Przedmiotem wynalazku jest frez piersoieniowy do otworów. Frezy tego typu charakte¬ ryzuja sie duza trwaloscia i wydajnoscia wynikajaca z latwosoi ich wprowadzania w obrabia¬ na metalowa ozesct która posiada po wykonaniu wysoka gladkosc obrabianej powierzohni otwo¬ ru* Gladkosc powierzohni tego otworu w duzej mierze zalezy od latwosci9 z jaka ten frez soina wióry i nastepuje latwe ioh odprowadzenie z nad krawedzi skrawajaoej oraz korzystne¬ go usytuowania rowków wiórowych wokól zewnetrznej powierzchni freza, natomiast niekorzyst¬ nie wplywa, wystapienie gromadzenia wiórów i ich przesuw w rowkach wiórowych w kierunku do góry. Wióry scinane przez frez, gdy nie moga swobodnie splywac z krawedzi skrawajaoej do rowków wiórowych, to nastepuje ich zatykanie przez skrawane wióry. W takioh sytuacjach nastepuje zwiekszenie oporów skrawania, prowadzace do wzrostu zuzywanej mocy skrawania, szybsze zuzywanie tego freza oraz moze nastapic pogorszenie gladkosoi obrabianego otworu.Znany jest z opisu patentowego USA nr 3 609 056 frez piersoieniowy, w którym kazde ostrze przeznaozone jest do skrawania oddzielnego wióra.V rozwiazaniu tym kolejne ostrza freza podzielone sa na grupy, po trzy, a kazde ostrze w takiej grupie posiada uksztaltowanie zapewniajace scinanie wióra o szerokosci od¬ powiadajacej okolo 1/3 szerokosci ostrza.Znany jest ze zgloszenia patentowego nr 28 4l6 USA frez pierscieniowy do obrabiania otworów, w którym kazde ostrze ma szereg krawedzi skrawajacych, przebiegajaoyoh w kierunku promieniowym freza i usytuowanych wzajemnie po jego obwodzie. Powierzchnia ozolowa kazdego oetrza jest uksztaltowana z dwóoh przeciwnie naohylonyoh w kierunku promieniowym freza po¬ wierzohni, jakie przecinaja eie tworzac przebiegajacy ku dolowi wierzchclek, który z kolei przeoina zewnetrzna po promieniu krawedz skrawajaca. Kazda uksztaltowana krawedz skrawajaca soina oddzielny wiór. Podczas, gdy kazde ostrze scina kilka wiórów, zas jego geometria za¬ pewnia soinanie wióra posiadajacego szerokosc nie przekraczajaca glebokosoi rowków wiórowych2 142 446 w wewnetrznej powierzchni fraza. Szczególnie v tym typie fraza, czesc rdzenia jego bocznej scianki jest utworzona z pojedyncza, wewnetrzna krawedzia skrawajaoa.Znane sa tez frezy, rózniace sie od wspomnianego rodzaju tym, ze ich ozesoi rdzenio¬ we sa uksztaltowane raczej z dwiema, przesunietymi po obwodzie krawedziami skrawajacymi niz z jedna taka krawedzia* Mimo tego, ze te znane narzedzia umozliwiaja zastosowanie grubszego zebra i wezszego rowka wiórowego, nie zawsze sa one korzystne w uzyciu, zwlaszcza do wysoko wydajnej produkcji.Trudnosci, na jakie natrafiono przy próbaoh zapewnienia swobodnego, nie hamowanego splywu wiórów na zewnatrz w rowkach wiórowych frezów pierscieniowych, wynikaja z faktu, ze wióry przy ich scinaniu pecznieja we wszystkich kierunkach. Przez to, wióry, bezposrednio po ich utworzeniu, maja szerokosc wieksza od szerokosci krawedzi skrawajacej. V przypadku narzedzi, majacych na kazdym ostrzu przesuniete po obwodzie krawedzie skrawajace, jesli tylko szerokosc wiórów soinanyoh przez wewnetrzne krawedzie skrawajace, na kazdym ostrzu Jest mniejsze od glebokosoi rowków wiórowych w zewnetrznej powierzchni freza i jesli te wióry sa w miare sztywne, to przynajmniej teoretycznie nie powinny one zatykac, rowków. Jed¬ nakze swobodne przesuwanie sie takich waskich wiórów ku górze w rowkach wiórowych jest utrudnione w wielu przypadkach przez wióry scinane przez zewnetrzne krawedzie skrawajaoe.V piersoleniowych frezach zaopatrzonyoh w przesuniete na ich obwodzie krawedzie skrawajace, zewnetrzne krawedzie koncza sie od wewnetrznej po promieniu strony na rozciagajacej sie w kolo freza tylnej jego solanki. Dlatego, gdy wiór scinany przez taka krawedz skrawajaca speoznieje, ma on tendencje do zakleszczania sie miedzy wymieniona scianka tylna freza i solanka obrabianego otworu. Hamuje to przesuwanie sie wióra ku górze znad krawedzi okrawa¬ jacej, co stwarza warunki, jakie wymagaja zwiekszonego momentu obrotowego i wiekszej sily przesuwu oraz prowadza do szybszego tepienia narzedzia, Jak tez pogorezenia wykonczenia powierzchni obrabianego otworu. V pewnych warunkach, przy obróboe niektórych materialów wywoluje to zatykanie rowków wiórowych, a czesto tez pekanie ostrzy.Problem zakleszozania sie wiórów soinanyoh przez zewnetrzne krawedzie skrawajaoe wy¬ stepuje w znanych konstrukcjach frezów. Ponadto, jesli wewnetrzne krawedzie skrawajaoe roz- oiagaja eie na oala grubosc rdzenia sasiednimi ostrzami, to przesuwanie sie stosunkowo sze- rokioh wiórów soinanyoh, przez te krawedzie po promieniu na zewnatrz freza do odpowiednich rowków wiórowyoh bywa tez czesto hamowane.Znany frez pierscieniowy do otworów, z czescia robocza o ogólnie waloowej booznej sciance zawiera wiele ostrzy skrawajaoyoh obnizajacyoh sie w obszarze konoowym dokola ich obwodu oraz posiada wiele rowków usytuowanyoh w kierunku do góry dokola zewnetrznego obwodu na stronie roboozej booznej scianki od dolnej powierzchni czolowej. Ostrza skrawajaoe maja postac zebów skrawajaoyoh, a kazde z ostrzy skrawajacych graniczy z rowkowana scianka, przy czym ostrze skrawajace posiada usytuowane promieniowo wewnetrzne oraz zewnetrzne kra¬ wedzie skrawajaoe.Celem wynalazku jest opraoowanie konstrukcji freza pierscieniowego pracujacego z du¬ za wydajnoscia i posiadajacego swobodny przesuw wiórów w rowkaoh wiórowych znad krawedzi skrawajacych ostrzy, zas posiadajacy uksztaltowanie zewnetrznych krawedzi skrawajaoyoh za¬ pewniajaoyoh skrawanie o szerokosci w zasadzie mniejszej od szerokosci tych krawedzi, dla unikniecia zakleszczania sie wiórów w rowkaoh wiórowyoh, natomiast posiadajacych przesunie¬ te wzajemnie krawedzie skrawajaoe o takiej geometrii, aby obie krawedzie wewnetrzna i zew¬ netrzna scinaly wióry o szerokosoi mniejszej niz szerokosc odpowiednich krawedzi skrawaja¬ cyoh.Frez pierscieniowy wedlug wynalazku na kazdym z wielu par ostrzy skrawajacych posiada na ich powierzohni w postaci zebów skrawajaoyoh zatoczenia, kazdego ostrza na powierzchni przylozenia. Powierzohnie te sa usytuowane promieniowo wewnetrznie i zewnetrznie oraz wy¬ dluzone obwodowo w kierunku do tylu i skierowane w góre. Kazde zewnetrzne zatoczenie po¬ wierzchni przylozenia skierowane jest promieniowo wewnetrznie do dolu, a przeoiecie wew¬ netrzne i zewnetrzne plaszczyzn powierzchni przylozenia w obwodowym wydluzeniu stanowi^kz kk6 3 wierzcholem ostrza okradajacego, którego kazde kolejne ostrze jest usytuowane promieniowo wewnetrznie, odpowiednio stycznie do wierzoholka posredniego ostrza i wierzcholka. Kazde ostrze rozmieszozone Jest ponizej obwodowego usytuowania ozesoi skrawajaoej stycznego ostrza* Kazde kolejne ostrze skrawajace usytuowane ponizej ozesoi sasiadujacego posrednie¬ go ostrza skrawajacego w postaci zebów ma promieniowo najglebsza ozesc zewnetrzna krawedzi skrawajaoej i promieniowo styczne czesci, skrajne wewnetrznych krawedzi skrawajacych* Kazde sasiadujace posrednia ostrze skrawajace usytuowane ponizej ozesoi skrawajaoej kolejnego sasiadujacego ostrza skrawajacego ma promieniowa ozesó zewnetrzna krawedzi skrawajaoej i promieniowo najglebsza czesc wewnetrzna krawedzi skrawajacych* Frez pierscieniowy wedlug wynalazku, kazde wewnetrzne zatoczenie powierzchni przylo¬ zenia ma skierowane do dolu w promieniowym zewnetrznym kierunku, podobnie do wymienionych wierzcholków uksztaltowanych promieniowo w zarysie litery "Vn* Promieniowe zewnetrzne zatoozenla powierzohni przylozenia kolejnego ostrza skrawaja¬ cego sa oboiazone bardziej od wymienionych wierzoholków skierowanych w promieniowym zewne¬ trznym kierunku. Wymienione wewnetrzne zatoozenia powierzohni przylozenia posredniego os¬ trza sa odoiazona bardziej od wymienionych wierzoholków w promieniowym wewnetrznym kierun¬ ku.Wewnetrzne zatoczenie powierzohni przylozenia kazdego kolejnego ostrza jest odoiazo- ne w kierunku do góry, przez promieniowe ozesoi tego uksztaltowania wzdluz linii podzialu pomiedzy najglebsza 1 najdalsza od srodka ozesoia wewnetrznego zatoozenia powierzohni przy¬ lozenia* Linia podzialu freza pierscieniowego wedlug wynalazku przedluzona jest do wewnetrz¬ nej krawedzi skrawajaoejf dzielac Ja promieniowo wewnetrzna ozesoia skrawajaoa i promie¬ niowo zewnetrzna ozesoia skrawajaca* Promieniowe zewnetrzne zatoozenia powierzchni przylozenia kolejnego ostrza skrawaja¬ cego sa odoiazone w kierunku do góry, odpowiednio do promieniowyoh zewnetrznych zatoozen powierzohni przylozenia wymienionego posredniego ostrza skrawajacego* Promieniowe wewnetrz¬ ne zatoozenia powierzohni przylozenia wymienionego posredniego ostrza skrawajacego sa od¬ oiazone w kierunku do góry, odpowiednio do wewnetrznego zatoozenia powierzohni przylozenia kolejnego ostrza skrawajacego* Przedluzajace uwypuklenia rozpoczynaja sie podobnie Jak na zewnetrznej powierzohni przylozenia kazdego kolejnego ostrza skrawajacego wiór przez oaly ozas tylko promieniowo wewnetrznie podzielony, przy ozym zewnetrznej powierzohni przylo - zenia, kazdego posredniego ostrza skrawajacego wiór przez oaly ozas, tylko promieniowo wewnetrznie podzielony* Wióry rozdrobnione przez wszystkie zewnetrzne powierzchnie przy¬ lozenia korzystnie gromadza sie w postaci drobnej na promieniowej glebokosoi rowków* Obwodowe skierowane do przodu zakonczenie kazdego wierzoholka stanowi przeoieoie promieniowe zewnetrznyoh krawedzi skrawajacych na ostrzaoh* Przedmiot wynalazku zostal uwidoczniony na rysunku w przykladach wykonania, na któ¬ rym na fig* 1 przedstawiono frez pierscieniowy w widoku perspektywicznym, fig* 2 - frag¬ ment ozolowej ozesoi freza z fig* 1, w rzucie perspektywicznym, fig* 3 - w widoku z boku wycinek czolowego ostrza freza, fig* k - w widoku ostrza z fig* 3 * rzuoie od ozola fre¬ za, fig* 5 - w widoku z fig* 3» kolejne ostrze frezy, fig* 6 - w widoku ostrze z fig* 5 w rzuoie od ozola freza, fig* 7 - w widoku zaglebienie sie kolejnych ostrzy freza w ma¬ teriale obrabianym, fig* 8 - w widoku perspektywicznym zmodyfikowany frez wedlug wynalazku, fig* fig* 9f 10, 11, 12 1 13 - w widoku zmodyfikowany frez z fig*flg* 2 do 6, fig* ik - w widoku zaglebianie freza w materiale obrabianym kolejnych ostrzy freza w rozwiazaniu z fig.fig* 8 do 13* a fig* 13-1 16 przedstawiaja ozesoi kolejnych ostrzy zmodyfikowanego freza* Frez pierscieniowy 10 wedlug wynalazku /fig* 1/ przeznaczony jest do wykonywania otworów w metalu, a sklada sie z roboozej ozesoi 12 i z ohwytowej czesci \k» Robocza ozesc 12 ma ksztalt odwróconego kielicha, którego scianki 16 maja dlugosc wieksza od gru¬ bosci ozesoi, w której wykonany ma byc otwór*k 142 kk6 Dolny koniec cylindrycznej solanki 16 ma na obrzezu uksztaltowanych szereg ozolowyoh ostrzy, rozmieszczonych równomiernie na jego obwodzie w pewnyoh odstepaoh wzajemnych. V pokazanym na rysunku przykladzie wykonania frez pierscieniowy ma ostrza 18, 20 podzielone na dwie grupy. Te ostrza 18, 20 wystepuja na zmiane. Kazde posrednie ostrze 20 znajduje sie na obwodzie freza miedzy sasiednimi ostrzami 18* Przylegle do kazdego ostrza wykonany jest w zewnetrznej powierzohni freza przebiegajacy ku górze, spiralny rowek 22 wiórowy. Sasied¬ nie rowki 22 rozdzielone sa przez scianki Zh tworzace zewnetrzna powierzchnie freza. Kra¬ wedz przylozenia kazdej scianki Zk ma uksztaltowane cienkie obrzeze 25* Czesci oylindryoz- nej soianki 16 freza miedzy sasiednimi ostrzami 18, 20 tworza rdzenie 26. Zewnetrzna po promieniu powierzohnia 28 kazdego takiego rdzenia 2*6 stanowi wewnetrzna scianke wiórowego rowka 22. Glebokosc tego rowka 22 jest w przyblizeniu równa, lub moze byc nieco wieksza wzglednie mniejsza od grubosci rdzenia 26. #Kazdy z rowków 22 ma boozna solanke 30 przylo¬ zenia i druga, boozna scianke 32 natarcia* V omawianym przykladzie wykonania freza kazde ostrze 18, 20 ma uksztaltowane trzy krawedzie 3kt 35» 36 skrawajaoe. Skrawajaca krawedz 38 sklada sie z dwóch omówionyoh da¬ lej ozesoi 38a i 38b. Skrawajaca krawedz 3k jest przesunieta wzgledem krawedzi 36 ku przo¬ dowi w kierunku obrotów wiertla, a skrawajaca krawedz 38 jest podobnie przesunieta wzgle¬ dem krawedzi 36. Pierwsza skrawajaca krawedz 3k jest utworzona na dolnym konou scianki ko natarcia wewnetrznego wrebu kZ w rdzeniu 26. Górna scianka kk wrebu kZ jest nachylona pro¬ mieniowo na zewnatrz w kierunku ku górze. Drugie ostrze 36 skrawajaoe jest utworzone na dolnym konou soianki kS nataroia drugiego wrebu *L8, usytuowanego w rdzeniu 26, bezposred¬ nio przy wrebie 4l2.Górna solanka 50 tego drugiego wrebu kS jest zakrzywiona ku górze pro¬ mieniowo na zewnatrz nad wewnetrznym wrebem kZ0 Skrawajaoe krawedzie 3k9 36 sa rozdzielo¬ ne rozoiagajaoa sie po obwodzie solanka 51 osadzenia na dolnym krancu wewnetrznej promie¬ niowo powierzohni 52 wrebu 48. Skrawajaoa krawedz 38 jest utworzona na dolnym konou po¬ wierzohni 36 nataroia rowka 22 i jest oofnleta wzgledem skrawajacej krawedzi 36 przez scianke 52 odsadzenia na dolnym konou rowka 22.Czolo kazdego ostrza ma uksztaltowane dwie powierzchnie 56, 58 przylozenia. ¥ warun- kaoh pracy freza/fig.1i( wewnetrzna wzdluz promienia powierzohnia 56 przylozenia Jest na- ohylona poosiowo ku górze 1 promieniowo do wewnatrz, podczas gdy zewnetrzna po promieniu powierzohnia 58 przylozona jest nachylona poosiowo równiez ku górze, ale promieniowo na zewnatrz, zas kazda z tych powierzchni przylozenia jest nachylona nieco ku górze od swojej krawedzi skrawania w kierunku po obwodzie, np. o 8 do 10 dla zachowania niezbednego od¬ stepu ostrza skrawajacego przy pracy narzedzia. Wymienione powierzchnie 56, 58 przylozenia przecinaja sie tworzao rozciagajacy eie ku dolowi wierzcholek 60, który z kolei przeoina zewnetrzna po promieniu, skrawajaca krawedz 38 dzielac ja na zewnetrzna, wzdluz promienia, ozesó 38a i wewnetrzna ozesc 38b tej skrawajaoej krawedzi. Kat nachylenia powierzohni 58 przylozenia po promieniu zawiera sie w granicach 5 do 35 do poziomu, przy ozym w najko¬ rzystniejszym przypadku wynosi okolo 10°. Wewnetrzna powierzohnia 56 przylozenia Jest na¬ tomiast nachylona do poziomu pod katem miedzy -3 do +25°f najkorzystniej okolo 15°. V rezultacie takiego nachylenia powierzohni 56, 58 przylozenia w obu klerunkaoh promieniowym 1 po obwodzie, skrawajaoe krawedzie 3^, 36, 38 sa nie tylko przesuniete wzgledem siebie wzdluz obwodu, Jak pokazano na fig. k i 6, ale sa tez przesuniete w kierunku pionowym, 00 widaó z widoku powierzohni czolowej ostrza na fig.fig. 3 1 5» Wióry scinane przez opisany dotad frez powinny byc wezsze od glebokosci rowków 22 1 dlatego powinny byc przez te rowki latwo odbierane. Jednakze przy solnanlu wióra przez skrawajaoa krawedz 38 oala jej szerokosoia, skoro tylko wiór zostanie oddzielony od materia¬ lu obrabianej ozesoi, ulega specznieniu 1 ma tendencje do zakleszczania sie miedzy tylna powierzohnia 54 ostrza i solanka wykonanego otworu. Zapobiezenie takiemu zakleszczaniu na¬ stepuje przez zapewnienie odolnania, przez kazda zewnetrzna krawedz 38 skrawaJaoa, wióra o azerokosoi mniejszej od szerokosoi tej krawedzi 38 bylo wlasnie oelem wynalazku.Wierzcholek 60 na ostrzu 18 jest przesuniety w kierunku promieniowym freza do wew¬ natrz wzgledem podobnego wierzcholka 60 na ostrzu 20. Takie promieniowe przesuniecie142 446 5 wierzoholków 60 kolejnych ostrzy fraza wynika stad, ze na kazdym ostrzu 18 powierzchnia 58 przylozenia jest zatoczona na swej szerokosoi w kierunku promieniowymf wyzej od podob¬ nej powierzchni 58 przylozenia na ostrzu 20.Zgodnie z wynalazkiem, powierzchnia 56 przylozenia kazdego ostrza 20 jest podobnie zatoozona na swej szerokosoi w kierunku promieniowym wyzej od powierzchni 58 przylozenia ostrzy 18. Zataczanie powierzohni 56 przylozenia na ostrzach 20 przesuwa dodatkowo wierz¬ cholki 60 po promieniu na zewnatrz wzgledem wierzoholków 60 na ostrzaoh 18* To, do jakiego stopnia zataczane sa wzgledem plaszczyzny wymienione powierzchnie przylozenia, nie jest istotne, ale w kazdym razie zatoczenie musi byc wieksze od wymaga¬ nego teoretycznie posuwu na jedno ostrze* Na przyklad, jesli szesoioostrzowy frez ma posuw o 0,03 cm na obrót, to teoretycz¬ ny posuw ma jedno ostrze wynosi 0,005 cm. A jesli teoretyczny posuw na ostrze wynosi 0,005 cm, to powierzohnie 56, 58 przylozenia powinny byc zatoczone wzgledem plaszczyzny pionowej, jak opisano wyzej, na dlugosoi wiekszej niz 0,005 om* Przyjmujac, ze w praktyce posuw na ostrze o wartosci 0,005 cm stwarza zwykle minimalne obciazenie, przy jakim moze praoowac narzedzie, a posuw na ostrze okolo 0,013 cm odpowiada maksymalnemu obciazeniu, przy jakim pracuje frez tego typu, zatoczenie do pionu powierzchni 56, 58 natarcia powin¬ no zawierac sie w granicach 0,008 do 0,03 cm. Jednakze w przypadku frezów pracujacyoh z duzym obciazeniem, ruch roboozy powinien byc taki, aby stwarzal posuw na ostrze w zasadzie ponad 0,013 cm, to wtedy zatoczenie powinno wynosic 0,05 om. W praktyce stosuje sie zato¬ czenie tych powierzchni na okolo 0,018 do 0,02 om, a najlepiej na dlugosoi okolo 0,023 om* Zwraca sie uwage, ze maksymalna dlugosc zatoczenia uzalezniona jest od katów nachylenia w kierunku promieniowym powierzchni natarcia i szerokosci zewnetrznej krawedzi skrawajacej w tym znaczeniu, a po zatoczeniu wierzcholek 80 powinien jeszcze przecinac zewnetrzna kra¬ wedz 38 skrawajaca, równoczesnie nieprzeoinajao posredniej krawedzi 36 skrawajacej.Jest bardzo pozadane zataczanie wewnetrznej i zewnetrznej powierzchni przylozenia w taki sposób, aby wierzcholki kolejnych ostrzy wypadaly oddalone po promieniu w przybliza- niu w jednakowym stopniu od promieniowej linii srodkowej rowka wiórowego. Jesli bowiem, wierzcholki sa tak rozmieszczone, aby zewnetrzne krawedzie skrawajace nastepujaoych po sobie ostrzy scinaly wióry o jednakowej w przyblizeniu szerokosoi, przy czym kazdy wypada niewiele tylko szerszy od polowy glebokosci rowka wiórowego. Powoduje to, ze wszystkie wióry, maja duzo wolnego miejsca w wiórowyoh rowkach 22* Proces skrawania freza ilustruja najlepiej kolejne rysunki na fig. 7 przedstawiaja¬ ce frez tego typu z szescioma ostrzami czolowymi 1,315 /uwidocznionymi z lewej strony fig* 7/ odpowiadajacym ostrzom 18, które maja zatoczone ku plaszczyznie pionowej powierz¬ chnie 58 przylozenia, a ostrza 2, 4 i 6 z fig. 7 odpowiadaja ostrzom 20, na których podob¬ nie zatoczone sa powierzchnie 5^ przylozenia.Na fig* 7 patrzac od góry do dolu, przedstawiony jest proces skrawania kolejnych ostrzy frezem stosownie do jego obrotu o podzialke miedzy sasiednimi ostrzami* Szczegól a z fig* 7 przedstawia frez w polozeniu, w którym skrawajaca krawedz 36 za¬ czyna wlasnie wnikac w powierzchnie obrabianej ozesoi i przez to scina z niej waski wiór 62. W tym polozeniu, zatoczona ku górze skrawajaca krawedz 38 ostrza 1 nie styka sie jesz¬ cze z obrabiana ozesoia, a dolny koniec skrawajacej krawedzi 34 ledwie jej dotyka* Po obrocie freza o jedna podzialke i odpowiednim posuwie osiowym z polozenia na szczególe *, skrawajaca krawedz 38 ostrza 2 wchodzi w material obrabiany skrawajac wiór 64* Skrawajace krawedzie 34, 36 ostrza 2 sa zatoczone do pionu na dlugosoi wiekszej niz teoretyczny posuw na ostrze powstajaoy przy ruchu roboczym, a przez to krawedz 36 wypada aktualnie w pewnym odstepie nad rowkiem utworzonym uprzednio przez odpowiednia krawedz 36 ostrza 1 w materia¬ le obrabianym* Po obrooia o nastepna podzialke miedzy ostrzami i posuwie osiowym freza/fig* 7/wiór 62 scinany przez krawedz 36 skrawajaoa ostrza 3 jest stosunkowo gruby, poniewaz krawedz ta nie Jest zatoczona do pionu, a skrawajaca krawedz 34 ostrza 3 soina wiór 669 Wewnetrz¬ ne, po promieniu czesc skrawajacej krawedzi 38 na ostrzu 3 zaczyna pracowac scinajac wiór6 . \kZ 446 68* Kiedy frez odwróci sie o dalsza podzialke szczegól d/fig. 7/zewnetrzna po promieniu czesc skrawajacej krjuwyd*.- fji v, iua szerszy i glebszy rowek od togo, jaki utworzony zos¬ tal poprzednio przez krawed* 38 ostrza 2 stad wiór 64 wypada szerszy i grubszy od wióra wytworzonego przez wewnetrzna ozesó skrawajacej krawedzi 38 poprzedniego ostrza. Krawe¬ dzie 3k9 36 ostrza 4 sa zatoozone do pionu na dlugosci wiekszej niz posuw na ostrze, pow¬ staja one w pewnym oddaleniu od spodu zlobów utworzonych przez odpowiednie krawedzie skrawajace ostrza 3 * materiale obrabianej ozesoi* Szczegól e przedstawia prooes skrawa¬ nia ostrza 5 po obrocie o dalsza podzialke 1 odpowiednim posuwie freza* Krawedzie 34, 36 skrawajaoe scinaja teraz wióry 62, 66 o pelnej szerokosci, ale czynna jest tylko wewnetrz¬ na usytuowana po promieniu ozesc skrawajacej krawedzi 38, przy czym Jednak scinany przez nia wiór 68 jest szerszy od wióra soinanego przez wewnetrzna ozesó skrawajacej krawedzi 38 ostrza 3« Chociaz wióry 62.% 66 odpowiadaja swa szerokosoia odpowiednio skrawajacym krawedziom 36, 34 i ulegaja pewnemu specznieniu bezposrednio po ich scieciu, nie wykazuja tendenoji do zatykania freza, poniewaz sa stosunkowo waskie* Skoro tylko jest skrawany wiór 669 to jest skierowany promieniowo na zewnatrz do przyleglego wiórowego rowka 22 przez górna scianke 44 wrebu 42. Podobnie przy soinaniu wióra 62 jest on kierowany promieniowo na zewnatrz do przyleglego, wiórowego rowka 22 przez górna solanke 50 drugiego wrebu 46* Dzieki temu, ze waskie wióry, skrawane krawedziami 34, 36 sa kierowane do przyleg¬ lych wiórowych rowków 22 bezposrednio, zas glebokosc po promieniu tych rowków 22 jest stosunkowo wieksza niz szerokosc wiórów 62, 66 i przesuwaja sie one swobodnie w góre row¬ ków w sposób nie powodujacy ioh zakleszczen* Szczególy e do J z fig* 7 wszystkie krawedzie skrawajaoe po ioh zaglebieniu w ma¬ teriale obrabianym, a kazda z czesci 38a i 38b krawedzi 38 skrawa wiór o szerokosci mniej¬ szej od calkowitej szerokosoi tej krawedzi* Czesc zewnetrzna po promieniu krawedz 38 na co drugim ostrzu scina wiór 64, a wewnetrzna po promieniu czesc kazdej krawedzi skrawajacej na posrednioh ostrzaoh scina wiór 68* V rezultacie kazdy z tyoh wiórów 64, 65 jest wezszy od promieniowej glebokosoi wiórowej rowka 22, stad moga one przesuwac sie w nim swobodnie* Skoro powierzchnie 56, 58 przylozenia sa na zmiane zatoozone do plonu /jak to opi¬ sano/, na dlugosci wiekszej od teoretycznego posuwu na ostrze, nalezy uznac, ze po zagle¬ bieniu sie wszystkioh krawedzi skrawajacych w material obrabiany to wszystkie wióry staja sie stosunkowo grube i maja faktyczna grubosc maksymalna wieksza od teoretycznego posuwu na ostrze* Skrawane wióry sa stosunkowo grube 1 maja. tendencje do pozostawania raczej w pos- taoi wyprostowanej niz zwinietej scisle wstegi; dlatego nie doohodzi do ich splatania z innymi wiórami, dzieki ozaniu przesuwaja sie one latwo ku górze w rowkach wiórowych freza* Ponadto, wszystkie powierzohnie 58 przylozenia sa nachylone, pod odpowiednim malym ka¬ tem do poziomu, najlepiej okolo 10°, wióry soieto najpierw przez krawedz 38a skrawajaca sa skierowane zwykle wprost do rowka, a nie promieniowo do wewnatrz ku wewnetrznej sciance wiórowego rowka* Ulatwia to swobodne przesuwanie sie wszystkich wiórów wytwarzanych przez krawedzie skrawajaoe ku górze w rowkach wiórowych freza.Jak juz zaznaczono poprzednio, gdy tylko wstegi wiórów przesuwaja sie znad krawedzi skrawajacej w góre wzdluz rowków wiórowyoh freza w eposób nie hamowany, zarówno moment obrotowy jak i sila posuwowa, niezbedne w procesie skrawania freza, ulegaja znacznemu zmniejszeniu* Podobnie, krawedzie skrawajaoe ulegaja stepieniu po dluzszym czasie, a trwalosc freza znacznie sie przedluza* Krawedzie skrawajaoe pozostaja ostre, a wióry nie zakleszczaja sie o solanki obra¬ bianego otworu, uzyskuje sie w ten sposób o wiele lepsza gladkosc jego powierzohni niz w przypadku uzycia tradycyjnych frezów lub wiertel* Prooes skrawania frezem wedlug wynalazku zapewniaja skrawajace krawedzie 34, 36 tylko na 00 drugim ostrzu* Poniewaz skrawajaoe krawedzie 34, 36 ostrzy 20 /a mianowicie1*f2 kk6 7 ostrzy 2, k i 6 w rozwiazaniu z fig.?/ nie moga wykonywac zadnej praoy, mozna zaniechac v ogóle ioh wykonania na tyoh ostrzach* Daje sie to latwo zrealizowac przez zatoczenie kazdego ostrza 20 na calej Jago szerokosci, jak to zaznaczono promieniowa linia przery¬ wana na fig* 2 i 4. V tym przypadku, tylko ostrze 18 powinno miec utworzone wewnetrzne krawedzie 3k9 36 skrawajaoe* Kiedy ostrza 20 sa wykonane tylko z pojedyncza zewnetrzna krawedzia 38 skrawajaoa9 to ostrza 20 maja, stosunkowo mniejsza dlugosc wzdluz obwodu fraza, a kazde ostrze 20 skrawa tylko pojedynczy, waski wiór, zas przylegly rowek 22 wiórowy moze byc odpowiednio wezszy wzdluz obwodu fraza od rowków przylegajacych do ostrzy 18, jakie musza pomiescic trzy waskie wióry/ Dzieki temu, przy wykonaniu ostrzy 20 z po¬ jedynoza tylko krawedzia skrawajaca, frez o przewidzianej srednicy moze miec utworzonych wiecej ostrzy* Wieksza liczba ostrzy, nalezy pamietac; nie tylko zapewnia skuteozniejszy prooes skrawania* ale tez powoduje szybsze skrawanie przy tej samej predkosoi powierzch¬ niowej skrawania. ¥ procesie tym tylko czesc krawedzi skrawajacych na kazdym ostrzu bie¬ rze udzial w procesie skrawania w danym momencie, pozostale ioh ozesoi moga byc latwo zlewane przez ciecz ohlodzaoa, splywajaca ku dolowi kanalem w ozesoi chwytowej freza, zas wytwarzane cieplo moze byc szybko odprowadzane* Frez przedstawiony na fig.fig, 8 do 1*L, rózni sie od freza przedstawionego w stanie techniki glównie tym, ze kazde ostrze ma uksztaltowane korzystnie tylko dwie krawedzie skrawajace, przy czym wewnetrzna krawedz 35 skrawajaca rozolaga sie na balej grubosci rdzenia 26* Dla powodów wymienionych dalej nawet wtedy, gdy wewnetrzna krawedz 35 skrawa¬ jaca odpowiada swa szerokoscia grubosci rdzenia 26, to moze miec grubosc równa w przybli¬ zeniu polowie lub nieco wieksza od grubosci scianki freza* Poniewaz wewnetrzna krawedz 35 skrawajaca rozciaga sie na cala szerokosc freza, jest konieczne utworzenie tylko pojedyn¬ czego wrebu k2 miedzy sasiednimi ostrzami* Podobnie, jak w opisanym poprzednio wykonaniu, zarówno powierzchnie zewnetrzne 58 przylozenia ostrzy 18, jak i wewnetrzne powierzchnie 56 przylozenia ostrzy 20 sa zatoozone do pionu* Tak wiec grzbiety 60 nastepujacych po sobie ostrzy sa przesuniete w kierunku promieniowym w taki sam sposób, jak w opisanym poprzednio wykonaniu* Jednakze w wykonaniu, pokazanym na fig.fig* 8 do ik9 w którym krawedzie 35 ostrzy 18 rozciagaja sie na calej grubosoi rdzenia 26, wewnetrzne powierzchnie 56 przylozenia ostrzy 18 sa zatoozone, jak na fig* fig. 9y 12 i 13* Te powierzchnie przylozenia sa zatoozone ku górze, tylko na ozesoi ioh szerokosci, a mianowicie w ozesoi najblizszej srodka freza. Powoduje to podzial wew¬ netrznych krawedzi 35 skrawajacych ostrzy 18 na ozesoi 35a wewnetrzne i na czesci 35a zew¬ netrzne po promieniu freza. Jak pokazano na fig.fig. 9 i 13» powierzchnie 56 przylozenia ostrzy 18 sa zatoozone w taki sposób na calej ich dlugosci po obwodzie freza, ze powierz¬ chnie 56 sa podzielone wzdluz linii 61 na dwie ozesoi 56a i 56b.Najkorzystniej jest, gdy linia 61 podzialu przy krawedziach 35 skrawajacych wypada odsunieta po promieniu do wewnatrz od powierzohni 5^ tylnej na odleglosc wynoszaca miedzy \/h a 1/2 grubosoi rdzenia 26* Jak wyjasniono dalej, powoduje to scinanie przez wewnetrzne krawedzie skrawajaca wiórów o pozadanych wymiaraoh* Poniewaz wewnetrzne powierzchnie 56 przylozenia ostrzy 20 sa zatoczone, aby uzyskac pozadane skrawanie, stad powierzolinie 56 przylozenia ostrzy 18 sa w czesci 56b wewnetrznej zatoczone na wiekszej szerokosci, ko¬ rzystnie miedzy 2-3-krotnyra zatoczeniem powierzchni 56 przylozenia ostrzy 20* Dla przy¬ kladu, jesli powierzohnie 56 przylozenia ostrzy 20 sa zatoozone na okolo 0,02 cm, to wtedy zatoczenie powierzohni 56b przylozenia na wewnetrznym obrzezu freza powinno zawierac sie miedzy 0,05 i 0,07 om* Dzialanie skrawajaoe narzedzia, pokazanego na fig. 8 do 13* jest najlepiej zilustro¬ wane na fig.l4. Poniewaz powierzchnie 56, 58 przylozenia kolejnych ostrzy sa zatoczone w taki sam sposób, jak w opisanym poprzednio wykonaniu, nalezy uznac, ze zewnetrzne krawe¬ dzie 58 skrawajace nastepujacych po sobie ostrzy, scinac powinny wióry 6k i 68/fig. ^kt/ podobne do odpowiednich wiórów na fig. 7* Jednak wewnetrzne krawedzie skrawajace kolejnych ostrzy scinaja? w tym wykonaniu freza, kazde wiór o szerokosci mniejszej od szerokosci6 142 kk€ skrawajacej krawedzie 35* Poniewaz powierzohnia 56b przylozona kazdego ostrza 18 Jest »a- taozana/fig. fig. 12 i 13/zswnetrzna po promieniu czesc krawedzi 35 skrawajacej kazdego ostrza 18 solna wiór 63b/fig. lV, a bardziej wewnetrzna czesc tejze krawedzi 35 skrawaja^ oej kazdego ostrza 20 soina wiór 63a. Szerokosc wiórów 63a i 63b zalezy od usytuowania w kierunku promieniowym linii 61 podzialu powierzchni 56 przylozenia* A ze bardziej wewnet¬ rzny t po promieniu freza, wiór 63a musi przesunac sie dalej w kierunku promieniowym, aby dostac sie do wiórowego rowka 22 fraza, korzystnym jsst aby wióry 63a mialy szerokosc mniejsza od wiórów 63b. Stad tez, linia 61 podzialu jest/fig* 14/oddalona od solanki 5^ tylnej o okolo 1/3 grubosci rdzenia 26, a wióry 63a wypadaja w zasadzie wezsze od wiórów 63b.Dalsze rozwiniecie idei wynalazku uwldoozniaja fig.fig. 15 1 16. Frez w tym wykonaniu ma w zasadzie taka sama konstrukcje jak pokazano na fig.fig. 8 do ikt które ma pojedyncze krawedzia 37 skrawajace na ozesol rdzenia, ale moga tez miec dwie krawedzie skrawajace, Jak pokazano na fig.fig. 1 do !• Powierzchnie przylozenia kolejnych ostrzy sa zatoczone na zmiane, Jak w opisanym poprzednio wykonaniu, ale w nieco odmienny sposób* I tak ostrza uksztaltowana oryginalnie, posiadaja powiarzohnis 56 wewnetrzne 1 powisrzohnis 58 zewnetrz- ns przylozsnla, które przecinaja sie tworzao rozciagajacy sie do wewnltrz wierzoholek 65* Na kazdym ostrzu 18/fig. 16/zewnetrzna powlerzohnia 53 przylozenia ma zatoozenie 58o do plonu wierzoholka 65 do zewnetrznego obrzeza freza/fig. 16/ Szerokosc zatoczenia 580 po¬ wierzobni przylozenia na zewnetrznym obrzezu freza powinna zawierac sie miedzy 0,008 i 0,05 om zaleznie od zadanego posuwu na ostrze, a w najkorzystniejszym przypadku powinna wynosic od okolo 0,018 do 0,02. Podobnis wewnetrzna powierzchnie ^6 przylozenia ostrzy 20 /fig. 15/sa zatoozone od pionu ku górze ha pozadanej dlugosci od wierzoholka 65 v kierunku promieniowym do wewnatrz, 00 zaznaczono linia 56d. Poniewaz kolejne ostrza sa zatoozone w taki sam sposób, wlerzoholki 65 wszystkich ostrzy pozostaja w tym samym polozeniu wzdluz osi 1 promienia freza. Jest to wymagane w frezach o malej srednioy, posiadajacych ostrza w niewielkiej llosoi. Na przyklad, gdy frez ma tylko cztery ostrza, wszystkie cztery wlerz¬ oholki 65 powinny wchodzic w kontakt z obrabianym materialem i zaczynac jaj obróbke Jedno- ozesnle, a w ten sposób powodowac mniejsze drgania oraz pracowac z wieksza dokladnoscia niz, gdyby tylko dwa z wierzcholków zapoczatkowaly obrabianie w czesci otworu.Na fig. 16 przedstawiony jest równiez zmodyfikowany sposób zatoczenia najbardziej wewnetrznej po promieniu czesci wewnetrznej krawedzi 37 skrawajacej. V tym wykonaniu freza, wewnetrzna krawedz skrawajaoa ostrza 18 podziolona jest na wewnetrzna i zewnetrzna po pro¬ mieniu 37a i 37b przez szlifowanie pionowej tylnej scianki 37o na wewnetrznej powierzchni 56 przylozenia. Podobnie jak w wykonaniu uwidocznionym na fig. 8 do 1*l, zatoozenie do plonu, zastosowane do czesci 37a krawedzi skrawajaosj, powinno byc wieksze, korzystnie dwu- albo trzykrotnie w stosunku do zatoczenia wewnetrznej krawedzi 37 ostrza 20. Usytuo¬ wanie tylnej scianki 37o w kierunku promieniowym jest okreslone przez te same czynniki, Jakie rzadza rozmieszczeniem linii 61 przecieoia w frezie, przedstawionym na fig.fig, 12 i 13t a mianowicie przez pozadany wzgledny wymiar wiórów scinanych przez kolejne, wewnetrz¬ ne krawedzie skrawajace.Zastrzezenia patentowe 1. Frez piersoieniowy do otworów, posiadajaoy czesc robocza z walcowa boczna scian¬ ka zawierajaca wiele ostrzy skrawajacych, obnizajacych sie w obszarze koncowym dokola ich obwodu oraz ma wiele rowków usytuowanych w kierunku do góry dokola zewnetrznego obwodu scianki bocznej od dolnej powierzchni czolowej, zas ostrza skrawajace maja postac zebów skrawajacych, a kazds z ostrzy skrawaJaoyoh graniczy z wymieniona rowkowana scianka bocz¬ na, przy ozym ostrze skrawajace posiada usytuowane promieniowo wewnetrzne oraz zewnetrz¬ ne krawedzie skrawajace, znamienny tym, ze kazde z wielu par ostrzy /18, 20/ skrawajaoych posiada na loh dolnej powierzchni w postaci zebów skrawajaoyoh zatoozenla kazdego ostrza na powierzchni przylozenia /56, 58/, które sa usytuowane promieniowo wew¬ netrznie i zewnetrznie oraz wydluzone obwodowo w kierunku do tylu i skierowane w góre,142 kk6 9 zas kazde zewnetrzne zatoczenie powierzchni przylozenia /5&/ skierowane jest promieniowo wewnetrznie do dolu, a przeoieoie wewnetrzne i zewnetrzne plaszczyzn powierzchni przy¬ lozenia /56, 58/ w obwodowym wydluzeniu stanowi wierzoholek /60/ ostrza okrawajacego, którego kazde kolejne ostrze /18/ jest usytuowane promieniowo wewnetrznie, odpowiednio stycznie do wierzcholka posredniego ostrza /20/ i wierzcholka /60/9 przy czym kazde os¬ trze /18, 20/, rozmieszozone jest ponizej obwodowego usytuowania ozesoi skrawajacej ety- oznego ostrza /18/* 2* Frez pierscieniowy wedlug zastrz* 19 znamienny t y m, ze kazde kolejne ostrze /18/ skrawajace usytuowane ponizej czesci sasiadujaoego posredniego ostrza /20/ skrawajaoego w postaol zebów ma promieniowo najglebsza ozesó zewnetrzna krawedzi /38/ skrawajaoej i promieniowo styczne czesci skrajne wewnetrznych krawedzi /3*t, 35, 36/ skra¬ wajacych, zas kazde sasiadujace posrednie ostrze /20/ skrawajace usytuowane ponizej ozesoi skrawajaoej kolejnego sasiadujaoego ostrza /18/ skrawajacego ma promieniowa ozesó zewnet¬ rzna krawedzi /38/ skrawajaoej i promieniowo najglebsza ozesó wewnetrzna krawedzi /3k9 35, 36/ skrawajacych. 3. Frez plersolenlowy wedlug zastrz* 1f znamienny t y m, ze kazde wewnet¬ rzne zatoozenie powierzchni /5ó"/ przylozenia ma skierowane do dolu9 w kierunku promienio¬ wym zewnetrznym9 podobnie do wierzoholków /60/ uksztaltowanych promieniowo w zarysie li¬ tery "V". k* Frez pierscieniowy wedlug zastrz* 1f znamienny t y m, ze promieniowo zewnetrzne zatoczenia powierzchni /58/ przylozenia kolejnego ostrza /18/ skrawajacego sa odolazone bardziej od wierzoholków /60/ w skierowanych w promieniowym zewnetrznym kierun¬ ku, zas wewnetrzne zatoczenia powierzohnl /56*/ przylozenia posredniego ostrza /20/ skrawa¬ jacego sa odolazone bardziej od wierzoholków /60/ skierowanych w promieniowym wewnetrznym kierunku* 5* Frez plersolenlowy wedlug zastrz* 1, znamienny tym, ze wewnetrzne za¬ toozenie powierzchni /56/ przylozenia kazdego kolejnego ostrza /18/ jest odolazone w kie¬ runku do góry przez promieniowe ozesoi tego uksztaltowania wzdluz linii /61/ podzialu po¬ miedzy najglebsza i najdalsza od srodka ozesoia wewnetrznego zatoozenia powierzchni /56/ przylozenia* 6* Frez pierscieniowy wedlug zastrz* 5# znamienny tym, ze linia /6l/ podzialu przedluzona Jest do wewnetrznej krawedzi /35/ skrawajaoej, dzielac ja promienio¬ wo wewnetrzna ozesoia /35a/ skrawajaca i promieniowo zewnetrzna ozesoia skrawajaca /35b/* 7* Frez pierscieniowy wedlug zastrz* 1,znamienny tym, ze promieniowe zewnetrzne zatoozenia powierzohnl /58/ przylozenia kolejnego ostrza /I8/ skrawajacego sa odciazone w kierunku do góry, odpowiednio do promieniowych zewnetrznyoh zatoozen powie¬ rzohnl przylozenia wymienionego posredniego ostrza /20/ skrawajacego 1 promieniowego wew¬ netrznego zatoozenia powierzchni /56/ przylozenia wymienionego posredniego ostrza /20/ skrawajacego sa obciazone w kierunku do góry, odpowiednio do wewnetrznego zatoozenia po¬ wierzohnl /56/kolejnego ostrza /i8/ skrawajacego przedluzajacego uwypuklenia rozpoczynaja¬ ce sie podobnie jak na zewnetrznej krawedzi /38/ skrawajaoej kazdego kolejnego ostrza /18/ skrawajaoego wiór przez caly czas tylko promieniowe wewnetrznie podzielony, przy czym zewnetrzna krawedz /38/ skrawajaca, kazdego posredniego ostrza /20/ skrawajaoego wiór przez oaly czas, tylko promieniowo wewnetrznie podzielony, zas korzystnie wióry rozdrobnione przez wszystkie zewnetrzne powierzohnie przylozenia gromadza sit w postaci drobnej na pro¬ mieniowej glebokosci rowków* 8. Frez pierscieniowy wedlug zastrz* 1,znamienny tym, ze obwodowe skie¬ rowane do przodu zakonczenie kazdego wierzcholka /60/ stanowi przeciecie promieniowe zew¬ netrznych krawedzi /38/ skrawajacych na ostrzach /i8, 20/.142 hU6 Fig-5 4* 4Z IFig-4 " J470 * Fig-6142 446 W/¦\t£. khS Fig-8 Fig-12 20-^- <^LV 78 ^56t Fig-13 Fig-(5 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 220 zl PL PL PL