PL178773B1

PL178773B1 - Sposób i urządzenie do formowania kształtownika wytłoczonego i ułożonego na przedmiocie

Info

Publication number: PL178773B1
Application number: PL95317656A
Authority: PL
Inventors: Florenz Kittel; Helmut Krumm; Herbert Joeris
Original assignee: Saint Gobain Vitrage
Priority date: 1994-06-17
Filing date: 1995-06-19
Publication date: 2000-06-30
Also published as: WO1995035193A1; BR9508036A; US5885695A; CN1066094C; FI965028A; KR970703841A; ATE169859T1; DE4421299A1; AU2797595A; CZ292652B6; DE69504194D1; JPH10501755A; EP0765211B1; DE4421299C2; CZ368196A3; CN1150775A; PL317656A1; CA2192831A1; KR100345259B1; EP0765211A1

Abstract

1 Sposób form owania ksztaltownika wytloczonego i ulozonego na przedm iocie, zw laszcza form owania ksztaltow- nika w postaci petli w obszarze laczenia jego poczatku i kon- ca, przy czym w ksztaltowniku w ytw arza sie prostoliniowy zlobek z rozwarciem i/lub row kam i kotwiacym i, znam ienny tym , ze do ksztaltownika ( 2, 30) ulozonego na powierzchni przedm iotu (1, 50) w prow adza sie stem pel (21, 43), którego przekrój jest lokalnie w ezszy od zlobka (6), w prawia sie ten stempel w ruch obrotowy (R ) o kierunku prostopadlym do kierunku zlobka (6) oraz w ruch postepow y (T ) o kierunku prostopadlym do kierunku zlobka (6). a nastepnie wyciaga sie stempel (21, 43) z ksztaltow nika (2, 30) zostaw iajac w tym ksztaltowniku zlobek (6) 5 Urzadzenie do form ow ania ksztaltow nika w ytloczo- nego i ulozonego na przedm iocie, zawierajace form e dolna i górny elem ent naciskowy, przem ieszczalny wzgledem formy dolnej, znam ienne tym, ze górny elem ent naciskow y (1 8 , 40, 86), zam ocow any przesuw nie wzgledem formy dolnej (14. 38, 65), jest utworzony przez pow ierzchnie walcowa, która zawiera na powierzchni bocznej walca, skierowany w zdluz tw orzacej, stempel (21, 43) w ksztalcie ogona jaskólczego, przy czym os walca stanowi os obrotu górnego elem entu naci- skowego (1 8 , 4 0 , 86) i jest zam ocow ana przesuwnie w kierun- ku prostopadlym do kierunku tej osi F i g . 2 PL PL PL PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób i urządzenie do formowania kształtownika wytłoczonego i ułożonego na przedmiocie.

W szczególności, wynalazek dotyczy sposobu i urządzenia do formowania obszaru przejściowego pomiędzy częściąpoczątkową a częścią końcową kształtownika tłoczonego, wykonanego z polimeru, tworzącego zamkniętą ramę, nałożonego na powierzchnię danego przedmiotu i zawierającego żłobek. W sposobie tym stempel, którego kształt odpowiada żądanemu przekrojowi kształtownika, opuszcza się na ten ostatni, z jednoczesnym jego obróceniem.

Znane jest zaopatrywanie materiałów w rozmaite rodzaje kształtownika uszczelniającego w postaci ramy polimerowej, zwłaszcza elastomerowej, przez bezpośrednie wytłaczanie kształtownika z tworzywa wytłaczającego na przedmiocie. Sposoby tego rodzaju stosuje się w dużej skali, w szczególności do szyb samochodów. W tym celu wykorzystuje się zarówno układy wytłaczalne, które ulegają polimeryzacji lub sieciowaniu, takie jak układy poliuretanowe, twardniejące pod wpływem wilgoci, jak i elastomery termoplastyczne. Tego rodzaju sposoby są opisane szczegółowo, np. w opisach patentowych europejskich EP-A-0 421 833 i EP-A-0 524 092

Gdy nanosi się przez wytłaczanie zamkniętą ramę kształtownikową na powierzchnię przedmiotu, wówczas należy dokonać formowania złącza pomiędzy początkiem wytłoczonego kształtownika aj ego końcem, ponieważ musi powstawać wtedy akumulacja masy lepkiej o mniej lub bardziej nieokreślonym kształcie. Dla dokonania formowania tego nieokreślonego obszaru przejściowego znane są rozmaite sposoby i urządzenia.

Według sposobu, znanego z opisu DE 40 25 166 A1, w którym profilowy kołnierz poliuretanowy nanosi się przez wytłaczanie na powierzchnię, doprowadza się do stwardnienia wytłoczonego kołnierza, wyjmuje się odcinek kołnierza w obszarze przejściowym oraz wkleja się w tym miejscu odpowiedni odcinek kołnierza, wyprofilowanego i utwardzonego gdzie indziej.

Według innego sposobu, znanego z opisu EP-A-524 060, również usuwa się odcinek kształtownika po jego stwardnieniu za pomocą środka mechanicznego. Nakłada się następnie w tym miejscu kalibrowaną formę, pokrywającą obydwa sąsiednie końce kształtownika w ramie oraz wtryskuje się i utwardza w formie polimer, twardniejący stosunkowo szybko, w celu uzupełnienia ramy profilowej.

Ponadto wiadomo, jak dokonać formowania ramy profilowej w obszarze przejściowym podczas wytłaczania, przed stwardnieniem polimeru, za pomocą narzędzi do formowania przez ścieranie. Narzędzie, znane z opisu EP-B-421 833, składa się z dolnej płytki, w której wykonana jest wnęka formująca, i która może mieć jedną lub dwie części. Gómąpłytkę ściskającą opuszcza się na dolną płytkę formującą gdzie formuje ona kształtownik.

Tego rodzaju sposób, znany i opisany w dokumencie DE 90 11 573 Ul, służy do dokonywania formowania kołnierza profilowego, wykonanego z układu reaktywnego na bazie poliuretanu oraz wytłoczonego i naniesionego na szybę. W sposobie tym forma składa się z urządzenia, zaopatrzonego w dwie szczęki, które jest prowadzone w stanie otwarcia od strony zewnętrznej nad częścią obwodową szyby, zaopatrzonej w kołnierz profilowy. Oś obrotu obu szczęk jest umieszczona poza przedmiotem. Po ustawieniu urządzenia formy, w którym powierzchnia szyby z naniesionym kołnierzem profilowym jest umieszczona w odpowiednim wybraniu jednej ze szczęk, drugą szczękę, która nadaje swój kształt kołnierzowi, wychyla się dokoła osi obrotu i dociska do tego kołnierza.

W przypadku, gdy kołnierz ma żłobek z rozwarciem, poprzednie sposoby formowania przed stwardnieniem me nadają się. Podobnie jest wówczas, gdy ścianka żłobka jest rowkowana od strony, gdzie się ona zamyka. Te dwa rozwiązania stosowane są często, gdy - jak w dokumencie EP-B-258 128 - zamierza się uzyskać odwracalne osadzenie szyby samochodowej w otworze nadwozia. W tym przypadku sczepienie pomiędzy kitem montażowym a ramą profilową następuje bez sklejenia, jedynie dzięki kształtowi żłobka kształtownika, do którego przyczepia się kit. Jednakże nawet wtedy, jeśli do uformowania żłobka używa się tradycyjnego stempla, niemożliwe jest jego wyjęcie przed stwardnieniem, bez definitywnego odkształcenia kształtownika.

Celem wynalazku jest opracowanie takiego sposobu formowania obszaru przejściowego ramy, wytłaczanej na danym przedmiocie, który można stosować w bardzo różnych przypad

178 773 kach, i który nadawałby się także do formowania przekrojów profilowanych, mających rozwarcia lub rowki kotwiące.

Sposób formowania kształtownika wytłoczonego i ułożonego na przedmiocie, zwłaszcza formowania kształtownika w postaci pętli, w obszarze łączenia jego początku i końca, przy czym w kształtowniku wytwarza się prostoliniowy żłobek z rozwarciem i/lub rowkami kotwiącymi, według wynalazku charakteryzuje się tym, że do kształtownika ułożonego na powierzchni przedmiotu wprowadza się stempel, którego przekrój jest lokalnie węższy od żłobka, wprawia się ten stempel w ruch obrotowy prostopadły do kierunku żłobka oraz w ruch postępowy prostopadły do kierunku żłobka, a następnie wyciąga się stempel z kształtownika, zostawiając w tym kształtowniku żłobek.

Korzystnie najpierw wprowadza się stempel, nadając mu ruch postępowy ku powierzchni przedmiotu, a następnie stempel wprowadza się głębiej w materiał kształtownika nadając mu jednocześnie ruch obrotowy i ruch postępowy prostopadły do kierunku żłobka, po czym stempel wyciąga się z materiału kształtownika, nadając mu jednocześnie ruch obrotowy i ruch postępowy prostopadły do kierunku żłobka.

Korzystnie reguluje się drugi ruch obrotowy i ruch postępowy, zapobiegając poślizgowi stempla na dnie żłobka.

Korzystnie wprowadzając stempel w ruch obrotowy, wciska się ten stempel w materiał bez poślizgu względem powierzchni przedmiotu.

Urządzenie do formowania kształtownika wytłoczonego i ułożonego na przedmiocie, zawierające formę dolną i górny element naciskowy, przemieszczalny względem formy dolnej, według wynalazku charakteryzuje się tym, że górny element naciskowy zamocowany przesuwnie względem formy dolnej, jest utworzony przez powierzchnię walcową która zawiera na powierzchni bocznej walca, skierowany wzdłuż tworzącej, stempel w kształcie ogona jaskółczego, przy czym oś walca stanowi oś obrotu górnego elementu naciskowego i jest zamocowana przesuwnie w kierunku prostopadłym do kierunku tej osi.

Korzystnie forma dolna posiada krawędź tnącą.

Korzystnie górny element naciskowy posiada krawędź tnącą.

Korzystnie górny element naciskowy jest zamocowany na wale, osadzonym obrotowo, na którym umieszczone jest koło zębate, zazębiające się z zębatką dolną i z zębatką górną

Korzystnie jedna zębatka jest nieruchoma, zaś druga zębatka jest zamocowana przesuwnie w jej kierunku podłużnym.

Korzystnie obydwie zębatki są zamocowane przesuwnie w ich kierunku podłużnym i każda z nich jest połączona z oddzielnym elementem przemieszczającym, korzystnie w formie siłownika.

Korzystnie forma dolna jest umieszczona na płycie, zamocowanej przegubowo wokół osi, przy czym z płytąjest połączony przegubowo siłownik.

Przed opracowaniem sposobu i urządzenia według wynalazku, gdy wytłaczano pętlę kołnierza na powierzchni przedmiotu, ponieważ kołnierz zawiera żłobek z rozwarciem, nie można było uniknąć przerwania żłobka w obszarze łączenia się końca i początku wytłaczania. Wynalazek pozwolił zatem po raz pierwszy wykonać taki przedmiot jak szybę z kołnierzem, wytłoczonym na jej powierzchni, gdzie kołnierz ma nieprzerwany żłobek z rozwarciem.

Zastosowany do obszaru przejściowego pomiędzy początkiem a końcem kołnierza ze żłobkiem, wytłaczanym w postaci pętli, sposób formowania według wynalazku umożliwia przemieszczenie w sposób selektywny nadmiaru materiału, z konieczności nadwyżkowego w obszarze przejściowym, tj. w kierunku ruchu posuwowego walca, niosącego stempel w postaci kształtownika. Bez względu na ilość nadmiaru może on ułożyć się bez przeszkód. Z drugiej strony obracanie się walca powoduje bardzo wczesne rozpoczęcie odkształcania, tj. w momencie, gdy właściwe formowanie nie jest jeszcze zakończone. To równoczesne formowanie i odkształcanie pozwalająna uzyskanie dodatkowych skutków. Obracanie walca wraz z jego stemplem pozwala po raz pierwszy formować kształtowniki, zawierające rozwarcia, dzięki kształtowi oraz ruchom stempla. Wnikanie stempla dokonuje się stopniowo, przy czym jego przemieszcza

178 773 nie oraz jego obracanie kończą nadawanie jego kształtu żłobkowi, podczas gdy wyjmowanie następuje bez zmieniania kształtu, który został dopiero co uzyskany, w szczególności odpowiednie rozwarcia i rowki kotwiące me są uszkodzone, ani tym bardziej zniszczone.

Ruch walca, niosącego stempel, może zmieniać się w zależności od kształtu kołnierza profilowego, jaki należy formować. W przypadku niektórych kształtowników walec może być prowadzony na profilowanym kołnierzu za pomocą czystego toczenia, tj. przez przemieszczanie, wolne od wzajemnego ruchu ślizgowego pomiędzy powierzchnią formowanej masy a powierzchnią walca, stykającąsię z tąostatnią. Jednakże w niektórych momentach formowania rozwarć może zachodzić potrzeba niezależnej wzajemnie regulacji prędkości obrotowej walca i prędkości posuwu liniowego. W szczególności może być wówczas celowe nadawanie zwiększonej prędkości obrotowej podczas drugiej fazy formowania, aby przeciwdziałać temu, iż wy stępy walca, głównie stempel, wytwarzające wybrania i rozwarcia, będą powodować niepożądane odkształcenia profilu.

Przedmiot wynalazku uwidoczniono w przykładach wykonania na rysunku, na którym: fig. 1 przedstawia w sposób schematyczny obszar przejściowy ramy profilowanej, naniesionej na taflę szklaną metodą wytłaczania, fig. 2 - w sposób schematyczny kolejne fazy formowania kształtownika, uwidocznionego na fig. 1, fig. 3 - w sposób schematyczny kolejne fazy w przypadku ramy profilowanej, mającej inny przekrój profilu, fig. 4 - w widoku z boku urządzenie do formowania kształtownika, a fig 5 - w przekroju inny przykład wykonania urządzenia do formowania kształtownika.

Sposób według wynalazku jest opisany poniżej dla kształtownika ułożonego na tafli szklanej, takiej jak szyba samochodu, przeznaczonej do osadzenia przez wklejenie. Figura 1 przedstawia w przekroju przedmiot 1, czyli taflę szklaną tego typu, która jest zaopatrzona na krawędzi w obwodowy kształtownik 2. Obwodowy kształtownik2 jest wykonany z wytłaczalnego elastomeru i jest nanoszony przez wytłaczanie na powierzchnię szkła za pomocą głowicy wytłaczającej, przemieszczanej względem szyby, zwłaszcza prowadzonej przez robota na jej obwodzie po uprzedniej obróbce jej powierzchni.

Kształtowniki ma w zasadzie kształt litery U, z dnem 3 i dwiema ściankami bocznymi 41 5. Przeciwległe wzajemnie powierzchnie wewnętrzne ścianek bocznych 4 i 5 tworzą wraz z dnem 3 żłobek 6, który rozszerza się ku dołowi. Podczas osadzania tafli szklanej przez wklejenie żyłę kleju wtłacza się do tego żłobka 6. Dobierając odpowiednie materiały na kształtownika 2 i/lub na żyłę kleju, można przeciwdziałać przyczepnemu sklejeniu obu materiałów, tak aby połączenie tafli szklanej z żyłą kleju nastąpiło wyłącznie lub przynajmniej przede wszystkim przez mechaniczne zakotwienie żyły kleju w żłobku 6 za pomocą kształtu rozwartego. Wynika stąd znaczna korzyść, kiedy należy później zdemontować taflę szklanąz jakiejkolwiek przyczyny, ponieważ demontaż szyby można spowodować po prostu przez naciśnięcie tafli szklanej, przy czym odkształcalne sprężyście ścianki boczne 415 kształtownika 2 ustępują i odłączają się od stwardniałej masy kleju montażowego.

Jest zrozumiale, że kształtownik 2 powinien zawierać żłobek od końca do końca, aby osadzenie tafli szklanej tego rodzaju przez wklejenie było właściwe. Tym niemniej nie jest możliwe otrzymanie tego ciągłego żłobka 6 przez wytłaczanie w obszarze przejściowym kształtownika 2, tj. w miejscu usytuowania odcinka początkowego 9 i odcinka końcowego 10 wytłaczanego kształtownika. Istotnie, gdy opuszcza się i podnosi dyszę wytłaczającą wówczas w miejscach tych powstają nieregularne i odkształcone obszary przejściowe 11, które należy poddać formowaniu w dodatkowej fazie operacyjnej.

Sposób formowania tego obszaru przejściowego 11 na powierzchni przedmiotu 1, przykładowo szyby, której kołnierz profilowany ma przekrój poprzeczny, przedstawiony na fig. 1, jest uwidoczniony w szczegółach na fig. 2. W celu zastosowania tego sposobu, należy mieć formę dolną 14 i formę górną 18. Forma dolna 14 zawiera powierzchnię wsporczą 15 do odbioru przedmiotu 1, czyli tafli szklanej oraz powierzchnię boczną 16, prostopadłą do tej pierwszej, która służy do oparcia ścianki obrzeżnej szyby. Prócz tego na górnym końcu powierzchni bocznej 16 znajduje się ostrze tnące, które ma postać krawędzi tnącej 17 i którego funkcja będzie wyjaśniona dalej. Na tej formie dolnej 14 układa się taflę szklanąw obszarze przejściowym i dosuwa się jądo powierzchni bocznej

178 773 formy Części masy polimerowej, które przekraczają krawędź tafli, są zatem ograniczone z boku, tak iż kołnierz polimerowy kończy się równo ze ściankąobrzeżną tafli szklanej.

Górny element naciskowy 18 składa się z osadzonego obrotowo walca, którego powierzchnia naciskowa ma kształt wycinka walca. Oś obrotu tego elementu naciskowego odpowiada osi walca. Wał niosący górny element naciskowy 18, który jest uwidoczniony na schematycznym szkicu, jest tak osadzony, aby mógł wykonywać ruch postępowy, w kierunku prostopadłym do osi walca.

Na figurze 2 można zobaczyć szczegółowo, że część formująca górnego elementu naciskowego 18 zawiera wnękę 19, wykonaną w powierzchni bocznej, która to wnęka formuje podczas obrotu ściankę boczną5 kształtownika, wnękę 20, która formuje bok i wierzch ścianki bocznej 4, oraz stempel 21 w kształcie ogona jaskółczego, który formuje żłobek 6 kształtownika podczas toczenia się elementu naciskowego. Dokładny kontur wnęk 19120 oraz stempla 21 zależą od przekroju poprzecznego kołnierza profilowego, jaki jest pożądany w każdym przypadku i ich konstrukcję należy określić za każdym razem oddzielnie.

Figura 2 przedstawia poszczególne kolejne fazy od A do F prasowania przez toczenie, przeprowadzanego za pomocą opisanych narzędzi. Gdy szyba pozostaje umieszczona w formie dolnej 14 (faza B), wówczas górny element naciskowy 18 znajduje się w takim położeniu nad przedmiotem 1, czyli taflą szklaną iż ostrze tnące 23, utworzone przez walcową powierzchnię zewnętrzną 22 górnego elementu naciskowego 18 oraz przez powierzchnię boczną wnęki 19 znajduje się dokładnie nad obwodem ścianki bocznej 5 kołnierza. W tym położeniu górne narzędzie naciskowe opuszcza się aż do momentu, gdy ostrze tnące 23 niemal dotyka powierzchni szkła. Podczas tej fazy C nadmiar masy polimerowej zostaje wyparty z obszaru przejściowego 11 od strony, zwróconej ku powierzchni tafli szklanej, oraz przepchnięty w bok. Powstała w ten sposób taśma resztkowa 26 jest łatwa do usunięcia następnie z powierzchni szkła po stwardnieniu. Z drugiej strony gdy górny element naciskowy 18 zagłębia się, wówczas stempel 21 w kształcie ogona jaskółczego wnika w masę polimerową i zaczyna formować żłobek 6. Gdy tylko ostrze tnące 23 osiąga swe położenie końcowe tuż nad lub bezpośrednio na powierzchni szkła, wówczas górny element naciskowy 18 rozpoczyna swój obrót w kierunku strzałki G i swój jednoczesny ruch postępowy w kierunku strzałki H.

Obrót i nich postępowy górnego elementu naciskowego 18 są kontynuowane tak, iż nich, który następuje po fazie D, stanowi czyste toczenie się. Podczas tej fazy powierzchnia formy, ograniczająca wnękę 20, zbliża się ponadto do krawędzi tnącej 17, co powoduje odcięcie nadmiaru masy polimerowej, wypchniętej na zewnątrz. Następnie toczenie się górnego elementu naciskowego 18 trwa jeszcze krótko, co pociąga nieco ku górze matenał ścianki bocznej 4 wnęki, która pocienia się, gdy stempel 21 - wskutek ruchu obrotowego i postępowego - obraca się, podnosząc się jednocześnie do góry. W ruchu tym nie narusza on rozwarcia ścianki bocznej 4. To toczenie się trwa nadal aż do momentu, w którym krawędź 24, ograniczająca ku górze stempel 21, mogłaby być wyjęta ku górze poprzez obrót, bez odkształcania powierzchni wewnętrznej ścianki bocznej 5. Temu momentowi odpowiada faza E. Ruch postępowy elementu naciskowego przerywa się wówczas, natomiast obrót trwa nadal (faza F) aż do chwili, gdy stempel 21 jest całkowicie wyciągnięty ze żłobka 6 przez obrót. Poślizg, jaki powstaje wtedy pomiędzy powierzchnią 25, ograniczającą wnękę 20, a nadmiarem masy polimerowej 28, nic szkodzi kształtownikowi. Przy końcu fazy F górny element naciskowy 18 zostaje podniesiony. Formowanie jest ukończone i taflę szklaną wyjmuje się z dolnej formy.

Sposób według wynalazku pozwala również formować kształtownik o przekroju poprzecznym w kształcie litery U, w którym jedna ściana boczna zaopatrzona jest w rowki kotwiące, na boku żłobka. Przykład wykonania tego rodzaju jest przedstawiony na fig. 3 za pomocąkilku kolejnych faz formowania. W tym przypadku chodzi o formowanie kształtownika 30, który przy końcu formowania - faza F - zawiera dno 31, wewnętrznąściankęboczną32, zaopatrzonąw rowki kotwiące 33 od strony żłobka, zewnętrzną ściankę boczną 34 oraz wargę 35, która wystaje z

178 773 boku z powierzchni obwodowej tafli szklanej, służąc jako warga uszczelniająca i centrująca podczas i po osadzeniu tafli szklanej w nadwoziu samochodu.

Forma dolna 38 jest wykonana jak w przykładzie, opisanym poprzednio. Górny element naciskowy 40 jest zamontowany tak, jak to opisuje poprzedni przykład. W odróżnieniu od poprzedniego przykładu krawędź tnąca 42, która ogranicza od zewnątrz wargę 3 5, j est umieszczona na górnym elemencie naciskowym 40, osadzonym obrotowo.

Przebieg poszczególnych faz jest w przybliżeniu porównywalny z przebiegiem, opisanym poprzednio W fazie a) tafla szklana 50 jest ustawiona na formie dolnej 38 z masą polimerową tworzącą obszar przejściowy, a narzędzie opuszcza się na tę taflę. Przy końcu opuszczania, w fazie b) rozpoczyna się toczenie się elementu naciskowego w kierunku strzałek R i T, przy czym formuje się rowki 33 od wewnętrznej strony ścianki 32 za pomocą odpowiednich zębów stempla 43. To toczenie się wałka, złożone z ruchu obrotowego R i ruchu postępowego T, trwa nadal, z zachowaniem obu składowych ruchu podczas faz c), d), c), które następują. Ruch postępowy zapewnia wówczas to, że po uformowaniu rowków 33 stempel 43 oddala się od ścianki bez odkształcania rowków 33 przez obrót górnego elementu naciskowego 40. Podczas faz d) i e) wyciąga się stempel 43 ze żłobka kształtownika. Jednocześnie formowana jest ścianka zewnętrzna 34, a krawędź tnąca 42 obcina nadmiar masy polimerowej, przy czym warga jest zaopatrzona w czysty obrys graniczny. Podczas fazy f forma zostaje podniesiona. Taflę szklaną50 z jej obszarem przejściowym, poddanym formowaniu, można wyjąć z dolnej formy.

Urządzenie, które pozwala stosować sposób według wynalazku, jest przedstawione na fig. 4. Na korpusie 55 urządzenia z jednej strony osadzona jest rama 56 z możliwością pionowego przemieszczania. Rama 56 jest osadzona przesuwnie dzięki układowi drążków i pierścieni z kulkami. Hamulec hydrauliczny 59, z którym rama 56 jest połączona za pomocą pręta 60, służy do amortyzowania ruchu pionowego. Ruch pionowy jest sterowany za pomocą siłownika 62, który przenosi ruch podnoszenia za pośrednictwem tłoczyska 63 na ramę 56.

Prócz tego, na korpusie 55 osadzona jest obrotowo dokoła osi 67 płyta 66, podtrzymująca formę dolną 65. Obrót płyty 66 uzyskuje się za pomocą siłownika 68, przymocowanego zjednej strony na korpusie 55 urządzenia za pośrednictwem łożyska wychylnego 69, z drugiej zaś strony do płyty 66 za pośrednictwem łożyska 70.

Na przemieszczalnej pionowo ramie 56 umieszczony jest poziomy wał prowadnicy 72, na którym przemieszczalny suport 74 jest osadzony w sposób przesuwny. Amortyzację i hamowanie poziomego ruchu suportu 74 uzyskuje się za pomocą hamulca hydraulicznego 76, który działa na suport 74 za pośrednictwem tłoczyska 77. Ponadto na ramie 56 zamocowana jest zębatka dolna 79 z zębami, skierowanymi ku górze. Zębatka górna 80, z zębami skierowanymi w dół, jest osadzona na ramie 56 w sposób przemieszczalny. Zębatka górna 80 jest uruchamiana za pomocą siłownika 82, którego tłoczysko 83 jest połączone z tą zębatką 80.

Pomiędzy obydwiema zębatkami 79 i 80 osadzony jest na suporcie 74 poziomy wał 85. Na tym wale 85 zamocowany jest z jednej strony górny element naciskowy 86, z drugiej zaś strony koło zębate Koło zębate zazębia się zarówno z zębatkądolną79, jak i z zębatką górną 80. Gdy zębatka górna 80 jest przemieszczana przez siłownik 82, wówczas górny element naciskowy 86 wykonuje żądane toczenie się.

Gdy - jak to jest opisane na przykładzie z fig. 2 - ruch postępowy i ruch obrotowy powinny być wykonane niezależnie od siebie, jak to sugeruje fig. 5, wówczas dolna zębatka 79 powinna również być osadzona w sposób przemieszczalny i zaopatrzona we własny napęd. W tym przypadku zębatka 79 jest także sprzęgnięta z tłoczyskiem siłownika 89, przymocowanego do ramy 56. Sterując ruchami poziomymi obu zębatek 79 i 80, można teraz wykonać w dowolny sposób zarówno ruchy czystego przemreszczania liniowego, jak i ruchy obrotowe, a prócz tego wszelkie żądane kombinacje obu tych ruchów.

W celu wykonania formowania, nakłada się przedmiot 50, czyli taflę szklaną na formę dolną 65 i ustawia się ją. Zapomocąnieuwidocznionego układu sterowania mechanicznego opuszcza się następnie ramę 56 przez uruchomienie siłownika 62 aż do momentu, gdy górny element naciskowy 86 dotyka prawie powierzchni przedmiotu 50, czyli tafli szklanej. Następnie toczenie

178 773 formujące górnego elementu naciskowego 86 uzyskuje się przez uruchomienie siłownika 82, względnie dodatkowo także siłownika 89. Po zakończeniu formowania podnosi się ramę 56 przez uruchomienie siłownika 62. Sterowanie siłownikiem 68 płyty 66 wywołuje wówczas wychylenie w dół, z oddaleniem się od tafli szklanej ku zewnętrznej stronie. Tafla szklana i poddany formowaniu kształtownik 30, który może ewentualnie przywrzeć nieco do formy dolnej 65, zostająw ten sposób odłączone od formy 65. Łatwe jest wtedy wyjęcie tafli szklanej 50. Prócz tego formę 65 można zaopatrzyć w środki nagrzewcze lub chłodzenie, co pozwala przyspieszyć twardnienie przez chłodzenie lub reakcję polimeru przez nagrzewanie, w zależności od użytego materiału wytłaczanego.

Sposób według wynalazku może służyć do formowania najrozmaitszych elementów z polimerów. Jeżeli kołnierz profilowany jest wytłaczany z układu reaktywnego, to jest oczywiste, że formowanie powinno następować bezpośrednio po wytłoczeniu, zanim wytłoczony kołnierz zaczme twardnieć wskutek reakcji polimeryzacji. Zachodzi to, np. w tworzywie poliuretanowym, twardniejącym pod wpływem wilgoci, jaki stosuje się obecnie w dużej skali, lub w dwuskładnikowych tworzywach poliuretanowych. Przeciwnie, gdy wytłacza się kołnierz profilowany z polimeru termoplastycznego, wówczas nie jest konieczne, aby formowanie następowało bezpośrednio po wytłoczeniu: można je przeprowadzić w dowolnym późniejszym momencie. W tym przypadku wystarcza zadbać o ponowne doprowadzenie materiału do stanu plastycznego przez odpowiednie nagrzanie formowanej masy.

Jak w przypadku znanych narzędzi do formowania trzeba dobrać odpowiednie materiały na walec lub powlec powierzchnię narzędzia odpowiednimi substancjami, w celu przeciwdziałania przyczepności pomiędzy powierzchnią formy a poddawaną formowaniu masą polimerową. Powłoki przeciwprzyczepne są znane i dobiera się je w zależności od użytego polimeru w każdym poszczególnym przypadku wytłaczanego kształtownika.

Materiał, z jakiego wykonany jest przedmiot, na który należy nanieść przez wytłaczanie kołnierz profilowany w postaci pętli, lub kształt tego przedmiotu sąw gruncie rzeczy bez znaczenia. Mozę tu, np. chodzić o szyby, zwłaszcza samochodowe, na które nanosi się przez wytłaczanie ramę szczelną z elastomeru, przy czym złącze może spełniać inne funkcje, takie jak centrowanie szyby w otworze. Nie ma większego znaczenia, czy szyba jest ze szkła lub przezroczystego tworzywa sztucznego, albo czy jest pokryta emaliąprzezroczystąlub nieprzezroczystą, warstwą cienką lub warstewką tworzywa sztucznego. Podobnie możliwe jest zaopatrywanie dowolnych przedmiotów w kołnierz profilowany w postaci pętli, przy czym ten ostatni spełnia wtedy inne zadanie niż zapewnienie szczelności.

Technikę, która została powyżej szczegółowo opisana w przypadku formowania kołnierza profilowego z obszarem przejściowym tam, gdzie jest początek i koniec wytłaczania utwardzalnego materiału ciągliwego, można zastosować też w innych przypadkach: za każdym razem gdy zamierza się wytworzyć w takim materiale żłobek prostoliniowy z rozwarciem i/lub gdy zawiera on rowki kotwiące.

178 773

178 773 co

178 773 ο

178 773

^777///////////////////////77//7

178 773

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz. Cena 4,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób formowania kształtownika wytłoczonego i ułożonego na przedmiocie, zwłaszcza formowania kształtownika w postaci pętli w obszarze łączenia jego początku i końca, przy czym w kształtowniku wytwarza się prostoliniowy żłobek z rozwarciem i/lub rowkami kotwiącymi, znamienny tym, że do kształtownika (2,30) ułożonego na powierzchni przedmiotu (1, 50) wprowadza się stempel (21,43), którego przekrój jest lokalnie węższy od żłobka (6), wprawia się ten stempel w ruch obrotowy (R) o kierunku prostopadłym do kierunku żłobka (6) oraz w ruch postępowy (T) o kierunku prostopadłym do kierunku żłobka (6), a następnie wyciąga się stempel (21,43) z kształtownika (2, 30) zostawiając w tym kształtowniku żłobek (6).
2 Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że najpierw wprowadza się stempel (21,43), nadając mu ruch postępowy ku powierzchni przedmiotu (1,50), a następnie stempel (21,43) wprowadza się głębiej w materiał kształtownika (2,30), nadając mu jednocześnie nich obrotowy (R) i ruch postępowy (T) prostopadły do kierunku żłobka (6), po czym stempel (21, 43) wyciąga się z materiału kształtownika, nadając mu jednocześnie ruch obrotowy (R) i ruch postępowy (T) o kierunkach prostopadłych do kierunku żłobka (6).
3 Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że reguluje się ruch obrotowy (R) i ruch postępowy (T), zapobiegając poślizgowi stempla (21, 43) na dnie żłobka (6).
4. Sposób według zastrz. 3, znamienny tym, że wprowadzając stempel (21, 43) w ruch obrotowy (R), wciska się ten stempel (21, 43) w materiał bez poślizgu względem powierzchni przedmiotu.
5. Urządzenie do formowania kształtownika wytłoczonego i ułożonego na przedmiocie, zawierające formę dolną i górny element naciskowy, przemicszczalny względem formy dolnej, znamienne tym, że górny element naciskowy (18,40, 86), zamocowany przesuwnie względem formy dolnej (14, 38, 65), jest utworzony przez powierzchnię walcową która zawiera na powierzchni bocznej walca, skierowany wzdłuż tworzącej, stempel (21, 43) w kształcie ogona jaskółczego, przy czym oś walca stanowi oś obrotu górnego elementu naciskowego (18, 40, 86) i jest zamocowana przesuwnie w kierunku prostopadłym do kierunku tej osi.
6. Urządzenie według zastrz. 5, znamienne tym, że forma dolna (14) posiada krawędź tnącą (17).
7. Urządzenie według zastrz. 5, znamienne tym, że górny element naciskowy (40) posiada krawędź tnącą (42).
8. Urządzenie według zastrz. 5, znamienne tym, że górny element naciskowy (86) jest zamocowany na wale (85), osadzonym obrotowo, na którym umieszczone jest koło zębate (87), zazębiające się z zębatką dolną (79) i z zębatką górną (80).
9. Urządzenie według zastrz. 8, znamienne tym, że jedna zębatka (79) jest nieruchoma, zaś druga zębatka (80) jest zamocowana przesuwnie w jej kierunku podłużnym.
10. Urządzenie według zastrz. 8, znamienne tym, że obydwie zębatki (79, 80) sązamocowane przesuwnie w ich kierunku podłużnym i każda z nich jest połączona z oddzielnym elementem przemieszczającym, korzystnie w formie siłownika (82, 89).
11. Urządzenie według zastrz. 5, znamienne tym, że forma dolna (65) jest umieszczona na płycie (66), zamocowanej przegubowo wokół osi (67), przy czym z płytą (66) jest połączony przegubowo siłownik (68).

178 773