PL176530B1

PL176530B1 - Preparat przeciwnowotworowy i sposób jego wytwarzania

Info

Publication number: PL176530B1
Application number: PL94304046A
Authority: PL
Inventors: Bohdan Fitak; Mieczysław Grabowski; Piotr Suchocki
Original assignee: Bohdan Fitak; Grabowski Mieczyslaw; Piotr Suchocki
Priority date: 1994-06-29
Filing date: 1994-06-29
Publication date: 1999-06-30
Also published as: PL304046A1

Abstract

1. Preparat przeciwnowotworowy z selenem, znamienny tym, że zawiera jako składnik podstawowy utlenione kwasy tłuszczowe, zwłaszcza nienasycone i/lub utlenione lipidy lub utlenione alkohole nienasycone w ilości co najmniej 80% wagowych oraz selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia, w ilości od 0,01 * 20% wagowych. 4. Sposób wytwarzania preparatu przeciwnowotworowego, znamienny tym, że w pierwszym etapie kwasy tłuszczowe, zwłaszcza nienasycone i/lub lipidy lub alkohole nienasycone, zwłaszcza olej roślinny, poddaje się w temperaturze pokojowej utlenieniu wodnym roztworem utleniaczy organicznych lub nieorganicznych lub ich mieszanin, w środowisku kwasów zwłaszcza nieorganicznych, w obecności rozpuszczalników hydrofobowych,wytrząsa i pozostawia ażdo rozwarstwienia na dwie fazy:wodną i organiczną, po czym usuwa się fazę wodną, a fazę organiczną przesącza się i oddestylowuje, uzyskując składnik podstawowy, następnie w drugim etapie przygotowuje się w temperaturze od 70°C do 100ÓC roztwór związków selenu w rozpuszczalniku, korzystnie dioksanie, przy czym stosuje się związki zawierające selen na czwartym stopniu utlenienia, z kolei w trzecim etapie roztwór związków selenu miesza się ze składnikiem podstawowym, uprzednio podgrzanym do temperatury od 80°C -i 100°C, a mieszaninę ogrzewa się wewrzącej łaźni wodnej w czasie co najmniej 20 minut, uzyskującw tym etapie produkt zawierający selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia, po czym w czwartym etapie prowadzi się proces oczyszczania produktu, w którym najpierw oddestylowuje się rozpuszczalnik, a następnie usuwa śladowe jego ilości, uzyskując klarowny preparat.

Description

Przedmiotem wynalazku jest preparat przeciwnowotworowy i sposób jego wytwarzania przeznaczony do stosowania w profilaktyce i leczeniu chorób nowotworowych u ludzi i zwierząt.

Z literatury naukowej, zajmującej się problematyką chorób nowotworowych, znane są publikacje dotyczące stosowania związków selenu do zapobiegania rozwojowi nowotworów u zwierząt laboratoryjnych.

Selen hamuje proliferację komórek nowotworowych in vitro i in vivo, a także hamuje wzrost grzybów produkujących rakotwórcze aflatoksyny.

Wiadomo, że niedobór selenu w organizmie może być przyczyną zaburzeń metabolicznych, prowadzących do wielu schorzeń. Stwierdzono, że związki selenu odgrywają ważną rolę w chemoprewencji nowotworów u ludzi. Dotychczas w badaniach prowadzonych na zwierzętach laboratoryjnych oraz w hodowli komórek nowotworowych stosowano nieorganiczne związki selenu, takie jak: seleniny, seleniany, selenki i ditlenek selenu oraz organiczne: selenocystyna, metyloselenocysteina, selenometionina, selenobetaina, selenodiglutation, 6-selenoguanozyna, dimetyloselen, drożdże selenowe i inne.

Wszystkie te związki otrzymuje się na drodze znanych sposobów syntezy, biosyntezy lub preparatyki chemicznej.

Brak większych osiągnięć w zastosowaniu nieorganicznych związków selenu do leczenia chorób nowotworowych· jest spowodowany dużą toksycznością tych związków, co utrudnia podanie odpowiedniej dawki terapeutycznej. Natomiast wadą dotychczas stosowanych organicznych związków selenu jest ich mała skuteczność.

W literaturze patentowej nie znaleziono informacji, dotyczących preparatów przeciwnowotworowych zawierających selen.

Znane są natomiast środki zawierające selen, które stosuje się do uzupełniania stanów niedoboru tego pierwiastka w organizmie. Należą do nich roztwory zawierające żelazo i selen we wzajemnej tolerancji składników, a sposób ich wytwarzania jest przedmiotem polskiego patentu nr 138 117. Wśród wielu preparatów przeciwnowotworowych znany jest preparat uzyskany z torfu, którego sposób otrzymywania stanowi przedmiot polskich patentów nr 124110 i nr 158 565.

Zgodnie z wynalazkiem preparat przeciwnowotworowy z selenem zawiera jako składnik podstawowy utlenione kwasy tłuszczowe, zwłaszcza nienasycone i/lub utlenione lipidy lub utlenione alkohole nienasycone, w ilości co najmniej 80% wagowych oraz selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia, w ilości od 0,01% do 20% wagowych.

Najczęściej jako składnik podstawowy stosuje się utleniony olej roślinny, zwłaszcza słonecznikowy. Preparat przeciwnowotworowy o zawartości 99% wagowych utlenionego oleju słonecznikowego i 1% wagowego selenu organicznego, stanowi najkorzystniejszą wersję wykonania wynalazku.

Sposób wytwarzania preparatu przeciwnowotworowego według wynalazku prowadzi się w czterech etapach.

W pierwszym etapie kwasy tłuszczowe, zwłaszcza nienasycone i/lub lipidy lub alkohole nienasycone, korzystnie olej roślinny, poddaje się utlenianiu w temperaturze pokojowej. Stosuje się wodne roztwory utleniaczy organicznych lub nieorganicznych, bądź ich mieszanin. Proces utleniania prowadzi się w środowisku kwasów, zwłaszcza nieorganicznych, w obecności rozpuszczalników hydrofobowych. Najczęściej poddaje się utlenianiu olej słonecznikowy wodnym roztworem nadmanganianu potasu w środowisku kwasu siarkowego w obecności heksanu lub heptanu. W procesie tym uzyskuje się rozwarstwienie na dwie fazy: wodną i organiczną. Fazę wodną usuwa się, a organiczną przesącza i oddestylowuje pod ciśnieniem niższym od atmosferycznego, korzystnie poniżej 40 hPa, uzyskując składnik podstawowy.

W drugim etapie przygotowuje się w temperaturze 70°C - 100°C roztwór związków selenu w rozpuszczalniku, korzystnie dioksanie. Stosuje się związki zawierające selen na czwartym stopniu utlenienia, zwykle kwas selenawy.

176 530

W trzecim etapie roztwór związków selenu miesza- się ze składnikiem podstawowym, uprzednio podgrzanym do temperatury 80°C - 100°C. Najczęściej sporządza się mieszaninę utlenionego oleju słonecznikowego z roztworem kwasu selenawego w dioksanie. Do 880 g utlenionego oleju dodaje się roztwór zawierający 16 g - 430 g bezwodnego kwasu selenawego. Stosuje się również mieszaninę utlenionego alkoholu nienasyconego z roztworem kwasu selenawego w dioksanie. W tym przypadku do 1000 g utlenionego alkoholu dodaje się roztwór zawierający 80 g - 100 g bezwodnego kwasu selenawego. W każdym przypadku mieszaninę ogrzewa się we wrzącej łaźni wodnej w czasie co najmniej 20 minut. W tym etapie uzyskuje się produkt zawierający selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia. .

W czwartym etapie· prowadzi się proces oczyszczania produktu, w którym najpierw oddestylowuje się rozpuszczalnik, a następnie usuwa śladowe jego ilości, stosując mieszanie z etanolem i wodą destylowaną, wytrząsanie i destylację. Usuwanie śladów rozpuszczalnika, powtarza się co najmniej trzykrotnie. Destylację prowadzi się pod ciśnieniem niższym od atmosferycznego, · korzystnie poniżej 40 hPa. Otrzymany preparat studzi się do temperatury 40°C i odwirowuje, odrzucając osad, co zapewnia uzyskanie klarownego preparatu.

Preparat przeciwnowotworowy według wynalazku charakteryzuje się tym, że zawarty w nim selen organiczny występuje na czwartym stopniu utlenienia. Powoduje to- znaczne zwiększenie skuteczności preparatu, w przeciwieństwie do znanych związków, w których selen występował na drugim stopniu utlenienia. Preparat wykazuje silne działanie przeciwnowotworowe, co w zestawieniu z niewielką jego toksycznością, pozwala na ustalenie i wprowadzenie różnych dawek zarówno w profilaktyce, jak i terapii. Dla szczura toksyczność preparatu podanego doustnie wynosi 100 mg/kg. Po podaniu wielokrotnie większych dawek podskórnie lub dootrzewnowo, nie stwierdza się objawów toksycznych. Preparat nie wykazuje również toksyczności kumulacyjnej.

Badania właściwości mutagennych testem płytkowym Amesa z zastosowaniem komórek auksotroiicznych szczepów Salmonella typhimurium wykazały, że preparat nie jest mutagenny. Wchłania się łatwo po podaniu doustnym, podskórnym i dootrzewnowym. Najwyższe stężenie we krwi szczurów występuje po 2-4 godzinach w zależności od drogi podania. Badania dystrybucji preparatu w 11 narządach szczura, po podaniu doustnym, podskórnym i dootrzewnowym wykazały, że jego rozmieszczenie we wszystkich narządach było bardzo dobre. Najwyższe stężenia występują w korze nadnerczy, jądrach, najądrzach, korze mózgowej i istocie białej mózgu. Preparat wydala się głównie z moczem w ciągu 24 godzin.

Preparat wykazał pozytywne działanie w czasie stosowania u 220 pacjentów - wolontariuszy. Preparat powoduje zahamowanie rozwoju choroby nowotworowej, zwłaszcza w przypadkach śródbłoniaka. Preparat stosuje się per os w postaci nierozcieńczonej lub roztworów olejowych w zależności od rodzaju schorzenia nowotworowego i stanu zaawansowania rozwoju nowotworu. Prosty sposób wytwarzania preparatu z łatwo dostępnych i tanich surowców, gwarantujejego szerokie zastosowanie w skutecznym zapobieganiu i leczeniu chorób nowotworowych. Wynalazek jest bliżej wyjaśniony w trzech przykładach wykonania.

Przykład I. Preparat przeciwnowotworowy zawiera jako składnik podstawowy utleniony olej słonefcznikowy w ilości 99% wagowych oraz selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia w ilości 1% wagowego. Sposób wytwarzania preparatu przebiega w czterech etapach.

W pierwszym etapie stosuje się składniki:

olej słonecznikowy 1000 cm³ ((88^0 g) heksan 500 cm³ nadmanganian potasu 10 g

O woda destylowana 200 cm stężony kwas siarkowy 1 cm³ o gęstości 1,84 g/cm³

176 530

W rozdzielaczu o pojemności 2000 cm³, w którym znajduje się 1000 cm³ oleju słonecznikowego zmieszanego z 300 cm3 heksanu prowadzi się proces utleniania oleju słonecznikowego wodnym roztworem nadmanganianu potasu z dodatkiem 1 cm3 stężonego kwasu siarkowego. Mieszaninę wytrząsa się w ciągu pół godziny, stosując 30 sekundowe okresy wytrząsania z przerwami pięciominutowymi i pozostawia na 24 godziny w celu rozwarstwienia na fazę wodną i organiczną. Fazę wodną oddziela się, dodaje do niej pozostałe 200 cm³heksanu i odstawia na pół godziny do rozwarstwienia. Następnie usuwa się fazę wodną, a obie fazy organiczne przesącza się przez sączek bibułowy dla oddzielenia resztek dwutlenku manganu, po czym w wyparce próżniowej oddestylowuje się heksan pod ciśnieniem 27 hPa, uzyskując składnik podstawowy w postaci utlenionego oleju słonecznikowego.

W drugim etapie przygotowuje się w temperaturze 80°C roztwór bezwodnego kwasu selenawego w ilości 16,4 g w 300 cm3 dioksanu. Zastosowany kwas selenawy zawiera selen na czwartym stopniu utlenienia.

W trzecim etapie 880 g składnika podstawowego, w postaci utlenionego oleju słonecznikowego, podgrzewa się do temperatury 90°C i miesza z roztworem kwasu selenawego, otrzymanym w drugim etapie. Mieszaninę ogrzewa się we wrzącej łaźni wodnej w ciągu 90 minut. Uzyskuje się produkt zawierający selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia.

W czwartym etapie prowadzi się proces oczyszczania, w którym w wyparce próżniowej z mieszaniny oddestylowuje się dioksan pod ciśnieniem 27 hPa. Uzyskany produkt miesza się z 50 cm3 etanolu 96° i 300 cm3 wody destylowanej, wytrząsa i oddestylowuje rozpuszczalniki w wyparce próżniowej. Mieszanie produktu z etanolem i wodą, wytrząsanie i destylację powtarza się dwukrotnie. Otrzymany preparat studzi się do temperatury 40°C i odwirowuje, odrzucając osad i uzyskując klarowny pomarańczowy produkt o zapachu i smaku oleju słonecznikowego. Preparat z zawartością 1% selenu organicznego studzi się do temperatury pokojowej i przechowuje w temperaturze około 5°C w szczelnie zamkniętym naczyniu lub zatopionych ampułkach szklanych.

Przykład II. Preparat przeciwnowotworowy zawiera jako składnik podstawowy utleniony alkohol nienasycony w ilości 95% wagowych oraz selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia w ilości 5% wagowych. Sposób wytwarzania preparatu przebiega w czterech etapach.

W pierwszym etapie stosuje się składniki:

alkohol nienasycony 1000 g heptan 500 cm³ nadmanganian potasu 10 g woda destylowana 200 cm stężony kwas siarkowy 1 cm³ o gęstości 1,84 g/cm³ o

W rozdzielaczu o pojemności 2000 cm , w którym znajduje się 1000 g alkoholu nienasyconego zmieszanego z 300 cm3 heptanu, prowadzi się proces utleniania alkoholu wodnym roztworem nadmanganianiu potasu z dodatkiem 1 cm3 stężonego kwasu siarkowego. Mieszaninę wytrząsa się w ciągu pół godziny, stosując 30 sekundowe okresy wytrząsania z przerwami pięciominutowymi i pozostawia na 24 godziny w celu rozwarstwienia na fazę wodną i organiczną. Fazę wodną oddziela się, dodaje do niej pozostałe 200 cm³ heptanu i odstawia na pół godziny do rozwarstwienia. Następnie usuwa się fazę wodną, a obie fazy organiczne przesącza się przez sączek bibułowy dla oddzielenia resztek dwutlenku manganu, po czym w wyparce próżniowej oddestylowuje się heptan pod ciśnieniem około 33 hPa, uzyskując składnik podstawowy w postaci utlenionego alkoholu.

W drugim etapie przygotowuje się w temperaturze 80°C roztwór bezwodnego kwasu selenawego w ilości 90 g w 700 cm³ dioksanu. Zastosowany kwas selenawy zawiera selen na czwartym stopniu utlenienia.

W trzecim etapie 1000 g składnika podstawowego, w postaci utlenionego alkoholu nienasyconego, podgrzewa się do temperatury 90°C i miesza z roztworem kwasu sele6

17(6530 nawego, otrzymanym w drugim etapie. Mieszaninę ogrzewa się we wrzącej łaźni wodnej w ciągu 3 godzin. Uzyskuje się produkt zawierający selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia.

W czwartym etapie prowadzi się proces oczyszczania, w którym w wyparce próżniowej z mieszaniny oddestylowuje się dioksan pod ciśnieniem około 33 hPa. Uzyskany produkt miesza się z 50 cm³ etanolu 96° i 300 cm³ wody destylowanej, wytrząsa i oddestylowuje rozpuszczalniki w wyparce próżniowej. Mieszanie produktu z etanolem i wodą, wytrząsanie i destylację powtarza się jeszcze dwukrotnie. Otrzymany preparat studzi się do temperatury 40°C i odwirowuje, odrzucając osad i uzyskując klarowny wiśniowo-pomarańczowy produkt o konsystencji gęstego oleju. Preparat z zawartością 5% selenu organicznego studzi się do temperatury pokojowej i przechowuje w temperaturze około 5°C w szczelnie zamkniętym naczyniu lub zatopionych ampułkach szklanych.

Przykład III. Preparat przeciwnowotworowy zawiera jako składnik podstawowy utleniony olej słonecznikowy w ilości 80% wagowych oraz selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia w ilości 20% wagowych. Sposób wytwarzania preparatu przebiega w czterech etapach.

W pierwszym etapie stosuje się składniki:

olej słonecznikowy 1000 cm³ (880 g) heksan 500 cm³ nadmanganian potasu 10 g woda destylowana 2(^(0 cm³ stężony kwas siarkowy 1 cm o gęstości 1,44 /Vmn³

W rozdzielaczu o pojemności 2000 cm , w którym znajduje się 1000 cm oleju słonecznikowego, zmieszanego z 300 cm3 heksanu, prowadzi się proces utleniania oleju słonecznikowego wodnym roztworem nadmanganianu potasu z dodatkiem 1 cm3 stężonego kwasu siarkowego. Mieszaninę wytrząsa się w ciągu pół godziny, stosując 30 sekundowe okresy wytrząsania z przerwami pięciominutowymi i pozostawia na 24 godziny w celu rozwarstwienia na fazę wodną i organiczną. Fazę wodną oddziela się i dodaje do niej pozostałe 200 cm3 heksanu i odstawia na pół godziny do rozwarstwienia. Następnie usuwa się fazę wodną, a obie fazy organiczne przesącza się przez sączek bibułowy dla oddzielenia resztek dwutlenku manganu, po czym w wyparce próżniowej oddestylowuje się heksan pod ciśnieniem 40 hPa uzyskując składnik podstawowy w postaci utlenionego oleju słonecznikowego.

W drugim etapie przygotowuje się w temperaturze 80°C roztwór bezwodnego kwasu selenawego w ilości 430 g w 1500 cm3 dioksanu. Zastosowany kwas selenawy zawiera selen na czwartym stopniu utlenienia.

W trzecim etapie 880 g składnika podstawowego, w postaci utlenionego oleju słonecznikowego, podgrzewa się do temperatury 90°C i miesza z roztworem kwasu selenawego otrzymanym w drugim etapie. Mieszaninę ogrzewa się we wrzącej łaźni wodnej w ciągu 3 godzin. Uzyskuje się produkt zawierający selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia.

W czwartym etapie prowadzi się proces oczyszczania, w którym w wyparce próżniowej z mieszaniny oddestylowuje się dioksan pod ciśnieniem 40 hPa. Uzyskany produkt miesza się z 50 cm3 etanolu 96° i 300 cm3 wody destylowanej, wytrząsa i oddestylowuje rozpuszczalniki w wyparce próżniowej. Mieszanie produktu z etanolem i wodą, wytrząsanie i destylację powtarza się jeszcze dwukrotnie. Otrzymany preparat studzi się do temperatury 40°C, uzyskując klarowny brunatny produkt o zapachu i smaku oleju słonecznikowego, o konsystencji bardzo gęstego oleju. Preparat z zawartością 20% selenu organicznego studzi się do temperatury pokojowej i przechowuje w temperaturze około 5°C w szczelnie zamkniętym naczyniu lub zatopionych ampułkach szklanych.

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz. Cena 2,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Preparat przeciwnowotworowy z selenem, znamienny tym, że zawierajako składnik podstawowy utlenione kwasy tłuszczowe, zwłaszcza nienasycone i/lub utlenione lipidy lub utlenione alkohole nienasycone w ilości co najmniej 80% wagowych oraz selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia, w ilości od 0,01 * 20% wagowych.
2. Preparat przeciwnowotworowy według zastrz. 1, znamienny tym, że składnikiem podstawowym jest utleniony olej roślinny, zwłaszcza olej słonecznikowy.
3. Preparat przeciwnowotworowy według zastrz. 2, znamienny tym, że zawiera 99% wagowych utlenionego oleju słonecznikowego i 1% wagowy selenu organicznego.
4. Sposób wytwarzania preparatu przeciwnowotworowego, znamienny tym, że w pierwszym etapie kwasy tłuszczowe, zwłaszcza nienasycone i/lub lipidy lub alkohole nienasycone, zwłaszcza olej roślinny, poddaje się w temperaturze pokojowej utlenieniu wodnym roztworem utleniaczy organicznych lub nieorganicznych lub ich mieszanin, w środowisku kwasów zwłaszcza nieorganicznych, w obecności rozpuszczalników hydrofobowych, wytrząsa i pozostawia aż do rozwarstwienia na dwie fazy: wodną i organiczną, po czym usuwa się fazę wodną, a fazę organiczną przesącza się i oddestylowuje, uzyskując składnik podstawowy, następnie w drugim etapie przygotowuje się w temperaturze od 70°C do 100°C roztwór związków selenu w rozpuszczalniku, korzystnie dioksanie, przy czym stosuje się związki zawierające selen na czwartym stopniu utlenienia, z kolei w trzecim etapie roztwór związków selenu miesza się ze składnikiem podstawowym, uprzednio podgrzanym do temperatury od 80°C * 100°C, a mieszaninę ogrzewa się we wrzącej łaźni wodnej w czasie co najmniej 20 minut, uzyskując w tym etapie produkt zawierający selen organiczny na czwartym stopniu utlenienia, po czym w czwartym etapie prowadzi się proces oczyszczania produktu, w którym najpierw oddestylowuje się rozpuszczalnik, a następnie usuwa śladowe jego ilości, uzyskując klarowny preparat.
5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że w pierwszym etapie poddaje się utlenieniu olej słonecznikowy wodnym roztworem nadmanganianiu potasu w środowisku kwasu siarkowego w obecności heksanu lub heptanu.
6. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że w drugim etapie przygotowuje się roztwór kwasu selenawego w dioksanie.
7. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że w trzecim etapie miesza się roztwór kwasu selenawego w dioksanie zawierający 16 g * 430 g bezwodnego kwasu selenawego z utlenionym olejem słonecznikowym w ilości 880 g.
8. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że w trzecim etapie miesza się roztwór kwasu selenawego w dioksanie zawierający 80 g * 100 g bezwodnego kwasu selenawego z utlenionym alkoholem nienasyconym w ilości 1000 g.
9. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że proces oddestylowania rozpuszczalnika hydrofobowego w pierwszym etapie oraz proces oddestylowania rozpuszczalnika związków selenu w czwartym etapie prowadzi się pod ciśnieniem niższym od atmosferycznego, korzystnie poniżej 40 hPa.
10. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że usuwanie śladowych ilości rozpuszczalnika w czwartym etapie prowadzi się co najmniej trzykrotnie, stosując mieszanie z etanolem i wodą destylowaną, wytrząsanie i destylację, po czym otrzymany preparat studzi się do temperatury 40°C i odwirowuje odrzucając osad.