnatrz cylindra 3, wzdluz jego osi wzdluznej, sa ewentualnie umieszczone przegrody rozrzutowe 7. Silnik lub mechanizm wstrzasowo-obrotowy 6 oraz generator ozonu sa zla- czone z ukladem sterowania parametrami ruchu cylindra 3 – czestoscia obrotów, amplituda drgan cy- lindra w zaleznosci od masy wsadu, granulacji, wilgotnosci, sypkosci i stopnia skazenia dekontamino- wanego materialu, oraz parametrami ozonu – natezeniem przeplywu oraz stezeniem. PL PL