PL205847B1

PL205847B1 - Sposób bejcowania drewna, wodna bejca drewna, zastosowanie stabilizatora barwnika oraz zastosowanie wodnej bejcy drewna

Info

Publication number: PL205847B1
Application number: PL358303A
Authority: PL
Inventors: Stefan Koller; Peter Scheibli
Original assignee: Ciba Sc Holding Ag
Priority date: 2000-05-11
Filing date: 2001-05-03
Publication date: 2010-06-30
Also published as: RU2280049C2; CA2405196A1; PL358303A1; US20020000011A1; MXPA02010296A; CN1289617C; US6630002B2; HUP0302328A3; AU2001273985B2; WO2001085857A1; AU7398501A; EP1280864A1; JP2003532569A; BR0110649A; CN1440448A; KR100849438B1; CA2405196C; SK17242002A3; ZA200209142B; KR20020094025A

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest sposób bejcowania drewna, wodna bejca drewna, zastosowanie stabilizatora barwnika oraz zastosowanie wodnej bejcy drewna. W szczególności, przedmiotem wynalazku jest sposób obejmujący obróbkę niebejcowanego drewna wodnym preparatem, zawierającym barwnik oraz stabilizator barwnika.

Bejcowane drewna lub barwniki stosowane do drewna często wykazują niepożądane wybielanie lub zmiany odcienia w wyniku działania światła i/lub ciepła. Ponadto bejcowane drewna często wykazują nierównomierność barwy.

Zastosowanie bejc drewna zawierających rozpuszczalnik do fotochemicznej i cieplnej stabilizacji (niebejcowanego) materiału drewnianego jest znane np. z EP-A-0 943 665.

EP-A-0 479 075 ujawnia obróbkę drewna bejcą drewna, zawierającą barwnik, rozpuszczalnik i stabilizator.

Istnieje nadal zapotrzebowanie na lepszą ochronę bejcowanego drewna przed światłem i wydzielaniem się ciepła oraz na sposób, który zapewnia równomierne wnikanie w drewno i stosuje bejce drewna o niskiej zawartości rozpuszczalnika lub bez rozpuszczalnika.

Celem wynalazku jest opracowanie sposobu pozwalającego na uzyskanie bejcowanego drewna o zadowalających właściwościach, a zwłaszcza bejcowanego drewna spełniającego wymagania w odniesieniu do przenikania, ś wiatł otrwał o ści i odpornoś ci cieplnej.

Według wynalazku, sposób bejcowania drewna, obejmujący obróbkę niebejcowanego drewna wodnym preparatem, zawierającym a) przynajmniej jeden barwnik oraz b) przynajmniej jeden stabilizator barwnika, charakteryzuje się tym, że stosuje się wodny preparat zawierający jako stabilizator barwnika związek o wzorze (I) lub (II)

w których G1 oraz G2, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają C1-C4alkil albo razem oznaczają pentametylen, Z1 oraz Z2 oznaczają metyl albo Z1 oraz Z2 tworzą człon mostkowy, który jest niepodstawiony lub podstawiony rodnikiem estrowym, eterowym, hydroksylowym, okso, cyjanohydrynowym, amidowym, aminowym, karboksylowym lub uretanowym, E oznacza oksyl lub hydroksyl, a X oznacza anion nieorganiczny lub organiczny, zaś ogólna liczba kationów h odpowiada ogólnej liczbie anionów j.

Korzystnie, jako stabilizator barwnika stosuje się 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydynę, o wzorze

Korzystnie, stosowanymi barwnikami są barwniki kwasowe, barwniki kationowe, barwniki reaktywne lub barwniki metalokompleksowe.

Korzystnie, stosowanymi barwnikami są barwniki wybrane z grupy obejmującej wzory

PL 205 847 B1

HO,S

CH_OCH

NH-CH

NH-CH₂CH₂CH₂-N(CH₃).

PL 205 847 B1

NH-CO-HN

SO,H

SO,H (41),

NH-CH„CH„-O-CH„CH„-OH ·₂ ~ ·₂~· ·₂ yy so₃h so so so₃h so

SO₃H

PL 205 847 B1

SO,H

HO,S

SO,H

HO,S'

SOoH

HO,S

HO_qS'

CO-NH-CH„CH

SO

CH

CH (45),

PL 205 847 B1

νη₂ (51)

PL 205 847 B1

Korzystnie, sposób obejmuje najpierw bejcowanie drewna, a następnie obróbkę stabilizatorem barwnika o wzorze (I) lub (II)

w których G1 oraz G2, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają C1-C4alkil albo razem oznaczają pentametylen, Z1 oraz Z2 oznaczają metyl albo oraz Z2 tworzą człon mostkowy, który jest niepodstawiony lub podstawiony rodnikiem estrowym, eterowym, hydroksylowym, okso, cyjanohydrynowym, amidowym, aminowym, karboksylowym lub uretanowym, E oznacza oksyl lub hydroksyl, a X oznacza anion nieorganiczny lub organiczny, zaś ogólna liczba kationów h odpowiada ogólnej liczbie anionów j.

Według wynalazku, wodna bejca drewna, zawierająca przynajmniej jeden barwnik oraz przynajmniej jeden stabilizator barwnika, charakteryzuje się tym, że jako stabilizator barwnika zawiera związek o wzorze (I) lub (II)

PL 205 847 B1

Korzystnie, wodna bejca zawiera barwniki wybrane z grupy obejmującej wzory 1-53, określone powyżej.

Według wynalazku, stabilizator barwnika o wzorze (I) lub (II)

w których G1 oraz G2, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają C1-C4alkil albo razem oznaczają pentametylen, Z1 oraz Z2 oznaczają metyl albo Z1 oraz Z2 tworzą człon mostkowy, który jest niepodstawiony lub podstawiony rodnikiem estrowym, eterowym, hydroksylowym, okso, cyjanohydrynowym, amidowym, aminowym, karboksylowym lub uretanowym, E oznacza oksyl lub hydroksyl, a X oznacza anion nieorganiczny lub organiczny, zaś ogólna liczba kationów h odpowiada ogólnej liczbie anionów j, stosuje się do fotochemicznej i cieplnej stabilizacji bejcowanego drewna.

Korzystnie, drewno jest bejcowane przez co najmniej jeden barwnik wybrany z grupy obejmującej wzory 1-53, określone powyżej.

Według wynalazku, wodną bejcę drewna, określoną powyżej, stosuje się do bejcowania drewna.

Nieoczekiwanie stwierdzono, że stosując specyficzne, powyżej określone bejce drewna, można uzyskiwać dobre wnikanie i bardzo dobrą stabilizację bejcowanego drewna.

Korzystne są stabilizatory barwników o ogólnych wzorach (I) oraz (II), w których Z1 oraz Z2 oznaczają metyl lub człon mostkowy zawierający od 1 do 200 atomów węgla i od 0 do 60 atomów tlenu i/lub atomów azotu.

X oznacza np. fosforan, węglan, wodorowęglan, azotan, chlorek, bromek, wodorosiarczyn, siarczan, wodorosiarczan, siarczan, boran, karboksylan, alkilosulfonian, arylosulfonian lub fosfonian, np. dietylenotriaminopentametylenofosfonian. X jako karboksylan oznacza zwłaszcza mrówczan, octan, benzoesan, cytrynian, szczawian, winian, akrylan, poliakrylan, fumaran, maleinian, itakonian, glikolan, glukonian, jabłczan, migdalan, tyglinian, askorbinian, polimetakrylan, nitrylotrioctan, hydroksyetyloetylenodiaminotrioctan, etylenodiaminotetraoctan lub dietylenotilaminopentaoctan.

Korzystnie X oznacza chlorek, wodorosiarczyn, wodorosiarczan, siarczan, fosforan, azotan, askorbinian, octan, cytrynian, etylenodiaminotetraoctan lub dietylenotriaminopentaoctan; szczególnie korzystnie X oznacza wodorosiarczan lub cytrynian.

Korzystnie h oraz j oznaczają od 1 do 5.

Jako człon mostkowy Z1 oraz Z2 korzystnie zawierają 2 lub 3 atomy węgla albo 1 lub 2 atomy węgla i atom azotu lub tlenu, które wraz z rodnikiem o ogólnych wzorach (I) lub (II) tworzą 5-członowy lub 6-członowy pierścień heterocykliczny, który może być dalej podstawiony. Podstawniki Z1 oraz Z2 mogą również zawierać rodniki sterycznie przeszkodzonych amin. Korzystne są związki o ogólnych

PL 205 847 B1 wzorach (I) oraz (II), zawierające od 1 do 4, zwłaszcza 1 lub 2 rodniki przeszkodzonych sterycznie amin z przeszkodami przestrzennymi lub rodniki amoniowe przeszkodzone sterycznie. Jako aryl należy przyjąć np. C6-C12aryl, zwłaszcza fenyl lub naftyl, a w szczególności fenyl.

Stabilizatory barwników można stosować indywidualnie albo w postaci ich mieszanin.

Jako alkil należy przyjąć np. C1-C18alkil, taki jak metyl, etyl, n-propyl, izopropyl, n-butyl, izobutyl, sec-butyl, tert-butyl, pentyl, heksyl, heptyl, oktyl, nonyl, decyl, undecyl, dodecyl, tridecyl, tetradecyl, pentadecyl, heksadecyl, heptadecyl lub oktadecyl.

Jako alkilen należy przyjąć np. metylen, 1,2-etylen, 1,1-etylen, 1,3-propylen, 1,2-propylen, 1,1-propylen, 2,2-propylen, 1,4-butylen, 1,3-butylen, 1,2-butylen, 1,1-butylen, 2,2-butylen, 2,3-butylen lub

-C5H ^C6^H12^{-, -C}7^H14^{-, -C}8^H16^{-, -C}9^H18^{-, -C}10^H20^{-, -C}11^H22^{-, -C}12^H24^{-, -C}13^H26^{-, -C}14^H28^{-, -C}15^H30^-,

10

-C16H32-, -C17H34- oraz -C-18H36-.

Jako cykloalkil lub cykloalkoksyl należy przyjąć np. C5-C12cykloalkil lub C5-C12cykloalkoksyl, taki jak cyklopentyl, cykloheksyl, cykloheptyl, cyklooktyl, cyklononyl, cyklodecyl, cykloundecyl lub cyklododecyl, cyklopentyloksyl, cykloheptyloksyl, cyklodecyloksyl lub cyklododecyloksyl.

Jako cykloalkenyl należy przyjąć np. C5-C12cykloalkenyl, taki jak cyklopentenyl, cykloheksenyl, cykloheptenyl, cyklooktenyl lub cyklononenyl.

Aryloalkil i aryloalkoksyl korzystnie oznaczają fenyloalkil lub fenyloalkoksyl, taki jak benzyl, benzyloksyl, α-metylobenzyl, α-metylobenzyloksyl, kumyl lub kumyloksyl.

Rodnikami alkenylowymi są np. C2-C18alkenyl, zwłaszcza allil.

Rodnikami alkinylowymi są np. C2-C12alkinyl, zwłaszcza propargil.

Acyl stanowi np. rodnik R(C=O)-, w którym R oznacza rodnik alifatyczny lub aromatyczny.

Rodnik alifatyczny lub aromatyczny stanowi np. alifatyczny lub aromatyczny węglowodór C1-C30; np. aryl, alkil, cykloalkil, alkenyl, cykloalkenyl, bicykloalkil, bicykloalkenyl oraz mieszaninę tych rodników.

Przykładami acylu są C2-C12alkanoil, C3-C12alkenoil i benzoil. Przykładami alkanoilu są formyl, propionyl, butyryl, pentanoil, oktanoil, a zwłaszcza acetyl. Alkenoil korzystnie oznacza akryloil lub metakryloil.

Podstawniki alkilowe mogą być liniowe lub rozgałęzione. Przykładami C1-C6alkilu są metyl, etyl, n-propyl, izopropyl, n-butyl, izobutyl, sec-butyl, tert-butyl, pentyl i heksyl.

Przykładami C2-C4alkenylu są etenyl, propenyl i butenyl.

Przykładami C1-C4alkilu, który jest rozdzielany jednym lub dwoma atomami tlenu, są -CH2-O-CH3, -CH2-CH2-O-CH3, -CH2-CH2-O-CH2-CH3, -CH2-O-CH2-CH2-O-CH3 oraz -CH2-O-CH2-O-CH3.

Korzystne są stabilizatory barwników wybrane spośród związków od A do EE oraz od A* do EE*

PL 205 847 B1

w których E oznacza oksyl lub hydroksyl, R oznacza wodór lub metyl, w ogólnych wzorach A oraz A* n oznacza 1 lub 2; jeśli n oznacza 1, to R1 oznacza wodór, C1-C18alkil, C2-C18alkenyl, propargil, glicydyl, C2-C50alkil, który jest niepodstawiony i/lub podstawiony grupami hydroksylowymi w liczbie od jednej do dziesięciu, który może być rozdzielany atomami tlenu w liczbie od jednego do dwudziestu, albo R1 oznacza C1-C4alkil podstawiony karboksylem lub grupą -COOZ, w której Z oznacza wodór, C1-C4alkil lub fenyl, albo w której Z oznacza C1-C4alkil podstawiony grupą -(COO^-)nMⁿ⁺, w której n oznacza liczbę od 1 do 3, a M oznacza jon metalu Z pierwszej, drugiej lub trzeciej grupy uk ładu okresowego pierwiastków, albo oznacza Zn, Cu, Ni lub Co, albo M oznacza grupę Nⁿ⁺(R2)4, w której R2 oznacza C1-C8alkil lub benzyl;

jeśli n oznacza 2, to R1 oznacza C1-C12alkilen, C4-C12alkenylen, ksylilen lub C1-C50alkilen, który jest niepodstawiony lub podstawiony grupami hydroksylowymi w liczbie od jednej do dziesięciu i który może być rozdzielany atomami tlenu w liczbie od jednego do dwudziestu, w ogólnych wzorach B oraz B* m oznacza liczbę od 1 do 4; jeśli m oznacza 1, to R2 oznacza C1-C18alkil, C3-C18alkil rozdzielany przez -COO-, C3-C18alkil podstawiony przez COOH lub COO-, albo R2 oznacza grupę -CH2(OCH2CH2)nOCH3, w której n oznacza liczbę od 1 do 12, albo R12 oznacza C5-C12cykloalkil albo C6-C12aryl, który jest niepodstawiony lub podstawiony C1-C4alkilen w liczbie od jednego do czterech, albo R2 oznacza grupę -NHR3, w której R3 oznacza C1-C18alkil, C5-C12cykloalkil, C6-C12aryl, który jest niepodstawiony lub podstawiony C1-C4alkilen w liczbie od jednego do czterech, albo R2 oznacza grupę -N(R3)2, w której R3 oznacza C1-C18alkil, C5-C12cykloalkil, C6-C12cykloaryl, który jest niepodstawiony lub podstawiony C1-C4alkilem w liczbie od jednego do czterech; jeśli m oznacza 2, to R2 oznacza C1-C12alkilen, C4-C12alkenylen, ksylilen, C2-C12alkilen rozdzielany przez -COO-, C3-C18alkilen podstawiony przez COOH lub COO^-, albo R2 oznacza grupę -CH2(OCH2CH2)nOCH2-, w której n oznacza liczbę od 1 do 12, albo R2 oznacza C5-C12cykloalkilen, C7-C15aryloalkilen lub C6-C12arylen, albo R2 oznacza grupę -NHR4NH-, w której R4 oznacza C2-C18alkilen, C5-C12cykloalkilen, C8-C15aryloalkilen lub C6-C12arylen, albo R2 oznacza grupę -N(R3)R4N(R3)-, w której R3 oraz R4 oznaczają to, co określono wyżej, albo R2 oznacza -CO- lub -NH-CO-NH-; jeśli m oznacza 3, to R2 oznacza C3-C8alkanotriyl lub benzenotriyl; albo jeśli m oznacza 4, to R2 oznacza C5-C8alkanotetrayl lub benzenotetrayl, w ogólnych wzorach C oraz C* R10 oznacza wodór, C1-C18alkil, C5-C12cykloalkil, C7-C15aryloalkil, C2-C18alkanoil, C3-C5alkenoil lub benzoil, x oznacza 1 lub 2; jeśli x oznacza 1, to R11 oznacza wodór, C1-C18alkil, C2-C18alkenyl, propargil, glicydyl, C2-C50alkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony grupami hydroksylowymi w liczbie od jednej do dziesięciu i który może być rozdzielany atomami tlenu

PL 205 847 B1 w liczbie od jednego do dwudziestu, albo R11 oznacza C1-C4alkil, który jest podstawiony karboksylem lub grupą -COOZ, w której Z oznacza wodór, C1-C4alkil lub fenyl, albo w której Z oznacza C1-C4alkil, który jest podstawiony grupą -(COO)nMn⁺, w której n oznacza liczbę od 1 do 3, a M oznacza jon metalu z pierwszej, drugiej lub trzeciej grupy układu okresowego pierwiastków, albo oznacza Zn, Cu, Ni lub Co, albo M oznacza grupę Nⁿ⁺(R2)4, w której R2 oznacza wodór, C1-C8alkil lub benzyl; albo jeśli x oznacza 2, to R11 oznacza C1-C12alkilen, C4-C12alkenylen, ksylilen lub C1-C50alkilen, który jest niepodstawiony lub podstawiony grupami hydroksylowymi w liczbie od jednej do dziesięciu i który może być rozdzielany atomami tlenu w liczbie od jednego do dwudziestu, w ogólnych wzorach D oraz D* R10 oznacza to, co podano wyżej, y oznacza liczbę od 1 do 4, zaś R12 oznacza to samo, co R2, w ogólnych wzorach E oraz E* k oznacza 1 lub 2; jeś li k oznacza 1, to R20 oraz R21, niezależ nie jedno od drugiego, oznaczają C1-C12alkil, C2-C12alkenyl lub C7-C15aryloalkil, albo R20 oznacza wodór, albo R20 oraz R21 razem oznaczają C2-C8alkilen, który może być podstawiony hydroksylem, albo C4-C22acyloksyalkilen; albo jeśli k oznacza 2, to R20 oraz R21 razem oznaczają (-CH2)2C(CH2-)2, w ogólnych wzorach F oraz F* R30 oznacza wodór, C1-C18akil, benzyl, glicydyl lub C2-C6alkoksyalkil, g oznacza 1 lub 2; jeśli g oznacza 1, to R31 oznacza to samo, co R1, gdy n oznacza 1; jeśli g oznacza 2, to R31 oznacza to samo, co R1, gdy n oznacza 2, w ogólnych wzorach G oraz G* Q1 oznacza -NR41 lub -O-, E1 oznacza C1-C3alkilen, albo E1, oznacza grupę -CH2-CH(R42)-O-, w której R42 oznacza wodór, metyl lub fenyl, albo E1 oznacza -(CH2)3-NH-, albo E1 oznacza bezpośrednie wiązanie, R40 oznacza wodór lub C1-C18alkil, R41 oznacza wodór, C1-C18alkil, C5-C12cykloalkil, C7-C15aryloalkil, C6-C10aryl, albo R41 oznacza grupę -CH2-CH(R42)-OH, w której R42 oznacza to, co określono wyżej, w ogólnych wzorach H oraz H* p oznacza 1 lub 2, T4 oznacza to samo, co R11, gdy x oznacza 1 lub 2, M oraz Y, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają metylen lub karbonyl, gdzie M w szczególności oznacza metylen, zaś Y oznacza karbonyl, w przypadku ogólnych wzorów I oraz I* wzory te oznaczają powtarzają ce się strukturalne części polimeru, w których T1 oznacza etylen lub propylen, albo powtarzające się części strukturalne, pochodzące od kopolimeru α-olefiny i akrylanu lub metakrylanu alkilu, q oznacza liczbę od 2 do 100, Q1 oznacza -N(R41)- lub -O-, gdzie R41 oznacza to, co określono wyżej, w ogólnych wzorach J oraz J* r oznacza 1 lub 2, T7 oznacza to samo, co R1, gdy n oznacza 1 lub 2 w ogólnym wzorze A, w ogólnych wzorach L oraz L* u oznacza 1 lub 2, T13 oznacza to samo, co R1, gdy n oznacza 1 lub 2 w ogólnym wzorze A, pod warunkiem, że T13 nie oznacza wodoru, gdy u oznacza 1, w ogólnych wzorach M oraz M* E1 oraz E2 oznaczają -CO- lub -N(E5)-, gdzie E5 oznacza wodór, C1-C12alkil lub C4-C22alkoksykarbonyloalkil, a E1 oraz E2 mają różne znaczenia, E3 oznacza wodór, C-C30alkil, fenyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony chlorem albo C1-C4alkilem, naftyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony chlorem albo C1-C4alkilem, bądź też C7-C12fenyloalkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony C1-C4alkilem, E4 oznacza wodór, C1-C30alkil, fenyl, naftyl lub C7-C12fenyloalkil, albo E3 oraz E4 razem tworzą C4-C17polimetylen, który jest niepodstawiony lub podstawiony rodnikami C1-C4alkilowymi w liczbie od jednego do czterech, zwłaszcza metylem, w ogólnych wzorach O oraz O* R10 oznacza to samo, co R10 w ogólnym wzorze C, w ogólnych wzorach P oraz P* E6 oznacza czterowartościowy rodnik alifatyczny lub aromatyczny, zwłaszcza neopentanotetrayl lub benzenotetrayl, w ogólnych wzorach T oraz T* R51 oznacza wodór, C1-C18alkil, C5-C12cykloalkil lub C6-C10aryl,

R52 oznacza wodór lub C1-C18alkil, albo R51 oraz R52 razem oznaczają C4-C8alkilen, f oznacza 1 lub 2; jeśli f oznacza 1, to R50 oznacza to samo, co R11 w ogólnym wzorze C, gdy x oznacza 1, albo R50 oznacza grupę -(CH2)zCOOR54, w której z oznacza liczbę od 1 do 4, a R54 oznacza wodór lub C1-C18alkil, albo R54 oznacza jon metalu z pierwszej, drugiej lub trzeciej grupy układu okresowego pierwiastków, albo oznacza grupę -N(R55)4, w której R55 oznacza wodór, C1-C12alkil lub benzyl; jeśli f oznacza 2, to R50 oznacza to samo, co R11 w ogólnym wzorze C, gdy x oznacza 2, w ogólnych wzorach U oraz U* R53, R54, R55 oraz R56 niezależnie od siebie oznaczają C1-C4alkil, albo razem tworzą pentametylen, w ogólnych wzorach V oraz V* R57, R58, R59 oraz R60 niezależnie od siebie oznaczają C1-C4alkil, albo razem tworzą pentametylen, w ogólnych wzorach W oraz W* R61, R62, R63 oraz R64 niezależnie od siebie oznaczają C1-C4alkil, albo razem tworzą pentametylen, R65 oznacza C1-C5alkil, zaś M oznacza wodór lub tlen,

PL 205 847 B1 w których to ogólnych wzorach od X do CC oraz od X* do CC* n oznacza 2 lub 3, G1 oznacza wodór, metyl, etyl, butyl lub benzyl, m oznacza liczbę od 1 do 4, x oznacza liczbę od 1 do 4; jeżeli x oznacza 1, to R1 oraz R2, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają C1-C18alkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony grupami hydroksylowymi w liczbie od jednej do pięciu i który może być rozdzielany atomami tlenu w liczbie od jednego do pięciu, albo C5-C12cykloalkil, C7-C15aryloalkil, C6-C10aryl, który jest niepodstawiony lub podstawiony C1-C8alkilem w liczbie od jednego do trzech, albo R1 oznacza wodór, albo R1 oraz R2 razem oznaczają tetrametylen, pentametylen, heksametylen lub 3-oksapentametylen; jeśli x oznacza 2, to R1 oznacza wodór, C1-C8alkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony hydroksylem i może być rozdzielany jednym lub dwoma atomami tlenu, R2 oznacza C2-C18alkilen, który jest niepodstawiony lub podstawiony grupami hydroksylowymi w liczbie od jednej do pięciu i może być rozdzielany atomami tlenu w liczbie od jednego do pięciu, o-, m- lub p-fenylen, który jest niepodstawiony lub podstawiony jednym lub dwoma C1-C4alkilami, albo R2 oznacza grupę -(CH2)kO[(CH2)kO]h(CH2)k-, w której k oznacza liczbę od 2 do 4, zaś h oznacza liczbę od 1 do 40, albo R1 oraz R2 razem, wraz z dwoma atomami N, do których są one przyłączone, tworzą piperazyno-1,4-diil; jeśli x oznacza 3, to R1 oznacza wodór, a R2 oznacza C4-C8alkilen rozdzielany atomem azotu; jeśli x oznacza 4, to R1 oznacza wodór, R2 oznacza C6-C12alkilen rozdzielany dwoma atomami azotu, R3 oznacza wodór, C1-C8alkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony hydroksylem i może być rozdzielany jednym lub dwoma atomami tlenu, p oznacza 2 lub 3, zaś Q oznacza sól metalu alkalicznego, amonu lub N⁺(G1)4, gdzie G1 oznacza to, co określono wyżej, oraz w ogólnych wzorach DD oraz DD* m oznacza 2 lub 3; jeśli m oznacza 2, to G oznacza grupę -(CH2CHR-O)rCH2CHR-, w której r oznacza liczbę od 0 do 3, zaś R oznacza wodór lub metyl; a jeśli m oznacza 3, to G oznacza gliceryl, w ogólnych wzorach EE oraz EE* G2 oznacza -CN, -CONH2 lub -COOG3, gdzie G3 oznacza wodór, C1-C18alkil lub fenyl, X oznacza anion nieorganiczny lub organiczny, przy czym ogólna liczba kationów h odpowiada ogólnej liczbie anionów j;

oraz w których to ogólnych wzorach od III do IIIc A11 oznacza OR101 lub NR111R112, R101 oznacza C2-C4alkenyl, propargil, glicydyl, C2-C6alkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony grupami hydroksylowymi w liczbie od jednej do trzech i może być rozdzielany jednym lub dwoma atomami tlenu, albo R101 oznacza C1-C4alkil, który jest podstawiony karboksylem lub metalem alkalicznym, przez amon lub sole C1-C4alkiloamoniowe, albo R101 oznacza alkil, który jest podstawiony grupą -COOE10, w której E10 oznacza metyl lub etyl, R102 oznacza C3-C5alkil, który jest rozdzielany przez -COO- lub przez -CO-, albo R102 oznacza grupę -CH2(OCH2CH2-O)cOCH3, w której c oznacza liczbę od 1 do 4, albo R102 oznacza grupę -NHR103, w której R103 oznacza C1-C4alkil, a oznacza liczbę od 2 do 4; jeśli a oznacza 2, to T11 oznacza grupę -(CH2CHR100-O)dCH2CHR100-, w której d oznacza 0 lub 1, zaś R100 oznacza wodór lub metyl; jeśli a oznacza 3, to T11 oznacza gliceryl; jeśli a oznacza 4, to T11 oznacza neopentanotetrail; b oznacza 2 lub 3; jeśli b oznacza 2, to G11 oznacza grupę -(CH2CHR100-O)eCH2CHR100-, w której e oznacza liczbę od 0 do 3, zaś R100 oznacza wodór lub metyl; oraz jeśli b oznacza 3, to G11 oznacza gliceryl; R111 oznacza wodór, C1-C4alkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony jedną lub dwiema grupami hydroksylowymi i może być rozdzielany jednym lub dwoma atomami tlenu, R112 oznacza grupę -CH-R-113, w której R113 oznacza to samo, co R111, albo R113 oznacza grupę -NHR114, w której R114 oznacza C1-C4alkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony jedną lub dwiema grupami hydroksylowymi i/lub C1-C4alkoksylem, albo R111 oraz R112 razem oznaczają -CO-CH2CH2-CO-, -CO-CH=CH-CO- lub -(CH2)6-CO, pod warunkiem, że jeśli R113 oznacza C1-C4alkil, to R111 nie oznacza wodoru.

Stabilizatorami barwników ważnymi dla sposobu według wynalazku są związki o ogólnych wzorach A, A*, B, B*, C, C*, D, D*, Q, Q*, R, R*, S lub S*, X, X*, Y, Y*. Z oraz Z*, w których E oznacza oksyl lub hydroksyl, zaś R oznacza wodór, w ogólnych wzorach A oraz A* n oznacza 1 lub 2; jeśli n oznacza 1, to R1 oznacza wodór, C1-C6alkil, C2-C6alkenyl, propargil, glicydyl, C2-C20alkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony grupami hydroksylowymi w liczbie od jednej do pięciu i może być rozdzielany atomami tlenu w liczbie od jednego do dziesięciu, albo R1 oznacza C1-C4alkil, który jest podstawiony karboksylem lub grupą -COOZ, w której Z oznacza wodór lub C1-C4alkil; jeśli n oznacza 2, to oznacza C1-C8alkilen, C4-C8-alkenylen, C2-C20alkilen, który jest niepodstawiony lub podstawiony grupami hydroksylowymi w liczbie od jednej do pięciu i może być rozdzielany atomami tlenu w liczbie od jednego do dziesięciu, w ogólnych wzorach B oraz B* m oznacza 1 lub 2; jeś li m oznacza 1, to R2 oznacza C1-C4alkil, albo R2 oznacza grupę CH2(OCH2CH2)nOCH3, w której n oznacza liczbę od 1 do 12, albo R2 oznacza

PL 205 847 B1 fenyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony grupami metylowymi w liczbie od jednej do trzech, albo R2 oznacza grupę -NHR3, w której R3 oznacza C1-C4alkil lub fenyl, który jest niepodstawiony lub podstawiony jedną lub dwiema grupami metylowymi; jeśli m oznacza 2, to R oznacza C1-C8alkilen, C4-C8alkenylen, albo R2 oznacza grupę -CH2(OCH2CH2)nOCH2-, w której n oznacza liczbę od 1 do 12, R2 oznacza grupę NHR4NH, w której R4 oznacza C2-C6alkil, C8-C15aryloalkilen lub C6-C12arylen, albo R2 oznacza -CO- lub -NHCONH-, w ogólnych wzorach C oraz C* R10 oznacza wodór lub C1-C3alkanoil, x oznacza 1 lub 2; jeśli x oznacza 1, to R11 oznacza wodór, C1-C6alkil lub glicydyl, albo R11 oznacza C1-C4alkil, który jest podstawiony karboksylem albo grupą COOZ, w której Z oznacza wodór lub C1-C4alkil; jeśli x oznacza 2, to R11 oznacza C1-C6alkilem, w ogólnych wzorach D oraz D* R10 oznacza wodór, y oznacza 1 lub 2, zaś R12 oznacza to samo, co podano wyżej dla R2, w ogólnych wzorach Y, Y*, Z oraz Z* x oznacza 1 lub 2; jeśli x oznacza 1, to R1 oraz R2, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają C1-C4alkil, albo R1 oraz R2 razem tworzą tetrametylen lub pentametylen, albo R2 oznacza wodór lub C1-C4alkil podstawiony karboksylem; jeśli x oznacza 2, to R1 oznacza wodór albo C1-C4alkil podstawiony hydroksylem, R2 oznacza C2-C6alkilen, zaś R3 oznacza to, co określono wyżej.

Szczególnie ważnymi dla sposobu według wynalazku stabilizatorami barwników są związki o ogólnych wzorach A, A*, B, B*, C, C*, D, D*, Q, Q*, R oraz R*, w których E oznacza oksyl lub hydroksyl, zaś R oznacza wodór, w ogólnych wzorach A oraz A* h oznacza 1, R1 oznacza wodór, C1-C4alkil, glicydyl, C2-C4alkil, który jest niepodstawiony lub podstawiony jedną lub dwiema grupami hydroksylowymi i może być rozdzielany jednym lub dwoma atomami tlenu, albo oznacza C1-C4alkil, który jest podstawiony grupą -COOZ, w której Z oznacza wodór lub C1-C4alkil, w ogólnych wzorach B oraz B* m oznacza 1 lub 2, R2 oznacza C1-C4alkil, albo R2 oznacza grupę CH2(OCH2CH2)nOCH3, w której n oznacza liczbę od 1 do 4; jeśli m oznacza 2, to R oznacza C1-C8alkilen, w ogólnych wzorach C oraz C* R10 oznacza wodór lub C1-C2alkanoil, x oznacza 1 lub 2; jeśli x oznacza 1, to R11 oznacza wodór, C1-C4alkil lub glicydyl, albo R11 oznacza C1-C4alkil, który jest podstawiony grupą -COOZ, w której Z oznacza wodór lub C1-C4alkil; jeśli x oznacza 2, to R11 oznacza C1-C6alkilen, w ogólnych wzorach D oraz D* R10 oznacza wodór, y oznacza 1 lub 2, zaś R12 oznacza to samo, co R2.

Bardzo szczególnie ważnymi dla sposobu według wynalazku stabilizatorami barwników są następujące związki:

(a) sebacynian bis(1-oksy-2,2,6,6-tetrametylopiperydyn-4-ylu);

(b) sebacynian bis(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylopiperydyn-4-ylu);

(c) cytrynian 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetoksypiperydyniowy;

(d) 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetamidopiperydyna;

(e) 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetamidopiperydyna;

(f) wodorosiarczan 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetamidopiperydyniowy;

(g) 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-oksopiperydyna;

(h) 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-oksopiperydyna;

(i) octan 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-oksopiperydyniowy;

(j) 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-metoksypiperydyna;

(k) 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-metoksypiperydyna;

(I) octan 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-metoksypiperydyniowy;

(m) 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetoksypiperydyna;

(n) 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetoksypiperydyna;

(o) 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-propoksypiperydyna;

(p) octan 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-propoksypiperydyniowy;

(q) 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-propoksypiperydyna;

(r) 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-(2-hydroksy-4-oksapentoksy)piperydyna;

(s) octan 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-(2-hydroksy-4-oksapentoksy)piperydyniowy;

(t) 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyna;

(u) 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyna;

PL 205 847 B1 (v) chlorek 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy;

(w) octan 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy;

(x) wodorosiarczan 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy;

(y) cytrynian 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy;

(z) cytrynian bis(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy);

(aa) cytrynian tris(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy);

(bb) etylenodiaminotetraoctan tetra(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo 4-hydroksypiperydyniowy);

(cc) etylenodiaminotetraoctan tetra(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetamidopiperydyniowy);

(dd) etylenodiaminotetraoctan tetra(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-oksopiperydyniowy);

(ee) dietylenotriaminopentaoctan penta(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy);

(ff) dietylenotriaminopentaoctan penta(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetamidopiperydyniowy);

(gg) dietylenotriaminopentaoctan penta(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-oksopiperydyniowy);

(hh) nitrylotrioctan tri(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy);

(ii) nitrylotrioctan tri(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetamidopiperydyniowy);

(jj) nitrylotrioctan tri(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-oksopiperydyniowy);

(kk) dietylenotriaminopentametylenofosfonian penta(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy);

(II) dietylenotriaminopentametylenofosfonian penta(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetamidopiperydyniowy);

(mm) dietylenotriaminopentametylenofosfonian penta(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-oksopiperydyniowy).

Korzystnymi stabilizatorami barwników w sposobie według wynalazku są związki: 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyna; 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyna; chlorek 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy; octan 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy; wodorosiarczan 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy; cytrynian 1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy; cytrynian bis(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy; cytrynian tris(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy; etylenodiaminotetraoctan tetra(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy); etylenodiaminotetraoctan tetra(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetamidopiperydyniowy); etylenodiaminotetraoctan tetra(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-oksopiperydyniowy); dietylenotriaminopentaoctan penta(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyniowy); dietylenotriaminopentaoctan penta(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-acetamidopiperydyniowy) oraz dietylenotriaminopentaoctan penta(1-hydroksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-oksopiperydyniowy).

Stabilizatorem barwników, który szczególnie korzystnie stosuje się w sposobie według wynalazku, jest związek: 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydyna o wzorze

Podane wyżej związki, stosowane jako stabilizatory barwników, oraz ich wytwarzanie są znane np. z EP-A-0 943 665.

Stabilizatory barwników o ogólnym wzorze (I) lub (II) stosuje się zwykle w ilości od 1 do 10% wagowych, korzystnie od 2 do 6% wagowych, w odniesieniu do masy drewna poddawanego obróbce.

Barwnikami, które nadają się do stosowania w sposobie według wynalazku, do bejcowania drewna, są wszystkie barwniki zwykle stosowane do bejcowania drewna. W szczególności do stosowania w sposobie według wynalazku nadają się barwniki kwasowe, a także barwniki kationowe, barwniki reaktywne oraz barwniki metalokompleksowe.

Barwniki kwasowe są to np. barwniki opisane w Color Index, 3. wydanie (3. wydanie poprawione, 1987, obejmujące dodatki i poprawki do nr 85), w rozdziale „Acid Dyes” (barwniki kwasowe). Barwniki anionowe, które można stosować, mogą należeć do bardzo różnorodnych klas barwników i mogą

PL 205 847 B1 zawierać jedną lub więcej grup kwasu sulfonowego. Przykładami ich są barwniki trifenylometanowe, zawierające przynajmniej dwie grupy kwasu sulfonowego, barwniki monoazowe i disazowe nie zawierające ciężkich metali, z których każdy zawiera jedną lub więcej grup kwasu sulfonowego, oraz barwniki monoazowe, disazowe, azometynowe i formazanowe zawierające ciężkie metale, mianowicie zawierające miedź, chrom, nikiel lub kobalt, zwłaszcza barwniki metalizowane, które zawierają dwie cząsteczki barwnika azowego lub jedną cząsteczkę barwnika azowego i jedną cząsteczkę barwnika azometynowego przyłączone do atomu metalu, w szczególności takie, które zawierają barwniki monoazowe i/lub disazowe i/lub azometynowe jako ligandy oraz jon chromu lub kobaltu jako atom centralny, a także barwniki antrachinonowe, zwłaszcza kwasy 1-amino-4-aryloaminoantrachinono-2-sulfonowe oraz kwasy 1,4-diaryloamino- lub 1-cykloalkiloamino-4-aryloaminoantrachinonosulfonowe.

Przykładami kationowych barwników są barwniki, które opisano w Color Index, 3. wydanie (3. wydanie poprawione, 1987, obejmujące dodatki i poprawki do nr 85), w rozdziale „Basic Dyes” (barwniki zasadowe). Barwniki kationowe, które można stosować, mogą należeć do bardzo różnorodnych klas barwników. W szczególności w sposobie według wynalazku stosuje się kationowe barwniki monoazowe, antrachinonowe i oksazynowe.

Za barwniki metalokompleksowe należy uważać np. barwniki kwasowe zawierające metal, opisane wyżej wśród barwników kwasowych, a także barwniki metalokompleksowe 1:1 lub 1:2, które nie zawierają grup powiększających rozpuszczalność w wodzie, a w szczególności nie zawierają grup sulfonowych. Wśród barwników metalokompleksowych szczególnie ważne są barwniki, będące kompleksami miedzi i kobaltu azowymi, oksymu chinonu i hydroksyantrachinonu.

Barwniki reaktywne oznaczają np. barwniki opisane w Color Index, 3-cie wydanie (3-cie wydanie poprawione, 1987, obejmujące dodatki i poprawki do nr 85), w rozdziale „Reactive Dyes” (barwniki reaktywne).

Przykładami barwników reaktywnych są barwniki z grupy barwników monoazowych, disazowych, poliazowych, azowych metalokompleksowych, antrachinonowych, ftalocyjaninowych, formazanowych i dioksazynowych, które zawierają przynajmniej jedną grupę reaktywną.

Za reaktywne grupy należy uważać rodniki, które są reaktywne w odniesieniu do włókien i które są zdolne do reakcji z hydroksylowymi grupami celulozy, grupami aminowymi, karboksylowymi, hydroksylowymi i merkaptanowymi wełny lub jedwabiu, albo z grupami aminowymi lub w razie potrzeby karboksylowymi syntetycznych poliamidów z utworzeniem kowalencyjnych wiązań chemicznych. Reaktywne grupy są zwykle przyłączone do rodnika barwnika bezpośrednio lub przez fragment mostkowy. Odpowiednie reaktywne grupy oznaczają np. takie grupy, które zawierają przynajmniej jeden podstawnik, który można odłączyć od rodnika alifatycznego, aromatycznego lub heterocyklicznego, albo takie, w których rodniki zawierają rodnik nadający się do reakcji z materiałem włóknistym, np. rodnik halogenotriazynylowy, halogenopirymidynylowy lub winylowy.

W sposobie według wynalazku szczególnie korzystne są znane barwniki o wyżej podanych wzorach (1) do (53).

W sposobie według wynalazku bardzo szczególnie korzystne są barwniki o wzorach (1), (2), (3), (8), (12), (26), (27), (28), (29), (30), (31), (34), (42), (46), (48), (49), (50), (51), (52) oraz (53).

Wodna bejca drewna, według wynalazku, może zawierać również dalsze dodatki, np. środki pochłaniające promieniowanie nadfioletowe, środki grzybobójcze lub środki owadobójcze. Przykładami środków pochłaniających promieniowanie nadfioletowe są środki pochłaniające promieniowanie nadfioletowe z grupy benzotriazolu, 2-hydroksybenzofenonu, 2-hydroksy-1,3,5-triazyny i oksanilidu. Przykładami środków grzybobójczych są 1-chloronaftalen i pentachlorofenol. Przykładami środków owadobójczych są DDT, cypermetryna, propikonazol i paration.

Bejca drewna może ponadto zawierać organiczne rozpuszczalniki, zwłaszcza glikole, poliglikole, ketony lub etery glikolowe, a zwłaszcza alkohole.

Za drewno, które można bejcować i poddawać działaniu stabilizatora barwnika o wzorze (I) lub (II), należy uważać zwłaszcza profile drewniane o rozległych powierzchniach, np. drewniane grube deski, sklejki i płyty wiórowe, które mogą być fornirowanymi, wycinanymi przedmiotami drewnianymi oraz przycinanymi częściami drewnianymi, klejonymi lub łączonymi na gwoździe lub śruby, np. meble, ale również drewno w mocno rozdrobnionej postaci, np. drewniane wióry lub trociny. Dla sposobu według wynalazku nadają się także cienkie drewniane deski, które wytwarza się przez ciągłe struganie pni drzewnych i które łączy się razem, np. skleja, dopiero po bejcowaniu, aby uzyskać grubsze deski lub przedmioty obrabiane.

PL 205 847 B1

Obróbkę drewna, które ma być bejcowane, można prowadzić np. najpierw przez bejcowanie drewna barwnikiem, ewentualnie suszenie go, a następnie poddanie działaniu stabilizatora barwnika o ogólnym wzorze (I) lub (II), albo przez działanie na drewno, które ma być bejcowane, bezpośrednio bejcą drewna, zawierającą barwnik i stabilizator barwnika o ogólnym wzorze (I) lub (II).

Obróbkę bejcowanego drewna stabilizatorem barwnika o ogólnym wzorze (I) lub (II) można prowadzić np. przez działanie na bejcowane i ewentualnie wysuszone drewno wodnym preparatem stabilizatora barwnika o ogólnym wzorze (I) lub (II), albo przez wprowadzanie do tego stabilizatora barwnika o ogólnym wzorze (I) lub (II) do dostępnego w handlu lakieru nitrocelulozowego, którym następnie powleka się bejcowane i ewentualnie wysuszone drewno.

W zależ noś ci od charakteru i rodzaju drewna oraz czasów kontaktu z bejcami drewna, zawierającymi stabilizator barwnika albo stabilizator barwnika i barwnik, barwnik może zalegać bezpośrednio na powierzchni drewnianego materiału, albo może korzystnie przenikać głębiej do wnętrza drewna.

Bejcę drewna według wynalazku nakłada się na drewno z zastosowaniem zwykle stosowanych sposobów, np. przez zanurzanie drewna w kąpieli bejcy drewna, przez malowanie pędzlem, natryskiwanie lub nakładanie nożem. Czas poddawania działaniu może tu wynosić do kilku godzin, a temperatura kąpieli bejcy drewna może zwykle zawierać się między 20 i około 110°C. Po zakończeniu obróbki drewniane przedmioty zazwyczaj suszy się na powietrzu w pokojowej temperaturze. Poddane obróbce drewno można jednak suszyć również w temperaturach podwyższonych aż do około 100°C, np. w konwekcyjnej szafie suszarniczej.

Bejcę drewna według wynalazku można stosować do obróbki wszystkich zwykle używanych rodzajów drewna, np. sosnowego, świerkowego, jodłowego, dębowego, jesionowego, bukowego, klonowego, z orzecha włoskiego, z gruszy, z drzewa wschodnio-indyjskiego (Testonia grandis), mahoniowego, kasztanowego, brzozowego, modrzewiowego, leszczynowego, limonowego (Citrus aurantifolia), wierzbowego, topolowego, wiązowego, ze szkockiej sosny, platanu, drzewa zachodnioafrykańskiego obeche (Triplochiton scleroxylon) lub osiki.

Niżej przedstawione przykłady służą do zilustrowania wynalazku. Jeśli nie zaznaczono inaczej, to części oznaczają części wagowe i procenty oznaczają procenty wagowe. Temperatury podaje się w stopniach Celsjusza. Zależność między częściami wagowymi i częściami objętościowymi jest taka sama, jak między gramami i centymetrami sześciennymi.

P R Z Y K Ł A D 1:

₃

Do naczynia ciśnieniowego o pojemności 100 cm³ farbiarki ciśnieniowej załadowuje się roztwór, ₃ zawierający 80 cm³ wody (doprowadzonej do wartości pH między 6,5 i 7,0) i 0,08 g barwnika o wzorze

Do tego dodaje się 4,0 g cienkiej deski „obeche” o grubości 0,8 mm. Naczynie zamyka się szczelnie i ogrzewa do 110°C. Po wymieszaniu przez 4 godziny w tej temperaturze zawartość naczynia chłodzi się i zabejcowany kawałek drewna przemywa się zimną wodą i suszy.

₃

Na ten zabejcowany i wysuszony kawałek drewna nakłada się wodny roztwór 20,0 g/dm³ stabi-

PL 205 847 B1 z zastosowaniem noż owego urz ą dzenia do powlekania (głębokość rowka 24 μ m) i suszy. Powoduje to równomierne czerwone wybarwienie z całkowitym przenikaniem na przekroju i bardzo dobrą światłotrwałością.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób bejcowania drewna, obejmujący obróbkę niebejcowanego drewna wodnym preparatem, zawierającym a) przynajmniej jeden barwnik oraz b) przynajmniej jeden stabilizator barwnika, znamienny tym, że stosuje się wodny preparat zawierający jako stabilizator barwnika związek o wzo- w których G1 oraz G2, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają C1-C4alkil albo razem oznaczają pentametylen, Z1 oraz Z2 tworzą człon mostkowy, który jest niepodstawiony lub podstawiony rodnikiem estrowym, eterowym, hydroksylowym, okso, cyjanohydrynowym, amidowym, aminowym, karboksylowym lub uretanowym, E oznacza oksyl lub hydroksyl, a X oznacza anion nieorganiczny lub organiczny, zaś ogólna liczba kationów h odpowiada ogólnej liczbie anionów j.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako stabilizator barwnika stosuje się 1-oksy-2,2,6,6-tetrametylo-4-hydroksypiperydynę, o wzorze
3. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że stosowanymi barwnikami są barwniki kwasowe, barwniki kationowe, barwniki reaktywne lub barwniki metalokompleksowe.
4. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że stosowanymi barwnikami są barwniki wybrane z grupy obejmującej wzory

PL 205 847 B1

HO,S

CH_OCH

NH-CH

NH-CH₂CH₂CH₂-N(CH₃).

PL 205 847 B1

PL 205 847 B1

PL 205 847 B1

PL 205 847 B1

PL 205 847 B1

PL 205 847 B1

PL 205 847 B1

PL 205 847 B1

PL 205 847 B1

PL 205 847 B1

NH-CO-HN

SO,H

SO,H

SO,H (41),

NH-CH„CH„-O-CH„CH„-OH

2 ·₂ ~ ·₂~· ·₂ yy so₃h so so so₃h so

SO₃H

PL 205 847 B1

SO,H

HO,S

SO,H

HO,S'

SOoH

HO,S

HO_qS'

CO-NH-CH„CH

SO

CH

CH (45),

PL 205 847 B1 νη₂ (51)

PL 205 847 B1
5. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że obejmuje najpierw bejcowanie drewna, a następnie obróbkę stabilizatorem barwnika o wzorze (I) lub (II) w których G1 oraz G2, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają C1-C4alkil albo razem oznaczają pentametylen, Z1 oraz Z2 oznaczają metyl albo Z1 oraz Z2 tworzą człon mostkowy, który jest niepodstawiony lub podstawiony rodnikiem estrowym, eterowym, hydroksylowym, okso, cyjanohydrynowym, amidowym, aminowym, karboksylowym lub uretanowym, E oznacza oksyl lub hydroksyl, a X oznacza anion nieorganiczny lub organiczny, zaś ogólna liczba kationów h odpowiada ogólnej liczbie anionów j.
6. Wodna bejca drewna zawierająca przynajmniej jeden barwnik oraz przynajmniej jeden stabilizator barwnika, znamienna tym, że jako stabilizator barwnika zawiera związek o wzorze (I) lub (II)

PL 205 847 B1 w których G1 oraz G2, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają C1-C4alkil albo razem oznaczają pentametylen, Z1 oraz Z2 oznaczają metyl albo Z1 oraz Z2 tworzą człon mostkowy, który jest niepodstawiony lub podstawiony rodnikiem estrowym, eterowym, hydroksylowym, okso, cyjanohydrynowym, amidowym, aminowym, karboksylowym lub uretanowym, E oznacza oksyl lub hydroksyl, a X oznacza anion nieorganiczny lub organiczny, zaś ogólna liczba kationów h odpowiada ogólnej liczbie anionów j.
7. Wodna bejca drewna według zastrz. 6, znamienna tym, że zawiera barwniki wybrane z grupy obejmującej wzory 1-53, określone w zastrz. 4.
8. Zastosowanie stabilizatora barwnika o wzorze (I) lub (II) w których G1 oraz G2, niezależnie jedno od drugiego, oznaczają C1-C4alkil albo razem oznaczają pentametylen, Z1 oraz Z2 oznaczają metyl albo Z1 oraz Z2 tworzą człon mostkowy, który jest niepodstawiony lub podstawiony rodnikiem estrowym, eterowym, hydroksylowym, okso, cyjanohydrynowym, amidowym, aminowym, karboksylowym lub uretanowym, E oznacza oksyl lub hydroksyl, a X oznacza anion nieorganiczny lub organiczny, zaś ogólna liczba kationów h odpowiada ogólnej liczbie anionów j, do fotochemicznej i cieplnej stabilizacji bejcowanego drewna.
9. Zastosowanie według zastrz. 8, w którym drewno jest bejcowane przez co najmniej jeden barwnik wybrany z grupy obejmującej wzory 1-53, określone w zastrz. 4.
10. Zastosowanie wodnej bejcy drewna, określonej w zastrz. 6, do bejcowania drewna.