PL216572B1

PL216572B1 - Związki enaminokarbonylowe i ich zastosowanie

Info

Publication number: PL216572B1
Application number: PL387177A
Authority: PL
Inventors: Piotr Krajewski; Agnieszka Woźniak
Original assignee: Inst Chemii Organicznej Polska Akademia Nauk; Instytut Chemii Organicznej Polska Akademia Nauk
Priority date: 2009-02-02
Filing date: 2009-02-02
Publication date: 2014-04-30
Also published as: CN102203073A; US8846125B2; WO2010087727A1; CN102203073B; EP2391614B1; JP5520966B2; US20110274803A1; PL387177A1; JP2012516844A; EP2391614A1

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku są związki enaminokarbonylowe, mające pierścień pięcioczłonowy zawierający grupę karbonylową oraz ugrupowanie enaminowe w łańcuchu bocznym dołączonym do atomu węgla sąsiadującego z atomem węgla grupy karbonylowej, oraz zastosowanie tych związków do modyfikowania smaku.

W ostatnich-latach wzrasta-liczba osób cierpiących na otyłość, nadciśnienie, choroby serca, nerek czy próchnicę zębów. Choroby te mogą być związane z nadmiernym spożyciem sacharozy czy innych kalorycznych substancji słodzących. Osoby cierpiące na wyżej wymienione choroby, cukrzycę, a także osoby chcące utrzymać lub zmniejszyć wagę ciała, mogą używać syntetycznych słodzików. Słodziki zapewniają słodki smak konsumowanych produktów żywnościowych, a jednocześnie pomagają zredukować ich kaloryczność, w porównaniu do produktów słodzonych zwykłym cukrem (sacharozą) i innymi kalorycznymi substancjami słodkimi. Słodziki są stosowane nie tylko w produktach żywnościowych, ale także w wielu innych produktach, jak pasta do zębów, guma do żucia, płukanki do jamy ustnej, w celu poprawienia ich smaku (Alternative Sweeteners, 3rd Edition, Revised and Expanded, Lyn O'Brien Nabors Ed., Marcell Dekker, Inc, 2001).

Znanych jest wiele niskokalorycznych słodzików syntetycznych, jak acesulfam-K, aspartam, cyklaminian sodu, sacharyna, czy ostatnio sukraloza. Mimo tego, że niektóre z nich są obecnie dopuszczone do powszechnego użytku w Polsce i innych krajach, ciągle istnieje potrzeba poszukiwania nowych klas syntetycznych związków, które mogłyby pełnić funkcję słodzików.

Międzynarodowe zgłoszenie nr PCT/US2008/055913 ujawnia związki białkowe o słodkim smaku. Związki te są analogami brazeiny, białka zawierającego 53 reszty aminokwasowe.

Międzynarodowe zgłoszenie nr PCT/US2008/063850 ujawnia pochodne sulfaminowe o wzorze R3OS(O)2-NR1R2, gdzie R3 oznacza atom metalu alkalicznego lub ziem alkalicznych, a R1 i/lub R2 oznacza podstawnik alkilowy, cykloalkilowy lub heterocykliczny. Wymienione związki wykazują właściwość potęgowania smaku słodkiego.

Obok słodzików, do modyfikowania słodkiego smaku stosuje się także inhibitory słodkiego smaku. Wiele produktów żywnościowych, takich jak dżemy czy galaretki owocowe, zawiera bardzo dużą ilość sacharozy działającej jako substancja konserwująca. Ponadto, sacharozę lub inne kaloryczne substancje słodzące stosuje się jako substancje wypełniające i czynniki obniżające temperaturę krzepnięcia. Dla złagodzenia odczucia nadmiernie słodkiego smaku stosuje się inhibitory słodkiego smaku, które obniżają odczuwaną słodkość do pożądanego poziomu. Ponadto, inhibitory mogą poprawiać smak syntetycznych słodzików charakteryzujących się „ciągnącym się'' uporczywym smakiem lub nieprzyjemnym posmakiem. Jako inhibitor słodkiego smaku stosuje się na przykład sól sodową kwasu 2-(4-metoksyfenoksy)propanowego (Alternative Sweeteners, 3rd Edition, Revised and Expanded, Lyn O'Brien Nabors, Marcell Dekker, Inc. 2001).

Celem wynalazku jest dostarczenie związków wykazujących właściwość nadawania i potęgowania smaku słodkiego, jak i inhibitowania smaku słodkiego, oraz zastosowanie tych związków do modyfikowania smaku.

Związkiem według wynalazku jest związek enaminokarbonylowy o wzorze I

w którym

X oznacza O-lub CH2,

Y oznacza N oraz każdy spośród R¹ i R² oznacza wodór,

2 1 2 albo Y oznacza CH, jeden spośród R¹ i R² oznacza C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, przy czym jeśli Y oznacza CH, a zarazem R¹ albo R² oznacza C1-4 alkil, to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer R, enancjomer S, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer R, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer S, w postaci izomeru E, i/lub izomeru Z, i/lub tautomeru.

PL 216 572 B1

Korzystnie we wzorze I, X oznacza O lub CH2, Y oznacza CH, jeden spośród R¹ i R² oznacza 12

C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, przy czym związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer R, enancjomer S, mieszaninę enancjomerów R i S zawierającą co najmniej 90% enancjomeru R, korzystnie co najmniej 95% enancjomeru R, mieszaninę enancjomerów R i S zawierającą co najmniej 90% enancjomeru S, korzystnie co najmniej 95% enancjomeru S; który to związek jest w postaci izomeru E, i/lub izomeru Z, i/lub tautomeru.

Korzystnie we wzorze I, X oznacza O lub CH2, Y oznacza CH, jeden spośród R¹ i R² jest wy12 brany z grupy obejmującej metyl i etyl, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór.

W szczególności, związek stanowi (R)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.

W szczególności, związek stanowi ( S)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.

W szczególności, związek stanowi ( R)-3-(1-fenylopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.

W szczególności, związek stanowi ( S)-3-(1-fenylopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.

W szczególności, związek stanowi ( R)-2-(1-fenyloetylo)aminometylenocyklopentanon.

W szczególności, związek stanowi ( S)-2-(1-fenyloetylo)aminometylenocyklopentanon.

W szczególności, związek stanowi 3-(3-pirydylometylo)aminometylenodihydrofuran-2-on. Według wynalazku, stosuje się związek enaminokarbonylowy o wzorze I

w którym

X oznacza O lub CH2, Y oznacza CH, jeden spośród R¹ i R² jest wybrany z grupy obejmującej 1 2 1 2 wodór i C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, przy czym jeśli R¹ albo R² oznacza C1-4 alkil, to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer R, enancjomer S, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer R, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer S; w postaci izomeru E, i/lub izomeru Z, i/lub tautomeru; do modyfikowania smaku produktu i/lub preparatu do przyjmowania doustnego.

Korzystnie, stosuje się związek o wzorze I, w którym każdy R¹ i R² oznacza wodór, do nadawania lub potęgowania wrażenia słodkości produktu i/lub preparatu do przyjmowania doustnego.

W szczególności, stosuje się związek, którym jest 3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on.

W szczególności stosuje się związek, którym jest 2-benzyloaminometylenocyklopentanon.

Korzystnie, stosuje się związek o wzorze I, w którym jeden spośród R¹ i R² oznacza C1-4 alkil, 12 a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, który to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer R oraz obejmującej mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer R, do nadawania lub potęgowania wrażenia słodkości produktu i/lub preparatu do przyjmowania doustnego.

W szczególności stosuje się związek, którym jest ( R)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.

W szczególności stosuje się związek, którym jest ( R)-3-(1-fenylopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.

W szczególności stosuje się związek, którym jest (R)-2-(1-fenylo-etylo)aminometylenocyklopentanon.

Korzystnie, stosuje się związek o wzorze I, w którym jeden spośród R¹ i R² oznacza C1-4 alkil, 12 a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, który to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer S oraz obejmującej mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer S, do inhibitowania wrażenia słodkości produktu i/lub preparatu do przyjmowania doustnego.

W szczególności, stosuje się związek, którym jest ( S)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.

W szczególności stosuje się związek, którym jest ( S)-3-(1-fenylopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.

W szczególności stosuje się związek, którym jest (S)-2-(1-fenyloetylo)aminometylenocyklopentanon.

PL 216 572 B1

Związki enaminokarbonylowe według wynalazku otrzymuje się w wydajnej, dwuetapowej syntezie z niedrogich, dostępnych materiałów wyjściowych. Określona grupa związków według wynalazku, obejmująca związki achiralne i chiralne o konfiguracji R, wykazuje właściwość nadawania i potęgowania słodkiego smaku, przy czym związki te charakteryzują się dobrym profilem smakowym. Z kolei antypody związków chiralnych z tej grupy, czyli związki chiralne według wynalazku o konfiguracji S, wykazują właściwość inhibitowania słodkiego smaku. Ze względu na analogię strukturalną związków nadających wrażenie słodkiego smaku i inhibitujących wrażenie słodkiego smaku, istnieje możliwość wykorzystania tych związków jako modelowych w badaniach nad współzależnością budowy chemicznej i właściwościami nadawania/inhibitowania słodkiego smaku.

Związkami enaminokarbonylowymi według wynalazku są związki o wzorze I

w którym

X oznacza O lub CH2,

Y oznacza N oraz każdy spośród R¹ i R^{i 2} oznacza wodór, albo Y oznacza CH, jeden spośród R¹ i R² jest wybrany z grupy obejmującej wodór i C1-4 alkil, 12 a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór.

z wykluczeniem następujących związków:

3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on.

2-benzyloaminometylocyklopentanon, przy czym jeśli Y oznacza CH, a R¹ albo R² oznacza C1-4 alkil, to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer R, enancjomer S, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer R, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer S.

3-Benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on jest związkiem znanym (zob.: L. Kozerski i współpr., Magn. Reson. Chem., 1998, 36(12). 921-928; P. Krajewski i współpr., Synth. Commun. 34(20), 2004, 3737-3742). Przedmiotowa publikacja nie ujawnia natomiast właściwości użytkowych tego związku, dotyczących modyfikowania smaku.

2-Benzyloaminometylocyklopentanon jest związkiem znanym (zob.: N. B. Marczenko i współpr., Khim. Geterotsikl. Soedin., 1982, 1, 68-71). Przedmiotowa publikacja nie ujawnia natomiast właściwości użytkowych tego związku, dotyczących modyfikowania smaku.

2 1 2

Jeśli jeden spośród R¹ albo R² oznacza C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, to związek o wzorze I zawiera asymetryczny atom węgla (wskazany na wzorze IA jako oznaczony gwiazdką)

i wówczas związek przedstawiony wzorem I może występować w postaci mieszaniny racemicznej, mieszaniny enancjomerów R i S wzbogaconej w enancjomer R, w postaci mieszaniny enancjomerów R i S wzbogaconej w enancjomer S, w postaci enancjomeru R lub w postaci enancjomeru S. Jak wskazano powyżej, związkami według wynalazku są także te związki o wzorze I, które - jeśli zawierają asymetryczny atom węgla - są wybrane z grupy obejmującej enancjomer R, enancjomer S oraz mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer R i mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer S.

PL 216 572 B1

Nieoczekiwanie stwierdzono, że związki enaminokarbonylowe według wynalazku wykazują właściwości modyfikowania smaku. Związki o wzorze I, w którym X oznacza O lub CH2, Y oznacza N lub

CH, a R¹ i R² oznaczają wodór, wykazują właściwość nadawania i potęgowania smaku słodkiego. 12

Związki o wzorze I według wynalazku, w których jeden spośród R¹ i R² jest wybrany z grupy obejmującej 12 wodór i C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, także wykazują właściwość nadawania ₁ i potęgowania smaku słodkiego, o ile konfiguracja na atomie węgla związanym z podstawnikami R¹2 1 2 i R² jest R. Natomiast związki według wynalazku, w których jeden spośród R¹ i R² jest wybrany z grupy 12 obejmującej wodór i C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, przy czym konfiguracja na 12 atomie węgla związanym z podstawnikami R¹ i R² jest S, wykazują właściwość inhibitowania smaku słodkiego.

To szczególne i przeciwstawne działanie modyfikowania smaku wywoływane przez enancjomery R i S sprawia, że mieszanina racemiczna związku o wzorze I, w którym występuje chiralny atom 12 węgla związany z podstawnikami R¹ i R², zawierająca po 50% enancjomer R i 50% enancjomeru S, nie wykazuje smaku słodkiego. Natomiast mieszanina wzbogacona w jeden z enancjomerów R lub S, wykazuje właściwość użytkową charakterystyczną dla enancjomeru występującego w przewadze, a stopień wykazywania tej właściwości zależy od stopnia wzbogacenia mieszaniny w ten enancjomer.

Związki o wzorze I, ze względu na obecność grupy karbonylowej oraz ugrupowania enaminowego dołączonego do atomu węgla sąsiadującego z atomem węgla grupy karbonylowej, należą do klasy związków, określanych jako „push-pull ethylenes”, tj. związków, które posiadają silnie spolaryzowane podwójne wiązanie węgiel-węgiel. (zob.: J. Sandstrom, Top. Stereochem., 14. 1983, 83). Energetyczna bariera rotacji wokół wiązania podwójnego jest znacznie obniżona, w porównaniu ze związkami mającymi niespolaryzowane podwójne wiązanie węgiel-węgiel, dla których izomeryzacja typu izomer Z izomer E i/lub izomer E izomer Z, nie jest obserwowana w warunkach normalnych i zbliżonych do normalnych. W przeciwieństwie do typowych izomerów Z/E (albo cis/trans), związki o wzorze I mogą izomeryzować w roztworach w temperaturze otoczenia. W rozpuszczalnikach niepolarnych i umiarkowanie polarnych, albo w ich mieszaninach, związki o wzorze I mogą występować w postaci mieszaniny Z i E. W rozpuszczalnikach polarnych, takich jak DMSO, alkohole, woda i pirydyna, równowaga pomiędzy Z i E może być całkowicie przesunięta w kierunku izomeru E. W stanie krystalicznym związki o wzorze I zazwyczaj występują w postaci izomeru E.

Niezależnie od możliwości występowania izomerii Z/E i izomeryzacji typu izomer Z izomer E i/lub izomer E izomer Z, związki o wzorze I mogą występować w postaci szeregu tautomerów, których struktury są przedstawione na schemacie I.

Schemat I

Jeśli we wzorze I, X oznacza CH2, to związek o wzorze I może występować ponadto w postaciach tautomerycznych przedstawionych na schemacie II.

PL 216 572 B1

Termin „związek enaminokarbonylowy” w obrębie niniejszego opisu wynalazku i zastrzeżeń patentowych, obejmuje związek o wzorze I w postaci izomeru E, w postaci izomeru Z, w postaci mieszaniny izomerów E i Z, a także w postaci tautomerycznej przedstawionej na schemacie I i/lub II, przy czym jeśli atom węgla związany bezpośrednio z podstawnikami R¹ i R² jest atomem asymetrycznym, to obejmuje także związek o wzorze I w postaci enancjomeru R, w postaci enancjomeru S, w postaci mieszaniny enancjomerów R i S wzbogaconej w enancjomer R, lub w postaci mieszaniny enancjomerów R i S wzbogaconej w enancjomer S.

Termin „związek modyfikujący smak” w obrębie niniejszego opisu wynalazku i zastrzeżeń patentowych, oznacza związek o wzorze I, który charakteryzuje się właściwością modyfikowania wrażenia słodkości przy podaniu doustnym, w szczególności właściwością nadawania lub potęgowania słodkiego smaku albo właściwością inhibicji słodkiego smaku substancji i/lub produktów cechujących się słodkim smakiem, lub mieszanin substancji i/lub produktów cechujących się słodkim smakiem.

Związki enaminokarbonylowe zazwyczaj otrzymuje się ze związków 1,3-dikarbonylowych i odpowiednich amin (J. V. Greenhill, J. Chem. Soc. Rev., 6, 1977,277-294).

Związki enaminokarbonylowe, takie jak enaminobutyrolaktony (związki o wzorze I, w którym X oznacza O) można otrzymać kilkoma znanymi metodami. Na przykład, znana jest metoda otrzymywania 3-dimetyloaminometylenodihydrofuran-2-onu przez kondensację 4-butyrolaktonu z dimetyloacetalem dimetyloformamidu (DMA-DMF), a następnie transaminowaniu otrzymanego enaminolaktonu z użyciem odpowiedniej wolnej aminy pierwszorzędowej (N. B. Marczenko i współpr., Khim. Geterotsikl. Soedin., 1982, 1, 68-71). Ponadto, 3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on można otrzymać przez kondensację benzyloaminy i 2-okso-cyklopentanokarbaldehydu (A. Missoum i współpr., Synth. Commun., 27(3), 1997, 453-466). Według innej znanej metody, kondensuje się 4-butyrolakton z mrówczanem metylu lub etylu w obecności jednego równoważnika wodorku sodu. W pierwszym etapie otrzymuje się sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu, którą w drugim etapem kondensuje się z aminą pierwszorzędową w postaci soli addycyjnej, w obecności metanolu jako rozpuszczalnika (P. Krajewski i współpr., Synth. Commun., 34(20), 2004, 3737-3742).

Związki enaminokarbonylowe, takie jak enaminocyklopentanony (związki o wzorze I, w którym X oznacza CH2) otrzymuje się metodą z użyciem DMA-DMF, kondensując cyklopentanon z DMA-DMF, po czym otrzymany 2-dimetyloaminometylenocyklopentanon poddaje się transaminowaniu stosując odpowiednią wolną aminę. Enaminocyklopentanony otrzymuje się także w reakcji cykloheks-2-enonu z azydkami alkilowymi w obecności kwasu Lewisa (D. Srinivassa Reddy i współpr., Org. Lett., 5(21) 2003, 3899-3903).

W jednej z realizacji, związki o wzorze I, w którym X oznacza O, Y oznacza N oraz każdy spo1 2 1 2 śród R¹ i R² oznacza wodór, albo Y oznacza CH oraz jeden spośród R¹ i R² jest wybrany z grupy 12 obejmującej wodór i C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, otrzymuje się w reakcji przedstawionej na schemacie III.

PL 216 572 B1

W innej realizacji, związki o wzorze I, w którym X oznacza O, Y oznacza N oraz każdy spośród 1 2 1 2

R¹ i R² oznacza wodór, albo Y oznacza CH oraz jeden spośród R¹ i R² jest wybrany z grupy obejmują12 cej wodór i C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, otrzymuje się w reakcji przedstawionej na schemacie IV.

W kolejnej realizacji, związki o wzorze I, w którym X oznacza CH2, Y oznacza CH oraz jeden 1 2 1 2 spośród R¹ i R² jest wybrany z grupy obejmującej wodór i C1-4 alkil a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, otrzymuje się w reakcji przedstawionej na schemacie V.

Wynalazek ilustrują poniższe przykłady, nie ograniczające jego zakresu.

Przykłady

Do otrzymywania związków o wzorze I, w którym X oznacza O, zastosowano procedury według poniższych metod ogólnych A1, A2 i/lub B, natomiast do otrzymania związków o wzorze I, w którym X oznacza CH2, zastosowano procedurę według metody C.

PL 216 572 B1

Celem wytworzenia związków według wynalazku, stosuje się aminy o wzorze H2NC(R¹R²)Ar 12 (gdzie Ar oznacza fenyl lub 3-pirydyl, a R¹ albo R² oznacza H lub C1-4 alkil), lub ewentualnie ich sole 1 2 1 2 addycyjne z kwasami. Jeśli R¹ albo R² oznacza C1-4 alkil, to amina H2NC*(R¹R²)Ar zawiera asymetryczny atom węgla (oznaczony gwiazdką) i może występować w postaci mieszaniny racemicznej, mieszaniny enancjomerów R i S wzbogaconej w enancjomer R, w postaci mieszaniny enancjomerów R i S wzbogaconej w enancjomer S, w postaci enancjomeru R lub w postaci enancjomeru S. W poniższych przykładach stosuje się chiralne handlowo dostępne aminy R albo S o nadmiarze enacjomerycznym ee. 96% (tj. o czystości optycznej ok. 98%). W przykładach porównawczych stosuje się także 12 aminy o wzorze H2NC(R¹R²)Ar w postaci mieszanin racemicznych oraz aminy o wzorach H2NAlkil, H2NAryl.

Sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu. stosowaną jako materiał wyjściowy w metodach A1 i A2, otrzymuje się według następującej procedury. W okrągłodennej litrowej kolbie zaopatrzonej w mieszadło magnetyczne i chłodnicę zwrotną umieszcza się wodorek sodu (0,5 mola, 50% zawiesina w oleju mineralnym) i heksan (500 ml). Do kolby wkrapla się powoli mieszaninę 4-butyrolaktonu (0,5 mola) i mrówczanu alkilu (0,5 mola; alkil stanowi metyl lub etyl). Po wkropleniu 10% objętości mieszaniny, do kolby dodaje się 3 ml alkoholu etylowego w celu zainicjowania reakcji. Mieszaninę reakcyjną utrzymuje się w temperaturze wrzenia przez 2 godziny, następnie chłodzi, sączy się otrzymaną sól sodową, przemywa heksanem i suszy pod zmniejszonym ciśnieniem.

Metoda A1

Sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (50 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej zaopatrzonej w mieszadło magnetyczne i dodaje się 20 ml wody destylowanej w temperaturze pokojowej. Zawartość kolby miesza się do rozpuszczenia przez kilka minut. Następnie dodaje się wolną aminę (55 mmol) i mieszając powoli wkrapla się stężony kwas siarkowy (2 ml) z taką szybkością, aby utrzymywać temperaturę poniżej 30°C. Wytrącony związek enaminokarbonyIowu sączy się, przemywa wodą destylowaną i suszy na powietrzu. Ewentualnie, zamiast wolnej aminy w obecności kwasu siarkowego, stosuje się sól addycyjną aminy z kwasem, korzystnie nieorganicznym, taką jak chlorowodorek aminy.

Metoda A2

Sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (10 mmol) umieszcza się w kolbie okrągłodennej zaopatrzonej w mieszadło magnetyczne i dodaje się 5 ml wody destylowanej w temperaturze pokojowej. Zawartość kolby miesza się do rozpuszczenia przez kilka minut. Następnie dodaje się wolną aminę (11 mmol) i mieszając powoli wkrapla się stężony kwas siarkowy (0,4 ml) z taką szybkością, aby utrzymywać temperaturę poniżej 30°C. Wytrącony związek enaminokarbonyIowy sączy się, przemywa wodą destylowaną i suszy na powietrzu.

Metoda B

3-Dimetyloaminometylenodihydrofuran-2-on (10 mmol) i wolną aminę (10 mmol) umieszcza się w okrągłodennej kolbie zaopatrzonej w mieszadło magnetyczne oraz chłodnicę zwrotną, i ogrzewa się do wrzenia przez 60 minut. Mieszaninę chłodzi się i pozostawia do oddzielenia fazy oleistej, która w trakcie przechowywania ulega zestaleniu. Surowy produkt rozdrabnia się, przemywa się eterem dietylowym i poddaje się krystalizacji z wodnego etanolu.

Metoda C

2-Dimetyloaminometylenocyklopentanon (50 mmol) i wolną aminę (50 mmol) umieszcza się w okrągłodennej kolbie zaopatrzonej w mieszadło magnetyczne i chłodnicę zwrotną, a następnie ogrzewa się do wrzenia przez 60 minut. Mieszaninę chłodzi się i pozostawia do oddzielenia fazy oleistej, która w trakcie przechowywania ulega zestaleniu. Surowy produkt rozdrabnia się, przemywa się eterem dietylowym i poddaje się krystalizacji z wodnego etanolu.

P r z y k ł a d 1

3-Benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (50 mmol) oraz benzyloaminę (55 mmol) i postępując według powyższej metody A1, otrzymuje się 3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on (7,50 g. wydajność 70%) w postaci białego proszku.

Alternatywnie, postępując według powyższej metody B i stosując 3-dimetyloaminometylenodihydrofuran-2-on (10 mmol) oraz benzyloaminę (10 mmol), otrzymuje się 3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on (1,80 g, wydajność 89%) w postaci jasnożółtego proszku.

PL 216 572 B1

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3 25°C, izomer E), δ: 2,65 (t, J=7,6 Hz, 2H, 4-CH2). 4,16 (t, J=7,6 Hz, 2H, 5-CH2), 4,34 (d, J=5,1 Hz, 2H, NCH2), 7,1-7,4 (m, 7H, =CH, NH, fenyl).

P r z y k ł a d 2 (R)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (50 mmol) oraz (R)-1-fenyloetyloaminę (55 mmol) i postępując według powyższej metody A1, otrzymuje się (R)-3-(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (7,70 g, wydajność 71%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C, izomer E), δ: 1,43 (d, J=6,9 Hz, 3H, CH3). 2,67 (t, J=7,5 Hz, 2H, 4-CH2), 4,15 (t, J=7,5 Hz, 2H, 5-CH2), 4,55 (m, 1H, NCH). 7,0-7,5 (m, 7H, =CH, NH, fenyl).

P r z y k ł a d 3 (S)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (50 mmol) oraz (S)-1-fenyloetyloaminę (55 mmol) i postępując według powyższej metody A1, otrzymuje się (S)-3-(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (7,92 g, wydajność 73%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C, izomer E). δ: 1,43 (d, J=6,9 Hz, 3H, CH3), 2,67 (t, J=7,5 Hz, 2H, 4-CH2), 4,15 (t, J=7,5 Hz, 2H, 5-CH2), 4,55 (m, 1H, NCH), 7,0-7,5 (m, 7H, =CH, NH, fenyl).

P r z y k ł a d 4 (R)-3-(1-fenylopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując 3-dimetyloaminometylenodihydrofuran-2-on (10 mmol) oraz (R)-1-fenylopropyloaminę (10 mmol) i postępując według powyższej metody B, otrzymuje się ( R)-3-(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (1,40 g, wydajność 65%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C. izomer E), δ: 0,86 (t. 3H), 1,74-1,82 (m, 2H). 2,70 (bt, 2H), 4,15 (t, 2H), 4,55 (m, 1H, NCH), 4,24 (m, 1H), 7,11-7,34 (m, 7H).

P r z y k ł a d 5 (S)-3-(1-fenylopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując 3-dimetyloaminometylenodihydrofuran-2-on (10 mmol) oraz (S)-1-fenylopropyloaminę (10 mmol) i postępując według powyższej metody B, otrzymuje się (S)-3-(1fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (1,46 g, wydajność 68%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C, izomer E). δ: 0,86 (t, 3H), 1,74-1,82 (m, 2H), 2,70 (bt, 2H), 4,15 (t, 2H), 4,55 (m, 1H, NCH), 4,24 (m, 1H), 7,11-7,34 (m, 7H).

P r z y k ł a d 6

2-Benzyloaminometylenocyklopentanon

Stosując 2-dimetyloaminometylenocyklopentanon (50 mmol) oraz benzyloaminę (50 mmol) i postępując według powyższej metody C, otrzymuje się 2-benzyloaminometylenocyklopentanon (7,4 g. wydajność 70%) w postaci jasno-żółtego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C, mieszanina izomerów E i Z), δ: 1,70-1,80 (m, 2H, CH2. E i Z), 2,03 (t, 2H, CH2, E), 2,15 (t, 2H, CH2, Z), 2,36 (t, 2H, CH2, E), 2,42 (t, 2H, CH2, Z), 4,40 (d, 2H, CH2N, E i Z), 7,14-7,36 (m, 6H, =CH, fenyl, E i Z).

P r z y k ł a d 7 (R)-2-(1-fenyloetylo)aminometylenocyklopentanon

Stosując 2-dimetyloaminometylenocyklopentanon (50 mmol) oraz (R)-1-fenyloetyloaminę (50 mmol) i postępując według powyższej metody C, otrzymuje się (R)-3(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (7,3 g, wydajność 65%) w postaci jasnożółtego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C, mieszanina izomerów E i Z), δ: 1,45 (d, 3H, CH3, E i Z). 1,68-1,82 (m, 2H, CH2, E i Z), 1,97-2,17 (m, 2H, CH2, E i Z), 2,31-2,45 (m, 2H, CH2, E i Z), 4,60 (m, 1H, CHN, E i Z), 7,05-7,42 (m, 7H, =CH, NH, fenyl, E i Z).

P r z y k ł a d 8 (S)-2-(1-fenyloetylo)aminometylenocyklopentanon

PL 216 572 B1

Stosując 2-dimetyloaminometylenocyklopentanon (50 mmol) oraz (S)-1-fenyloetyloaminę (50 mmol) i postępując według powyższej metody C, otrzymuje się ( S)-3-(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (7,7 g, wydajność 69%) w postaci jasnożółtego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C, mieszanina izomerów E i Z), δ: 1,45 (d, 3H, CH3, E i Z), 1,68-1,82 (m, 2H, CH2, E i Z), 1.97-2,17 (m, 2H, CH2, E i Z), 2,31-2-45 (m, 2H, CH2, E i Z), 4,60 (m, 1H, CHN, E i Z). 7,05-7,42 (m, 7H, =CH, NH, fenyl, E i Z).

P r z y k ł a d 9

3-(3-pirydylometylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (10 mmol) oraz 3-pirydylornetyloaminę (10 mmol) i postępując według powyższej metody A2, otrzymuje się 3-(3-pirydylometylo)aminometylenodihydrofuran-2-on (0,71 g, wydajność 35%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C, izomer E), δ: 2,64 (t, J=7,7 Hz, 2H), 4,16 (t. J=7,7 Hz, 2H), 4,37 (d. J=4,7 Hz. 2H), 7,21 (m, 2H), 7,38 (dd, 1H), 7,67 (bd, J=7,9 Hz, 1H), 8,47 (m, 2H).

Przykłady porównawcze

Przykład porównawczy 1 (RS)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (50 mmol) oraz racemiczną (R,S)-1-fenyloetyloaminę (55 mmol) i postępując według powyższej metody A1, otrzymuje się (R,S)-3-(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (7,70 g, wydajność 71%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C, izomer E). δ: 1,43 (d, J=6,9 Hz, 3H, CH3), 2,67 (t, J=7,5 Hz, 2H, 4-CH2), 4,15 (t, J=7,5 Hz, 2H, 5-CH2), 4,55 (m, 1H, NCH). 7,0-7,5 (m, 7H, =CH, NH, fenyl).

Przykład porównawczy 2

3-(2-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (50 mmol) oraz 2-fenyloetyloaminę (55 mmol) i postępując według powyższej metody A1, otrzymuje się 3-(2-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (8,14 g. wydajność 75%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (500 MHz, CD3SOCD3, 30°C, izomer E), δ: 2,61 (bs, 2H, CH2), 2,76 (t, J=7,5 Hz, 2H, 4CH2), 3,37 (m, nakładanie z sygnałem HDO, 2H, NCH2), 4,14 (t, J=7,5 Hz, 2H, 5-CH2), 6,85 (m, 1H, NH), 7,08 (d, J=13,3 Hz, 1H, =CH), 7,17-7,30 (m, 5H, fenyl).

Przykład porównawczy 3

3-(2-chlorobenzylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (10 mmol) oraz 2-chlorobenzyloaminę (11 mmol) i postępując według powyższej metody A2, otrzymuje się 3-(2-chlorobenzyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (1,54 g. wydajność 75%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (500 MHz, CD3SOCD3, 30°C, izomer E). δ: 2,68 (t, J=7,7 Hz, 2H, 4-CH2), 4,17 (t, J=7,7 Hz, 2H, 5-CH2), 4,44 (m, 2H, NCH2), 7,18-7,47 (m, 6H, NH, =CH, protony aromatyczne).

Przykład porównawczy 4

3-(4-chlorobenzylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (10 mmol) oraz 4-chlorobenzyloaminę (11 mmol) i postępując według powyższej metody A2, otrzymuje się 3-(4-chlorobenzyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (1,5 g, 73%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (500 MHz, CD3SOCD3, 30°C, izomer E). δ: 2,65 (t, J=7,5 Hz, 2H, 4-CH2), 4,16 (t, J=7,5 Hz, 2H, 5-CH2), 4,34 (d, J=5,5 Hz, 2H, NCH2), 7,17-7,26 (m, 2H, NH, =CH), 7,25 i 7,41 (AA'BB', 4H, protony aromatyczne).

Przykład porównawczy 5

3-(4-metoksybenzylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (50 mmol) oraz 4-metoksybenzyloaminę (55 mmol) i postępując według powyższej metody A1, otrzymuje się 3-(4-metoksybenzyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (2,9 g, wydajność 28%) w postaci białego proszku.

PL 216 572 B1

Dane spektralne:

¹H NMR (500 MHz, CD3SOCD3, 30°C. izomer E), δ: 2,64 (bt, J=7,1 Hz, 2H, 4-CH2), 3,73 (s, 3H, OCH3), 4,15 (t, J=7,6 Hz, 2H, 5-CH2), 4,26 (d, J=5,0 Hz, 2H, NCH2), 6,90 (d, J=8,6 Hz, 2H, protony aromatyczne), 7,14-7,22 (m, 4H, =CH, NH, protony aromatyczne).

Przykład porównawczy 6

3-(2-pirydylometylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (10 mmol) oraz 2-pirydylometyloaminę (11 mmol) i postępując według powyższej metody A2, otrzymuje się 3-(2-pirydylometylo)aminometylenodihydrofuran-2-on (0,8 g, 39%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H-NMR (500 MHz, CD3SOCD3, 30°C), δ: 2,66 (t. J=7,5 Hz, 2H, 4-CH2), 4,17 (t, J=7,6 Hz, 2-H, 5-CH2), 4,42 (d, J=5,6 Hz, 2H, NCH2), 7,32-7,19 (m, 4H, =CH, NH, dwa protony aromatyczne), 7,78 (td, J=6,2 Hz, 1H, proton aromatyczny), 8,52 (d, J=4,7 Hz, 1H, proton aromatyczny).

Przykład porównawczy 7

3-benzyloaminometylenotetrahydropiran-2-on

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydropiran-2-onu (50 mmol) oraz benzyloaminę (55 mmol) i postępując według powyższej metody A1 otrzymuje się 3-benzyloaminometylenotetrahydropiran-2-on (3,91 g, wydajność 69%) w postaci białego proszku.

Dane spektralne:

¹H NMR (400 MHz, CD3SOCD3, 25°C, izomer E), δ: 1,74 (m, 2H, 5-CH2), 2,20 (td, J=7,6 Hz, 2H, 4-CH2), 4,06 (t, J=5,2 Hz, 2H, 6-CH2), 4,35 (d, J=5,9 Hz, 2H, NCH2), 7,14-7,34 (m, 6H, NH, protony aromatyczne), 7,46 (dt, J=14,0 Hz, J=1,5 Hz, 1H, =CH).

Przykłady porównawcze 8 - 11

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (10 mmol) oraz aminę pierwszorzędową (11 mmol) o wzorze H2NAlkil (gdzie Alkil oznacza metyl, i-propyl, etyl, tert-butyl) i postępując według powyższej metody A2, otrzymuje się następujące związki:

Przykład porównawczy nr	Otrzymany związek furan-2-onowy
8	3-metyloaminometylenodihydrofuran-2-on
9	3-(2-propylo)aminometylenodihydrofuran-2-on
10	3-etyloaminometylenodihydrofuran-2-on
11	3-tert-butyloaminometylenodihydrofuran-2-on

Przykłady porównawcze 12 - 16

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (10 mmol) oraz aminę pierwszorzędową (11 mmol) o wzorze H2NAr (gdzie Ar oznacza fenyl, 2-metylofenyl, 3-nitrofenyl, 4-hydroksyfenyl, 4-metoksyfenyl) i postępując według powyższej metody A2, otrzymuje się następujące związki:

PL 216 572 B1

Przykład porównawczy nr	Otrzymany związek furan-2-onowy
12	fenyloaminometylenodihydrofuran-2-on
13	3-(2-metylofenylo)aminometylenodihydrofuran-2-on
14	3-(3-nitrofenylo)aminometylenodihydrofuran-2-on
15	3-(4-hydroksyfenylo)aminometylenodihydrofuran-2-on
16	3-(4-metoksyfenylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Przykłady porównawcze 17 - 19

Stosując sól sodową 3-hydroksymetylenodihydrofuran-2-onu (10 mmol) oraz aminę pierwszorzędową (11 mmol) o wzorze H2NCH2Aryl (gdzie Aryl oznacza 4-hydroksyfenyl, 2-naftyl, 2-furyl) i postępując według powyższej metody A2, otrzymuje się następujące związki:

Przykład porównawczy nr	Otrzymany związek furan-2-onowy
17	3-(4-hydroksybenzylo)aminometylenodihydrofuran-2-on
18	3-(2-naftylometylo)aminometylenodihydrofuran-2-on
19	3-(2-furylometylo)aminometylenodihydrofuran-2-on

Badania właściwości modyfikowania wrażeń smakowych przez związki enaminokarbonylowe

Związki enaminokarbonylowe przeznaczone do badania właściwości modyfikowania wrażeń smakowych zostały poddane rekrystalizacji z etanolu lub z mieszaniny etanol-woda.

Jakościowe określanie poziomu wrażenia smaku słodkiego. Badane substancje rozpuszczano w 20% mieszaninie etanolu i wody destylowanej (obj./obj.).

Przygotowano trzy roztwory podstawowe zawierające:

- związek z przykładu 1 (3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on, roztwór o stężeniu 4000 ppm - 400 mg w 100 ml 20% etanolu),

- związek z przykładu 2 ((R)-3-(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on, roztwór o stężeniu 4000 ppm - 400 mg w 100 ml 20% etanolu),

- związek z przykładu 6 (2-benzyloaminometylenocyklopentanon, roztwór o stężeniu 4000 ppm - 400 mg w 100 ml 20% etanolu).

Roztwory o niższych stężeniach otrzymywano przez rozcieńczanie, w odpowiedniej proporcji, roztworów podstawowych 20% mieszaniną etanolu i wody destylowanej (obj./obj.).

Badanie stopnia słodkości związków według wynalazku przeprowadzono z udziałem grupy panelowej złożonej z pięciu ochotników - zdrowych mężczyzn - nazywanych dalej panelistami. Wszyscy paneliści zostali poinformowani o konieczności przestrzegania rygorów bezpieczeństwa w trakcie badania związków według wynalazku, w szczególności o unikaniu połykania badanych roztworów. Każdy z panelistów otrzymywał próbkę roztworu o objętości 10 ml podawanej w małej fiolce, łagodnie płukał jamę ustną całą zawartością fiolki przez 20 sekund i następnie wypluwał badany roztwór. Następnie starannie płukał jamę ustną dużą objętością wody destylowanej (co najmniej 150 ml) przez co najmniej 30 sekund. Gdy panelista uznał, że nie czuje już żadnego smaku, mógł przystąpić do badania kolejnego roztworu.

W pierwszym etapie badań paneliści badali jakościowo smak trzech powyższych roztworów podstawowych o zawartości 4000 ppm związku według wynalazku. Paneliści zgodnie stwierdzili, że wszystkie badane roztwory mają intensywnie słodki smak.

PL 216 572 B1

W dodatkowej próbie jakościowej poddano badaniu związki według wynalazku z przykładów 4, 7 i 9, oraz związki z przykładów porównawczych 1 - 19, w postaci roztworów o stężeniu 4000 ppm. Roztwory związków z przykładów 4 i 7 również mają intensywnie słodki smak, natomiast roztwór związku z przykładu 9 (3-(3-pirydylometyloamino)metylenodihydrofuran-2-on) został określony przez panelistów jako znacznie mniej słodki od roztworu 3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-onu (związku z przykładu 1) o tym samym stężeniu, a nadto z istotną domieszką smaku gorzkiego. Roztwory związków z przykładów porównawczych nie mają smaku słodkiego. Wyniki badań zestawiono w poniższej tablicy 1.

Ta b l i c a 1

Związek według wynalazku, (przykład nr)	Wrażenie wywoływania smaku słodkiego ^a,b,c
1	++
2	++
4	++
6	++
7	++
9	+ (gorzkawy)
Przykłady porównawcze 1 - 19	-

^a [ + ] wrażenie smaku słodkiego, ^b [ ++ ] bardzo silne wrażenie smaku słodkiego, ^c [ - ] brak wrażenia smaku słodkiego.

W kolejnym etapie przeprowadzono badania porównawcze poziomu wrażenia smaku słodkiego. Do badania użyto związku z przykładu 1 (3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on). Przedmiotem badania były próbki roztworu podstawowego o stężeniu 4000 ppm, a ponadto próbki roztworów rozcieńczonych o zawartości 2000, 1000, 800 i 500 ppm związku z przykładu 1.

Jako roztwór referencyjny przygotowano 10% roztwór sacharozy (wag./wag.) w 20% etanolu, tj. o zawartości 100000 ppm (wag./wag.) sacharozy.

Osoba prowadząca badanie podawała do badania panelistom próbki roztworów związku o wzorze I oznaczone wygenerowanymi losowo liczbami trzycyfrowymi oraz podawała próbki zawierające referencyjny roztwór sacharozy, celem porównania wrażenia smaku słodkiego z roztworem referencyjnym sacharozy. Każdy z pięciu panelistów otrzymywał losowo do porównania próbki roztworów związku z przykładu 1, dwukrotnie, o zawartościach 4000 ppm, 2000 ppm, 1000 ppm, 800 ppm i 500 ppm. Dla każdego stężenia przeprowadzono zatem 10 prób porównawczych.

Zadaniem każdego z panelistów było stwierdzenie, czy badana próbka jest bardziej słodka, czy mniej słodka od roztworu referencyjnego. Każdy z panelistów wypełniał formularz badania według następujących zasad: jeśli dana próbka była bardziej słodka, to na formularzu wpisywał obok symbolu próbki znak plus [ + ], jeśli była mniej słodka, znak minus [ - ], a w razie wątpliwości wpisywał znak podobieństwa [ = ]. Podobnie jak w badaniu jakościowym, każdy z panelistów otrzymywał próbkę roztworu o objętości 10 ml podawanej w małej fiolce, łagodnie płukał jamę ustną całą zawartością fiolki przez 20 sekund i następnie wypluwał badany roztwór. Następnie starannie płukał jamę ustną dużą objętością wody destylowanej (co najmniej 150 ml) przez co najmniej 30 sekund. Gdy panelista uznał, że nie czuje już żadnego smaku, mógł przystąpić do badania kolejnego roztworu.

Wszyscy paneliści stwierdzili ponad wszelką wątpliwość, że roztwór podstawowy związku z przykładu 1 (o stężeniu 4000 ppm) jest znacznie słodszy od roztworu referencyjnego (10% roztwór sacharozy), co świadczy o tym, że związek ten jest co najmniej 50 razy słodszy od sacharozy.

PL 216 572 B1

Zbiorcze wyniki oznaczeń dla 3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-onu przedstawione są w poniższej tablicy 2. T a b l i c a 2

3-benzyIoaminometylenodihydrofuran-2-on,	Ocena panelowa słodkości badanego roztworu,
zawartość w badanym roztworze, ppm	w porównaniu z roztworem referencyjnym ^a,b,c
	[ + ]	[ = ]	[-]
4000	10
2000	10
1000	8		2
800	2	6	2
500	2	2	6

^a [ + ] oznacza, że badana próbka jest słodsza od roztworu referencyjnego.

^b [ - ] oznacza, że badana próbka jest mniej słodka od roztworu referencyjnego, ^c [ = ] oznacza, że panelista nie był w stanie stwierdzić, która z próbek jest słodsza.

Szacunkowa interpretacja wyników zestawionych w tablicy 2 prowadzi do wniosku, że 3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on jest co najmniej 200 - 250 razy słodszy od sacharozy, opierając się na porównaniu z 10% roztworem sacharozy w 20% etanolu.

Postępując według powyższej procedury, badanie powtórzono dla związku z przykładu 2 ((R)-3-(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on). W przypadku tego związku szacunkowa interpretacja wyników prowadzi do wniosku, że (R)-3-(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on jest co najmniej 200 - 250 razy słodszy od sacharozy, opierając się na porównaniu z 10% roztworem sacharozy w 20% etanolu.

Kolejne procedury badania przeprowadzono dla związku z przykładu 6 (2-benzyloaminometylenocyklopentanon). W przypadku tego związku szacunkowa interpretacja wyników prowadzi do wniosku, że 2-benzyloaminometylenocyklopentanon jest co najmniej 250 razy słodszy od sacharozy, opierając się na porównaniu z 10% roztworem sacharozy w 20% etanolu.

Inhibicja słodkiego smaku

Inhibicję słodkiego smaku słodkich substancji lub ich mieszanin, przez inhibitory słodkiego smaku według wynalazku, badano jakościowo według następującej procedury. Dwie próbki sacharozy, każda o masie 100 mg, rozpuszcza się w 5 ml 20% wodnego etanolu, a następnie do jednego roztworu dodaje się związek z przykładu według wynalazku w ilości 100 mg (związki z przykładów 3, 5 i 8). Następnie porównuje się smak obu roztworów stosując procedurę przedstawioną powyżej, w przypadku jakościowego oznaczania wrażenia smaku słodkiego. Badanie wykazuje, że roztwór sacharozy ze związkiem według wynalazku z przykładu 3, albo ze związkiem z przykładu 5, albo ze związkiem z przykładu 8, jest praktycznie zupełnie niesłodki, w porównaniu z roztworem sacharozy bez związku według wynalazku. Wynik badania świadczy o tym, że badane związki według wynalazku: z przykładu 3, przykładu 5 oraz z przykładu 8, wykazują właściwość inhibicji smaku słodkiego. Badaniu poddano także związki z przykładów porównawczych 1 - 19.

Wyniki badań zestawiono w tablicy 3.

T a b l i c a 3

Związek	Inhibicja smaku słodkiego ^a,b
Przykład 3 według wynalazku	++
Przykład 5 według wynalazku	++
Przykład 8 według wynalazku	++
Przykłady porównawcze 1 - 19	-

^a ++ całkowita inhibicja smaku słodkiego, ^b - brak inhibicji smaku słodkiego.

Przygotowuje się roztwory produktów o słodkim smaku (sacharoza, glukoza, miód pszczeli, glicyna), rozpuszczając 100 mg produktu w 5 ml 20% wodnego etanolu. Dla każdego produktu przygotowuje się dwa roztwory. Do jednego z tych dwóch roztworów dodaje się związek według wynalazku z przyPL 216 572 B1 kładu 3 (100 mg). Następnie porównuje się smak obu roztworów postępując według procedury przedstawionej powyżej, dla jakościowego oznaczania wrażenia smaku słodkiego. Wyniki badań zestawiono w tablicy 4.

Przygotowuje się roztwory handlowo dostępnych słodzików (słodzik „Sweet Top®'” zawierający aspartam i L-leucynę, słodzik „Sweet MagiC®”' zawierający sorbitol, cyklaminian sodu i sacharynian sodu), rozpuszczając 5 mg słodzika w 20 ml 20% wodnego etanolu. Dla każdego słodzika przygotowuje się dwa roztwory. Do jednego z tych dwóch roztworów dodaje się związek według wynalazku z przykładu 3 (5 mg). Następnie porównuje się smak obu roztworów postępując według procedury przedstawionej powyżej, dla jakościowego oznaczania wrażenia smaku słodkiego. Wyniki badań zestawiono w tablicy 4.

Przygotowuje się roztwory związków o słodkim smaku według wynalazku (związek z przykładu 1, 2 i 6), rozpuszczając 5 mg związku według wynalazku w 20 ml 20% wodnego etanolu. Dla każdego związku z przykładu 1, 2 i 6 przygotowuje się dwa roztwory. Do jednego z tych dwóch roztworów dodaje się związek z przykładu 3 według wynalazku (5 mg). Następnie porównuje się smak obu roztworów postępując według procedury przedstawionej powyżej, dla jakościowego oznaczania wrażenia smaku słodkiego. Wyniki badań zestawiono w tablicy 4.

T a b l i c a 4 Inhibicja słodkiego smaku przez (S)-3-(1-fenyIoetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on

Produkt o słodkim smaku (roztwór w 20% etanolu)	Wrażenie smaku słodkiego ^a	Wrażenie smaku słodkiego, po dodaniu związku z przykładu 3^b
sacharoza	++	<<+
glukoza	++	<<+
miód pszczeli	++	<<+
glicyna	++	<<+
handlowy słodzik o nazwie Sweet Top® (zawierający aspartam i-L-leucynę)	++	<<+
handlowy słodzik o nazwie Sweet MagiC® (zawierający sorbitol, cyklaminian sodu i sacharynian sodu)	++	<<+
3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on (związek z przykładu 1)	++	<<+
(R)-3-(1-fenyloetyloamino)metylenodihydrofuran-2-on (związek z przykładu 2)	++	<<+
2-benzyloaminometylenocyklopentanon (związek z przykładu 6)	++	<<+

^a ++ Silne wrażenie słodkiego smaku, ^b <<+ Słabe wrażenie słodkiego smaku lub brak wrażenia słodkiego smaku.

Roztwór sacharozy, glukozy, miodu pszczelego lub glicyny, zawierający dodatek związku z przykładu 3, nie wywiera wrażenia smaku słodkiego, nawet w bardzo słabym stopniu. W przypadku roztworów słodzików, takich jak Sweet Top® albo Sweet MagiC®, których roztwory w podanym wyżej stężeniu są bardzo słodkie, dodatek związku z przykładu 3 skutkuje bardzo znacznym osłabieniem wrażenia smaku słodkiego. Roztwór związku z przykładu 2 z dodatkiem związku z przykładu 3 nie wykazuje smaku słodkiego. Roztwór związku z przykładu 1 z dodatkiem związku z przykładu 3 wykazuje jedynie śladowe wrażenie smaku słodkiego, podobnie jak związku z przykładu 6 z dodatkiem związku z przykładu 3.

Związki o wzorze I według wynalazku, mogą być wykorzystane do wytworzenia produktów o rozmaitej postaci i przeznaczeniu, np. do produktów w postaci proszku, tabletek, syropów, zawiesin, preparatów do ssania i żucia, do modyfikowania smaku produktów żywnościowych, kosmetycznych i farmaceutycznych. Przewidywane jest stosowanie ich oddzielne, ale także w mieszaninach z innymi naturalnymi lub syntetycznymi środkami modyfikującymi smak. Słodziki według wynalazku mogą być stosowane w mieszaninach z innymi znanymi słodzikami, dla poprawienia ich smaku i/lub uzyskania

PL 216 572 B1 efektu synergicznego. Inhibitory słodkiego smaku według wynalazku (które jako indywidualne związki pozbawione są smaku) przeznaczone są do modyfikowania smaku takich produktów, które wykazują smak nadmiernie słodki. Przewidywane jest stosowanie inhibitorów oddzielnie i w mieszaninach z innymi znanymi naturalnymi lub syntetycznymi inhibitorami słodkiego smaku. Mogą również być używane w mieszaninach ze znanymi słodzikami celem poprawienia ich smaku.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Związek enaminokarbonylowy o wzorze I w którym

X oznacza O lub CH2,

Y oznacza N oraz każdy spośród R¹ i R² oznacza wodór,

1 2 1 2 albo Y oznacza CH, jeden spośród R¹ i R² oznacza C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, przy czym jeśli Y oznacza CH, a zarazem R¹ albo R² oznacza C1-4 alkil, to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer R, enancjomer S, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer R, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer S;

w postaci izomeru E, i/lub izomeru Z, i/lub tautomeru.
2. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że X oznacza O lub CH2, Y oznacza CH, jeden 1 2 1 2 spośród R¹ i R² oznacza C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór. który to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer R, enancjomer S, mieszaninę enancjomerów R i S zawierającą co najmniej 90% enancjomeru R, korzystnie co najmniej 95% enancjomeru R, mieszaninę enancjomerów R i S zawierającą co najmniej 90% enancjomeru S, korzystnie co najmniej 95% enancjomeru S;

w postaci izomeru E, i/lub izomeru Z i/lub tautomeru.
3. Związek według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że X oznacza O lub CH2, Y oznacza CH, 1 2 1 2 jeden spośród R¹ i R² jest wybrany z grupy obejmującej metyl i etyl, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór.
4. Związek według zastrz. 3, znamienny tym, że stanowi (R)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.
5. Związek według zastrz. 3, znamienny tym, że stanowi ( S)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.
6. Związek według zastrz. 3, znamienny tym, że stanowi (R)-3-(1-fenyIopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.
7. Związek według zastrz. 3, znamienny tym, że stanowi (S)-3-(1-fenylopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.
8. Związek według zastrz. 3, znamienny tym, że stanowi (R)-2-(1-fenyloetylo)aminometylenocyklopentanon.
9. Związek według zastrz. 3, znamienny tym, że stanowi ( S)-2-(1-fenyloetylo)aminometylenocyklopentanon.
10. Związek według zastrz. 1, znamienny tym, że stanowi 3-(3-pirydylometylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.

PL 216 572 B1
11. Zastosowanie związku enaminokarbonylowego o wzorze I w którym

X oznacza O lub CH2, Y oznacza CH, jeden spośród R¹ i R² jest wybrany z grupy obejmującej

1 2 1 2 wodór i C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, przy czym jeśli R¹ albo R² oznacza C1-4 alkil, to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer R, enancjomer S, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer R, mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer S;

w postaci izomeru E, i/lub izomeru Z i/lub tautomeru;

do modyfikowania smaku produktu i/lub preparatu do przyjmowania doustnego.
12. Zastosowanie według zastrz. 11, znamienne tym, że stosuje się związek o wzorze I, w któ12 rym każdy R¹ i R² oznacza wodór, do nadawania lub potęgowania wrażenia słodkości produktu i/lub preparatu do przyjmowania doustnego.
13. Zastosowanie według zastrz. 12, znamienne tym, że stosuje się związek, którym jest 3-benzyloaminometylenodihydrofuran-2-on.
14. Zastosowanie według zastrz. 12, znamienne tym, że stosuje się związek, którym jest 2-benzyloaminometylenocyklopentanon.
15. Zastosowanie według zastrz. 11, znamienne tym, że stosuje się związek o wzorze I, w któ1 2 1 2 rym jeden spośród R¹ i R² oznacza C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, który to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer R oraz obejmującej mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer R, do nadawania lub potęgowania wrażenia słodkości produktu i/lub preparatu do przyjmowania doustnego.
16. Zastosowanie według zastrz. 15, znamienne tym, że stosuje się związek, którym jest (R)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.
17. Zastosowanie według zastrz. 15, znamienne tym, że stosuje się związek, którym jest (R)-3-(1-fenylopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.
18. Zastosowanie według zastrz. 15, znamienne tym, że stosuje się związek, którym jest (R)-2-(1-fenyloetylo)aminometylenocyklopentanon.
19. Zastosowanie według zastrz. 11, znamienne tym, że stosuje się związek o wzorze I, w któ1 2 1 2 rym jeden spośród R¹ i R² oznacza C1-4 alkil, a pozostały spośród R¹ i R² oznacza wodór, który to związek jest wybrany z grupy obejmującej enancjomer S oraz obejmującej mieszaninę enancjomerów R i S wzbogaconą w enancjomer S, do inhibitowania wrażenia słodkości produktu i/lub preparatu do przyjmowania doustnego.
20. Zastosowanie według zastrz. 19, znamienne tym, że stosuje się związek, którym jest (S)-3-(1-fenyloetylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.
21. Zastosowanie według zastrz. 19, znamienne tym, że stosuje się związek, którym jest (S)-3-(1-fenylopropylo)aminometylenodihydrofuran-2-on.
22. Zastosowanie według zastrz. 19, znamienne tym, że stosuje się związek, którym jest (S)-2-(1-fenyloetylo)aminometylenocyklopentanon.