PL166839B1 - Method of obtaining novel 3-(mercaptoalkyl)-quinazolino-(1h,3h)-diones-2,4 - Google Patents

Abstract

1 . Sposób wytwarzania nowych 3-(merkaptoal- kilo)-chinazolino-(1H, 3H)-dionów-2,4 o ogólnym wzo- rze 1, w którym R1 oznacza atom wodoru, rodnik metylowy w polozeniu-6, atom fluoru w polozeniu-6, atom chlorku w polozeniu-6, atom bromu w polozeniu-6 lub dwie grupy metoksylowe w polozeniach-6,7, R2 oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, a n oznacza liczbe 1 lub 2, ich tautomerów lub ich farmakologicznie dopuszczalnych soli litowcowych lub amoniowych, zna- m ien n y tym , ze 3-(chlorowcoalkilo)2,4-dwuketo- 1,2,3,4-tetrahydrochinazoline o ogólnym wzorze 5, w którym R1 , R2 i n m aja wyzej podane znaczenie, a Ha1 oznacza atom chlorku lub bromu, poddaje sie reakcji w tem peraturze 8 0 .150°C z tiomocznikiem, otrzymujac halogenek S-[? -2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochina- zolinylo-3/alkilol-izot iu r n i owy o ogólnym wzorze 14, gdzie R 1 , R2, n 1 Hal m aja wyzej podane znaczenie, który ewentualnie po jego oddzieleniu przeprowadza sie za pomoca lugu litowcowego, ewentualnie w obecnosci azotu jako gazu ochronnego, w temperaturze od - 10°C do +15°C w zwiazek o ogólnym wzorze 1 lub jego tautomer, i otrzym any zwiazek o ogólnym wzorze 1 ewentualnie przeprowadza sie w jego farmakologicznie dopuszczalna sól litowcowa lub amoniowa. Wzór 1 PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych 3-(merkaptoalkilo)-chinazolino-(1H, 3H)-dionów-2,4 o cennych właściwościach farmakologicznych, zwłaszcza w leczeniu chorób immunologicznych i/lub infekcji wirusowych u ludzi i zwierząt 3-(merkaptoalkilo)-chinazolino-(1H, 3H)-diony-2,4 o ogólnym wzorze 1, w których R¹ oznacza atom wodoru, rodnik metylowy w położeniu-6, atom fluoru w położeniu - 6, atom chloru w położeniu - 6, atom bromu w położeniu - 6 lub dwie grupy metoksylowe w położeniach - 6, 7, R2 oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, a n oznacza liczbę 1 lub 2, albo ich tautomery lub ich farmakologicznie dopuszczalne sole litowcowe lub amoniowe nie były dotychczas opisane w literaturze fachowej bądź patentowej.

Znane są już sposoby wytwarzania leków o działaniu immunostymulującym i/lub immunorestaurującym, zawierających małocząsteczkową substancję czynną. Jako leki stosowano dotychczas przede wszystkim chlorowodorki Levanisol’u i benzoesany inczyny.

Inne substancje czynne, takie jak NPT 15 392 [erytro-9-(2-hydroksynonylo-3)hipoksantyna], Azimexon i Dithiocarbum, również wykazują działania immunostymulujące i/lub immunorestaurujące. Leki, zawierające te ostatnio nazwane substancje czynne, dotychczas nie są jednak wprowadzane.

166 839

Normalizacja znanych i nowoczesnych substancji czynnych, które na układ immunologiczny oddziaływują w sensie stymulowania i/lub restaurowania, jest w chwili obecnej tylko z trudem możliwa. Wynika to po pierwsze z kompleksowości układu immunologicznego wraz z jego mechanizmami regulacji i antyregulacji, a po drugie ma też związek z brakującymi, międzynarodowo wiążąco uzgodnionymi warunkami doświadczalnymi w przypadku zwierząt laboratoryjnych bądź z takimi warunkami dla klinicznych badań ludzi.

Nadto wspomniane we wstępie substancje czynne nadal są poddawane pogłębionym badaniom odnośnie mechanizmu działania immunostymulującego i/lub immunorestaurującego.

Możności zbiorowego porównywania immunostymulująco i/lub immunorestaurująco czynnych związków przeszkadza również różna podatność różnych komórek immunologicznie kompetentnych na wpływ omawianych substancji czynnych, z czego wynika wywieranie niejednakowego wpływu na swoiste i nieswoiste mechanizmy obronne.

I tak na przykład chlorowodorki Levamisol’u w przypadku organizmów z osłabioną odpowiedzią immunologiczną działają głównie immunorestaurująco. Przy tylko małym wpływie na odpowiedź humoralną podlegają stymulacji przeważnie komórki T. Pobudzenie nieswoistych mechanizmów obronnych następuje dzięki stymulowaniu fagocytozy oraz stymulowaniu proliferacji i bakteriobójczości makrofagów.

Benzoesany inozyny natomiast wykazują przede wszystkim działanie immunostymulujące m.in. poprzez wzrost humoralnej odpowiedzi immunologicznej. Proliferacja i różnicowanie limfocytów T wzrastają tak samo, jak czynność makrofagów ułatwiona przez indukcję limfokinów.

Pomimo osiągniętego postępu w dziedzinie rozwoju substancji immunostymulująco i/lub immunorestaurująco czynnych, nieliczne dotychczas znane sposoby sprawdzania tego rodzaju leków wykazują niedogodności. I tak np. optyczny izomer chlorowodorku Levanisol’u, otrzymywany drogą diastereoizomerycznego rozdzielenia racemicznego chlorowodorku Tetramisol’u, po doustnym zaaplikowaniu człowiekowi wywołuje uczucie metalicznego gorzkiego smaku i może prowadzić do wymiotów, nudności, leukopenii i agranulocytozy. Ponadto chlorowodorki Levamisol’u wykazują godną uwagi zależność w działaniu od czynników genetycznych, wieku i płci pacjentów.

Aplikowane w dość wysokich dawkach benzoesany inozyny [50 mg/kg/d] mogą prowadzić do wymiotów, hiperurikemii i wzrostu hematokryzu. W przypadku Azimexon’u obserwuje się bóle głowy, wymioty, spadek hemoglobiny i erytrocytów jako działanie uboczne. Powodów omówionych niedogodności należy dopatrywać się w rodzaju dotychczas stosowanych substancji czynnych.

Istnieje zatem potrzeba opracowania leków do terapii chorób immunologicznych i/lub infekcji wirusowych u ludzi i zwierząt oraz sposobu wytwarzania takich leków. W szczególności istnieje zapotrzebowanie na nowe leki o działaniu immunostymulującym i/lub immunorestaurującym dla ludzi i zwierząt, prowadzące do podwyższonego poziomu obrony swoistej i nieswoistej.

Celem wynalazku jest zatem opracowanie sposobu wytwarzania nowych substancji chemicznych, wykazujących działania immunostymulujące i/lub immunorestaurujące i/lub przeciwwirusowe, gdy substancje te wprowadzi się do ustroju ludzkiego lub zwierzęcego. Substancje te mogą być zawarte w odpowiednich nowych lekach.

Tymi nowymi substancjami farmakologicznie czynnymi o działaniu immunostymulującym i/lub immunorestaurującym i/lub przeciwwirusowym są 3-(merkaptoalkilo)-chinazolino-(lH, 3H)-diony-2,4 o ogólnym wzorze 1, w którym R¹, R² i n mają wyżej podane znaczenie.

Spośród związków o ogólnym wzorze 1 należy jako szczególną postać wykonania wyróżnić związki o ogólnym wzorze 2, w którym r2 i n mają wyżej podane znaczenie, a wśród nich zwłaszcza 3-(merkaptoetylo)-chinazolino)-(1H, 3H)-dion-2,4.

Zgodnie z wynalazkiem związki o ogólnym wzorze 1 mogą stanowić zarówno same te związki bądź ich tautomeryczną postać, jak i ich farmakologicznie dopuszczalne sole litowcowe lub amoniowe.

165839

Sposób wytwarzania nowych związków o ogólnym wzorze 1 i ich tautomerów polega według wynalazku na tym, że 3-(chlorowcoalkilo)-2,4 dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinę o ogólnym wzorze 5, w którym R¹, R² i n mają wyżej podane znaczenie, a Hal oznacza atom chloru lub bromu, poddaje się reakcji w temperaturze 80-150°C z tiomocznikiem, otrzymując halogenek S-[o-(2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinylo-3)-alkilo]-izotiuroniowy o ogólnym wzorze 14, gdzie R*. R2, n i Hal mają wyżej podane znaczenie, który, ewentualnie po jego oddzieleniu, przeprowadza się za pomocą ługu litowcowego, ewentualnie w obecności azotu jako gazu ochronnego, w temperaturze od -10°C do +15°C w związek o ogólnym wzorze 1 lub w jego tautomer.

Dalsze postacie wykonania mogą przykładowo w przypadku prowadzenia sposobu polegać na tym:

- że reakcję związku o ogólnym wzorze 5 z tiomocznikiem prowadzi się w stosunku molowym od 1:1 do 1:3;

- że w przypadku wytwarzania związków o wzorze 14 reagenty poddaje się reakcji w środowisku polarnego rozpuszczalnika, zwłaszcza jednometylowego eteru glikolu etylenowego lub butanolu-1, korzystnie ogrzewając go do stanu wrzenia wobec powrotu skroplin;

- że w przypadku reakcji związków o ogólnym wzorze 5, zwłaszcza jeśli są one pasywne, prowadzi się postępowanie pod próżnią;

- że reakcję związku o ogólnym wzorze 14, prowadzącą do otrzymania związków o ogólnym wzorze 1, przeprowadza się w wodnym lub wodno-etanolowym ługu litowcowym, zwłaszcza w ługu sodowym o stężeniu 0,1-1,0 mola/litr, korzystnie 0,25 mola/litr, w warunkach mieszania; i/albo

- że reakcję związków o ogólnym wzorze 14, prowadzącą do otrzymania związków o ogólnym wzorze 1, przeprowadza się w atmosferze ochronnej azotu, co także jest korzystne w przypadku przekrystalizowania związków o ogólnym wzorze 1.

W dalszej postaci wykonania wynalazku można reakcję związków o ogólnym wzorze 5, prowadzącą do otrzymania związków o ogólnym wzorze 1, przeprowadzać tak, że rezygnuje się z oddzielenia związków o ogólnym wzorze 14, jednakże zaś utrzymuje się, zgodnie z sensem, wyżej omówione warunki reakcji.

Związki o ogólnym wzorze 1 można zgodnie z dalszą postacią wykonania wynalazku przeprowadzać na znanej drodze w ich sole litowcowe lub amoniowe.

Nowe preparaty farmaceutyczne do leczenia chorób immunologicznych i/lub infekcji wirusowych u ludzi i zwierząt zawierają jeden lub wiele związków o ogólnym wzorze 1, w którym R¹, r2 i n mają wyżej podane znaczenie, albo ich tautomery lub ich farmakologicznie dopuszczalne sole litowcowe lub amoniowe, i ewentualnie obojętne, farmaceutycznie rozpowszechnione nośniki i/lub substancje pomocnicze.

Z uwagi na immunoregulujące, immunostymulujące i immunorestaurujące właściwości związków o ogólnym wzorze 1 są takie farmaceutyczne preparaty, które zawierają te związki, szczególnie odpowiednie do leczenia chorób immunologicznych u ludzi i zwierząt. Z uwagi na równocześnie występującą czynność przeciwwirusową związków o ogólnym wzorze 1 te preparaty farmaceutyczne, które zawierają takie związki, nadają się jednocześnie do leczenia chorób wirusowych u ludzi i zwierząt.

Szczególnie korzystnymi lekami są te preparaty farmaceutyczne, które zawierają zwłaszcza związki o ogólnym wzorze 2, w którym R2 i n mają wyżej podane znaczenie, ich tautomery lub ich farmakologicznie dopuszczalne sole litowcowe lub amoniowe.

Nadzwyczaj korzystnymi są takie preparaty farmaceutyczne, które jako składnik czynny zawierają 3-(2-merkaptoetylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4, jego tautomer lub jego farmakologicznie dopuszczalną sól litowcową lub amoniową.

Cherbuliez i współpracownicy (Helv. Chim. Acta 50/1967/ 1440-1452)dwuetapowo poddawali reakcji trzy związki o ogólnym wzorze 6, mieszczące się też w definicji ogólnego wzoru 6 tego wynalazku, otrzymując 2-(o-karboksyfenyloamino)-4,5-dihydrotiazole bądź -5,6dihydro-4H-1,3-tiazynę, i analitycznie badali strukturę (analizaelementarna, *H-MRJ, widmo w nadfiolecie i podczerwieni).

166 839

Niżej podano sprawozdanie z prób farmakologicznych.

Jak już wspomniano, związki o ogólnym wzorze 1 wykazują cenne właściwości farmakologiczne, zwłaszcza w leczeniu chorób immunologicznych i/lub infekcji wirusowych u ludzi i zwierząt.

W następnej części opisu wyszczególniono dane o immunoregulacyjnych, immunostymulujących, immunorestaurujących i przeciwwirusowych właściwościach związków wytwarzanych sposobem według wynalazku.

Wykazanie czynności immunoregulacyjnej prowadzono na śwince morskiej (hodowla kolonii albinosów) m.in. za pomocą następujących technik:

- test skórny dla stwierdzenia kontaktowej nadwrażliwości typu późnego (efektor aktywności limfocytów T),

- test Takatsy’ego dla stwierdzenia obecności DNP-swoistych przeciwciał surowicy (humoralna odpowiedź immunologiczna).

Wykazanie efektów immunostymulujących prowadzono nadto na myszach (szczep hodowli jednorodnej CBA) m.in. za pomocą następujących metod wykrywania:

- test płytkowy dla stwierdzenia obecności SE-swoistych komórek LgM- i IgG-PBZ (komórek wytwarzających przeciwciała -IgM i -IgG; tj. komórek tworzących płytki = PBZ).

- test rozetowy.

Wykazywanie działań immunorestaurujących następowało, po uszkodzeniu układu immunologicznego, również za pomocą:

- testu płytkowego dla stwierdzenia obecności SE-swoistych komórek IgM- i IgG-PBZ,

- testu rozetowego,

Stwierdzenie czynności przeciwwirusowej następowało w kurzych komórkach zarodkowych in vitro z przedstawicielami różnych grup wirusów.

1. Badania czynności immunoregulacyjnej

1.1 Test skórny dla stwierdzenia nadwrażliwości kontaktowej.

Naskórna aplikacja DNFB (dwunitrofluorobenzenu) prowadzi u świnki morskiej i u myszy do rozwoju później nadwrażliwości, tj. stanu immunologicznego, który jest związany z klonalnym namnażaniem TNP-swoistych limfocytów T (TDTH-Ly). Jeśli po okresie utajonym co najmniej 5 dni nastąpi ponowna aplikacja DNFB, to dochodzi do uwolnienia limfokinów wskutek reakcji z TDTH-Ly tego obszaru skóry i tym samym do miejscowo ograniczonego odczynu zapalnego.

Po upływie 7 dni od uodpornienia za pomocą DNFB, z boków zwierząt doświadczalnych usunięto włosy i testowano drogą nanoszenia po 1 kropli 0,5%, 0,1%, 0.05%, 0.025% i 0,01% roztworu-DNFB. Pozytywne jeszcze stężenie jest odwrotnie proporcjonalne do stopnia wrażliwości. Rezultaty testu wynikają z siły i liczby pozytywnych odczynów skóry, wskaźnik stymulowania (SI) wynika z porównania zwierząt testowanych i sprawdzianowych.

Leczenie substancją następowało doustnie. Za pomocą zgłębnika przełykowego podawano w postaci zawiesiny w wodzie dawką dzienną 2 mg/kg masy zwierzęcia. Okres leczenia: 1 dzień + 1(dzień po uodpornieniu) do +6. Zwierzęta sprawdzianowe otrzymywały tylko stosowaną laktozę.

1.2 Test Takatsy’ego

Po uodpornieniu dwunitrofluorobenzenem (DNFB) dochodzi u świnek morskich także do tworzenia DNP-swoistych przeciwciał humoralnych, które korzystnie należą do klasy substancji IgGi. W 14-tym dniu od pierwszego naskórnego zaaplikowania DNFB pobrano zwierzętom doświadczalnym krew przez nakłucie serca. Określenie stężenia przeciwciał następowało metodą opisaną przez Takatsy’ego (Takatsy, G.: A new method for the preparation of serial dilution in a quick and accurate way. Kiserletes Orvostudomany 2 (1950) 263-396. Jako komórki wskaźnika stosowano TNP-obciążone erytrocyty owcze (Praca zbiorowa według Rittenberga i Pratta: Rittenberg, M. B. i Prat, K. L.: Antitrinitrophenyl (TNP) plaque assay. Primary response of BALB/c mice soluble and particulate immunogen. Proc. Soc. exp. Biol. Med. 122 (1969) 575-579/.

166 839

1.3 Wyniki

Stopień sensybilizacji (%) i stężenie przeciwciał surowicy (różnica mian-AK) w porównaniu z daną grupą sprawdzianową (wartości skriningowe)

Związek według przykładu:	Kontaktowe zapalenie skóry (sprawdzian: 100)	DNP-swoiste przeciwciała
24-godzinny odczyn	48-godzinny odczyn
VI	70	40	-1.5
VII	230		+ 1,8
XII	120	130	+ 0,3
XIII	120	130	±0
VIII	100	115	±0
V	150	120	-0,6
III	100		+ 1,0
II	180		±0
XIVa	60	60	-1,9
XIVb	105	100	+ 2,2
XIVc	90	105	±0
XIVd	100	150	±0
XIVe	100		±0

Z wartości tych wyraźnie wynika, że związki o ogólnym wzorze 1 wykazują łatwo stwierdzalny efekt później nadwrażliwości zależnej od efektora limfocytów T. Wartości kontaktowego zapalenia skóry powyżej 120/=20% wzrostu w porównaniu ze sprawdzianem bądź poniżej 80 uznaje się za dowód efektu stymulatorowego lub supersorowego.

Różnice mian przeciwciał większe od+1 bądź mniejsze od -1 uwidaczniają stymulatorowe bądź supersorowe działanie substancji na humoralną odpowiedź immunologiczną.

2. Badania działania immunostymulującego

2.1 Test płytkowy dla stwierdzenia obecności SE-swoistych komórek IgM- i IgG-PBZ

Dla sprawdzenia efektów immunostymulujących zbadano m.in. również wpływ związków o ogólnym wzorze 1 na humoralną odpowiedź immunologiczną u myszy szczepu hodowli jednorodnej CBA i za pomocą płytkowego testu hemolizy (HPT). Technika ta pozwala na ilościowe i osobne zarejestrowanie komórek wytwarzających przeciwciała-IgM i -IgG (PBZ = Plaque bildene Zellen; tj. komórek tworzących płytki). Uodpornienie erytrocytami owczymi (SE) następowało w dniu 0, aplikowanie substancji (dawka dzienna 1· 10mola/kg masy zwierzęcia; doustnie (w dniach -1 do +3) dla rejestracji IgG-PBZ) bądź w dniach +1 do +3 (dla rejestracji IgG-PBZ).

2.2 Wyniki

Dzięki codziennemu i w ciągu 5 dni kontynuowanemu podawaniu 2,0 mg związku według przykładu I na 1kg masy zwierzęcia można było liczbę komórek IgM-PBZ zwiększyć do średniej wartości 352% w porównaniu ze sprawdzianem (100%). Taka sama postać leczenia prowadziła do podwyższenia IgG-PBZ do 497% (sprawdzian: 100%). W obu przypadkach różnica względem sprawdzianu w teście-t z p<0,00 okazała się istotna. Wyraźnie widoczne jest, że kontynuowane w ciągu 5 dni, codzienne leczenie związkiem według przykładu I wywołuje u myszy-CBA wysoce znamienne zwiększenie liczby SE-swoistych komórek IgM- i IgG-PBZ.

2.3 Test rozetowy (SE-swoiste rozety)

Według teorii Burnet’a limfocyty na swej powierzchni niosą receptory immunoglobuliny, które są skierowane ku określonemu antygenowi i dzięki reakcji z tym swoistym antygenem są wykrywalne. Oznaczenie liczby komórek tworzących rozety (RBZ) może służyć za miarę siły rozpędzającej się reakcji immunologicznej i następnie obrazować też efekty w sensie supresji lub stymulowania procesów z rozplemem komórek.

166 839

Po upływie 3 dni od dożylnego uodpornienia za pomocą 2 · 10⁵ erytrocytów owczych (SE) w 0,2 ml fizjologicznego roztworu chlorku sodowego uśmiercono zwierzęta doświadczalne przez nadmierne rozciągnięcie, pobrano śledzionę i wobec dodatku ośrodka -Parkera (pH=7,4) roztarto przez gazę Mullera. Postępowanie w celu uzyskania zawiesiny komórek przeprowadzono na łaźni z wodą i lodem (temperatura około 0-4°C). W komorze do liczenia według Neubauera następowało oznaczenie gęstości komórek i następnie dla wszystkich zestawów doświadczalnych nastawiono stałą liczbę komórek rzędu 1· 10⁷ komórek zawierających jądro (KHZ) ml ośrodka. 0,9 ml tej zawiesiny komórek śledziony (1· 10⁷/ml) zadano następnie za pomocą 0,1 ml 5% przemytej zawiesiny erytrocytów owczych i inkubowano w ciągu 24 godzin w temperaturze 4°C. Za rozetę uznawano, gdy komórka KHZ była otoczona co najmniej 4 erytrocytami, a komórka zawierająca jądro mogła być zidentyfikowana.

2.4 Wyniki

Po doustnym podaniu związków według przykładów II, VI i XIVe można było stwierdzić istotne wspieranie SE-swoistych komórek tworzących rozety.

3. Badaaia działań immunorestaurującyyh

3.1 Stwierdzenie czynności immnooesttdnenjccsj związków o ogólnym wzorze 1 prowadzono m.in. poprzez to, że układ immunologiczny zwierząt doświadczalnych (myszy-CBA jednorodnej hodowli) uszkodzono drogą chemoterapii (cyklofosfamid, Cdedgesoao, Iloprost) bądź napromieniowania. Badanie następowało m.in. za pomocą wyżej objaśnionych, następujących technik:

- test płytkowy dla stwierdzenia obecności SE-swoistych komórek IgM- i IgG- PBZ.

- test rozetowy

3.2 Wyniki

Stwierdzenie immnooeestdnrnjccych działań związków według przykładu I przeprowadzono m.in. dzięki temu, że układ immunologiczny zwierząt doświadczalnych został uszkodzony przez cyklofosfamid (ZY), a badanie następowało w oparciu o SE-swoiste komórki PBZ.

Uszkodzenie przeprowadzono drogą wstrzyknięcia dawki 150 mg/kg masy zwierzęcia na dzień (-1) przed uodpornieniem (grupa testowana i sprawdzianowa). Uodpornienie następowało drogą śródotezswosgo wstrzyknięcia 4 · 10⁸SE w 0,2 ml PBS. Zwierzęta doświadczalne z grupy testowanej otrzymywały po 2 mg związku według przykładu I na 1 kg masy ciała w dniach -2, -1, 0. +1 i +2 doustnie. Za pomocą testu płytkowego wykrywano SE-swoiste komórki IgM- i IgG-PBZ.

Tabela wyników: IgM-PBZ

Dzień testowania	IgM-PB^1()6
sprawdzian tylko ZY, bez związku z przykładu I	test ZY + związek z przykładu I
+ 3	37,5 ± 27,1	31,7 ±26,6
+ 4	49,7 ± 32,9	59,8 ± 26,6
+ 5	56,8 ± 27,6	125,2 ±32,7
+ 6	74,7 ± 73,4	47,8 ±31,2

Wobec wpływu związku według przykładu I dochodzi do mierzalnego wzrostu reaktywności immunologicznej, która w dniu +5 jest znamienną wartością p < 0,05.

166 839

Tabela wyników: IgG-PBZ

Dzieli testowania	IgG-PBZ/106 komórek śledziony
sprawdzian tylko ZY, bez związku z przykładu I	test ZY + związek z przykładu I
+ 6	26,7 ± 12,1	88,3 ±24,8
+ 7	46,7 ±16,3	128,3 ±28,6
+ 8	63,3 ±24,2	58,3 ±43,6

Związek z przykładu I istotnie podwyższa liczbę komórek IgG-PBZ u przez ZY osłabionych zwierząt doświadczalnych w dniach 6 + 7 (p < 0,01).

4. Badania czya ności pizeciwwiiwsowes

Wykazanie działania przeciw wirusom ludzkim i przeciw wirusom zwierzęcym następowało po rozpuszczeniu substancji testowej w sulfotlenku dwumetylowym (50 mmoli/litr) i po kolejno następującym rozcieńczeniu roztworu macierzystego w stosunku od 1:200 do 1:1600 tradycyjnymi ośrodkami fizjologicznymi. Na tej drodze postępowania można było uniknąć nieswoistego działania rozpuszczalnika organicznego.

Testowanie proeciwwirusowe następowało w zarodkowych komórkach kurzych in vitro z przedstawicielami wirusowych grup: wirusa ospy, wirusa grypy, wirusa opryszczki zwykłej i rhabdowirusa oraz w komórkach -MDEK (bydlęce komórki nerkowe), fibroblastach ludzkich z rhabdowirusami i wirusami Coxsackie, jak też w komórkach-RH (ludzkie komórki nerkowe) z wirusami grupy ospy, wirusami opryszczki zwykłej i adenowirusami:

- w próbach jednostopniowej replikacji według Tonewa i Tonewa (Arch. ges. Virusforsch. 33· 319-329.1971),

- w testach redukcji płytek według Tonewa i Tonewa (Zbl. Bakter. Hyg. I. Orig. 211. 437-444,1969) jaki

- w układzie mikromiaΓecokowania Dynatech według Tonewa i Glucka (J. basic Mircobiol. 1986. /3/ 173).

Badanie tolerancji tej substancji przez komórki przeprowadzono z tymi samymi komórkami (patrz serie przykładowe 1, 2, 3, 4 i 5). Jak pokazują serie przykładowe 1-5, testowane związki o ogólnym wzorze 1 w stężeniach terapeutycznych są tolerowane przez komórki i nadzwyczaj silnie hamują szereg wirusów ludzkich i zwierzęcych.

Seria przykładowa 1: oznaczenia komórkowej tolerancji 3-(2-merkaptoetylo)-chinaoolino-(1H, 3H)-dionu,-2,4 w pierwszomajowych zarodkowych komórkach kurzych (2-dniowych, komórkach-RH (ludzkie komórki nerkowe, trwała linia komórkowa), komórkach-MDBK (bydlęce komórki nerkowe, trwała linia komórkowa) i ludzkich fibroblastach (2-dniowych)

Komórki	Stężenie substancji w gmol/litr w ośrodku utrzymania
1000	500	250	125	62,5
HEZ	+++	+	0	0	0
RH	+++	++	0	0	0
MDKB	++++	++	0	0	0
HFi	++	0	0	0	0

= W 5-tym dniu odczytu mikroskopowego brak morfologicznych zmian komórek.

++++ = Całkowite zmiany warstwy komórkowej w postaci zaokrąglenia, granulowania i oderwania komórek ze ścianki szklanej.

+++ = Analogiczne zmiany u 3/4 nini komórkowej.

++ = Analogiczne zmiany u 1/2 nini komókcowej.

+ = Analogiczne zmiany u 1/4 runi komórkowej.

166 839

Seria przykładowa 2: wyniki przeciwwirusowego działania 3-(2-merkaptoetylo)-chinazolino-( 1H, 3H)-dionu-2,4 na zarodkowe komórki kurze (HEZ) w cyklu replikacji jednostopniowej

Szczep wirusa	Stężenie	Obniżenie plonu wirusa w porównaniu z nietraktowanym sprawdzianem w logo TCID50/0,2 ml	% zahamowania
Vaccinia	250	5,67	>99,99
Lister	125	4,0	99,99
	62,5	2,5	99,68
	31,25	1,0	99,0
Grypa	250	6,23	> 99,99
A/WSN	125	4,67	> 99,99
	62,5	4,25	> 99,99
	31,25	2,5	99,50
Herpes simplex	250	1,0	99
Typ 1	125	0,33	n. s.
Vesicular-	250	3,0	99,9
stomatitis Indiana	125	0,5	n. s.

Wyniki te są wartościami średnimi z trzech prób. Względem wirusa Coxsackie A 9 i andenowirusa Typ 4 4 substancja ta okazała się nieskuteczna przeciwwirusowo.

Wskaźnik terapeutyczny, będący stosunkiem między maksymalną dopuszczalną a minimalną skuteczną dawką, wynosi:

dla wirusa Caccinia = 8, dla wirusa grypy = 8.

Seria przykładowa 3: wyniki przeciwwirusowego działania 3-(2-merkaptoetylo)-chinazolino-(lH, 3H)-dionu-2,4 na ludzkie komórki nerkowe, trwałej linii komórkowej, w cyklu replikacji jednostopniowej

Szczep wirusa	Stężenie w pmol/l	Obniżenie plonu wirusa w porównaniu z nietraktowanym sprawdzianem w logm TCID50/0,2 ml	% zahamowania
Vaccinia	250	>4,0	> 99,99
Lister	125	>4,0	> 99,99
	62,5	4,0	99,99
	31,25	3,5	>99,9
Herpes	250	6,0	> 99,99
simplex	125	5,5	> 99,99
Typ 1 Kupka	62,5	0,75	n. s.

Wyniki te są wartościami średnimi z dwóch prób. Skrót n.s. (nicht signifikant) oznacza nie istotny.

Seria przykładowa 4: wyniki przeciwwirusowego działania 3-(2-merkaptoetylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dionu-2,4 w teście redukcji płytek

1(66839

Szczep wirusa	Stężenie w gmolA	Redukcja płytek w % dla kontroli wirusa na pierwszorzędowych HEZ
Vaccinia	250	100
Lister	125	96
	62,5	92
	31,25	87
Grypa	250	100
A/WSN	125	98
	62,5	92
	31,25	85
Vesicular-	250	45*
stomatitis	125	15
Indiana	62,5	0

Wyniki te są wartościami średnimi z dwóch prób. Skrót * oznacza brak istotnego działania. Seria przykładowa 5a: wyniki przeciwwirusowego działania 3-(3-merkapt^^r<^j^^l<^^l)6,7-dwumetoksychiniaiolino-(1H, 3H)-dionu-2,4 na ludzkie komórki nerkowe, trwałej linii komórkowej, w cyklu replikacji jednostopniowej

Szczep wirusa	Stężenie w gmol!	Obniżenie plonu wirusa w porównaniu z nietraktowanym sprawdzianem w logio TCID50/0,2 ml	% zahamowania
Vaccinia	250	5,0	> 99,99
Lister	125	5,0	>99,99
	62,5	5,0	>99,99
	31,25	2,84	99,84
Herpes	250	6,5	> 99,99
simplex	125	6,5	>99,99
Typ 1	62,5	5,0	99,99
	31,25	3,67	99,97
Grypa	250	6,17	99,99
A/WSN	125	2,0	99,0
	62,5	0,5	n. s.
	31,25	0

Skrót n. s. oznacza nie istotny.

Seria przykładowa 5b: wyniki przeciwwirusowego działania 3-(3-merkaptopropylo-1)6,7-dwumetyloksychinazolino-( 1H, 3H)-dionu-2,4 na zarodkowe fibroblasty kurze w cyklu replikacji jednostopniowej

Szczep wirusa	Stężenie w gmold	Obniżenie plonu wirusa w porównaniu z nietraktowanym sprawdzianem w logio TCID500,2 ml	% zahamowania
Vaccinia	250	5,0	> 99,99
Lister	125	5,0	> 99,99
	62,5	3,5	99,93
	31,25	3,0	99,9
Grypa	250	5,0	> 99,99
A/WSN	125	5,0	>99,99
	62,5	2,0	99,0

Podane niżej przykłady objaśniają bliżej wynalazek.

Przykładl. 3-(2-merkaptoetylo)-chinazolino-( 1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R¹ = H, R² = H, n = 1)

a) 3-(2-hydroksyetylo)-2-metylotio-chinazolino-(3H)-tion-4 (o wzorze 10, w którym R¹ = H,R2 = H, R³ = CH3, n = 1)

2,4g (10 mmoli/3-(2-hydroksyetylo)-chinazolino-(1H, 3H)-ditionu-2,4 (o wzorze 8, w którym R = H, r2 = H, n = 1) rozpuszcza się w metanolowym ługu sodowym (20 ml 0,5N NaOH i 7 ml CH3OH), zadaje za pomocą 1,6g jodku metylu (o wzorze 9, w którym r3 = CH3, X = J) i w ciągu 30 minut w temperaturze pokojowej w zamkniętym naczyniu intensywnie wstrząsa się mechanicznie. Utworzony osad oddziela się, przemywa niewielką ilością 50% metanolu i suszy. Otrzymuje się z wydajnością 92% wydajności teoretycznej żółto zabarwione kryształy o wzorze sumarycznym CnH12N2<0S2(252,4) i o temperaturze topnienia 117-118°C (CH3OH).

b) Wodzian chlorku 2,3-dihydro-5-keto-6H-tiazolo [3,2-c] chinazolinio-4-wego (o wzorze 11, w którym R¹ = H, R2 = H, n = 1, Y = Cl

505 mg wytworzonego według a), chromatograficznie czystego związku rozpuszcza się w 9 ml metanol owego roztworu kwasu solnego (30g gazowego HCl, 200 ml absolutnego metanolu) i w zamkniętym naczyniu przechowuje się najpierw w ciągu 24 godzin w temperaturze pokojowej i w ciągu dalszych 24 godzin w temperaturze -20°C. Utworzony osad przemywa się absolutnym eterem etylowym i suszy w eksykatorze próżniowym (KOH/H2SO4). Otrzymuje się 340-380 mg wodzianu chlorku 2,3-dihydro-5-ketotiazolo-[3,2-c]chinazolinio-4-wego w postaci żółto zabarwionych kryształów o wzorze sumarycznym C10H9CIN2 OS.H2O (258,7). Widmo w podczerwieni: pasmo-CO przy 1740 cm⁴. Widmo masowe: m/e 204/pik jonu cząsteczkowego osnowowej zasady/.

c) 3-(2-merkaptoetylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R1 = H, R² = H, n = 1)

700 mg otrzymanego według b)związku, mieszając, rozpuszcza się w etanolowym ługu sodowym (5 ml 3N NaOH, 35 ml wody i 20 ml etanolu). Po upływie około 15 minut roztwór reakcyjny sączy się i do bezbarwnego przesączu, mieszając aż do zakończenia tworzenia się osadu, dodaje się rozcieńczony kwas solny. Utworzony osad przemywa się starannie wodą i suszy w eksykatorze próżniowym (nad stężonym H2SO4). Otrzymuje się 610 mg chromatograficznie czystego (faza ruchoma: toluen/aceton/ metanol 7:3:1 części objętościowych) produktu końcowego w postaci bezbarwnych kryształów o sumarycznym wzorze C10H10N 2O2 S/222,2/ i o temperaturze topnienia 192-193°C /z układu CHCh /eter naftowy/.

Dalszą część produktu końcowego, zanieczyszczonego nikłą zawartością bis-[2-(2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinylo-3/-etylo]-dwusulfanu (o wzorze 15, w którym R1 = H, R² = H, n = 1) można uzyskać dzięki temu, że po oddzieleniu krystalicznego wodzianu chlorku tiazolochinazoliniowego otrzymany przesącz zatęża się do sucha, a pozostałość poddaje się obróbce, omówionej w punkcie c).

Przykład li. 3((3-merkaptopropylo-1 )-6,7-dwumetoksychinazolino-( 1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R1 =6,7-dwumetoksy, R² = H, n = 2)

a) 6,7-dwumetoksy-2-keto-3,1 -benzoksazyn-( 1 H)-on-4

12,5g (0,15 ml) tiofosgenu w postaci 10% roztworu w dioksanie, chłodząc w lodzie i mieszając, wkrapla się do mieszaniny 19,9g (0,1 mola) kwasu 2-amino-4,5-dwumetoksybenzoesowego, 200 ml dioksanu i 32g (0,3 mola) trójetyloaminy. Mieszanie to kontynuuje się w ciągu 3 godzin w temperaturze pokojowej. Następnie szarżę reakcyjną zadaje się za pomocą 1000 ml wody i zakwasza rozcieńczonym kwasem solnym. Utworzony osad przekrystalizowuje się z układu dioksan/woda. Z wydajnością 75% wydajności teoretycznej otrzymuje się żółto zabarwione kryształy o sumarycznym wzorze C10H9NO4S (239,2) i o temperaturze topnienia 211213°C /z układu dioksan/woda.

b) 6,7-dwumetoksy-3,l-benzotiazyno-(1H)-dition-2,4 (o wzorze 7, w którym R1 = 6,7dwumetoksy)

2,0g otrzymanej według a) pochodnej 3,1-benzoksazynowej rozpuszcza się na gorąco w dokładnie wystarczającej ilości pseudokumenu, zadaje za pomocą 2,0g pięciosiarczku dwufosforu i ogrzewa w stanie wrzenia wobec powrotu skroplin. Po dodaniu dalszej ilości 1,0g pięciosiarczku dwufosforu ogrzewa się nadal w ciągu 15 minut pód chłodnicą zwrotną. Jeszcze gorący roztwór reakcyjny sączy się. Po 12-godzinnym odstawieniu odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem osad, przemywa go niewielką ilością metanolu i rozpuszcza w 0,5 N ługu sodowego. Następnie bezzwłocznie ten roztwór alkaliczny sączy się do nadmiaru rozcieńczonego kwasu solnego i utworzony osad po oddzieleniu przemywa się wodą. Z wydajnością 60% wydajności teoretycznej otrzymuje się czerwono zabarwione kryształy o sumarycznym wzorze C10H9NO 2S 3 /271,4/ i o temperaturze topnienia 247-249°C /z octanu etylowego/.

c) 3-(3-hydroksypropylo-1)-6,7-dwumetoksychinazolino-(1H, 3H)-dition-2,4 (o wzorze 8, w którym R1 = 6,7-dwumetoksy, r2 = H, n = 2)

2,7g (10 mmoli) otrzymanej według b) pochodnej 3,1-benzotiazynowej wraz z 1,2g trójetyloaminy, 0,82g (11 moli) 3-aminopropanolu-1 (o wzorze 4, w którym R2 = H, n = 2) i 12 ml etanolu ogrzewa się w ciągu 2 godzin w temperaturze 60°C pod chłodnicą zwrotną. Po ochłodzeniu zakwasza się rozcieńczonym kwasem solnym, po upływie 12 godzin osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i przemywa wodą. Z wydajnością 61 % wydajności teoretycznej otrzymuje się żółtopomarańczowo zabarwione kryształy o sumarycznym wzorze C13H16N 2O3S 2 (312,4) i o temperaturze topnienia 239°C (z propanolu).

Dalszą reakcję otrzymanego według c) ditionu, prowadzącą do produktu końcowego, przeprowadza się analogicznie do podanych w przykładzie I etapów a(-c).

d) 3-(3-hydroksypropylo-1 )-6,7-dwumetoksy-2-metylotiochinazolino-(3H)-tion-4 (o wzorze 10, w którym R1 = 6,7-dwumetoksy, R2 = H, R3 = CH3, n = 2)

Żółto zabarwione kryształy. C14H 18N 2O3S 2 (326,4).

Temperatura topnienia 168-170°C. Wydajność: 60%.

e) Chlorek 3,4-dihydro-9,10-dwumetoksy-6-keto-2H, 7H-1 ^dazyno [3,2-c]chinazolinio5-wy (o wzorze 11, w którym R¹ = 9,10-dwumetoksy, r2 = H, n = 2, Y = Cl)

Żółto zabarwione kryształy. C13H15CIN2O3S (314,8).

Widmo w podczerwieni: pasmo-CO przy 1720 cm'¹. Temperatura topnienia 197-198°C (po przemyciu eterem etylowym). Wydajność: 74%.

f) 3-(merkaptopropylo-l)-6.7-dwumetoksychin&iollno-(lH, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R1 = 6,7 -dwumetoksy, R = H, n = 2

Bezbarwne kryształy. C13H16N2O4S (296,3). Temperatura topnienia 236°C (z jednometylowego eteru glikolu etylenowego). Widmo w podczerwieni: pasmo-SH przy 2540 cm⁴ Wydajność 81%.

Przykład III. 3-(2-merkaptojAY-dwumetoksychinazolino-tdH, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R¹ = 6,7-dwumetoksy, r2 = H, n = 1)

Bezbarwne kryształy. C12H14N2O4S (282,4). Widmo w podczerwieni: pasmo-SH przy 2520 cm⁴, pasmo-CO przy 1697 i 1645 cm⁴. Temperatura topnienia: 312-314°C (z układu chloroform/eter naftowy). Wydajność: 84% (odnosząc do ostatniego etapu syntezy).

Wytwarzanie tych związków następowało z 6,7-dwumetoksy-3,1-benzoti;u:yno-(1E)-dińonu-2,4 i 2-aminoeianolu-1 analogicznie do przykładów I i II. Wyodrębniono przy tym i scharakteryzowano następujące substancje pośrednie a(-c):

a) 3-(2-hydroksyetylo)-6,7-dwumetoksychinazolino--lH, 3H)-dition-2,4 (o wzorze 8, w którym R1 = 6,7-dwumetoksy, r2 = H, n = 1)

Żółtopomarańczowo zabarwione kryształy. C12H14N 2O3S 2 (298,4). Temperatura topnienia 181-183°C /z układu dioksan/woda.

Wydajność: 92%.

b) S-^-hydroksyetyloj-ó^-dwumetoksy^-metylotio-chinazolino-^HEnon^ (o wzorze 10, w którym R¹ = 6,7-dwumetoksy, R² = H, R³ = CH3, n =1)

Żółto zabarwione kryształy. C13H16N2O3S2 (312,4).

Temperatura topnienia 187-188°C (z pro^^^«^^t^^;2). Wydajność: 72%.

c) Chlorek 8,9-dwumetoksy-5-keto-2,3-dihydro-6H-tiazolo-[3,2-c]-chinazolinio-4-wy (o wzorze 11, w którym R¹ = 8,9-dwumetoksy, R2 = H, n = 1, Y = CI)

Żółto zabarwione kryształy. C12H13CIN 2O3S (300,8). Widmo w podczerwieni: pasmo-CO przy 1715 cm¹. Temperatura topnienia: 201-105°C (po przemyciu eterem etylowym). Wydajność: 67%.

166 839

Przykład IV. 3-(2-merkaptoetylo)-chinazolino-(lH, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym r2 = H, R2 = H, n = 1)

a) Bis-[2-(2-aminobenzoiloamino)-etylo]-dwusulfan (o wzorze 13, w którym R' = H, n= 1)

6,5g (40 mmoli) 2H-3,1-benzoksazyno-(1H)-dionu-2,4 (o wzorze 3, w którym R = H) rozpuszcza się w 30 ml dwumetyloformamidu i zadaje zawiesinę, sporządzoną z 4,5g (20 mmoli) chlorku cystaminiowego (dwuchlorowodorek cystaminy, o wzorze 12, w którym r2 = H, n = 1, · 2HC1), 20 ml dwumetyloformamidu i 6g (60 mmoli) trójetyloaminy. Szarżę tę ogrzewa się w ciągu 15 minut na łaźni wodnej o temperaturze 70°C. Po ochłodzeniu osad oddziela się i przemywa za pomocą 20 ml dwumetyloformamidu. Przesącz i roztwór z przemycia łączy się i wlewa do 150 ml wody. Po kilkugodzinnym przechowywaniu w lodówce osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, przemywa wodą i suszy. Otrzymuje się 7,0g (90% wydajności teoretycznej) chromatograficznie czystego bis-[2-(2-aminobenzoiloamino)-etylo]-dwusulfanu, który bez dalszego oczyszczania można stosować w kolejno następującej reakcji. Produkt ten wykazuje temperaturę topnienia 129-131°C (z układu etanol/woda).

b) Bis-[2-(2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinylo-3)-etylo]-dwusulfan (o wzorze 15, w którym R' = H, r2 = H, n = 1)

0,98g (2,5-mmola) bis-[2-(2-aminobenzoiloamino)-etylo]-dwusulfanu rozpuszcza się w 10 ml pirydyny. W warunkach chłodzenia w lodzie do całości wkrapla się 1 ml (10 mmoli) chloromrówczanu etylowego (o wzorze CL-COOR⁴, w którym R⁴ =C2Hs). Szarżę tę w ciągu 1 godziny ogrzewa się w stanie wrzenia powrotu skroplin i po chłodzeniu dodaje się do mieszaniny, sporządzonej z 15 ml HCl (1 mol/litr) i 10 ml wody z lodem. Po dłuższym przechowywaniu w lodówce osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, przemywa wodą i suszy. Otrzymany produkt pośredni w sproszkowanej postaci przeprowadza się w stan zawiesiny w mieszaninie 8 ml NaOH (3 mole/litr) i 1,6 ml etanolu, wytrząsa w ciągu 6 godzin w zamkniętym naczyniu reakcyjnym i przechowuje nadal w ciągu 24 godzin w temperaturze pokojowej. Do całości dodaje się 30 ml ciepłej wody i szarżę sączy się. Przesącz zakwasza się rozcieńczonym HCl, osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i suszy.

Otrzymuje się 0,85g (77% wydajności teoretycznej) chromatograficznie czystego bis-[2(2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinylo-3)-etylo]-dwusulfanu, który bez dalszego oczyszczania można stosować w kolejno następującej reakcji. Produkt ten wykazuje temperaturę topnienia 270-272°C (z propanolu-1).

c) 3-(2-merkaptoetylo)-chinazollno-( 1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R’ = H, r2 = H, n = 1)

200 mg otrzymanego według b) produktu, 200 mg pyłu cynkowego i 12 ml kwasu octowego ogrzewa się w ciągu 3 godzin w stanie wrzenia wobec powrotu skroplin. Szarżę tę zadaje się mieszaniną, sporządzoną z 16 ml HCl (1 mol/litr) i 28 ml wody, i ponownie doprowadza się do stanu wrzenia. Całość sączy się, a przesącz w ciągu 1-2 dni przechowuje się w zamkniętym naczyniu w lodówce. Osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem i suszy. Otrzymuje się 150 mg (75% wydajności teoretycznej) chromatograficznie czystego produktu o temperaturze topnienia 193-195°C.

Przykład V. 6-bromo-3-(2-merkaptoet.ylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze, w którym R¹ = 6-Br, r2 = H, n = 1)

Temperatura topnienia: 298-300°C. Wydajność 52% (odnosząc do ostatniego etapu syntezy).

Wytwarzanie tego związku następowało analogicznie do przykładu IV. Wyodrębniono przy tym i scharakteryzowano następujące substancje pośrednie a(-b):

a) Bis-i2-(2-amino-5-bromobenzoiloamino)-etylo]-dwusulfan (o wzorze 13, w którym R' = 5-Br, R = H, n = 1)

Wydajność: 47% (po przekrystalizowaniu z etanolu). Temperatura topnienia 190-195°C (z układu chloroform/n-heksan 1

b) Bis-[2-(6-bromo-2,4-d wuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinylo-3)-etylo]-dwusulfan (o wzorze 15, w którym Rl=6-Br, r2 = H, n = 1)

166 839

Wydajność: 60% (po przekrystalizowaniu z dwumetyloformamidu). Temperatury topnienia 334-336°C (z dwumetyloformamidu).

Przykład VI. 3-(3-merkaptopropylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R*= H, R² = H, n = 2)

24,5g 2H-3,l-benzoksazyno-(1H)-dionu-2,4 (o wzorze 3, w którym R*=H) mieszając wprowadza się w ciągu 20 minut do roztworu 12,3g 3-aminopropanolu-1 (o wzorze 4, w którym R = H, n = 2) i 45 ml wody, przy czym w ciągu 10 minut ogrzewa się na wrzącej łaźni wodnej (= roztwór 1).

17,0g wodorotlenku potasowego rozpuszcza się w 225 ml etanolu w warunkach ogrzewania. Do ochłodzonego tego roztworu dodaje się 36 ml siarczanu węgla. Następnie szarżę tą pozostawia się w ciągu 15 minut w zamkniętym naczyniu, łączy z roztworem 1, po czym ogrzewa się pod wyciągiem w ciągu 3,5 godziny w stanie wrzenia wobec powrotu skroplin. Następnie oddestylowuje się około 79-80 ml mieszaniny rozpuszczalnikowej, szarżę reakcyjną po ochłodzeniu zakwasza się kwasem octowym lodowatym i w celu krystalizacji pozostawia przynajmniej w ciągu 3,5 godziny. Otrzymuje się 24,3 g chromatograficznie czystego 3-(3-hydroksypropylo)-2-tioketo-2,3-dihydrochinazolin-(1H)-onu-4 (o wzorze 6, w którym r’ = H, r2 = H, n = 2) o temperaturze topnienia 174-176°C.

Po dodaniu około 200 ml wody do ługu macierzystego można uzyskać dalszą porcję 4,0g prawie chromatograficznie czystego produktu surowego. Możliwe jest przekrystalizowanie z etanolu.

Pod wyciągiem 30,0g poprzednio otrzymanego, suchego produktu surowego ogrzewa się wraz z 300 ml stężonego kwasu solnego w ciągu 2,5 godziny w stanie wrzenia wobec powrotu skroplin. Należy przy tym zatroszczyć się o utylizację ulatniających się par-HCl. Następnie do tej szarży reakcyjnej dodaje się 2,7 litra wody i utrzymuje w stanie wrzenia pod chłodnicą zwrotną nadal w ciągu 20 godzin. Po ochłodzeniu osad odsącza się pod zmniejszonym ciśnieniem, suszy na powietrzu lub w temperaturze około 30-40°C w suszarce. Przekrystalizowanie prowadzi się z propanolu-1. Wydajność czystego produktu: 83%. Temperatura topnienia: 165-167°C.

W drugim wariancie postępowania można 30,0g 3-(3-hydroksypropylo)-2-tioketo-2,3dihydrochinazolin-(1H)-onu-4 (o wzorze 6, w którym R¹ = H, R2 = H, n = 2) ogrzewać z mieszaniną 30 ml kwasu octowego lodowatego i 12 ml stężonego kwasu siarkowego. Po dodaniu około 330 ml wody kontynuuje się w ciągu 15 godzin ogrzewanie w stanie wrzenia wobec powrotu skroplin. Obróbka i oczyszczenie następuje tak, jak w wariancie omówionym wyżej. Wydajność chromatograficznie prawie czystego produktu surowego wynosi 85%. Temperatura topnienia 165-167°C (z propanolu-1).

Przykład VII. 3-(2-merkaptopropylo)-chinazolino-1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R* = H, r2 = CH3, n = 1)

24,5g 2H-3,1-benzoksazyno-(1H)-dionu-2,4 (o wzorze 3, w którym R¹ = H) poddaje się reakcji, analogicznie do przykładu VI, z 12,3g 2-aminopropanolu-1 (o wzorze 4, w którym R2 = CH, n =1)

Stosując 17,0g wodorotlenku potasowego, 225 ml etanolu i 36 ml dwusiarczku węgla (można też zastosować odpowiednią ilość metyloksantogenianu potasowego) postępuje się analogicznie do przykładu VI, łączy się z roztworem 2 i znowu analogicznie do przykładu VI poddaje się reakcji, otrzymując 3-(2-hydroksypropylo-2-ttoketo-2,3-dihydrochinazolin-(1H)on-4 (o wzorze 6, w którym R¹ = H, R² = CH3, n = 1). Możliwe jest przekrystalizowanie z metanolu.

30,0g poprzednio otrzymanego, suchego produktu surowego poddaje się reakcji w całkowicie analogiczny sposób, jak w przykładzie VI. otrzymując 3-(2-merkaptopropylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R ¹ = H, R2 = CH3, n = 1). Ogrzewanie prowadzi się w ciągu 2 godzin, po dodaniu wody dalej w ciągu 15 godzin. Po przekrystalizowaniu tego suchego produktu z toluenu otrzymuje się 22,4g (69% wydajności teoretycznej) surowego produktu o temperaturze topnienia 206-208°C.

Przykład VIII. 6-chloro-3-(3-merkaptopropylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R1 = 6-CI, r2 = H, n = 2)

166 839

Wytwarzanie to następuje analogicznie do przykładu VI z 12,5g 6-chloro-2H-3,1-benzoksazyno-(1H)-dionu-2,4, 5,7g 3-aminopropanglu, 40 ml wody oraz 7,0g wodorotlenku potasowego, 100 ml etanolu i 7,5 ml dwusiarczku węgla. Reakcja trwa w ciągu 4,5 godziny. Oddestylowuje się 35-40 ml mieszaniny rozpuszczalnikowej i sączy się roztwór reakcyjny. Przesącz ten zakwasza się kwasem octowym. Otrzymuje się 6g surowego 6-chloro-3-(3-hydroksypropylo)-2-tioketo-2,3-dihydrochinazolin-(1H)-onu (o wzorze 6, w którym R1 = 6-CI, R²=H, n = 2). Po dodaniu około 150g lodu do przesączu uzyskuje się dalszą porcję 1,1 g produktu surowego. Przekrystalioowanie produktu surowego może następować z propanolu-1. Produkt ten wykazuje temperaturę topnienia 255-257°C.

3,0g poprzednio wytworzonego produktu surowego poddaje się reakcji analogicznie do przykładu VI, otrzymując surowy 6-chloro-3-(3-merkaptopropylo))Chinnazollno-(lH, 3H)-dion2,4 (o wzorze 1, w którym R1 = 6-CI, R2 = H, n = 2). Po proekrystalizowaniu z propanolu-1 otrzymuje się 1,96g (66% wydajności teoretycznej) czystego produktu.

Przykład IX. 3-(2-merkaptoetylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R¹ = H, r2 = H, n = 1).

a) Chlorek S-[2-(2,4-douketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinylg-3)etylg]-izotiuroniooy (o wzorze 14, w którym R1= H, r2 = H, n = 1, Hal =CI)

4,5g (20 mmoli) 3-(2-chloroetylo)-2,4-douketo-1,2,3,4-tetrahydrochinaooliny (o wzorze 5, w którym R1 = H, r2 = H, n = 1, Hal = CI) ogrzewa się w stanie wrzenia wobec powrotu skroplin w ciągu 45 minut z 3,1 g (40 mmoli) tiomocznika (sproszkowanego) w 100 ml jednometylowego eteru glikolu etylenowego. Osad, wyodrębniony po 12 godzinnym pozostawieniu szarży reakcyjnej w temperaturze 40°C, przemywa się małą ilością wody z lodem i suszy na powietrzu.

Otrzymuje się 5, 1g (85% wydajności teoretycznej) chromatograficznie czystego chlorku S [2-(2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolmylo-3)-etylo]-izotiuroniowego o temperaturze topnienia 259-262°C (po ogrzewaniu do wrzenia z absolutnym etanolem). Fazę ruchomą w chromatografii cienkowarstwowej stanowi układ toluen/aceton/metanol 7:2:1.

b) 3-(2-merkaptoetylo)-ch1naoolino-( 1H, 3H)-dion-2,4

2,84g (10 mmoli) otrzymanego według a) związku wprowadza się, w warunkach doprowadzania gazowego N2, do 150 ml ługu sodowego (0,25 mola/litr) w temperaturze od -5°C do +5°C i aż do całkowitego przereagowania (co najwyżej w ciągu 20 minut) miesza się wobec kontynuowania doprowadzania gazowego N2 (sprawdzanie na drodze chromatografii cienkowarstwowej; szarżę przejściowo przechowuje się w temperaturze -18°C. Następnie roztwór reakcyjny sączy się, zakwasza za pomocą około 45 ml kwasu solnego i w ciągu około 6-10 godzin przechowuje się w zamkniętym naczyniu w temperaturze około 4°C. Oddzielony osad przemywa się wodą i po wysuszeniu na powietrzu przekrystalizoouje się z propanolu-1 bądź z kwasu octowego lodowatego, otrzymując produkt o temperaturze topnienia 192-194°C (z propanolu-1).

Przykład X. 3-(3-merkaptopropylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R* = H, r2 = H, n = 2)

a) ChlorekS-[3-(2,4-douketo-1,2,3,4-tetrahydrochinaoolinylo-3)-propylo]-izotiuroniooy (o wzorze 14, w którym R1 = H, R² = H, N = 2, Hal =CI)

0,48g (2 mmole) 3-(3-chl<^l^<^I^I^<^J^^lo)^i2,,^^do^^^^t^ιg^ 1,2,3,4-tetrahydΓochinaooliny (o wzorze 5, w którym R1 = H, R² = H, n =2, Hal = CI) ogrzewa się w ciągu 3 godzin w stanie wrzenia wobec powrotu skroplin z 0,3 lg (4 mmole) sproszkowanego tiomocznika. Osad, utworzony po dodaniu absolutnego eteru etylowego, przemywa się za pomocą niewielkiej ilości wody z lodem. Po wysuszeniu na powietrzu otrzymuje się 0,29g (46% wydajności teoretycznej) chlorku S[3-(2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochmaoolinylo-3)-propylo]-izotiuroniowego w temperaturze topnienia 224-228°C (po ogrzewaniu do wrzenia z absolutnym etanolem).

b) 3-(3-merkaptopropylo)-chinazolino-(lH 3H)-dion-2,4

Związek ten otrzymuje się, z wytworzonego według a) związku, na drodze reakcji analogicznej do omówionej w przykładzie IXb). Produkt wykazuje temperaturę topnienia 165-167°C (z propanolu-1).

Przykład XI. 3-(2-merkaptopropylo)-chmazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze, w którym R¹ = H, R² = CH3, n = 1)

166 839

a) ChlorekS-[2-(2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinylo-3)-propylo]-izotiuroniowy (o wzorze 14, w którym R¹ = H, R² = CH3, n = 1, Hal = CI)

Wytwarzanie z 3-(2-chloropropylo)-2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazoliny (o wzorze 5, w którym R* = H, R² = CH3, n = 1, Hal = CI (następuje analogicznie do przykładu Xa) na drodze 75-minutowego ogrzewania w stanie wrzenia wobec powrotu skroplin. Otrzymuje się 0,32g (51% wydajności teoretycznej) produktu o temperaturze topnienia 225-232°C (po ogrzewaniu do wrzenia z absolutnym etanolem).

b) 3-(2-merkaptopropylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4

Związek ten otrzymuje się z wytworzonego według a) związku, na drodze reakcji analogicznej do omówionej w przykładzie IXb). Produkt wykazuje temperaturę topnienia 206-208°C (z toluenu).

Przykład XII. 6-metylo-3(3-merkaptopropylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R1 = 6-CH3, r2 = H, n = 2)

a) Chlorek S[3-(6-metylo-2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinylo-3)-propylo]-izotiuroniowy oo wzorze 14 , w którym R¹ - CH3 , R² = Η , n =- 2, Hal = CI)

Analogicznie do przykładu Xa/ wytwarzanie następuje z 0,506g (2 mmole) 6-metyIo-3(3-chloropropylo)-2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazoliny (o wzorze 5, w którym R¹ = CH3, R² = H, n = 2, Hal = CI 0,17g (2,2 mmola) sproszkowanego tiomocznika i 4 ml jednometylowego eteru glikolu etylenowego. Po 12-godzinnym przechowywaniu w temperaturze -15°C otrzymuje się 0,25g, a po dodaniu absolutnego eteru etylowego do przesączu, ponownie porcję 0,08g chlorku S[3-(6-metylo-2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinylo-3(-propylo]-izotiuroniowego. Wydajność: 49%. Temperatura topnienia 151-153°C (po ogrzewaniu do wrzenia z absolutnym etanolem).

Stosowaną jako substrakt 6-metylo-3-(3-chloropropylo)-2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinę wytwarza się na drodze reakcji 6-metylo-3-(3-hydroksypropylo)-2,4-dwuketo1,2,3,4-tetrahydrochinozyliny / o temperaturze topnienia 196-197°C, z etanolu; przemiana krystaliczna w temperaturze 182-184°C (z chlorkiem tionylu, analogicznie do metody Grout'a i Partridge’a (J. Org. Chem. 1960 3546). Temperatura topnienia 194-196°C (z etanolu). Wydajność: 91%.

b) 6-metylo-3-(3-merkaptopropylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4

Związek ten z wytworzonego według a) związku otrzymuje się na drodze reakcji analogicznej do omówionej w przykładzie IXb. Temperatura topnienia 272-274°C (z propanolu-1).

Przykład XIII. 6-chloro-3-(2-merkaptoety 10)-01^^01^0-(1^ 3H)-dion-2,4 (o wzorze 1, w którym R1 = 6-CI, R² = H, n = 1)

Analogicznie do sposobów omówionych w przykładach IX-XII następuje wytwarzanie tego związku. Temperatura topnienia 331-333°C (z kwasu octowego lodowatego).

Przykład XIV. Analogicznie do przykładów I-X13 można wytwarzać następujące związki:

a) 6-metylo -3(2-merkaptoety lo)-chinazolino-( 1H, 3H)-dion-2,4 o temperaturze topnienia 309-311⁰C (z propanolu-1),

b) 6-bromo-3-(3-merkaptopropylo)-chinazolino-(1H, 3H),-dion-2, o temperaturze topnienia 220-221 °C (z kwasu octowego lodowatego),

c) 6-fluoro-3-(2-merkaptoetylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 o temperaturze topnienia 240-242°C (z propanolu-1),

d) 6-fluoro-3-(3-merkaptopropylo)-chinazolino-( 1H, 3H)-dion-2,4 o temperaturze topnienia 180-181°C (z propanolu-1),

e) 6,7-dwumetoksy-3-(2-merkaptopropylo)-chinazolino-(1H, 3H)-dion-2,4 o temperaturze topnienia 262-264°C (z etanolu).

Przykład XV. Tabletki zawierające po 45 mg 3-(2-merkaptoetyIo)-chinazolino-(1H, 3H)-dionu-2,4

Skład: 1 tabletka zawiera 45,0 mg substancję czynnej, 35,0 mg laktozy, 25,0 mg skrobi ziemniaczanej, 3,5 mg poliwinylopirolidonu i 1,5 mg stearynianu magnezu.

Sposób sporządzania: sproszkowaną substancję czynną, mieszaną ze skrobią ziemniaczaną i laktozą, równomiernie nawilża się 20% etanolowym roztworem poliwinylopirolidonu, przetła166839 cza przez sito o wielkości otworów 1,5 mm, suszy w temperaturze 40°C i ponownie przetłacza przez sito (o wielkości otworów 1,0 mm). Otrzymany granulat miesza się ze stearynianem magnezu i wytłacza się tabletki o masie 110 mg każda.

Przykład XVI. Drażetki zawierające po 30,0 mg 3-(2-msrkaptoetylo)-chinazolino-( 1H,

3H)-Zioou-2,4

Skład: 1 rdzeń tabletki zawiera 30,0 mg substancji czynnej, 30,0 mg laktozy, 16,5 skrobi kukurydzianej, 2,8 mg po^^lop^^mu o 0,7 mg stearynianu magnezu.

Sposób sporządzania: sproszkowaną substancję czynną, zmieszaną z laktozą i skrobią kukurydzianą, równomiernie nawilża się 20% etanolowym roztworem po^^lop^^mu, przetłacza przez sito o wielkości otworów 1,5 mm, suszy w temperaturze 40°C i ponownie przetłacza przez sito (o wielkości otworów 1,0 mm). Otrzymany granulat miesza się ze stearynianem magnezu i w znany sposób wytłacza się rdzenie drażetek o masie 80,0 mg każdy.

Wytworzone rdzenie drażetek powleka się otoczką w znany sposób i poleruje na znanej drodze.

Ri/γΝγθ R² O

Wzór 1

0¾ . ?

(CH^n-CH-SH

Wzór 2

^Nx(CH2)_n-CH-Hal O

Wzór 5

H . ~ ί ^(CH^-CH-S-C-NHz Ω I© ^u nh₂

Wzór 14

Hal®

R²

R¹

Wzór 6

Wzór 8

R?-X

Wzór 9

166 839

νη₂

^R ^'CO-NH-fcH^n-CH-S-

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz.

Cena 1,00 zł.

Claims (5)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Sposób wytwarzania nowych 3-(merkaptoalkilo)-chinazolino-(lH, 3H)-dionów-2,4 o ogólnym wzorze 1, w którym R¹ oznacza atom wodoru, rodnik metylowy w położeniu-6, atom fluoru w położeniu-6, atom chlorku w położeniu-6, atom bromu w położeniu-6 lub dwie grupy metoksylowe w położeniach-6,7, R² oznacza atom wodoru lub rodnik metylowy, a n oznacza liczbę 1 lub 2, ich tautomerów lub ich farmakologicznie dopuszczalnych soli litowcowych lub amoniowych, znamienny tym, że 3-(chlorowcoalkilo)2,4-dwuketo-1,2,3,4-tetrahydrochinazolinę o ogólnym wzorze 5, w którym R¹, R2 i n mają wyżej podane znaczenie, a Hal oznacza atom chlorku lub bromu, poddaje się reakcji w temperaturze 80.150°C z tiomocznikiem, otrzymując halogenen S-[o-2,4-dwuketo-l ,2,3,4-tetrahydrochinazolinylo-3/alkilo]-izotiurniowy o ogólnym wzorze 14, gdzie R¹, r2, n i Hal mają wyżej podane znaczenie, który ewentualnie po jego oddzieleniu przeprowadza się za pomocą ługu litowcowego, ewentualnie w obecności azotu jako gazu ochronnego, w temperaturze od -10°C do +15°C w związek o ogólnym wzorze 1 lub jego tautomer, i otrzymany związek o ogólnym wzorze 1 ewentualnie przeprowadza się w jego farmakologicznie dopuszczalną sól litowcową lub amoniową.
2. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że reakcję związku o ogólnym wzorze 5 z tiomocznikiem prowadzi się w stosunku molowym od 1:1 do 1:3.
3. 3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w przypadku wytwarzania związku o ogólnym wzorze 14 reagenty wprowadza się w reakcję drogą ogrzewania do stanu wrzenia wobec powrotu skroplin w środowisku protonowego rozpuszczalnika, korzystnie jednometyloweeg eteru glikolu etylenowego lub butanolu-1.
4. 4. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że reakcję pasywnego związku o ogólnym wzorze 5 prowadzi się w temperaturze 100-150°C, ewentualnie pod próżnią.
5. 5. Sposób według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienny tym, że reakcję związku o ogólnym wzorze 14, prowadzącą do otrzymania związków o ogólnym wzorze 1, przeprowadza się korzystnie za pomocą ługu sodowego o stężeniu 0,1-1,0 mola/litr korzystnie 0,25 mola/litr, w warunkach mechanicznego mieszania lub wstrząsania.