PL180907B1

PL180907B1 - Zawiasa narożna do narożnego łożyska skrzydła obrotowo-uchylnego okna, obrotowo-uchylnych drzwi i temu podobnych

Info

Publication number: PL180907B1
Application number: PL96316324A
Authority: PL
Inventors: Horst Loos; Ralf Sting
Original assignee: Siegenia Frank Kg
Priority date: 1995-10-25
Filing date: 1996-09-27
Publication date: 2001-04-30
Also published as: HU9602294D0; SK137296A3; CZ291797B6; PL316324A1; CZ311296A3; DE59604874D1; HUP9602294A1; TR199600828A2; EP0770753A1; ES2145353T3; ATE191535T1; SK284133B6; DK0770753T3; EP0770753B1; HU219558B

Abstract

1. Zawiasa narozna do naroznego lozyska skrzydla obrotowo-uchylnego okna, obrotowo-uchyl- nych drzwi i temu podobnych, w której tuleja lozysko- wa, uformowana poprzez zwiniecie z pasa blachy, jest za pomoca mostka laczacego polaczona na stale z katownikiem naroznym i/lub stanowi integralna czesc tego katownika, umieszczonego na obwodowej po- wierzchni wrebu skrzydla, zwlaszcza przed lub w zlobku okucia, i w której kazdy z wolnych konców ra- mion katownika naroznego wchodzi swoja podpórka w obwodowa powierzchnie wrebu skrzydla, zwlasz- cza w rowek okucia, tworzac z nim zlacze ksztaltowe, znamienna tym, ze katownik narozny (4) jest zaopa- trzony co najmniej na swym ramieniu ( 6), równo- leglym do tulei lozyskowej ( 2), w przestawny mimosrodowo element oporowy (25), któremu przy- porzadkowane sa, umieszczone na skrzydle i równo- legle do niego, wystepy (34), zwlaszcza lezace w zlobku (31) okucia lub przezen utworzone, przy czym katownik narozny (4) jest odksztalcalny sprezyscie wzgledem elementów mocujacych i lozyska oporowe- go (55) pomiedzy podpórkami (9 , 20). Fig. 1 PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku stanowi zawiasa narożna do narożnego łożyska skrzydła obrotowo-uchylnego okna, obrotowo-uchylnych drzwi i temu podobnych, w której tuleja łożyskowa, uformowana poprzez zwinięcie z pasa blachy, jest za pomocą mostka łączącego połączona na stałe z kątownikiem narożnym i/lub stanowi integralna część tego kątownika, umieszczonego na obwodowej powierzchni wrębu skrzydła, zwłaszcza przed lub w żłobku okucia, i w której każdy z wolnych końców ramion kątownika narożnego wchodzi swoją podpórką w obwodową powierzchnię wrębu skrzydła, zwłaszcza w rowek okucia, tworząc z nim złącze kształtowe, lub jest zakotwiony na stałe w obwodowej powierzchni wrębu skrzydła, za pomocą elementu mocującego, zwłaszcza śruby.

Tego typu zawiasy narożne są znane przykładowo z niemieckiego opisu wzoru użytkowego nr DE-U 94 20 513. Przeponuje się w nim zawiasę narożna, w której tuleja łożyskowa współpracuje za pomocą mostka łączącego z kątownikiem narożnym, wchodzącym w żłobek okucia skrzydła. Kątownik narożny, mostek łączący i tuleja łożyskowa tworzą przy tym jedna całość. Tuleja łożyskowa jest zamknięta od góry przez śrubę nastawczą która tworzy element oporowy dla wchodzącego od dołu czopa łożyska narożnego, przytwierdzonego do ościeżnicy. Położenie czopu można zmienić w kierunku poziomym za pomocą śruby nastawczej, natomiast wzajemne położenie skrzydła i ościeżnicy w kierunku pionowym można regulować za pomocą śruby nastawczej, zamykającej tuleję. Tego typu konstrukcja uniemożliwia przemieszczanie skrzydła w kierunku prostopadłym do ościeżnicy, czyli regulację jego docisku.

W niemieckim zgłoszeniu nr DE 41 02 295 Cl przedstawiony jest, usytuowany po stronie ramy skrzydła, zespół konstrukcyjny narożnego łożyska okna obrotowo-uchylnego lub temu podobnego, przy czym tuleja łożyskowa jest tam połączona przestawnie z kątownikiem łożyska narożnego za pomocą mostka łączącego, przechodząc w płytę mocującą. Jeden lub kilka, przestawnych mimośrodowo i połączonych z kątownikiem łożyska narożnego, kołków walcowych, które wchodzą w otwory wzdłużne płyty mocującej, otaczające każdy z nich i biegnące wzdłuż kątownika łożyska narożnego, umożliwia regulacje docisku skrzydła poprzez przemieszczanie go w kierunku prostopadłym do płaszczyzny ościeżnicy, przy czym elementy złącza kształtowego utrzymują w pionie płytę mocującąi kątownik łożyska narożnego. Kątownik łoży

180 907 ska i tuleja łożyskowa lub mostek łączący składają się z tutaj z kilku części. Zwłaszcza połączenie płyty mocującej z kątownikiem łożyska narożnego wymaga zastosowania w obu łączonych częściach elementów złącza kształtowego, co wiąże się z wysokimi kosztami wytwarzania.

W europejskim zgłoszeniu patentowym nr EP 0 400 180 Al opisane jest łożysko narożne do okien lub drzwi, w którym pierwsza część kątownika przylega na stałe do skrzydła, natomiast druga część kątownika jest połączona na stałe z częścią tul ej ową. Obie części kątownika sąprzestawne względem siebie za pomocą urządzenia regulacyjnego, co umożliwia regulację docisku skrzydła do ościeżnicy. Realizacja konstrukcji opartej na takiej zasadzie działania pociągaj ednak za sobą wysokie koszty produkcyjne i materiałowe.

Wreszcie w niemieckim opisie patentowym nr DE 43 37 626 Cl zaproponowana jest zawiasa obrotowa do okien oraz okien lub drzwi, w której mostek łączący, biegnący równolegle do obwodowej powierzchni wrębu skrzydła, jest połączony w jedną całość z wystającą przed płaszczyznę ościeżnicy częścią tulei i zamocowany pomiędzy dwiema płytkami. Te ostatnie są połączone ze sobąna stałe w odstępie względem siebie na jednym końcu i tworzą pomiędzy sobą łożysko wahliwe dla mostka łączącego części tulejowej. Na przeciwległym końcu mostek łączący jest podparty uchylnie za pomocą mimośrodu, osadzonego w płytkach. Na środku ramienia końcowego osadzony jest przegubowo czop łączący, który współpracuje z elementem oporowym, wchodzącym w żłobek okucia skrzydła i osłoniętym przez szynę okucia. Za pomocą gwintu, znajdującego się w elemencie oporowym, można przy tym zmieniać położenie skrzydła względem ościeżnicy w kierunku płaszczyzny skrzydła.

Mimośród umożliwia ruch obrotowy mostka łączącego wokół punktów obrotu, znajdujących się na obu przeciwległych końcach. Czop łączący jest dzięki temu przesuwny prostopadle do płaszczyzny skrzydła i ramy, tak że wraz z ruchem obrotowym następuje wzajemne przemieszczenie skrzydła i ościeżnicy prostopadle do płaszczyzny tej ostatniej, co odpowiada wspomnianej powyżej regulacji docisku. Regulacja ta wymaga jednak z opisanym rozwiązaniu dużej liczby części, co zwiększa koszty montażu.

Celem wynalazku jest opracowanie zawiasy narożnej dla narożnego łożyska okna obrotowo-uchylnego, drzwi obrotowo-uchylnych i temu podobnych, zaopatrzonej w układ regulacji docisku, złożony z elementów regulacyjnych o prostej konstrukcji, pozwalającej na utrzymanie korzystnego poziomu kosztów utrzymania.

Zawiasa narożna do narożnego łożyska skrzydła obrotowo-uchylnego okna, obrotowo-uchylnych drzwi i temu podobnych, w której tuleja łożyskowa, uformowana poprzez zwinięcie z pasa blachy, jest za pomocąmostka łączącego połączona na stałe z kątownikiem narożnym i/lub stanowi integralną część tego kątownika, umieszczonego na obwodowej powierzchni wrębu skrzydła, zwłaszcza przed lub w żłobku okucia, i w której każdy z wolnych końców ramion kątownika narożnego wchodzi swojąpodpórkę w obwodową powierzchnię wrębu skrzydła, zwłaszcza w rowek okucia, tworząc z nim złącze kształtowe, według wynalazku charakteryzuje się tym, że kątownik narożny jest zaopatrzony co najmniej na swym ramieniu, równoległym do tulei łożyskowej, w przestawny mimośrodowo element oporowy, któremu przyporządkowane są, umieszczone na skrzydle i równoległe do niego, występy, zwłaszcza leżące w żłobku okucia lub przezeń utworzone, przy czym kątownik narożny jest odkształcalny sprężyście względem elementów mocujących i łożyska oporowego pomiędzy podpórkami.

Korzystnie podpórki, znajdujące się na wolnych końcach obu ramion kątownika narożnego, oraz przestawny mimośrodowo element oporowy, położony w pobliżu wierzchołka kątownika narożnego, są umieszczone w przekroju poprzecznym żłobka okucia, tworząc z nim złącza kształtowe.

Korzystnie podpórki ramion kątownika narożnego mają postać skrzydełek lub języczków, odgiętych bezpośrednio od końców ramion.

Korzystnie elementem oporowym jest, wystający poza tylną powierzchnię ramienia kątownika narożnego, czop mimośrodowy lub korbowy, osadzony obrotowo w elemencie ślizgowym, osadzonym przesuwnie w kierunku wzdłużnym w położonym od strony skrzydła żłobku okucia i dopasowanym kształtem do jego przekroju poprzecznego.

180 907

Korzystnie element ślizgowy znajduje się w wybraniu elementu kształtowego, wypełniającego przekrój poprzeczny żłobka okucia w obwodowej powierzchni wrębu skrzydła, i dopasowanego do niego co najmniej w kierunku pionowym.

Zawiasa narożna do narożnego łożyska skrzydła obrotowo-uchylnego okna, obrotowo-uchylnych drzwi i temu podobnych, w której tuleja łożyskowa, uformowana poprzez zwinięcie z pasa blachy, jest za pomocąmostka łączącego połączona na stałe z kątownikiem narożnym i/lub stanowi integralną część tego kątownika, umieszczonego na obwodowej powierzchni wrębu skrzydła, zwłaszcza przed lub w żłobku okucia, i w której co najmniej wolny koniec jednego ramienia kątownika narożnego jest zakotwiony na stałe w obwodowej powierzchni wrębu skrzydła za pomocą elementu mocującego, zwłaszcza śruby, według wynalazku charakteryzuje się również tym, że kątownik narożny jest zaopatrzony co najmniej na swym ramieniu, prostopadłym do tulei łożyskowej, w przestawny mimośrodowo człon nastawczy, któremu przyporządkowane są, równoległe do skrzydła, elementy oporowe, leżące na powierzchni obwodowej wrębu skrzydła lub utworzone przez te powierzchnię, przy czym kątownik narożny jest odkształcalny sprężyście względem elementów mocujących i łożyska oporowego pomiędzy podpórkami.

Korzystnie elementem oporowym jest, przymocowana do obwodowej powierzchni wrębu skrzydła, zwłaszcza przykręcana, płaska płytka, w której osadzony jest na stałej osi, przestawny mimośrodowo człon nastawczy, którego łeb, zaopatrzony w uchwyt pod narzędzie, zwłaszcza wielokąt, wystaje w kątowniku narożnym poza zewnętrzną powierzchnie ramienia, prostopadłego do tulei łożyskowej.

Korzystnie płytka elementu oporowego jest połączona za pomocą równoległego do tulei łożyskowej przegubu, składającego się z czopa i otworu wzdłużnego, z prostopadłym do tulei ramieniem kątownika narożnego, przy czym przegub jest odsunięty w bok od przestawnego mimośrodowo elementu oporowego i znajduje się w pobliżu równoległego do tulei łożyskowej ramienia kątownika narożnego.

Korzystnie oba ramiona kątownika narożnego spoczywają na równoległych do każdego z nich ramionach kątownika giętego, zwłaszcza układu, narożnego, przy czym poziome ramię kątownika giętego stanowi, równoległy do skrzydła, element oporowy dla przestawnego mimośrodowo elementu oporowego i równoległego do tulei łożyskowej przegubu w postaci czopa i otworu wzdłużnego, zaś pionowe ramię kątownika narożnego jest zamocowane na stałe do pionowego ramienia kątownika tłoczonego jedynie na swym górnym końcu lub w jego pobliżu, zwłaszcza jest do niego przyspawane lub przynitowane.

Korzystnie tuleja łożyskowa zachodzi odgięciem swego mostka łączącego, od góry lub od dołu w kierunku swej szerokości, za pionowe ramie kątownika narożnego, zwłaszcza w obszarze, wygiętego na grubość mostka łączącego, odcinka, i jest przytwierdzona na stałe do tego ramienia, zwłaszcza przyspawana lub przynitowana za pomocą nitów. W tak ukształtowanej zawiasie narożnej regulacja docisku możliwa jest już przy użyciu jednego dodatkowego elementu, co pozwala zredukować do minimum koszty materiałowe i montażowe.

Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia zawiasę narożną w pierwszym przykładzie wykonania, w widoku perspektywicznym z zewnątrz, fig. 2 - żłobek okucia współpracujący z zawiasąnarożnąz fig. 1, w widoku perspektywicznym, fig. 3 - zawiasę narożną z fig. 1 przeznaczoną do montażu na skrzydle ze żłobkiem okucia, w widoku i częściowym przekroju, fig. 4 - zawiasę z fig. 2, w widoku z góry i częściowym przekroju, fig. 5 - zawiasę narożną w innym wariancie przykładu wykonania z fig. 2, fig. 6 - zawiasę narożna z fig. 5, w widoku z góry i częściowym przekrój u, fig. 7 - zawiasę narożną z fig. 5, z dodatkowym elementem oporowym, fig. 8 - zawiasę narożnąz fig. 7, w widoku z góry i częściowym przekroju, fig. 9 - zawiasę narożną w drugim przykładzie wykonania, przeznaczoną do montażu na skrzydle bez biegnącego dookoła żłobka okucia, fig. 10 - zawiasę narożnąz fig. 9, w widoku z góry, oraz fig. 11 i 12 - zawiasę narożną w drugim przykładzie wykonania w połączeniu z kątowkiem giętym, na którego wewnętrznych powierzchniach ramion znajduj ą się elementy robocze dodatkowej części okucia narożnego, mianowicie tak zwanego układu narożnego.

180 907

Na figurze 1 przedstawiona jest, wykonana w całości z wyciętego kawałka blachy, zawiasa narożna 1, złożona z tulei łożyskowej 2 i, stanowiącego jej integralną część, mostka łączącego 3 oraz kątownika narożnego 4. Tuleję łożyskową 2 stanowi przy tym zwinięty z kawałka blachy wycinek materiału, który przechodzi stycznie w ukośny, płaski kawałek materiału, zawierający w dalszej części odgięcie 5, do którego przylega w przybliżeniu pod kątem prostym mostek łączący 4. Odgięcie 5 biegnie w poprzek, zaś mostek łączący 3 równolegle do płaszczyzny skrzydła.

Do mostka łączącego 3 przylega z kolei, w przybliżeniu pod kątem prostym, pionowe ramię 6 kątownika narożnego 4. Składa się ono z pierwszego odcinka 7, przylegającego do niego od góry odsądzenia 8, a wreszcie z zamykającej pionowe ramię 6, biegnącej poprzecznie do niego, podpórki 9. Odsądzenie 8 ma przy tym w górnym obszarze częściowym 10 swej długości większą szerokość 11 w porównaniu z szerokością 12 ramienia 6. Podpórka 9 ma z kolei inną szerokość 13.

Poziome ramię 15 kątownika narożnego 4 składa się z pierwszego, przylegającego do wierzchołka 16 odcinka 17, który pod względem swej szerokości 12 odpowiada odcinkowi 7 ramienia pionowego 6 i który w swej dalszej części przechodzi w obszar częściowy 18, odpowiadający szerokością 19 w przybliżeniu szerokości 11. Ramię poziome 15 kończy się również odgiętą w przybliżeniu prostopadle podpórką 20, która z kolei ma szerokość 21, odpowiadającą szerokością 13 podpórki 9.

Podczas montażu tego rodzaju zawiasy narożnej 1 na skrzydle 22 z biegnącym dookoła żłobkiem 31 okucia podpórki 9,20 wchodząw żłobek 31, przedstawiony na fig. 2. Jedynie obszary częściowe 10 i 18 spoczywają przy tym w żłobku 31 okucia na stopniach, utworzonych, na przykład według fig. 2, przez występy boczne 34.

Ramię pionowe 6 kątownika narożnego 4 zawiera, niewidoczny na fig. 1, lecz uwidoczniony na fig. 3, otwór 23, przez który przechodzi element oporowy 25. Na końcu przechodzącego przez otwór 23 trzpienia 24 element oporowy 25 jest zaopatrzony w, ukształtowany metoda miejscowego spęczania, kołnierz 26, który zapobiega wychodzeniu elementu oporowego 25 z obrotowego połączenia łożyskowego z otworem 23 w kątowniku narożnym 4.

W przykładzie wykonania zawiasy narożnej 1, przedstawionym na fig. 1 do 8, element oporowy 25 ma uchwyt pod narzędzie w postaci wewnętrznego sześciokąta 27. Koniec elementu oporowego 25, odwrócony od kołnierza 26, stanowi pogrubienie walcowe 28, które biegnie mimośrodowo względem osi symetrii 29 trzpienia 24. Pogrubienie walcowe 28 ma przy tym tak dobrane wymiary, że wystaje od wewnątrz poza ramię 6 kątownika narożnego 4 i może stykać się swą obwodową powierzchnią boczną 47 z bocznymi ściankami, przedstawionego na fig. 2, żłobka 31 okucia lub zwróconych ku sobie powierzchni krawędziowych, znajdujących się wewnątrz żłobka, występów 34.

Na figurze 2 uwidoczniony jest tylko jeden żłobek 31 okucia, znajdujący się we wrębie 32 skrzydła. Ten żłobek 31 ma przy tym postać tak zwanego żłobka stopniowanego, wykonywanego w profilach drewnianych, bądź też, w przypadku zamkniętych profili z tworzywa sztucznego, ukazanych w przykładzie wykonania, żłobka podciętego 33. Ten ostatni jest ograniczony stopniami przez występy boczne 34 lub przez odsądzenie od wrębu 32 skrzydła. Wymiar 35, który pozostaje wolny pomiędzy występami 34, jest w związku z tym mniejszy od wymiaru 36, który powstaje powyżej i poniżej występów 34.

Zawiasa narożna 1 ukazana na fig. 1 wchodzi w stanie zmontowanym, stosownie do fig. 3, podpórkami 9 i 20 w żłobek 31 okucia, przy czym szerokość 13 lub 21 j est nieco mniej sza od wymiaru 3 5, jaki uzyskuje się pomiędzy występami 34 żłobka 31. Wysokość 13a podpórki 9 jest nieco mniejsza od wymiaru 37, który sięga od dna 39 żłobka aż do górnej krawędzi występów 34. Szerokości 11 i 19 obszarów częściowych 10 i 18 odpowiadają w przybliżeniu wymiarowi 36, otwartego na zewnątrz, stopnia żłobka 31 okucia pomiędzy jego ściankami bocznymi 40.

Wysokość 14 odsądzenia 8 jest nieco większa od odległości 39 występów 34 od wrębu 32 skrzydła lub od wysokości ścianek bocznych 40.

180 907

Dzięki takiemu rozwiązaniu podpórki 9 i 20 kątownika narożnego 4 sięgają w dół aż do dna 3 8 żłobka, z drugiej zaś strony kątownika narożny 4 spoczywa jednak na występach 34 obszarami częściowymi 10 i 18 swych ramion 6 i 15. Odcinki 7 i 17 ramion 6 i 15 o mniej szej szerokości 12 nie przylegająw postaci złącza kształtowego do ścianek bocznych 40 żłobka 31 okucia, lecz sąod nich odsunięte nieco w bok.

Na figurze 3 przedstawiona jest zawiasa narożna 1 w widoku od wewnątrz. Widać przy tym, że kątownik narożny 4 spoczywa odsądzeniem 8 na występach 34 żłobka 31 okucia. Widać tu również, że obszary częściowe 10 i 18 są zaopatrzone w rozwiercone otwory przelotowe 45 do umieszczenia nie uwidocznionych śrub mocujących. Odcinek 7 ramienia 6 wystaje ze żłobka 31 okucia, zaś przegięcia 46 opierają się tylko częściowo na występach 34. Element oporowy 25 wchodzi swym pogrubieniem walcowym 28 w żłobek 31 okucia poza wewnętrzną lub tylną powierzchnię ramienia pionowego 6, poczynając od odcinka 7, oraz dociska zawiasę narożna 1 do bocznych ścianek żłobka 31 swą powierzchnia boczną 47, na przykład pomiędzy zwróconymi tam ku sobie występami 34.

Powierzchnia boczna 47 może być przy tym ukształtowana odpowiednio do żłobka okucia, a zatem dopasowana do kształtu wewnętrznego żłobka 31. W przypadku wyprofilowania żłobka w zamkniętych profilach z tworzywa sztucznego, jak to jest uwidocznione na fig. 2, powierzchnia boczna 47 elementu oporowego 25 może zawierać także, na przykład biegnący dookoła, żłobek do umieszczenia występów 34.

Ze względów montażowych niezbędne jest jednak przy tym lokalne przerwanie występów 34 w miejscu, które nie pokrywa się z późniejszym ostatecznym ustawieniem elementu oporowego 25. Dzięki temu przerwaniu żłobek powierzchni bocznej 47 można umieścić w obszarze występów 34.

Podpórki 9 i 20 są wsparte z jednej strony na dnie 38, z drugiej zaś strony na występach 34 żłobka 31. Dzięki temu zapobiega się po pierwsze, przy dużych momentach dociągających, odkształceniom kątownika narożnego 4 przez nie uwidocznione elementy mocujące, które przechodząprzez kątownik 4, po drugie zaś zyskuje się dodatkowe podparcie kątownika narożnego 4.

Z fig. 4 można odczytywać w widoku z góry i częściowym przekroju, w jaki sposób element oporowy 25 wchodzi w żłobek 31 okucia. Przemieszczenie elementu oporowego 25 przez obrót, leżącego mimośrodowo, pogrubienia walcowego 28 ku jednej ze ścianek bocznych żłóbka 31 okucia powoduje sprężyste odkształcenie całej części kątownika narożnego 4, położonej pomiędzy podpórkami 9 i 20, a także obszarami częściowymi 10 i 18, przylegającymi do ścianek bocznych 40 żłobka 31 okucia, w kierunku prostopadłym do płaszczyzny skrzydła.

Ponieważ, niewidoczniona na fig. 3 i 4, szerokość 12 odcinka 7 j est mniej sza niż wymiar 3 6 żłobka 31 okucia, zaś odcinek 7 leży poza pierwszym odsądzeniem, utworzonym przez występy 34 i ograniczonym przez ścianki boczne 40, uzyskuje się maksymalną długość użytkową sprężynującej części kątownika narożnego 4.

Sprężysta zmiana położenia osi obrotu 49 elementu oporowego 25 względem podłużnej płaszczyzny symetrii 48 żłobka 31 okucia umożliwia, stosowanie do potrzeb, odsuwanie lub dosuwanie skrzydła do ościeżnicy w kierunku poprzecznym do jego płaszczyzny lub regulację docisku skrzydła do tejże ościeżnicy.

Na figurach 5 i 6 przedstawiony jest przykład wykonania zawiasy narożnej 1, w którym element oporowy 25 zawiera dodatkowo, obejmujący pogrubienie mimośrodowe 28, element ślizgowy 50, którego kształt w kierunku wzdłużnym odpowiada ukształtowaniu żłobka okucia.

Na figurze 6 ukazany jest w widoku z góry przekrój poprzeczny przez element oporowy 25 i obejmujący go element ślizgowy 50, przy czym widać tu wyraźnie, że element ślizgowy 50 obejmuje całkowicie element oporowy 25, a jego przekrój poprzeczny ma przykładowo kształt litery T.

W przykładzie wykonania, przedstawionym na fig. 5 i 6, występujące przy przemieszczaniu siły, działające na ścianki boczne 40 żłobka 31 okucia, podlegają rozłożeniu na większą powierzchnię. W tym celu element ślizgowy 50 musi być w stanie wykonywać w żłobku 31 okucia

180 907 minimalny ruch wzdłużny, ponieważ przemieszczenie elementu oporowego 25 powoduje nieuchronnie również przesunięcie w kierunku podłużnym elementu ślizgowego 50.

Na figurze 7 i 8 uwidoczniony jest odmienny przykład wykonania, w którym zawiasa narożna 1 jest dodatkowo wzmocniona elementem kształtowym 51, aby sprostać większym ciężarom skrzydła.

Element kształtowy 51 ma w tym celu postać, wspartego na poziomym i pionowym dnie 3 8 żłobka, fragmentu kątownika, zaopatrzonego w otwory przelotowe 52, które mogą przechodzić, korzystnie z luzem, śruby do zamocowania kątownika narożnego 4.

Element kształtowy 51 przeciwdziała odkształcaniu kątownika narożnego 4 pod wpływem obciążenia w kierunku skrzydła. W obszarach częściowych 10 i 18 kątownik narożny 4 spoczywa z kolei bezpośrednio na, nie uwidocznionych tutaj, listwach 34 żłobka 31 okucia, tak że nie trzeba obawiać się w tym przypadku odkształcenia lub utraty stateczności kątownika narożnego 4. Odcinek 7 opiera się jednak o skrzydło jedynie na przegięciach 46. Element kształtowy 51 z jednej strony powoduje pożądaną dodatkową stabilizacje kształtu kątownika narożnego 4, z drugiej zaś strony umożliwia umieszczenie dodatkowych śrub mocuj ących bez obawy odkształcenia przez nie kątownika 4. Element oporowy 25 leży tu w wybraniu 51 a pionowego ramienia elementu kształtowego 51.

Na figurach 9 i 10 przedstawiony jest kolejny przykład wykonania zawiasy narożnej 1, na przykład skrzydła, które nie zawiera biegnącego dookoła żłobka okucia. Pionowe ramię 6 kątownika narożnego 4 spoczywa całą swą dhigościąpłasko na powierzchni wrębu skrzydła, natomiast na górnej powierzchni poziomego ramienia 15 spoczywa element oporowy 55. Ten ostatni może być przemieszczany w bok względem ramienia 15 za pośrednictwem członu nastawczego 56, przestawnego mimośrodowo w ramieniu poziomym 15. W tym celu element oporowy 55 jest połączony wychylnie z poziomym ramieniem 15 kątownika narożnego 4. W przedstawionym przykładzie wykonania osiąga się to za pomocą czopu walcowego 57, który wchodzi w otwór wzdłużny 58, biegnący wzdłuż ramienia poziomego 15.

W szczególności na fig. 10 widać, że poziome ramię 15 może zwężać się klinowo ku swemu swobodnemu końcowi 59, natomiast element oporowy 55 ma niemal na całej swej długości stałą szerokość 60. Element oporowy 55 jest przytwierdzony do skrzydła za pomocą, nie uwidocznionych, elementów mocujących, przechodzących przez otwory 61. Umieszczony w elemencie oporowym 55 człon nastawczy 56 jest przestawny mimośrodowo w ramieniu 15, przy czym można go obracać za pomocą wstawianego lub przystawianego narzędzia.

Mimośród 62 członu nastawczego 56 jest umieszczony w otworze wzdłużnym 63, biegnącym wzdłuż ramienia 15, a jego obrót umożliwia nachylenie płaszczyzny symetrii 64 ramienia 15 względem płaszczyzny symetrii 65 elementu oporowego 55.

Klinowy kształt ramienia poziomego 15 pozwala przy tym na przestawienie kątowe również wówczas, gdy element oporowy 55 jest wpuszczony w płaskie zagłębienie powierzchni obwodowej wrębu, bez obawy zderzenia ramienia poziomego 15 z powierzchnią obwodową wrębu.

W przykładzie wykonania, przedstawionym na fig. 9 i 10, zmiana docisku następuje przez sprężyste zamocowanie, działającego jako element zginany, ramienia pionowego 6, które, analogicznie do zmiany płaszczyzny symetrii 64 ramienia poziomego 15, jest obracana wokół osi utworzonej przez czop walcowy 57 i otwór wzdłużny 58.

Korzystne jest tutaj to, że dzięki różnym odstępem od członu nastawczego 56 do, tworzącego oś, czopu walcowego 57, z jednej strony, i od czopu walcowego 57 do ramienia pionowego 6 z drugiej strony uzyskuje się przełożenie sił. Dzięki temu można, przy stosunkowo długich odcinkach ruchu członu nastawczego 56, przeprowadzać stosunkowo niewielkie, a zatem dokładne regulacje docisku skrzydła.

W przykładzie wykonania fig. 9 i 10 człon nastawczy 56 ma postać nitu mimośrodowego, zaopatrzonego w łeb sześciokątny. Możliwe jest jednak wybranie innego kształtu uchwytu pod narzędzie, o ile będzie on spełniał analogiczną funkcję.

180 907

Dla pełności opisu należy jeszcze stwierdzić, że zawiasę narożną 1 według fig. 9 i 10 można stosować również, co jest oczywiste, w przypadku skrzydeł z biegnącym dookoła żłobkiem okucia. Jednakże celowe jest wówczas, jak to uwidaczniają wyraźnie fig. 11 i 12, wsparcie obu ramion 6 i 15 kątownika narożnego 4 na, równoległych do każdego z nich, ramionach 67 i 68 kątownika giętego 66 dodatkowego, narożnego elementu okucia. Można go wyposażyć od strony wewnętrznej na przykład w elementy robocze tak zwanego układu narożnego 69. Podczas gdy ramię pionowe 6 kątownika narożnego 4 jest przy tym przytwierdzone na stałe do pionowego ramienia 67 kątownika giętego 66, na jego górnym końcu 70 lub w jego pobliżu, na przykład jest do niego przyspawane lub przymocowane za pomocąnitu 71, to poziome ramię 68 kątownika giętego 66 jest wykorzystywane, zamiast płytki według fig. 9 i 10, jako element oporowy równoległy do skrzydła. Dla poziomego ramienia 15 kątownika narożnego 4 przewidziane są tu wówczas: przestawny mimośrodowo człon nastawczy 56, a także równoległy do tulei łożyskowej 2 przegubu, utworzony przez czop 57 i otwór wzdłużny 58. Czop 57 może znajdować się na przykład na ramieniu 68 kątownika giętego 66, natomiast otwór wzdłużny 58 znajduje się w poziomym ramieniu 15 kątownika narożnego 4.

W przykładzie wykonania, uwidocznionym na fig. 11, wykorzystuje się zawiasę narożną 1, której tuleja łożyskowa 2 wchodzi odgięciem 3a swego mostka łączącego 3 w kierunku jego szerokości pod pionowe ramie 6 kątownika narożnego 4 w obszarze odcinka 72 długości, wygiętego na grubość materiału mostka łączącego 3. Odgięcie 3a jest przy tym przytwierdzone na stałe, np. przyspawane lub zamocowane za pomocą dwóch nitów 73. Odgięcie 3a mostka łączącego 3 przylega przy tym swobodnie do zewnętrznej powierzchni pionowego ramienia 67 kątownika giętego 66.

Przykład wykonania na fig. 12 rysunku różni się od przykładu z fig. 11 w gruncie rzeczy jedynie tym, że tuleja łożyskowa 2 jest połączona w całość z pionowym ramieniem 6 kątownika narożnego 4 za pomocą swego mostka łączącego, jak to ma miejsce również w przypadku zawiasy narożnej 1 z fig. 9 i 10.

Regulacja docisku zawiasy narożnej 1 w przykładach wykonania ukazanych na fig. 11 i 12 odbywa się w praktyce w ten sam sposób, jak w przykładzie wykonania z fig. 11 i 12, zatem poprzez sprężyste zamocowanie, działającego jako element zginany, ramienia pionowego 6 kątownika narożnego 4. To ostatnie jest mianowicie, analogicznie do zmiany płaszczyzny symetrii 64 ramienia poziomego 15, skręcane wokół osi, utworzonej przez czop walcowy 57 i otwór wzdłużny 58, na odcinku długości, leżącym pomiędzy nitem 71 a poziomym ramieniem 15.

Na siłę skręcającą, działającą na pionowe ramię 6 kątownika narożnego 4, można wpływać korzystnie za pomocą różnic stosunku obu ramion dźwigniowych poziomego ramienia 15 do przegubu, złożonego z czopu 57 i otworu wzdłużnego 53.

180 907

Fig.12

180 907

Fig.11

4 15 56 68

180 907

Fig.10

180 907

Fig.2

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz.

Cena 4,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Zawiasa narożna do narożnego łożyska skrzydła obrotowo-uchylnego okna, obrotowo-uchylnych drzwi i temu podobnych, w której tuleja łożyskowa, uformowana poprzez zwinięcie z pasa blachy, jest za pomocąmostka łączącego połączona na stałe z kątownikiem narożnym i/lub stanowi integralną część tego kątownika, umieszczonego na obwodowej powierzchni wrębu skrzydła, zwłaszcza przed lub w żłobku okucia, i w której każdy z wolnych końców ramion kątownika narożnego wchodzi swoją podpórką w obwodową powierzchnię wrębu skrzydła, zwłaszcza w rowek okucia, tworząc z nim złącze kształtowe, znamienna tym, że kątownik narożny (4) jest zaopatrzony co najmniej na swym ramieniu (6), równoległym do tulei łożyskowej (2), w przestawny mimośrodowo element oporowy (25), któremu przyporządkowane są umieszczone na skrzydle i równoległe do niego, występy (34), zwłaszcza leżące w żłobku (31) okucia lub przezeń utworzone, przy czym kątownik narożny (4) jest odkształcalny sprężyście względem elementów mocujących i łożyska oporowego (55) pomiędzy podpórkami (9, 20).
2. Zawiasa narożna według zastrz. 1, znamienna tym, że podpórki (9,20), znajdujące się na wolnych końcach obu ramion (6,15) kątownika narożnego (4), oraz przestawny mimośrodowo element oporowy (25), położony w pobliżu wierzchołka (16) kątownika narożnego (4), są umieszczone w przekroju poprzecznym żłobka (31) okucia, tworząc z nim złącza kształtowe.
3. Zawiasa narożna według zastrz. 1 albo 2, znamienna tym, że podpórki (9,20) ramion (6,15) kątownika narożnego (4) maja postać skrzydełek lub języczków, odgiętych bezpośrednio od końców ramion.
4. Zawiasa narożna według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienna tym, że elementem oporowym (25) jest, wystający poza tylną powierzchnię ramienia (6) kątownika narożnego, czop mimośrodowy lub korbowy, osadzony obrotowo w elemencie ślizgowym (50), osadzonym przesuwnie w kierunku wzdłużnym w położonym od strony skrzydła żłobku (31) okucia i dopasowanym kształtem do jego przekroju poprzecznego.
5. Zawiasa narożna według zastrz. 4, znamienna tym, że element ślizgowy (50) znajduje się w wybraniu (51 a) elementu kształtowego (51), wypełniającego przekrój poprzeczny żłobka (31) okucia w obwodowej powierzchni (32) wrębu skrzydła, i dopasowanego do niego co najmniej w kierunku pionowym.
6. Zawiasa narożna do narożnego łożyska skrzydła obrotowo-uchylnego okna, obrotowo-uchylnych drzwi i temu podobnych, w której tuleja łożyskowa, uformowana poprzez zwinięcie z pasa blachy, jest za pomocąmostka łączącego połączona na stałe z kątownikiem narożnym i/lub stanowi integralną część tego kątownika, umieszczonego na obwodowej powierzchni wrębu skrzydła, zwłaszcza przed lub w żłobku okucia, i w której co najmniej wolny koniec jednego ramienia kątownika narożnego jest zakotwiony na stałe w obwodowej powierzchni wrębu skrzydła za pomocą elementu mocującego, zwłaszcza śruby, znamienna tym, że kątownik narożny (4) jest zaopatrzony co najmniej na swym ramieniu (15), prostopadłym do tulei łożyskowej (2), w przestawny mimośrodowo człon nastawczy (56), któremu przyporządkowane są równoległe do skrzydła, elementy oporowe (55), leżące na powierzchni obwodowej (32) wrębu skrzydła lub utworzone przez tę powierzchnię, przy czym kątownik narożny (4) jest odkształcalny sprężyście względem elementów mocujących i łożyska oporowego (55) pomiędzy podpórkami (9, 20).
7. Zawiasa narożna według zastrz. 6, znamienna tym, że elementem oporowym (55) jest, przymocowana do obwodowej powierzchni (32) wrębu skrzydła, zwłaszcza przykręcana, płaska płytka, w której osadzony jest na stałej osi, przestawny mimośrodowo człon nastawczy (56), któ

180 907 rego łeb, zaopatrzony w uchwyt pod narzędzie, zwłaszcza wielokąt, wystaje w kątowniku narożnym (4) oraz zewnętrzną powierzchnię ramienia (15), prostopadłego do tulei łożyskowej (2).
8. Zawiasa narożna według zastrz. 6 albo 7, znamienna tym, że płytka elementu oporowego (55) jest połączona za pomocą równoległego do tulei łożyskowej (2) przegubu, składającego się z czopa (57) i otworu wzdłużnego (58), z prostopadłym do tulei ramieniem (15) kątownika narożnego (4), przy czym przegub (57, 58) jest odsunięty w bok od przestawnego mimośrodowo elementu oporowego (56) i znajduje się w pobliżu równoległego do tulei łożyskowej (2) ramienia (6) kątownika narożnego.
9. Zawiasa narożna według zastrz. 8, znamienna tym, że oba ramiona (6,15) kątownika narożnego (4) spoczywaj ąna równoległych do każdego z nich ramionach (67,68) kątownika giętego (66), zwłaszcza układu narożnego (69), przy czym poziome ramię (68) kątownika giętego (66) stanowi, równoległy do skrzydła, element oporowy dla przestawnego mimośrodowo elementu oporowego (56) i równoległego do tulei łożyskowej (2) przegubu w postaci czopa (57) i otworu wzdłużnego (58), zaś pionowe ramię (6) kątownika narożnego (4) jest zamocowane na stałe do pionowego ramienia (67) kątownika tłocznego (66) jedynie na swym górnym końcu (70) lub w jego pobliżu, zwłaszcza jest do niego przy spawane lub przynitowane.
10. Zawiasa narożna według zastrz. 6, znamienna tym, że tuleja łożyskowa (2) zachodzi odgięciem (3a) swego mostka łączącego (3), od góry lub od dołu w kierunku swej szerokości, za pionowe ramię (6) kątownika narożnego (4), zwłaszcza w obszarze, wygiętego na grubość mostka łączącego (3), odcinka (72), i jest przytwierdzona na stałe do tego ramienia, zwłaszcza przyspawana lub przynitowana za pomocą nitów (73).

* * *