PL168446B1

PL168446B1 - Method of obtaining diacetyl rheine

Info

Publication number: PL168446B1
Application number: PL92298139A
Authority: PL
Inventors: Alfons Carcasona; Wolf Grimminger; Pentti Hietala; Helga Zaeske; Klaus Witthohn
Original assignee: Madaus Ag
Priority date: 1991-06-25
Filing date: 1992-06-24
Publication date: 1996-02-29
Also published as: JP2650237B2; HU210144B; IE72525B1; RU2125875C1; CA2090423A1; JP2948161B2; EP0544880A1; AU2165392A; IE922047A1; ES2085021T3; DE4120990C2; JPH09202729A; SK23593A3; HUT63604A; ATE135342T1; FI930789A0; TW364902B; CZ281686B6; AU658910B2; CZ36993A3

Description

Wynalazek dotyczy sposobu otrzymywania diacetyloreiny o czystości użytecznej farmaceutycznie z resztkową zawartością niepożądanych pochodnych aloeemodyny mniejszej ogółem aniżeli 20 ppm. Diacetyloreina o wzorze 1 jest środkiem leczniczym, wykazującym działanie przeciw-artretyczne, przeciw-zapalne, przeciw-gorączkowe i przeciw-bólowe. Z tego względu stosuje się diacetyloreinę do leczenia schorzeń artretycznych, patrz na przykład opis patentowy RFN DE-A 27 11 493 i Stany Zjedn. Ameryki US-A 4 244 968. Diacetyloreinę można na przykład wytworzyć za pomocą acetylowania barbaloiny i utleniania otrzymanej paracetylowanej barbaloiny trójtlenkiem chromu. Poza tym można wytwarzać diacetyloreinę przez acetylowanie reiny, którą można na przykład otrzymywać z leku (zioła) senesowego. W diacetyloreinie otrzymywanej tym sposobem są zawarte, jako niepożądane, związki towarzyszące, pochodne aloeemodyny, pochodzące z niecałkowitego utlenienia za pomocą trójtlenku chromu lub też są również ekstrahowane przy ekstrakcji leku sensowego. Te substancje towarzyszące są zawarte

168 446 we względnie małych ilościach i z tego względu dają się jedynie z dużym trudem oddzielić za pomocą klasycznych operacji oczyszczania. Poza tym przy pierwszej z wymienionych powyżej metod pojawiają się pozostałości chromu, które muszą być w odpowiedni sposób usunięte. Dlatego u podstaw przedłożonego wynalazku leży zadanie przedstawienia do dyspozycji takiego sposobu otrzymywania diacetyloreiny, który byłby prosty i przebiegał z wysoką wydajnością i w którym otrzymywało by się diacetyloreinę o farmaceutycznie użytecznej czystości z resztkową zawartością niepożądanych pochodnych aloeemodyny, ogólnie biorąc niższą aniżeli 20 ppm.

To zadanie zostało rozwiązane za pomocą sposobu według wynalazku, który charakteryzuje się tym, że

A) mieszaninę sennozydów poddaje się redukcji do odpowiednich związków reino-9-antrono-8-glukozydowych i aloeemodyno-antrono-8-glukozydowych,

B) 9-antrono-8-glukozyd reiny zawierający komponenty aloeemodynowe poddaje się podziałowi ciecz/ciecz między polarny rozpuszczalnik organiczny jedynie częściowo mieszający się z wodą i fazę wodną,

C) związki 9-antrono-8-glukozydów reiny zawarte po podziale w fazie wodnej utlenia się do odpowiedniego związku antrachinonowego,

D) odszczepia się resztę glukozową w położeniu 8 związku antrachinonowego w środowisku kwaśnym i

E) acetyluje się otrzymany związek 1,8-dihydroksyantrachinonowy i uzyskuje acetyloreinę. Pojedyncze stopnie (etapy) sposobu zostaną objaśnione poniżej:

Redukcja sennozydów. Służącajako materiał wyjściowy mieszanina sennozydów daje się na przykład otrzymywać z leku senesowego. Lek senesowy składa się z wysuszonych liści i owoców rośliny senesu, na przykład senesu indyjskiego (Cassia angustifolia) i senesu egipskiego (Cassia acutifolia). Lek senesowy zawiera glukozydy diantronowe reiny i aloe-emodyny. Najważniejszymi są sennozydy A, B, Al, C, D i Dl. Sennozydy odpowiadają wzorowi 2. W sennozydach A, B i Al, R oznacza COOH, a w sennozydach C, D i Dl, R oznacza CH2OH. Sennozydy A, B i Al względnie C, D i Dl są stereoizomerami i różnią się między sobą konfiguracją na atomach węgla 10 i 10’.

Uzyskiwanie sennozydów z leku senesowego jest na przykład opisane w opisie patentowym RFN DE-A-32 00 131, na co powołuje się niniejszym w pełnym zakresie. Według tego ekstrahuje się najpierw lek senesowy wodnym metanolem. Pozostały po całkowitym usunięciu koncentrat zawiera sennozydy w formie soli potasowej. Ten koncentrat nadaje się jako materiał wyjściowy do sposobu według wynalazku. Ten koncentrat można jeszcze oczyścić za pomocą ekstrakcji cieczowej alkoholami lub ketonami (np. butanol-2-em, 2-butanonem) (rafinat) częściowo rozpuszczalnymi w wodzie. Ten rafinat zakwasza się do wartości pH około 1,5 do 2,0 i doprowadza sennozydy, po zaszczepieniu, do krystalizacji. Otrzymana mieszanina surowych sennozydów jest również użyteczna jako produkt wyjściowy do sposobu według wynalazku. W zależności od potrzeby można jeszcze mieszaninę surowych sennozydów przekrystalizować. Alternatywnie można stosować jako produkt wyjściowy koncentrat potraktowany rozpuszczalnym częściowo w wodzie alkoholem lub ketonem, w szczególności butanol-2-em. Przy ekstrakcji leku senesowego korzystny stosunek leku do rozpuszczalnika ekstrakcyjnego wynosi 1:4 doi: 15, w szczególności 1:4 do 1:10. Ekstrakcję prowadzi się przeważnie w obecności buforu, na przykład cytrynianu trisodowego, glicyny, wodoro-węglanu sodu lub sacharozy.

Według sposobu zgodnego z wynalazkiem poddaje się te materiały wyjściowe całkowitej redukcji do odpowiedniego 9-antrono-8-glukozydu reiny (R=COOH) i odpowiedniego 9-antrono-8-glukozydu aloeemodyny (R=CH 2O H) o wzorze 3, w którym R oznacza odpowiednio grupę COOH lub CH 2OH.

Środkami redukującymi o odpowiednim potencjale redukcyjnym są np. chlorek cynawy, dwutlenek siarki, borowodorki metali alkalicznych, a przede wszystkim podsiarczyny metali alkalicznych, w szczególności podsiarczyn sodu. Dla przeprowadzenia redukcji można materiał wyjściowy przygotować w roztworze wodnym lub w zawiesinie a środek redukujący dodawać w formie stałej lub rozpuszczony w wodzie. Można także pracować w mieszaninie dwufazowej, dodając polarnego rozpuszczalnika organicznego, częściowo mieszającego się z wodą, w szczególności 2-butanolu lub acetonu. Redukować można w temperaturze otoczenia lub w

168 446 temperaturze wyższej. Celowe jest przeprowadzanie redukcji w 40-60°C, w szczególności w 50-55°C. Pracuje się przy słabo kwaśnej lub słabo alkalicznej wartości pH roztworu wyjściowego sennozydów lub ich zawiesiny, przede wszystkim przy pH 7-9. W zależności od potrzeby można przeprowadzać redukcję wielokrotnie, w szczególności 2 do 10 razy.

Wytworzone 9-antrono-8-glukozydy wytrąca się dodając kwasu, na przykład kwasu siarkowego, do pH 4 do 4,5. Temperatura przy tym nie powinna być celowo wyższa jak 40°C. Celowa jest przy wytrącaniu 9-antrono-9-glukozydów i przy ich izolowaniu (na przykład przez odsączanie) praca pod azotem, aby uniknąć niekontrolowanego utlenienia tego związku. Ważne jest aby redukcja przebiegała całkowicie. Z tego względu celowo stosuje się środek redukujący w wielkim nadmiarze. Przy użyciu podsiarczynu sodu (Natrium dithionit) stosuje się ogólnie 1do 4-krotnej ilości wagowej podsiarczynu sodu w odniesieniu do zawartości sennozydów w materiale wyjściowym. Poza tym pozwala się środkowi redukującemu działać co najmniej 2 godziny, przeważnie co najmniej 3 godziny. Ogólnie biorąc redukcja nie trwa dłużej jak 10 godzin. Przeważnie przeprowadza się redukcję dodatkową w podanych warunkach.

Otrzymany produkt, przed jego użyciem w następnym etapie, przeważnie się rozpuszcza i wytrąca ponownie, przez przeprowadzenie do roztworu wodnego, dodając zasadę (NaOH, KOH) do wartości pH około 6-7, roztwór wodny ekstrahuje się 2-butanolem, acetonem lub 2-butanonem a produkt ponownie wytrąca przez dodanie kwasu do wartości pH ok. 2-4. Na tym etapie usuwane są komponenty aloeemodynowe, w szczególności 9-antrono-8-glukozyd aloeemodyny. W tym celu prowadzi się podział ciecz-ciecz otrzymanego produktu w polarnym rozpuszczalniku organicznym tylko częściowo mieszającym się z wodą i w fazie wodnej.

Odpowiednimi polarnymi rozpuszczalnikami organicznymi są C4-C5-alkohole i D i-C 1-C3alkiloketony, jak aceton, 1-butanol, 2-butanol i 2-butanon. Przeważnie stosuje się 2-butanol lub aceton. Przeważnie dodaje się do fazy wodnej środka redukującego aby nadać warstwie wodnej w czasie całego podziału ciecz-ciecz potencjał redoks -210 mV lub bardziej ujemny. Celowe jest zastosowanie tego samego środka redukującego jak w etapie A. Przy użyciu jako środka redukującego podsiarczynu metalu alkalicznego (Alkalimetalldithionit) wystarcza przeważnie 2-4% (wagowo) roztwór przy wartości pH 7 do 11, aby utrzymać wspomniane warunki potencjału.

Stosunek objętości fazy wodnej (faza ciężka) do fazy organicznej (faza lekka) mieści się przeważnie w zakresie 1:5 do 1:40. Przeważnie ekstrakcję ciecz-ciecz prowadzi się w przeciwprądzie. Mieszaninę związków antronowych wprowadza się przy tym w formie roztworu otrzymanego po redukcji, lub gdy izolowano uprzednio związki antronowe, w formie 3-15% (wagowo) roztworu. Po podziale, potrzebny 9-antrono-8-glukozyd reiny znajduje się w fazie wodnej. Strąca się go przez dodanie kwasu do wartości pH 2 do 4 i uzyskuje się znanym sposobem.

Utlenianie reinoantrono-8-glukozydu. Otrzymany 9-antrono-8-glukozyd reiny jest następnie utleniany do 8-glukozydu reiny o wzorze 4, w którym R oznacza grupę COOH. Odpowiednimi środkami utleniającymi do tego celu są np. tlen, związki nadtlenowe (nadtlenek wodoru), związki manganu, chromu lub żelaza o wysokich stopniach utlenienia. Przeważnie stosuje się sól żelaza III-wartościowego, szczególnie siarczan żelazowy-III. Celowo pracuje się przy podwyższonej temperaturze, jednak poniżej 60°C. W ten sposób unika się powstawania niepożądanych i nieokreślonych produktów utleniania. Po zakończonym utlenieniu izoluje się wytworzony 8-glukozyd reiny zwykłym sposobem.

Odszczepienie reszty glukozowej. Rodnik glukozowy w pozycji 8- odszczepia się w roztworze kwaśnym. Celowo proces prowadzi się przy około 85 do 95°C. Otrzymany produkt izoluje się zwykłym sposobem. Znane jest przeprowadzanie sennozydów po kwaśnej hydrolizie za pomocą reakcji z chlorkiem żelazowym-III bezpośrednio w reinę, patrz na przykład opis patentowy RFN DE-A-27 11 493. Przy tym wydajność wynosi jednak tylko około 10% i poza tym trudno jest oddzielić wytworzoną reinę.

W sposobie według wynalazku przeprowadza się redukcyjne rozszczepienie sennozydów, utlenienie wytworzonych związków antronowych do odpowiednich związków antrachinonowych i odszczepienie reszty glukozowej w położeniu 8- związków antrachinonowych w każdorazowo oddzielnych etapach. W nawiązaniu do redukcyjnego rozszczepienia wszystkie związki,

168 446 które w dalszym przebiegu mogą prowadzić do wytworzenia aloeemodyny lub jej pochodnych, są oddzielane ilościowo przez podział ciecz-ciecz. Przy tym jest możliwe przeprowadzenie utleniania w łagodnych (chroniących) temperaturach, tak że unika się tworzenia niepożądanych i niezdefiniowanych produktów utlenienia. Poza tym przy takim prowadzeniu reakcji można użytą sól żelaza odzyskać prawie ilościowo i po powrotnym utlenieniu zastosować ją ponownie. Rozdzielenie etapu utlenienia i etapu hydrolizy pozwala, ze względu na wyższą rozpuszczalność w wodzie glukozydów antronowych w porównaniu z odpowiednimi aglikonami, przeprowadzić utlenienie łagodniej przy temperaturze pokojowej poniżej 60°C, przez co unika się w inny sposób nieuniknionego tworzenia niezdefiniowanych produktów ubocznych.

Acetylowanie związku 1,8-dihydroksyantrachinonowego. Acetylowanie otrzymanych związków 1,8-dihydroksy-antrachinonowych następuje w zwykły sposób. Na przykład można acetylować bezwodnikiem octowym w obecności octanu sodu, jak to opisano w Arch. Pharm, 241, 607 (1903). Acetylowanie można jednak prowadzić także innymi, znanymi fachowcowi metodami, na przykład na pomocą reakcji z chlorkiem acetylu etc.

Otrzymana tym sposobem diacetyloreina jest zasadniczo wolna od aloeemodyny i jej pochodnych. Zawartość tych zanieczyszczeń wynosi przy tym jeszcze około 50 ppm (oznaczonych sposobami analitycznymi opisanymi w przykładach). Zawartość tych zanieczyszczeń może być dalej obniżona, gdy otrzymaną diacetyloreinę przekrystalizowuje się w następujący sposób:

Diacetyloreinę przeprowadza się w sól metalu alkalicznego, zadając ją odpowiednią zasadą. Nadającą się zasadą jest na przykład octan metalu alkalicznego, przede wszystkim octan potasu. Przeważnie jako środowisko reakcji stosuje się równomolowe ilości zasady i wodny C1-C3-alkohol, na przykład 80- do 90% etanol. Soli metalu alkalicznego diacetyloreiny pozwala się wykrystalizować na zimno, pobiera ja w wodnym C1-C 3-alkoholu i wytrąca przez dodanie kwasu do wartości pH około 3. Wytrąconą diacetyloreinę izoluje się zwykłym sposobem i przerabia.

Tak otrzymany produkt zawiera mniej niż 20ppm,wspomnianych wyżej zanieczyszczeń. Poza tym produkt występuje w formie igłowych kryształów, które szczególnie się nadają do formowania galenowego. Produkt może być suszony zwykłym sposobem. Celowo prowadzi się najpierw suszenie w próżni przy stosunkowo niskiej temperaturze, na przykład nie więcej jak 40°C tak długo, aż zawartość wody w produkcie spadnie do około 3% lub mniej. Następnie można temperaturę podnieść na 70 do 110°C. Zakresy stosowania, środka farmaceutycznego zawierającego diacetyloreinę, dawka, która ma być podawana i nadające się formy podawania są znane, patrz opis patentowy St. Zjedn.Ameryki US-A-4244968, 4346103, 4950687, RFN DE-A-2711493 jak również Drugs Exptl. Clin. Res. 6 (1) 53 do 64 (1980).

Następujące przykłady objaśniają wynalazek.

Przykład I. Otrzymywanie mieszaniny sennozydów używanych jako materiał wyjściowy: Daje się każdorazowo 40 kg leku (zioła) senesowego (zawartość sennozydów około 1,5%) do dwóch połączonych w szereg perkolatorów o objętości 250 l i przykrywa je dziurkowana płytą stalową. Jako rozpuszczalnik do ekstrakcji stosuje się 70% metanol doprowadzany na lek w pierwszym perkolatorze.

Wytworzony w pierwszym perkolatorze roztwór kieruje się na lek (zioło) znajdujący się w drugim perkolatorze. Przy czym rozpuszczalnikowi pozwala się przepływać swobodnie przez pierwszy perkolator.

Do ekstrakcji 40 kg leku (zioła) senesowego zużywa się ogółem 1601 rozpuszczalnika. Po przepuszczeniu tej objętości 70% metanolu przez obaperkolatory i zebraniu odpowiedniej ilości perkolatu, łączy się wąż opróżniający perkolatora ze zbiornikiem przepłuczek perkolatu i przepuszcza jeszcze dodatkowo 60 l 70% metanolu przez perkolatory.

Następnie kieruje się resztę wolnego rozpuszczalnika z pierwszego perkolatora do górnej części drugiego perkolatora i zbiera przepłuczki perkolatu (Nachperkolat) - jego objętość wyniesie ogółem 120 l. Wtedy opróżnia się pierwszy perkolator, wypełnia go ponownie 40 kg leku (zioła) senesowego i pompuje na lek (zioło) przepłuczki perkolatu (Nachperkolat), przy czym wystarczy 120 l przepłuczek perkolatu by pokryć lek (zioło) w perkolatorze. Następnie podnosi się temperaturę roztworu do +30°C. Łączy się ten perkolator z uprzednio ekstrahowanym i przeprowadza ekstrakcję jak opisano wyżej.

168 446

Dla (użytych) każdorazowo 40 kg leku (zioła) zbiera się 160 l, z których metanol usuwa się w obrotowej wyparce próżniowej, wyposażonej w kolumnę z wypełnieniem: Otrzymuje się około 301 produktu dennego. Ten koncentrat ekstrahuje się taką sama objętość nasyconego wodą butanolu-2.

Etap A. Redukcja sennozydów do 9-aktrono-8-g1ckozydów reiny: 1,01 wyekstrahowanego koncentratu doprowadza się 48% ługiem sodowym do wartości pH 7,5. Ogrzewa się do 60°C i mieszając dodaje się roztworu w ciągu pół godziny 90 g podsiaręzakc sodu w formie stałej. Po zakończeniu dodawania miesza się jeszcze przez dalszą godzinę. Następnie dodaje się mieszając stężonego kwasu siarkowego do wartości pH 2. Ochładza się w ciągu dwóch godzin do temperatury otoczenia, odsącza wytrącony krystaliczny osad i przemywa go wodą zawierającą dwutlenek siarki.

W razie potrzeby surowy 9-antrono-8-g1cko8yd reiny rozpuszcza się i ponownie strąca. Jeszcze mokry placek filtracyjny rozpuszcza się w mieszaninie 15 części objętościowych 2-butanolu i 85 części objętościowych wody, która zawiera 0,5% wagowych pirosiarczynu sodu, w taki sposób, żeby otrzymać przez dodanie 48% roztworu wodorotlenku sodu do wartości pH 7 10% roztwór (ciężar/objętość). Roztwór zakwasza się stężonym kwasem solnym do wartości pH 2,8 lub poniżej i pozostawia na 2 godziny. Wytrącony osad odsącza się, przemywa wodą zawierającą dwutlenek siarki lub pirosiarczyn sodu i suszy. Wydajność:. 90%.

Otrzymany w ten sposób produkt poddaje się ponownej redukcji (redukcji następczej) jak następuje: 3,0 g surowego wysuszonego 9-antrono-8-g1ukozedu reiny lub odpowiednią ilość produktu mokrego rozpuszcza się razem z 1,4 g podsiarczynu sodu i 2,3 ml 5N NaOH w 15 ml wody. Następnie dopełnia się wodą do 24 ml i podgrzewa roztwór 20 minut przy 55°C. Potem dodaje się do roztworu dalsze 1,5 g podsiarczynu sodu i ogrzewa 20 minut w 55°C. Następnie dodaje się 0,9 ml 5N NaOH i 1,5 g podsiarczynu sodu. Po 20-minutowym podgrzewaniu do temperatury 55°C dodaje się raz jeszcze 0,9 ml 5N NaOH. Otrzymany roztwór wprowadza się bezpośrednio do przeprowadzanej następnie ekstrakcji ciecz-ciecz.

EtapB. Oddzielenie komponentów a1oeemodyne. Oddzielenie komponentów aloeemodyny następuje przez podział ciecz-ciecz 9-antroko-8-g1ukozydów w przeciwprądzie za pomocą aparatury z 60 jednostek mieszająco-rozdzielających (aparatura Mixer-Settler) (aparatura mieszalnikowo-odstojnikowa). Jako fazę wodną, cięższą, stosuje się roztwór 3,0 g podsiarczeku sodu w 3,5 ml 5N NaOH i 96 ml wody. Jako fazę organiczną, lżejszą, stosuje się (nasycony wodą) 2-butanol lub aceton. Obie fazy są przepuszczane przez aparaturę tak, by stosunek objętościowy fazy ciężkiej do fazy lekkiej wynosił 1:10.

Mieszaninę, która ma być rozdzielona, doprowadza się do aparatury w formie świeżo zredukowanego roztworu lub w formie roztworu o odpowiedniej wartości pH i o odpowiednim stężeniu, który zawiera 9-antrokO-8-g1ukozeay z etapu A, i mianowicie w taki sposób, by na objętościową część mieszaniny, która ma być rozdzielona było użytych 30 części objętościowych fazy organicznej.

Wartość pH roztworu zawierającego mieszaninę utrzymywana jest za pomocą buforu glicynowego przy 9-9,5. Buforu z 3 części objętościowych 7,5% roztworu glicyny, 1 części objętościowych 1N NaOH dodaje się w ilości 240 ml roztworu buforowego na 150 g surowego 9-antrono-8-g1uko8yau reiny. Niepożądane związki aloeemodynowe gromadzą się w fazie organicznej, podczas gdy 9-antrono-8-g1ukozya reiny pozostaje w fazie wodnej. Fazę wodną zakwasza się kwasem siarkowym do wartości pH 2,8, wytworzony osad odsącza się, przemywa wodą i acetonem i suszy na powietrzu w temperaturze otoczenia. Otrzymuje się w ten sposób 9-aktroko-8-g1ukozya reiny z zawartością komponentów a1oeemodykowech 41 ppm oznaczonych jako a1oeemodeka według metody opisanej na końcu tego zgłoszenia patentowego. Wydajność: 97%, w odniesieniu do 9-aktroko-8-g1ukozeau reiny.

Etap C: Utlenianie do 8-g1uko8edu reiny. Produkt z etapu B (odniesiony do zawartości 3,0 kg sennozydów A, A1 B) zawiesza się w roztworze ze 184l odmineralizowanej wody i 75,5 kg uwodnionego siarczanu żelaza-III (22% Fe ⁺³). Zawiesinę podgrzewa się do 55-62°C i utlenia 14 godzin przy użyciu szybkoobrotowego aespergatora. Po zakończeniu utleniania odsącza się wytworzony Ś-glukozyd reiny i przemywa za pomocą 50 l odmineralizowanej wody, którą za pomocą kwasu siarkowego ustawia się na pH 2.

168 446

Etap D: Hydroliza do reiny. Mokrą pozostałość po odfiltrowaniu z etapu C zawiesza się w 200 kg 20% (wagowo) kwasu siarkowego i miesza 8 godzin w temperaturze 88-92°C. Wytworzoną reinę odsącza się i można ją do celów przechowywania wysuszyć pod zmniejszonym ciśnieniem 10²Pa w ciągu 40 godzin w temperaturze 40°C lub też użyć natychmiast w stanie mokrym do acetylowania w etapie E. Wydajność ogólna dla etapów A do D: 79%, w odniesieniu do sennozydów A, AU B zastosowanych w etapie A.

Etap E: Acetylowanie do diacetyloreiny. 6,5 kg reiny z etapu D zawiesza się w 100 l bezwodnika octowego w ciągu 10 minut, zadaje 2 kg octanu potasu, podgrzewa, mieszając, do temperatury 95°C, zadaje 0,65 kg węgla aktywnego i miesza 1/2 godziny przy 90-95°C. Węgiel aktywny odsącza się od gorącego roztworu a przesącz zadaje się w 90°C 2,1 kg 96-98% (wagowo) kwasu siarkowego. Następnie ochładza się, mieszając, możliwie szybko do temperatury 20°C. Powstałą zawiesinę odsącza się. Pozostałość przemywa się odmineralizowaną wodą aż do zaniku siarczanów. Wydajność: 83%.

Etap F: Przekrystalizowanie, suszenie, mielenie. Szybko mieszając zawiesza się 7,5 kg diacetyloreiny z etapu E (w odniesieniu do wysuszonej substancji) w 375 l 90% (objętościowo) etanolu . Zawiesinę ogrzewa się do temperatury 70°C i wtedy zadaje 3,75 kg octanu potasu. Przy ochłodzeniu do 0-2°C krystalizuje z przejściowo powstałego, klarownego roztworu czysta sól potasowa diacetyloreiny.

Sól potasowa odsącza się i rozpuszcza w 300 l 40% (objętościowo) etanolu z dodatkiem 3 kg octanu potasu przy 20-30°C. Klarowny roztwór ustawia się za pomocą 10% (wagowo) kwasu siarkowego na wartość pH 3,0. Wykrystalizowaną diacetyloreinę odsącza się i przemywa odmineralizowaną wodą aż do zaniku siarczanów. Suszenie produktu przeprowadza się najpierw w próżni przy ciśnieniu 10²Pa i temperaturze 40°C w ciągu 24 godzin. Gdy zawartość wody resztkowej spada poniżej 3%, materiał rozdrabnia się z grubsza i przy ciśnieniu 10°Pa i w t^emperaturze ⁷⁰°C dosusza. ^Wydajno^{ść 95}%.

Przykład°I. Powtarza się opisaną w przykładzie I ekstrakcję leku senesowego i redukcję sennozydów . Redukcję dodatkową przeprowadza się jak następuje: Rozpuszcza się 14,0 g sacharozy, 4,5 g podsiarczynu sodu (85%) i 13,3 g octanu potasu w 133 ml wody i dodaje

1.3 ml 48% roztworu wodorotlenku sodu i 17,3 g węglanu potasu.

Następnie zadaje się 293 ml acetonu i 50 ml wody. Mieszaninę wytrząsa się w lejku rozdzielczym i rozdziela się fazy, przy czym otrzymuje się 375 ml fazy górnej (faza acetonowa)

130 ml fazy dolnej.

W 98 ml fazy dolnej rozpuszcza się 1,4 ml 48% roztworu wodorotlenku sodu i 10 g surowego 9-antrono-8-glukozydu reiny. Ogrzewa się do temperatury 45-50°C i utrzymuje w tej temperaturze 20 do 30 minut. Następnie dodaje się 1,0 ml 48% roztworu wodorotlenku sodu i

3.4 g podsiarczynu sodu i ogrzewa przez dalsze 20-30 minut do 45-50°C. Następnie ponownie dodaje się 1,0 ml 48% roztworu wodorotlenku sodu i 3,4 g podsiarczynu sodu i podgrzewa 20-30 minut do temperatury 45-50°C.

Oddzielenie komponentów aloeemodynowych następuje przez podział ciecz-ciecz zredukowanego roztworu w przeciwprądzie do wyżej wspomnianej fazy górnej (faza acetonowa). Spływająca. zawierająca 9-antrono-8-glukozyd reiny, faza rafinatowa zostaje odparowana do 400 ml i zadana 20 ml butanol-2. Dodaje się kwasu solnego lub siarkowego do wartości pH 4,0 do 4,2. Wytworzony osad odsącza się, przemywa 40 ml wody i 30 ml acetonu i następnie suszy. Następne utlenianie wykonuje się jak to opisano w przykładzie I.

Przykład III. Koncentrat otrzymany po ekstrakcji leku senesowego zadaje się około l 2-butanolu. Redukcję mieszaniny koncentrat owoców senesowych/butanol-2 przeprowadza się następnie w 7 etapach pod azotem jako gazem ochronnym. Po I etapie redukcyjnym następuje strącenie surowego 9-antrono-8-glukozydu reiny.

Etap redukcji I. 100l mieszaniny koncentrat owoców senesowych/butanol-2, zawierającej około 4 kg sennozydów złożono w pojemniku z mieszadłem i pokryto azotem. Mieszając wprowadzono kolejno 6 l 20% (wagowo) ługu sodowego, następnie 350 l nasyconego wodą butanolu-2 (np. z etapu II) i mieszano 15 minut. Wsad podgrzewa się do 42-50°C i zadaje 7 kg podsiarczynu sodu . Miesza się jeszcze przez 45 minut. Wartość pH utrzymuje się przy 7,5-8 20% (wagowo) ługiem sodowym. Potencjał redukcyjny (w stosunku do elektrody Ag/AgCl) utrzy8

168 446 muje się w razie potrzeby przez dodatek podsiarczynu sodu poniżej -630 mV. Po ochłodzeniu do 30-35°C strąca się w ciągu 1,5 godziny 10% (wagowo) kwasem siarkowym do pH<4.

Powstającą zawiesinę miesza się przy małej szybkości mieszania < 25°C około 10 godzin. Powstały osad odsącza się. Osad zawiesza się w 60l 15% (wagowo) butanolu-2, miesza 30 minut w 50-60°C i następnie filtruje. Pozostałość przemywa się 100l odmineralizowanej wody. Surowa wydajność 9-antrono-8-glukozydu reiny, w odniesieniu do użytych sennozydów, wynosi powyżej 82%.

Etap redukcji II. 3,3 kg surowego 9-antrono-8-glukozydu reiny ze stopnia I zawiesza się w mieszaninie z 42 l odmineralizowanej wody i 7,41 butanolu-2. Za pomocą 21 20% (wagowo) ługu sodowego i 9,9 kg cytrynianu tri-sodowego zawiesinę przeprowadza się do roztworu a następnie zadaje 3,3 kg podsiarczynu sodowego i 350 l wysyconego wodą butanolu-2 (np. ze stopnia III). Wsad podgrzewa się do temperatury 42-45°C. Wartość pH utrzymuje się przy 8,5-9 za pomocą 20% (wagowo) ługu sodowego. Potencjał redukcyjny (w stosunku do elektrody Ag/AgCl) utrzymuje się w razie potrzeby przez dodanie podsiarczynu sodowego do poniżej -750 mV. Po okresie odstania 30 minut pobiera się fazę górną, a fazę dolną przerabia dalej w etapie III.

Etap redukcji III. Z dolną fazą z etapu II powtarza się przy dodaniu następujących chemikaliów proces redukcji/ekstrakcji opisany w etapie Π:

1,65 kg podsiarczynu sodowego

0,8 l 20% (wagowo) ługu sodowego

350 l wysyconego wodą butanolu-2 (np. z etapu IV).

Etapy redukcyjne IV-VII. Z dolną fazą z poprzedzającego każdorazowo etapu powtarza się przy dodaniu następujących chemikaliów proces redukcji/ekstrakcji opisany w etapie II:

0,825 kg podsiarczynu sodowego

0,4 l 20% (wagowo) ługu sodowego

350 l wysyconego wodą butanolu-2 (np. z następnych każdorazowo etapów - zasada przeciwprądu).

Oddzielona w etapie VII faza dolna jest ochładzana do 30-35°C i wytrącony zostaje - jak opisano w etapie I - 9-antrono-8-glukozyd reiny. Powstały osad odsącza się i przemywa 100 l odmineralizowanej wody. Następnie pokrywa się 10 l roztworu siarczanu żelaza-ΠΙ (otrzymywanie patrz etap B, przykład I). 9-antrono-8-glukozyd reiny przeprowadza się następnie, jak opisano w przykładach I lub II, w sennozydy. Badania farmakologiczne. Działanie diacetyloreiny otrzymanej sposobem według wynalazku oznaczono w modelach przewlekłego zapalenia po podaniu doustnym.

Następujące modele badawcze zostały zastosowane: Ziarniniak u szczurów wywołany granulowaną bawełną (Cotton-Pellet-Granulom) i w artorozie u królików wywołanej dostawowym podaniem witaminy A.

a) Ziarniniak u szczurów wywołany granulowaną bawełną. Młode, płciowo dojrzałe szczury (n=10) otrzymywały 25, 50 lub 100 mg diacetyloreiny/kg lub 5 mg Indomethacyny/kg lub 100 mg kwasu acetylosalicylowego/kg dziennie przez 5 dni. Prowadzono również grupę kontrolną, której podawano jedynie wodę. Wszczepianie granulowanej bawełny następowało pierwszego dnia leczenia. Ciężar świeżych i wysuszonych ziarniniaków wypreparowanych po zakończeniu doświadczenia wykazały znamienne i wyraźne zmniejszenie, zależne od dawki, w porównaniu z grupą kontrolną. Działanie 100 mg diacetyloreiny/kg odpowiadało przy tym mniej więcej działaniu 5 mg indomethacyny lub 100 mg kwasu acetylosalicylowego. Ciężar grasicy i nadnercza nie zmieniały się w czasie leczenia.

b) Artroza wywołana witaminą A. Trzema dostawowymi zastrzykami po 30 000 IE witaminy A w ciągu 9 dni w dwóch grupach w każdej po 10 królików (białych Nowozelandczyków) wywołano w stawach zmiany podobne do artretycznych. 56 dni później 10 zwierząt leczono przez 8 tygodni 3 mg diacetyloreiny/kg/dzień. W porównaniu z grupą kontrolną rozpoznawalne makroskopowo i mikroskopowo zmiany stawowe w grupie leczonej zmniejszyły się znamiennie. Lecznicze działanie diacetyloreiny zostało następnie porównane z działaniem kwasu acetylosalicylowego na każdorazowo 7 królikach, które po 6 dniowym podawaniu trzykrotnie 10 00 IE

168 446 witaminy A i 26-dniowym okresie bez leczenia otrzymywały przez 8 tygodni albo 5 mg diacetyloreiny/kg/dzień (grupa badana), 15 mg kwasu acetylosalicylowego/kg/dzień (pozytywna grupa kontrolna) albo pozostały nieleczone (negatywna grupa kontrolna). We wszystkich trzech grupach wystąpiły po 24 dniach o ostatnim zastrzyku witaminy A porównywalne zaburzenia ruchu w formie pociągania tylnymi kończynami. W negatywnej grupie kontrolnej wzmogły się w czasie następnych 8 tygodni objawy kliniczne oczywistej artozy.

W grupie badanej i w pozytywnej grupie kontrolnej symptomy te poprawiły się znamiennie w czasie 8-tygodniowego leczenia. Zmiany błony śluzowej żołądka. Podczas gdy jednorazowe podanie 400 mg diacetyloreiny/kg lub rozpuszczalnika nie wywołało u szczurów żadnych nadżerek błony śluzowej żołądka, to po podaniu Ibuprofen’u (200 mg/kg) lub Indomethacyny (20 mg/kg) stwierdzono wyraźne uszkodzenia śluzówki w formie punktów (średnica 1 mm) aż do dużych (średnica 3 mm) wżerek. Również dwukrotnie dziennie podawanie po 100 mg diacetyloreiny/kg przez 3 dni nie wywołało żadnych szkód w śluzówce, w przeciwieństwie do odpowiednio użytych 10 mg Indomethacyny/kg. Chodzi tutaj o wżerki o średnicy od 1-3 mm.

Toksykologia. Toksyczność ostra LD 50 wynosi w zależności od badanego gatunku (szczur, mysz, kot) po podaniu doustnym 1,9 do 7,9 g/kg. Przy tym szczur okazał się najmniej czuły. Przy podaniu pozajelitowym (i.v. i.p.) wartości LD50 wynosiły u tych gatunków między 119 a 339 mg/kg.

Badania kliniczne.

1. W podwójnej ślepej próbie w stosunku do Naproxen’u i połączonym z tym leczeniem następczym z placebo badano działanie diacetyloreiny przy artrozie stawu biodrowego i artrozie stawu kolanowego u 95 (49/46) pacjentów. Podawano dawkę 50 mg diacetyloreiny 2 razy dziennie lub 750 mg Naproxen’u dziennie. Okres leczenia wynosił 60 dni po 7-dniowej fazie wypłukiwania z ustroju. Połączone z tym leczenie placebo rozciągało się ponad 60 dni. Wielkościami oceny były objawy bólowe i ruchliwości według skali punktowej, ograniczenie funkcji i tolerancja.

W obu grupach leczonych (diacetyloreina/Naproxen) stwierdzono odnośnie wszystkich badanych parametrów znamienne statystycznie szybkości (stopnie) poprawy (P<0,01 lub P<0,05) w porównaniu z wartościami wyjściowymi. Po odstawieniu leczenia i następczym podaniu placebo pojawiła się jednak w grupie diacetyloreina/placebo w dniach 90-tym i 120-tym odnośnie parametrów-ból spontaniczny, aktywny i pasywny ból ruchowy, statystycznie znamienna przewaga (P<0,01) w porównaniu z kolektywem-Naproxen/Placebo. Tę różnicę potwierdzono na poziomie 5% także dla różnego bólu nocnego i bólu typu uciskowego 30 dni po odstawieniu diacetyloreiny.

2. W otwarcie przebiegającym badaniu z kontrolą przebadano działanie diacetyloreiny w stosunku do osteoartrozy kręgosłupa i kolana u 70 pacjentów (35/35). Podawana dawka wynosiła 100 mg diacetyloreiny na dzień. Okres leczenia trwał 60 dni, okres obserwacji 75 dni. Wielkościami oceny (badania) było ograniczenie bólu i ruchu. Wielkości obliczono według systemu punktowego (Score-System). Grupa kontrolna obejmowała 35 pacjentów, u których przeprowadzano wyłącznie działania fizjo-terapeutyczne. Fizjoterapię przeprowadzono również w grupie leczonej diacetyloreiną.

Ocena wyników wykazała odnośnie wszystkich parametrów statystycznie znamienną przewagę grupy leczonej w stosunku do grupy kontrolnej. Po odstawieniu leczenia można było również stwierdzić dla grupy diacetyloreinowej utrzymujący się efekt terapeutyczny (hangover-Effekt).

3. W pojedynczo-ślepym badaniu cross-over w stosunku do Naproxen’u badano działanie diacetyloreiny w zlokalizowanej artrozie u 20 pacjentów. Zostali oni podzieleni na dwie grupy, przy czym w pierwszej grupie podawano początkowo 2 razy 50 mg diacetyloreiny przez 20 dni. Następnie 3 dni trwała faza wypłukiwania i następowało dalsze leczenie 2 razy po 250 mg Naproxen’u na dzień podczas dalszych 20 dni. W grupie drugiej postąpiono identycznie lecz w odwrotnej kolejności. Okres leczenia wyniósł ogółem 43 dni. Wielkościami oceny były - ból, ból uciskowy, pasywny ból przy poruszaniu, ograniczenie funkcji i obrzmienie według systemu punktowego (Score-System).

168 446

Ocena wyników wykazuje przewagę leczenia za pomocą diacetyloreiny w porównaniu z leczeniem Naproxen'em. Nie zaobserwowano żadnych godnych uwagi działań ubocznych, również żadnych zmian w klinicznych parametrach labolatoryjnych.

4. W wytywkowym badaniu f>odw ójnie ślepy m techniką double dummy w stosunko do Naproxen’u badano działanie diacytdlnryiny u 23 pacjentów (12/11) z dsteoartrozą (badanie tolerancji). Podawano dawkę 2 razy po 50 mg ^acetyl^emy na dzień i 3 razy 250 mg Naproxen’u na dzień. Okres leczenia trwał 4 tygodnie. Wielkościami oceny były przełykowo-żołądkowodwunastniczo-skopowe określenia stanu rzeczy przed i po terapii. Do badań byli brani tylko pacjenci z normalnym stanem błony śluzowej lub z lekkimi uszkodzeniami śluzówki (stopień 1). Po 4 tygodniach badania endoskopowe wykazały w jednym przypadku (10%) w grupie diacetyldriendwej uszkodzenia śluzówki 2 stopnia, podczas gdy w grupie leczonej Naproxen’em stwierdzono u 5 pacjentów (50%) uszkodzenia śluzówki 2, 3 i 4 stopnia. We wszystkich przypadkach potwierdzono diagnozę normalnymi zdjęciami.

Analityczne oznaczenie alneymndyny. Rozpuszcza się 50 mg ^acety^emy w 25,3 ml 0,5 M NaOH w lejku rozdzielczym i wytrząsa 10 minut. Następnie dodaje się 74,6 ml roztworu zawierającego 0,5 M glicyny i 0,5 M NaCl. Otrzymuje się przy tym wartość pH 9,5. Ten roztwór ekstrahuje się 3 razy za pomocą 25 ml chloroformu. Połączone fazy organiczne są ekstrahowane 1 raz za pomocą 10 ml 0,5 M buforu o pH 9,5 (glicyna, NaOH, NaCl) i 1 raz za pomocą 10 ml 0,01 M kwasu siarkowego. Usuwa się rozpuszczalnik z fazy organicznej a pozostałość rozpuszcza w 1 ml metanolu.

Aby otrzymać roztwór standardowy rozpuszcza się 2 mg aldeemddyny w 20 ml N,N-dimetyloacytamidziy i rozcieńcza metanolem do stężenia 2 pg/ml (odpowiadające 40 ppm). Zawartość roztworów bada się za pomocą HPLC. Liniowość metody HPLC została potwierdzona za pomocą standardowego roztworu alnyymndyny w zakresie od 0,11 pg/ml (odpowiada 2,2 ppm) do 53,6 pg/ml (odpowiada 1072 ppm). Oznaczenie zawartości następuje na kolumnie hPlC Merck’a Lichrocart 250-4, wypełnionej Li-Chrospher-100 RP-18, 5 pm, przy 40°C z fazą ruchomą z 1% kwasu octowego w metanolu (objętość/objętość), 1 % kwasu octowego w wodzie (objętość/objętość) i acetonitrylu w stosunku 49:46:5.

Analityczne oznaczenie produktu etapu B, a mianowicie 9-antrono-8-glukdzydu reiny z zawartością komponentów aldyemoddnnwych 41 ppm, oznaczonych jako aloyymddyna. Substancję do badania przeprowadza się za pomocą utleniania chlorkiem żelaza-III przy jednoczesnej hydrolizie kwasem solnym w mieszaninie 2-faznwej z roztworu wodnego i czterochlorku węgla w reinę i aldyemodynę. Reinę przeprowadza się w sól, tak, że można ją oddzielić od aloeemodyny za pomocą podziału ciecz/ciecz. Znajdująca się w fazie organicznej aldeemodyna jest oznaczona za pomocą HPLC.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania diacetyloreiny, która zawiera mniej niż 20 ppm pochodnych aloeemodynowych, znamienny tym, że

A) mieszaninę sennozydów poddaje się reakcji redukcji do odpowiednich związków reino-9-antrono-8-glukozydowych i aloeemodyno-antrono-8-glukozydowych,

B) 9-antrono-8-glukozyd reiny zawierający komponenty aloeemodynowe poddaje się podziałowi ciecz/ciecz między polarny rozpuszczalnik organiczny jedynie częściowo mieszający się z wodą a fazę wodną,

C) związki 9-antrono-8-glukozydów reiny zawarte po podziale w fazie wodnej utlenia się od odpowiedniego związku antrachinonowego,

D) odszczepia się resztę glukozową w położeniu 8 związku antrachinonowego w środowisku kwaśnym i

E) acetyluje się otrzymany związek 1,8-dihy droksyantrachinonowy i uzyskuje acetyloreinę.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w etapie A stosuje się jako środek redukujący podsiarczyn metalu alkalicznego.
3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że proces redukcji prowadzi się przy wartości pH od 7 do 9.
4. Sposób według zastrz. 1, 2 albo 3, znamienny tym, że redukcję przeprowadza się wielokrotnie.
5. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że do podziału ciecz/ciecz stosuje się jako polarny rozpuszczalnik organiczny aceton lub 2-butanol.
6. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że dla podziału ciecz/ciecz stosuje się fazę wodną, której potencjał redoks wynosi -210 mV lub jest bardziej ujemny.
7. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że podział ciecz/ciecz przeprowadza się w przeciwprądzie.
8. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako środek utleniający stosuje się sól żelaza-III, w szczególności siarczan żelaza-III.
9. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że mieszanina sennozydów jest otrzymywana za pomocą ekstrakcji leku senesowego wodnym metanolem, w szczególności w obecności buforu.
10. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że otrzymaną diacetyloreinę przekrystalizowuje się, przeprowadzając diacetyloreinę w sól metalu alkalicznego, tę sól pobiera się w wodnym C1-C 3-alkoholu i wytrąca ponownie diacetyloreinę przez dodanie kwasu.