Opis wzoru Przedmiotem wzoru u zytkowego jest zespolony blok krzy zownicy dla rozjazdów i skrzy zowa n nawierzchni torowej, zw laszcza kolejowej, który zawiera monolityczny korpus zintegrowany z elemen- tami szynowymi u wlotów krzy zownicy. Krzy zownice dla rozjazdów i skrzy zowa n kolejowych, zawieraj ace szyny skrzyd lowe, dziobowe, jednolity blok krzy zownicy w postaci monolitycznego korpusu, z uformowanym w nim dziobem, gar- dziel a i elementami tocznych powierzchni skrzyd lowych oraz wlotami krzy zownicy, usytuowanymi od strony szyn dziobowych, znane s a na przyk lad z opisów patentowych PL.122894 i PL.131267. Ujawnione w opisach patentowych PL.122894 i PL.131267 krzy zownice dla rozjazdów i skrzy- zowa n kolejowych zawieraj a jednolity blok o monolitycznym korpusie z materialu odpornego na scie- ranie i uderzenia. Bloki krzy zownic maj a z obu stron ko ncówki o profilu znormalizowanych szyn. Do wspomnia- nych ko ncówek przytwierdzane s a przez spawanie lub zgrzewanie znane szyny skrzyd lowe oraz szy- ny dziobowe. Górna powierzchnia monolitycznych korpusów znanych bloków zawiera dziób i zlobki, oddzielaj ace dziób od uformowanych w bloku elementów skrzyd lowych, tworz acych toczne po- wierzchnie dla kó l taboru, przy czym elementy skrzyd lowe przechodz a ku dziobowi we wloty krzy zow- nicy i s a zako nczone w pobli zu podstawy dzioba. Realizacja rozjazdów lub skrzy zowa n przy u zyciu znanych bloków krzy zownic nie wymaga u zy- cia dodatkowych elementów szynowych, poza szynami skrzyd lowymi oraz dziobowymi. Wed lug opisanych wy zej znanych rozwi aza n, jednolite, monolityczne bloki krzy zownic wykonuje sie z materia lów odpornych na scieranie i uderzenia, zazwyczaj staliwa manganowego, a wi ec z mate- ria lów dro zszych i trudniej obrabialnych od materia lów u zywanych powszechnie na elementy szynowe rozjazdów lub skrzy zowa n. Celem wzoru jest opracowanie takiej konstrukcji zespolonego bloku krzy zownicy, która umo zliwi wykonanie korpusu z niniejszej ni z w znanych rozwi azaniach ilo sci materia lu odpornego na scieranie i uderzenia, a jednocze snie pozwoli ograniczy c do szyn skrzyd lowych i dziobowych ilosc szynowych elementów potrzebnych do realizacji rozjazdu lub skrzy zowania z wykorzystaniem tak skonstruowa- nego bloku krzy zownicy. Dodatkowym celem wzoru jest takie uformowanie elementów korpusu, aby podczas eksploata- cji bloku krzy zownicy w skrzy zowaniu lub rozje zdzie mo zna by lo zmniejszy c si le uderze n o blok kó l taboru przetaczanego przez krzy zownic e. Tak sformu lowane zagadnienia techniczne rozwi azano dzi eki zw ezeniu monolitycznego korpu- su i skróceniu w obr ebie dzioba uformowanych w korpusie elementów skrzyd lowych przy jednocze- snym zespoleniu z korpusem, na przed lu zeniu elementów skrzyd lowych, stalowych ograniczników szeroko sci zlobków, które wyznaczaj a wloty krzy zownicy oraz dzi eki uformowaniu w elementach skrzyd lowych korpusu odcinków tocznych o zarysie odpowiadaj acym zarysowi górnej czesci g lówki szyn skrzyd lowych skrzy zowania lub rozjazdu. Zgodnie ze wzorem, zespolony blok krzy zownicy o monolitycznym korpusie, maj acy z obu stron ko ncówki o profilu znormalizowanych szyn, którego górna powierzchnia zawiera dziób i zlobki krzy- zownicowe wyznaczaj ace gardziel oraz oddzielaj ace dziób od uformowanych w korpusie elementów skrzyd lowych, które to elementy tworz a powierzchnie toczne dla kó l taboru, za s ku dziobowi przecho- dz a we wloty krzy zownicy, charakteryzuje si e tym, ze elementy skrzyd lowe s a po obu bokach korpusu bloku zako nczone gniazdami usytuowanymi w obr ebie dzioba krzy zownicy, przy czym na przed lu zeniu elementów skrzyd lowych we wspomnianych gniazdach s a osadzone i przytwierdzone sztywno do korpusu ograniczniki szeroko sci zlobków, które stanowi a zako nczenia wlotów krzy zownicy, oraz ze dolna powierzchnia korpusu bloku jest p laska. Sztywne osadzenie i przytwierdzenie ograniczników do korpusu jest najkorzystniej zrealizowane za po srednictwem elementów gwintowych lub po lacze n gwintowe - spawanych. Elementy skrzyd lowe maj a na swej górnej powierzchni odcinki toczne o poprzecznym zarysie odpowiadaj acym zarysowi górnej cz esci g lówki znormalizowanej szyny skrzyd lowej skrzy zowania lub rozjazdu. Oczywistym jest przy tym dla znawcy, i z wspomniane odcinki toczne mog a mie c zarys odpo- wiadaj acy pe lnemu zarysowi górnej cz esci g lówki szyny zasadniczo do ostrza dzioba, za s obr ebie wlotów krzy zownicy mog a mie c ju z tylko zarys odpowiadaj acy fragmentowi zarysu g lówki, bowiem zlobki krzy zownicowe odchylaj a odcinki toczne ku kraw edziom korpusu.PL 64 441 Y1 3 Wspomniane odcinki toczne s a uformowane na tych cz esciach górnej powierzchni elementów skrzyd lowych, które stanowi a powierzchnie toczne dla kó l taboru. Blok krzy zownicy wed lug wzoru w pe lni realizuje postawione zagadnienia techniczne. Jest pro- sty w budowie, latwy do wykonania i wygodny w u zyciu przy budowie nawierzchni torowej. Usytuowanie wzgl edem ostrza dzioba miejsca, w którym ko ncz a si e elementy skrzyd lowe, a rozpoczynaj a zespolone z korpusem ograniczniki szeroko sci zlobków, jest uwarunkowane wymaga- niami technicznymi stawianymi konstrukcji ca lej krzy zownicy zawieraj acej zespolony blok i bez wp lywu na istot e rozwi azania stanowi wy lacznie przedmiot in zynierskiej optymalizacji obliczeniowej, zwi azanej z osi agni eciem wymaganych wska zników wytrzyma lo sciowych wlotów krzy zownicy. Jak potwierdzi ly obserwacje, znane elementy skrzyd lowe, uformowane w odpornym na sciera- nie i uderzenia jednolitym bloku, które oprócz powierzchni tocznych tworz a wloty, zu zywaj a si e w bli- sko zako ncze n wlotów krzy zownicy stosunkowo najwolniej, zatem skrócenie elementów skrzyd lowych od strony wylotów oraz zintegrowanie ich ze stalowymi ogranicznikami szeroko sci zlobków, tak jak to rozwi azuje wzór, nie ma istotnego wp lywu na trwa lo sc krzy zownicy. Wykonanie krzy zownicy rozjazdu lub skrzy zowania przy u zyciu zespolonego bloku, b ed acego przedmiotem wzoru wymaga tylko przytwierdzenia w znany sposób, na przyk lad przez zgrzewanie, znormalizowanych szyn skrzyd lowych i szyn dziobowych do ko ncówek bloku. Przedmiot wzoru uwidoczniono na za laczonym rysunku, na którym fig.1 przedstawia widok z góry zespolonego bloku krzy zownicy, z usuni etym (wymontowanym) jednym ogranicznikiem szero- ko sci zlobka, fig.2 - przekrój poprzeczny A-A na fig.1, fig.3 - przekrój poprzeczny B-B na fig.1, fig.4 - przekrój poprzeczny C-C na fig.1, a fig.4 - przekrój poprzeczny D-D na fig.1. Blok krzy zownicy ma monolityczny korpus 1 z materia lu odpornego na scieranie oraz uderze- nia, na przyk lad staliwa manganowego lub stali powierzchniowo ulepszonej. Korpus 1 bloku krzy zownicy ma z jednej strony, tj. na jednym ko ncu, dwie pierwsze ko ncówki 2 o profilu znormalizowanych szyn, s lu zace do przytwierdzania szyn skrzyd lowych (nie uwidocznionych na rysunku), przyk ladowo krzy zownicy prostej rozjazdu. Z drugiej strony, tj. na drugim ko ncu, korpus 1 bloku zaopatrzony jest w dwie drugie ko ncówki 3 o profilu znormalizowanych szyn, s lu zace do przy- twierdzania szyn dziobowych (nie uwidocznionych na rysunku). Górna powierzchnia korpusu 1 zawiera dziób 4 i zlobki krzy zownicowe 5, które wyznaczaj a gar- dziel 6 oraz oddzielaj a dziób 4 od uformowanych w korpusie i elementów skrzyd lowych 7. Natomiast dolna powierzchnia korpusu 1 jest p laska. Elementy skrzyd lowe 7 tworz a powierzchnie toczne dla kó l taboru, za s ku dziobowi 4 przecho- dz a we wloty 8 krzy zownicy. Elementy skrzyd lowe 7 s a po obu bokach korpusu 1 zako nczone gniazdami 9, usytuowanymi w obr ebie dzioba 4 krzy zownicy. W gniazdach 9, na przed luzeniu elementów skrzyd lowych 7, s a osadzone i przytwierdzone sztywno do korpusu 1 ograniczniki 10 szeroko sci zlobków 5, po jednym ograniczniku 10 w ka zdym z dwu gniazd 9 korpusu 1. Ograniczniki 10 stanowi a zako nczenia wlotów 8 krzy zownicy. Zrozumia lym przy tym b edzie, i z dla lepszego zilustrowania istoty wzoru, na rysunku (fig.1 i fig.3) pokazano jednak zespolony blok krzy zownicy z jednym ogranicznikiem 10, osadzonym w jednym gnie zdzie 9 na jednym z boków korpusu 1 i z drugim gniazdem 9 bez osadzonego w nim ogranicznika 10 na drugim z boków korpusu 1. Sztywne osadzenie i przytwierdzenie ograniczników 10 do korpusu 1 mo ze zosta c zrealizowane najkorzystniej za po srednictwem elementów gwintowych 11 lub polacze n gwintowo-spawanych. Ponadto elementy skrzyd lowe 7 maj a na swej górnej powierzchni odcinki toczne 12 o poprzecznym zarysie odpowiadaj acym zarysowi górnej cz esci g lówki znormalizowanej szyny skrzyd lowej. Odcinki toczne 12 maj a zarys odpowiadaj acy pe lnemu zarysowi górnej cz esci g lówki znormalizowanej szyny na odcinku od pierwszych ko ncówek 2, zasadniczo do oko lo po lowy d lugo sci bloku, co pokazano na fig.5, nato- miast na pozosta lej czesci d lugo sci bloku odcinki toczne 12 maj a zarys odpowiadaj acy fragmentowi zarysu górnej cz esci g lówki znormalizowanej szyny. Przy realizacji rozjazdu lub skrzy zowania z u zyciem bloku krzy zownicy wed lug wzoru, boki blo- ku przytwierdzane s a do podrozjazdnic powszechnie stosowanymi w kolejnictwie elementami. W tym celu blok krzy zownicy wyposazono na obu bokach korpusu 1 w miejscowe wn eki 13, s luzace do sprz egni ecia go ze znanymi elementami mocuj acymi, na przyk lad sprezystymi zaciskami o kszta lcie litery omega, osadzonymi na srubach stopowych w zebrowych podk ladkach podrozjazdnic.PL 64 441 Y1 4 PL PL