PL178806B1

PL178806B1 - Pochodne 3'-azyrydynoantracykliny

Info

Publication number: PL178806B1
Application number: PL94310177A
Authority: PL
Inventors: Alberto Bargiotti; Michele Caruso; Maria Grandi; Marina Ripamonti; Antonino Suarato
Original assignee: Pharmacia Spa
Priority date: 1993-12-13
Filing date: 1994-11-21
Publication date: 2000-06-30
Also published as: CN1039123C; JPH08506835A; DE69405214D1; IL111725A0; FI953784A; FI953784A0; HU217630B; UA43839C2; FI108036B; GR3025266T3; WO1995016695A2; DK0683788T3; NO953163D0; HUT73172A; TW336235B; ES2107294T3; AU676625B2; NO304951B1; US5532218A; AU1066095A

Abstract

1. Pochodne 3'-azyrydynoantracykliny o wzorze 1, w którym R 1 oznacza wodór lub grupe metoksylowa; R2 oznacza wodór, gru- pe hydroksylowa lub oznacza reszte acylo- ksylowa o wzorze 3, w którym R5 oznacza grupe pirydylowa, R3 i R4 oznaczaja obie wo- dór lub jedna z grup R3 i R4 oznacza wodór, a druga oznacza atom jodu lub grupe o wzorze -OSO2 R8 , w której R8 oznacza liniowa lub rozgaleziona grupe alkilowa zawierajaca od 1 do 6 atomów wegla lub jego farmaceutycz- nie dopuszczalne sole. WZ Ó R 1 PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku są nowe glikozydy antracykliny wykazujące aktywność przeciwnowotworową, sposób ich wytwarzania i zawierające je kompozycje farmaceutyczne.

178 806

Przedmiotem wynalazku są glikozydy antracykliny, spokrewnione z daunorubicyną i doksorubicyną, w których grupa ''-aminowa reszty cukrowej jest zamknięta w pierścieniu azyrydynowym i ewentualnie, grupa hydroksylowa w pozycji C-4' cukru może być zabezpieczona do postaci sulfonianu. Przedmiotem wynalazku sątakże rozpuszczalne w wodzie pochodne i ich farmaceutycznie dopuszczalne addycyjne sole kwasów. Przedmiotem wynalazku jest związek będący glikozydem antracykliny o wzorze 1 lub 2, w którym R₁ oznacza wodór lub grupę metoksylową; R2 oznacza wodór, grupę hydroksylową lub oznacza resztę acyloksylowao wzorze 3, w którym R₅ oznacza liniowy lub rozgałęziony C_rC₈-alkil, mono- lub bicykliczny aryl, korzystnie fenyl, lub pierścień heteromono- lub bicykliczny, korzystnie pirydyl, przy czym każda z tych grup może być ewentualnie podstawiona (a) grupą amino wą-NRJRy, w której R₆ i R₇ oznaczają niezależnie wodór lub CpC^alkil albo (b) grupąkarboksylową; R3 i R4 oznacza jjąobie wodór lub jedna z grup R3 i R₄ oznacza wodór, a druga oznacza grupę hydroksylową lub grupę o wzorze -OSO2R8, w której R8 może być liniową lub rozgałęzioną grupa, alkilową zawierającą od 1 do 6 atomów węgla, np. od 1 do 4 atomów węgla; R8 może w szczególności oznaczać metyl, etyl, n-propyl lub izopropyl.

Alternatywnie, R8 może być grupą arylową takąjak fenyl, niepodstawiony lub podstawiony od 1 do 3 podstawnikami, z których każdy może niezależnie być liniową lub rozgałęzioną grupą alkilową lub alkoksylową mającą od 1 do 6 atomów węgla np. od 1do 3 atomów węgla, atomem chlorowca lub grupą nitrową. Przykłady atomów chlorowca obejmują fluor, chlor, brom i jod, korzystnie fluor lub chlor, korzystniej chlor.

W niniejszym wynalazku grupa arylowa oznaczamonocykliczny lub bicykliczny aromatyczny węglowodór mający od 6 do 10 atomów węgla, np. fenyl lub naftyl. Pierścień heterocykliczny oznacza 5- lub 6-członowy nasycony lub nienasycony pierścień heterocykliczny, zawierający co najmniej jeden heteroatom wybrany spośród O, S i N, ewentualnie skondensowany z drugą 5lub 6-członową, nasyconą lub nienasyconą grupą heterocykliczną.

Przykłady nasyconych i nienasyconych pierścieni heterocyklicznych obejmująpierścienie pirazolilowe, imidazolilowe, pirydylowe, pirazylowe, pirymidylowe, pirydazynylowe, morfolinylowe, tiomorfolinylowe, furylowe i tienylowe.

Korzystnie R2 oznacza hydroksyl lub O-nikotynyl, R3 oznacza hydroksyl lub -OSO2R8, w której R8 oznacza C1-C4-alkil, a R4 oznacza wodór.

Przykłady związków według wynalazku obejmują:

(la) 3'-deamino-3'-[1-azyrydynyio]-4^/-O-metanosulfonylodaunorubicynę (R1=OCH', R,=H, R3=OSO2CH3) (lb) 4-demetoksy-3^/-deamino-3'-[l-azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylodaunorubicynę

R4=H, R3=OSO2CH3) (lc) 3'-deamino-3'-[ 1-azyrydynylo]-daunorubicynę (R1COCH3, R4=H, R3=OH) (ld) 4-demetoksy-3'-deammo-3'-[l-azyrydynylo]-daunorubicynę (Ry-dRy-H, RyOH) (2a) 3'·^ηηηηο-3'--1 -tazyryd;ynylo] -4'-O-metanosulfony lo-14-nikotymano-doksorubicynę (R1=-OCH₃, R₂=O-nrkotynoil, R4=H, R₃=oSo₂CH₃) (2b) 3'-deamino-3'-[l-azyrydynylo]-14-nikotyniano-doksorubicynę (RyOCH', R2=O-nikotynoil, R4=H, R'=OH) (2c) 3'-daamino-3'-[l-azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylodoksorubrcynę (RyOCH', R2=OH, R4=H, R'=OSO2CH') (2d) 4-demetoksy-3'-deamino-3'-[1-azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylo-doksorubicynę (R1=R4=H, R2=OH, R'=OSO2CH') (2e) 3'-deamino-3'-[l-azyrydynylo]-doksorubicynę (RyOCH', R4=H, RyR^yOH) (2f) 4-demetoksy-3'-deammo-3'-[ 1 -azyry dy ny loj-doksci-ubicy nę (R^R.yH, R₂=^:R.3=Oi I) (2g) dwleanuno-o'-! 1 -azyiydynylo]-4'-jododoksorubicynę (RyOCHR, R₂=OH, R₃=H, R₃=I) (2h) 3'-deamino-3'-[ 1-azyrydynylo]-4'-deoksydoksorubicynę (RyOCfR, R2=OH, R'=R4=H) oraz ich farmaceutycznie dopuszczalne sole, takie jak chlorowodorki.

178 806

Ponadto przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania glikozydu azyrydyno-antracykliny o wzorze 1 lub 2 zdefiniowanym powyżej lub jego farmaceutycznie dopuszczalnej soli, obejmujący:

(a) przekształcenie antracykliny o wzorze ogólnym 4, w którym R,, R₃i R4 sątakie, jak zdefiniowano powyżej, a Rg oznacza grupę sulfonianowakib atom chlorowca, korzystnie atom chloru, w antracyklinę o wzorze 1, przy czym związek o wzorze 4 korzystnie jest rozpuszczony w bezwodnym rozpuszczalniku organicznym w obecności bezwodnej soli metalu alkalicznego i łagodnej zasady; i, w razie potrzeby, (b) hydrolizę pochodnej o wzorze 5, w którym R,, R₃, R, sątakie, jak zdefiniowano powyżej (którą można wytworzyć ze związku o wzorze 1 według procedury opisanej w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3803124) z wytworzeniem pochodnej azyrydyno-antracyklinowej o wzorze 2, w którym R₂ oznacza grupę hydroksylową; i, w razie potrzeby, (c) reakcję związku o wzorze 5 zdefiniowanym powyżej z pochodną solną o wzorze 3', w którym R₅ oznacza to samo, co powyżej, z zastrzeżeniem, że R₅ nie oznacza reszty zawierającej pierwszorzędowągrupę aminową, a X+ oznacza jon, korzystnie sodu lub potasu, i, w razie potrzeby, przekształcenie związku o wzorze 2, otrzymanego w ten sposób, w farmaceutycznie dopuszczalną sól; albo (d) reakcję związku o wzorze 5 jak powyżej z pochodną solną o wzorze 3', w którym R5 oznaczapierwszorzędowągrupęaminowązamaskowanąwrażliwąnakwasgrupązabezpiecząjącą, a następnie odblokowanie grupy zabezpieczającej, i, w razie potrzeby, przekształcenie związku o wzorze 2, otrzymanego w ten sposób, w jego farmaceutycznie dopuszczalną sól.

Przedmiotem wynalazku jest także inny sposób wytwarzania glikozydu azyrydyno-antracyklinowego o wzorze 2 zdefiniowanym powyżej lub jego farmaceutycznie dopuszczalnej soli, który obejmuje:

(a) potraktowanie antracykliny o wzorze ogólnym 6, w którym R₍, R₂, R3, R4 i Rg sątakie, jak zdefiniowano powyżej [związki takie opisano także w opisie WO 93/01201], z żelem krzemionkowym, i, w razie potrzeby, przetworzenie związku o wzorze 2, otrzymanego w ten sposób, w jego farmaceutycznie dopuszczalną sól.

Należy zauważyć, że antracykliny o wzorze 4 lub 6 mogą także tworzyć pierścień azyrydynowy po potraktowaniu żelem krzemionkowym. Można w tym celu stosować łagodne warunki, pozwalające na wytworzenie związków o wzorze 2, rozpoczynając od zasadowych wrażliwych pochodnych estrowych takich jak te o wzorze 6.

Według wynalazku korzystnie warunki reakcji wytwarzania azyrydyno-antracyklin o wzorze 1 obejmują rozpuszczenie związku o wzorze 4, jak zdefiniowano powyżej, w bezwodnym organicznym rozpuszczalniku, takim jak bezwodny chlorek metylenu, w obecności bezwodnej soli metalu alkalicznego np. węglanu lub wodorowęglanu potasu, z mieszaniem w temperaturze od 0 do 30°C, korzystnie w temperaturze pokojowej, w czasie od 15 minut do 2 godzin, korzystnie przez około 30 minut.

W innym sposobie, związki o wzorze 4 rozpuszcza się w mieszaninie rozpuszczalników organicznych, takich jak suchy chlorek metylenu z metanolem w proporcji objętościowej od 1:1 do 1:3, a następnie traktuje się żelem krzemionkowym, korzystnie 230-400 mesh, z mieszaniem w temperaturze od 0 do 30°C, korzystnie w temperaturze pokojowej, w czasie od 15 minut do 2 godzin, korzystnie przez około 30 minut.

W podobnym sposobie warunki reakcji przekształcania związków o wzorze 6 zdefiniowanych powyżej w azyrydyno-antracykliny o wzorze 2 korzystnie obejmujjąrozpu.szczenie związków o wzorze 6 w bezwodnym rozpuszczalniku organicznym takichjak suchy chlorek metylenu z metanolem, a następnie traktowanie żelem krzemionkowym, korzystnie 230-400 mesh, z mieszaniem w temperaturze od 0 do 30°C, korzystnie w temperaturze pokojowej, w czasie od 15 minut do 2 godzin, korzystnie przez około 30 minut.

Zastosowanie rozpuszczalnika polarnego, takiego jak metanol, wynika w procedurze z żelem krzemionkowym z potrzeby usunięcia antracykliny z krzemionki.

178 806

W innym sposobie wytwarzania glikozydu azyrydyno-antracykliny o wzorze 2 lub jego farmaceutycznie dopuszczalnej soli, w którym R₂ oznacza grupę o wzorze 3, w której R₅ nie oznacza reszty niosącej pierwszorzędowągrupę aminową, korzystnie warunki reakcji obejmująreakcję związku o wzorze 5 z pochodną, solą kwasu, o wzorze 3' zdefiniowanym powyżej, w bezwodnym rozpuszczalniku polarnym, korzystnie acetonie lub dimetyloformamidzie, w temperaturze od 20 do 60°C, korzystnie w temperaturze pokojowej, w czasie od 4 do 15 godzin, korzystnie od 5 do 12 godzin.

Warunki reakcji wytwarzania glikozydu azyrydyno-antracykliny o wzorze ogólnym 2, w którym R₂ oznacza grupę o wzorze 3, w której R₅ oznacza pierwszorzędową grupę aminową, obejmująreakcję związków o wzorze 5, zdefiniowanym powyżej, z pochodną, solą kwasu, o wzorze 3', w którym grupa aminowa jest zabezpieczona grupą wrażliwą na kwas, np. zasadą Schiffa, w polarnym aprotonowym rozpuszczalniku takim jak aceton lub dimetyloformamid, w temperaturze od 20 do 60°C, korzystnie w temperaturze pokojowej, w czasie od 4 do 15 godzin, korzystnie od 5 do 12 godzin, następnie odblokowanie powstałej zabezpieczonej na atomie azotu pochodnej estrowej przez rozpuszczenie jej w np. chlorku metylenu i dodanie wody destylowanej i wodnego roztworu kwasu chlorowodorowego, wody w tej samej ilości co chlorku metylenu, a roztworu kwasu w ilości odpowiadającej w przybliżeniu trzem równoważnikom 0, 1N HCl. Mieszaninę energicznie miesza się w temperaturze od 0 do 20°C, korzystnie około 15°C, przez czas od 30 minut do 2 godzin, korzystnie 45 do 90 minut, rozdziela i wymraża fazę wodnąw celu wysuszenia, otrzymując rozpuszczalny chlorowodorek amoniowy pochodnej estrowej C-15 o wzorze 2. Korzystnie, pierwszorzędową grupę aminową zabezpiecza się grupą metyleriodifenylową.

W kolejnym aspekcie przedmiotem wynalazku są farmaceutyczne kompozycje zawierające glikozyd antracykliny o wzorze 1 lub 2 albo jego farmaceutycznie dopuszczalną sól w połączeniu z farmaceutycznie dopuszczalnym rozcieńczalnikiem lub nośnikiem.

Można stosować konwencjonalne rozcieńczalniki lub nośniki. Kompozycje można formować i podawać w konwencjonalny sposób.

Odpowiednie sposoby podawania obejmują podawanie pozajelitowe. W tym celu można wytworzyć ciekłą kompozycję ze związku aktywnego ze sterylnym rozcieńczalnikiem lub nośnikiem, który może rozpuszczać związek aktywny lub umieszczać go w zawiesinie. Kompozycję pozajelitową można sporządzić w postaci sterylnego ciała stałego do rozprowadzenia przed podaniem w odpowiednim nośniku, takim jak solanka fizjologiczna, sterylna woda lub inny sterylny nośnik.

Związki według wynalazku sąprzydatne do leczenia ludzi i zwierząt. Sąprzydatnymi środkami przeciwnowotworowymi, w szczególności do leczenia białaczki lub raka gruczołowego okrężnicy. Skuteczną leczniczo dawkę podaje się pacjentowi cierpiącemu na nowotwór, w celu polepszenia stanu pacjenta. Można podać ilość wystarczającą do inhibicji wzrostu nowotworu.

Wielkość dawek można ustalić stosując znane dawki dla doksorubicyny i daunorubicyny zmodyfikowane po uwzględnieniu aktywności wykazanej przez niniejsze związki w testach przeciwnowotworowych in vitro i in vivo. Odpowiednie dawki wynoszą ogólnie od 1 do 200 mg/m2 powierzchni ciała, korzystnie od 1do 100 mg/m2, w zależności od rodzaju i ostrości leczonej choroby i ogólnego stanu pacjenta.

Poniższe przykłady ilustrują wynalazek.

Przykład 1

Wytwarzanie 3'-deamino-3'-[l-azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylodaunorubicyny (R,= OCH₃, R₄=H, R₃=OSO2CH₃)

3^/-N-(2-chloroetylo)-4'-O-metanosulfonylodaunorubicynę (4a, R,=OCH₃, R4=H, R₃=OSO2CH₃, R9=Cl) (0,33 g, 0,05 mmol), wytworzoną zgodnie z opisem w WO/93/012001 rozpuszczono w mieszaninie bezwodnego chlorku metylenu (10 ml) i metanolu (20 ml) i mieszano z żelem krzemionkowym (Merck, 200-400 mesh, 2 g) w temperaturze pokojowej przez 30 minut. Roztwór przesączono, zatężono do suchej masy i surowąsubstancję poddano chromatografii rzutowej na kolumnie z żelem krzemionkowym stosując mieszaninę chlorku metylenu i metanolu (95:5 objętościowo) jako eluenta, otrzymując związek tytułowy 1a (wydajność 0,22 g).

178 806

Chromatografia cienkowarstwowa na płytkach z żelem Kieselgel F254 (Merck), z elucją chlorkiem metylenu i metanolem (98:2 objętościowo) Rf=0,65.

FD-MS: m/z [M+] 631.

2H-NMR (400 MHz, CDCl₈) δ;

1,16,1,25(m,2H, wodoryazyrydynowe); 1,36(d, J=6,'4Hz,3H,CłH^3-5'); 1,52(m, 1H,H-30; 1,73 (m, 2H, wodory azyrydynowe); 1,80 (m, 1H, H-2'eq); 2,09 (m, 1H, H-2ax); 2,12 (m, 1H, H-8ax); 2,31 (m, 1H, H-8eq); 2,39 (s, 3H, COCH3); 2,98 (d, J-19,2 Hz, 1H, H-10ax); 3,21 (dd, J=1,7, 19,2 Hz, 1H, H-10eq); 3,22 (S, 3H, CH₃SO₂); 4,09 (q, J=6,4 Hz, 1H, H-5/); 4,10 (S, 3H, OCH₃);4,44 (s, 1H, OH-9); 4,75 (s, 1H,H-4'); 5,28 (m, 1H,H-7);5,55(d,J=3,4Hz, 1H,H-1); 7,41 (d, J=8,1 Hz, 1H, H-3); 7,80 (dd, J=7,7,8,1 Hz, 1H, H-2); 8,05 (d, J=7,7 Hz, 1H, H-1); 13,30 (s, 1H, OH-11); 14,00 (s, 1H, OH-6).

Przykład 2

Wytwarzanie 4-demetoksy-3'-deamino-3'-[ 1 -azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylodaunoru- bicyny (1b: R,=R₄=H, R₃=OSO₂CH₃)

4-demetoksy-N-(2-hydroksyetylo)daunorubicynę (4b: R₁=R₄=H, R₃=OSO2CH₃, R₉=OH, 0,3 g, 0,5 mmol) rozpuszczono w mieszaninie chlorku metylenu (10 ml) i metanolu (5 ml) i wytrząsano w temperaturze pokojowej z żelem krzemionkowym (3 g) przez 30 minut. Roztwór organiczny przesączono i rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość poddano chromatografii rzutowej na kolumnie z żelem krzemionkowym stosując mieszaninę chlorku metylenu i metanolu (95:5 objętościowo) jako eluent i otrzymując związek tytułowy 1b (0,18 g). Chromatografia cienkowarstwowa na płytkach z żelem Kieselgel F254 (Merck), z elucją chlorkiem metylenu i metanolem (20:1 objętościowo) Rf=0,42.

FD-MS: m/z [M+] 601.

Przykład 3

Wytwarzanie 3'-deamino-3'-[ 1 -azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylo-14-mkotynianodoksorubicyny (2a: R1=OCH₃, R2=O-nikotynoil, R=H, R₃=OSO₂CH₃)

3'-deamino-3'-[l-azyrydynyl]-4'-O-metanosulfonylo-daunorubicynę (1a, 0,63 g, 1 mmol), otrzymaną w sposób opisany w przykładzie 1, rozpuszczono w mieszaninie bezwodnego metanolu (6 ml) i dioksanie (13 ml), dodano ortomrówczan etylu (0,5 ml) was added i mieszaninę potraktowano roztworem bromu (1 g) w bezwodnym chlorku metylenu (5 ml) w temperaturze 10°C przez 1,5 godziny. Mieszaninę reakcyjną wytrącono następnie mieszaniną eteru etylowego (100 ml) i eteru naftowego (50 ml). Osad zebrano i rozpuszczono w mieszaninie acetonu (15 ml) i 0,25N wodnym roztworze bromowodoru (15 ml). Mieszaninę trzymano w temperaturze 30°C przez 20 godzin, następnie ekstrahowano n-butanolem (50 ml). Rozpuszczalnik organiczny usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem i pozostałość rozpuszczonąw suchym acetonie (200 ml) potraktowano nikotynianem potasu (2 g), ogrzewano w temperaturze wrzenia przez godzinę. Rozpuszczalnik usunięto pod zmniejszonym ciśnieniem i surową substancję poddano chromatografii na kolumnie z żelem krzemionkowym stosując mieszaninę chlorku metylenu i metanolu (95:5 objętościowo) jako eluent otrzymując związek tytułowy 2a (0,35 g), temperatura topnienia 148-149°C z rozkładem. Chromatografia cienkowarstwowa na płytkach z żelem Kieselgel F254 (Merck), z elucją chlorkiem metylenu i metanolem (10:1 objętościowo) Rf=0,37.

FD-MS: m/z [M+] 752.

Przykład 4

Wytwarzanie 3'-deamino-3'-[l-azyrydynylo]-4^/-O-metanos^lfonylodoksorubicyny (2c: R1=OCH3, R2=OH, R4=H, R3=OSO2CH3)

3'-N-(2-chloroetylo)-4'-metanosulfonylodoksorubicynę (6a: R1=OCH3, R2=OH, R₉Cl, R3=OSO2CH3, R4=H), wytworzoną zgodnie z brytyjskim opisem patentowym GB 9114549, przekształca się w związek tytułowy 2c zgodnie z opisem z przykładu 1. Chromatografia cienkowarstwowa na płytkach z żelem Kieselgel F254 (Merck), z elucją chlorkiem metylenu i acetonem (8:2 objętościowo) Rf=0,35.

FD-MS: m/z [M+] 647.

178 806

Przykład 5

Wytwarzanie 3'-deamino-3'-[l -azyrydynylo]-4'-jododoksorubicyny (2g: R₁=OCH3, R₂=OH, R4=H, R3=I)

3'-N-(2-chloroetylo)-4'-jododoksorubicynę (6b: Rj=OCH3, R2=OH, R</=Cl, R3=I, R₄=H), wytworzoną zgodnie z brytyjskim opisem patentowym GB 9114549, przekształca się w związek tytułowy 2g zgodnie z opisem z przykładu 1. Chromatografia cienkowarstwowa na płytkach z żelem Kieselgel F254 (Merck), z elucją chlorkiem metylenu i acetonem (9:1 objętościowo) Rf=0,45.

FD-MS: m/z [M+] 679.

Przykład 6

Wytwarzanie 3'-deamino-3'-[l-azyrydynylo]-4'-deoksydoksorubicyny (2h: Rj=OCH^3, R2=OH, R3=R4=H)

3'-N-(2-chloroetylo)-4'-deoksydoksorubicynę (6c: Rp=OCH₃, R2=OH, R9=C1, R3=R₄=H), wytworzoną zgodnie z brytyjskim opisem patentowym GB 9114549, przekształca się w związek tytułowy 2h zgodnie z opisem z przykładu 1. Chromatografia cienkowarstwowa na płytkach z żelem Kieselgel F254 (Merck), z elucją chlorkiem metylenu i acetonem (20:1 objętościowo) Rf=0,33.

FD-MS: m/z [M+] 553.

Aktywność biologiczna

3'-deamino-3'-[ 1 -azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylodaunorubicynę (1 a), 4-demetoksy-3'-deamino-3'- [ 1 -azyrydynylo] -4'-O-metanosulfonylodaunorubicynę (1b), 3'-deamino-3'[l-azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylo-14-nikotynianodoksorubicynę (2a) oraz 3'-deamino-3'[l-azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylodoksorubicynę (2c), przetestowano in vitro na dwu liniach komórek ludzkich, LoVo (rak gruczołowy okrężnicy) i LoVo/DX (rak gruczołowy okrężnicy oporny na doksorubicynę) porównując go z doksorubicyną.

Aktywność cytotoksyczną podaje się jako IC50, stężenie inhibitujące 50% tworzenia kolonii, obliczone na krzywych reakcji na stężenie. Indeks oporności R. I. jest stosunkiem pomiędzy IC50 opornych komórek i IC50 komórek wrażliwych. Związki 1a, 1b, 2a i 2c wykazały wysoką aktywność wobec obu linii komórek i miały niski indeks oporności (tabela 1).

Oceniono działanie związków 1a, 1b, 2a i 2c in vivo wobec mysiej białaczki P388 opornej na doksorubicynę (10⁵ komórek/mysz transplantowane dożylnie myszom BD2F1) w porównaniu z doksorubicyną.

Związki 1a, 1b, 2a i 2c wykazały także zaskakująco wyższą aktywność w porównaniu z doksorubicyną (tabela 2).

Tabela 1

Aktywność cytotoksyczną in vitro (IC50) związków 1a, 1b, 2a i 2c wobec komórek LoVo i LoVo/DX w porównaniu z doksorubicyną

Związek	IC50 (ng/ml) ^ω
LoVo	LoVo/DX	R. I.^(2>
1a	13	22	1,7
1b	27	26	0,9
2a	14	40	2,9
2c	2,7	24	9,2
doksorubicyną	82,5	4975	60,3

Test na kolonii: czterogodzinny (1) IC50 = stężenie inhibitujące 50% tworzenia kolonii (2) R. I. = indeks oporności = (IC50 LoVo/DX)/(IC50 LoVo)

178 806

Tabela 2

Aktywność przeciwnowotworowa związków 1a, 1b, 2a i 2c wobec komórek białaczki P388/DX w porównaniu z doksorubicyną

Związek	O.D.^(1>	T/C<2)
(mg/kg)	%
1a	2,2	190
1b	3,8	240
2a	2,5	200
2c	1,8	195
doksorubicyną	16,9	106

Związki umieszczono w zawiesinie w Tween 80 (10%) i wstrzyknięto dożylnie w dzień po transplantacji nowotworu (1) optymalna dawka (2) mediana czasu przeżycia leczonych myszy/mediana czasu przeżycia myszy kontrolnych x 100

OH 0

WZÓR 1

-O-COR₅

WZÓR 3

178 806 x⁺~ocor₅

WZÓR 3'

WZÓRÓ

178 806

WZÓR 6

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 60 egz.

Cena 2,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Pochodne 3'-azyrydynoantracykliny o wzorze 1, w którym R, oznacza wodór lub grupę metoksylową: R₂ oznacza wodór, grupę hydroksylową lub oznacza resztę acyloksylowao wzorze 3, w którym R₅ oznacza grupę pirydylową, R₃ i R₄ oznaczają obie wodór lub jedna z grup R₃ i R₄ oznacza wodór, a druga oznacza atom jodu lub grupę o wzorze -OSO₂R₈, w której R₈ oznacza liniową lub rozgałęzioną grupę alkilową zawierającą od 1 do 6 atomów węgla lub jego farmaceutycznie dopuszczalne sole.
2. Związek według zastrz. 1, w którym R8 oznacza metyl, etyl, n-propyl lub izopropyl.
3. Związek według zastrz. 1, którym jest 3'-deamino-3'-[l-azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylodaunorubicyna, 4-demetoksy-3'-deamino-3'-[ 1-azyty dynylo]-4'-O-metarK)s uio^ii ylodaunorubicyna, 3'-deamino-3'-[1-azyrydynylo]-daunorubicyna, 4-demetoksy-3'-deamino-3'- [1- azyrydynylo] -daunorubicyna, 3'-deaminoo-3'-[ 1 -azyrydynylo] -4'-O-metanosulfonylo-14-nikotyniano doksorubicyna, 3'-deamino-3'-[ 1 -az.y iy dy nyl o ]-14-nikotyniano-dol<soiubicyna, fwlcamino3'-[ 1 -az.yydyny!oj-d-GO-etanosLilldnylodoksorubicyΓια, 4-demetoksy-3'-deammo-3'-[ 1 -azyiydynyi lo]-4'- O-metanosulfonylodoksorubicyna, 3'-deamino-3'-[1-azyrydynylo]-doksorubicyną, 4-demetoksy-3'-deammo-d'-31-azyrydynylo]-doksorubicyna, 3'-deamino-3'-[1-azyrydynylo] -4' - jododoksorubicyna, 3'-deamino-3'-[1 ^a^zy^d^yn^ylo^] -4-deoksy'doksombic.yna.
4. Związek według zastrz. 1, którym jest 3'-deamino-3'-[l-azyrydynylo]-4'-O-metanosulfonylodaunorubicyna, 4-demetoksy-3'-deamino-3'-[ 1 -2zyrydynlylo]-4'-0-metanosulfony(odaunorubicyna albo 3'-deamino-3^/-l1-azyIyd3my-o]-4'-O-metanosulfonylo -Μ-π^ο^^γχΕ^οrubicyna.
5. Związek według zastrz. 1 albo 2 albo 3 albo 4, w postaci soli chlorowodorkowej.
6. Sposób wytwarzania glikozydu antracykliny o wzorze 1 zdefiniowanym w zastrz. 1 lub jego farmaceutycznie dopuszczalnej soli, znamienny tym, że glikozyd antracykliny o wzorze ogólnym 6, w którym R,, R2, R3 i R₄ mają znaczenie podane w zastrz. 1, a R₉ oznacza grupę hydroksylową lub atom chlorowca, rozpuszczony w bezwodnym polarnym rozpuszczalniku organicznym, będącym suchym chlorkiem metylenu, metanolem lub ich mieszaniną w stosunku od 1:1 do 1:3 objętościowo, traktuje się w trakcie mieszania, w temperaturze 0-30°C, w ciągu 15 minut do 2 godzin, żelem krzemionkowym, i w razie potrzeby przeprowadza konwersję otrzymanego glikozydu antracykliny o wzorze 1 w farmaceutycznie dopuszczalną sól.
7. Sposób według zastrz. 6, znamienny tym, że stosuje się żel krzemionkowy o wymiarach cząstek od 230 do 400 mesh.
8. Sposób wytwarzania glikozydu antracykliny o wzorze 1 zdefiniowanym w zastrz. 1 lub jego farmaceutycznie dopuszczalnej soli, znamienny tym, że pochodną o wzorze 5, w którym R₍, R3, R4 mają znaczenie podane w zastrz. 1, poddaje się hydrolizie z wytworzeniem glikozydu antracykliny o wzorze 1, w którym R2 oznacza grupę hydroksylową; albo związek o wzorze 5 poddaje się reakcji z soląo wzorze 3', w którym R₅ ma znaczenie podane w zastrz. 1, a X+ oznacza jon potasu, a następnie ewentualnie przekształca się związek o wzorze 1 w farmaceutycznie dopuszczalną sól.
9. Kompozycja farmaceutyczna, znamienna tym, że zawiera farmaceutycznie dopuszczalny rozcieńczalnik lub nośnik, i jako składnik aktywny, glikozyd antracykliny o wzorze 1, lub jego farmaceutycznie dopuszczalną sól, zdefiniowane w zastrz. 1.