Przedmiotem wynalazku jest synergiczny srodek chwastobójczy.Ciagle powracajacym problemem w rolnictwie jest ochrona upraw przed chwastami i inna roslinnoscia hamujaca wzrost roslin uprawnych przez zajmowanie cennego arealu lub zuzywanie skladników odzywczych gleby. Badacze w dziedzinie syntezy chemicznej wytworzyli szereg róz¬ nych zwiazków chemicznych i preparatów chemicznych skutecznie zwalczajacych taka niepoza¬ dana roslinnosc. W literaturze ujawniono chemiczne srodki chwastobójcze róznego rodzaju, a duza ich ilosc znajduje zastosowanie przemyslowe.W wielu przypadkach wykazano, ze aktywne zwiazki o dzialaniu chwastobójczym sa bardziej skuteczne gdy stosuje sie ich kombinacje niz wówczas, gdy stosuje sieje indywidualnie. Wynik jest czesto okreslony jako „synergizm", gdyz kombinacje takie wykazuja moc dzialania i poziom aktywnosci przekraczajacy to, czego mozna oczekiwac na podstawie samej tylko sumy mocy dzialania poszczególnych skladników kombinacji.Miedzy innymi dwie klasy zwiazków chwastobójczych, sa znane w dziedzinie chemicznych srodków o dzialaniu chwastobójczym z ich niezaleznego dzialania chwastobójczego.Jednym z reprezentantów takich zwiazków jest 3',4'-dwuchlorofenyloanilid kwasu propiono- wego, znany jako propanil. Zwiazek ten jet znanym herbicydem. Stwierdzono, ze jako pojedynczy zwiazek, propanil skuteczny jest przy stosowaniu po wzejsciu wobec chwastnicy jednostronnej i róznych innych chwastów w uprawach ryzu.Drugim reprezentantem takich zwiazków jest N-etylo-N-l,2-dwumetylopropylotiokarbami- nian S-benzylu.Niniejszy wynalazek zasadza sie na odkryciu, ze dwie klasy zwiazków, z których kazdy jest znany ze swego dzialania chwastobójczego, wykazuja efekt synergiczny gdy stosuje sieje razem.Obecnie stwierdzono, ze dzialanie synergiczne wykazuje kombinacja dwóch zwiazków o dzialaniu chwastobójczym, z których jeden jest zwiazkiem typu tiolokarbaminianu, a drugi typu anilidu. Przedmiotem wynalazku jest nowy synergiczny srodek chwastobójczy, zawierajacy: (a) skutecznie dzialajaca chwastobójczo ilosc tiolokarbaminianu o wzorze 1, oraz (b) skutecznie dzialajaca chwastobójczo ilosc anilidu o wzorze 2.POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA URZAD PATENTOWY PRL2 14177 Stosowane tu okreslenie „synergizm" i „dzialanfe synergkzne" oznaczaja dzialanie chwasto¬ bójcze kombinacji zwiazków, które jest wieksze niz to dzialanie chwastobójcze, którego mozna by oczekiwac dla kazdego ze zwiazków o dzialaniu chwastobójczym stosowanych w takiej kombinacji gdy stosuje sie go oddzielnie, która to definicja jest ogólnie przyjeta przez fachowców.Stosowane tu okreslenie „chwastobójczy" odnosi sie do zwiazków lub srodka zwalczajacego lub modyfikujacego wzrost roslin. Przez okreslenie „skutecznie dzialajaca chwastobójczo ilosc" rozumie sie kazda ilosc takiego zwiazku lub srodka, wywolujaca dzialanie modyfikujace rozwój roslin. Przez „rosliny" rozumie sie kielkujace nasiona, sadzonki po wzejsciu i rosliny rozwiniete, wlacznie z korzeniamii nadziemnymi czesciami rosliny.Takiedzialanie zwalczajace lub modyfiku¬ jace obejmuje wszelkie dewiacje od naturalnego rozwoju, takiejak niszczenie, opóznienie rozwoju, defoliacje, usychanie, regulowanie wzrostu, wstrzymywanie rozwoju, krzewienie sie, oparzenia lisci, karlowacenie i podobne.Srodek wedlug wynalazku umozliwia zwalczanie niepozadanej roslinnosci, polegajace na stopowaniu powyzszego srodka w miejscu wystepowania roslin, w którym zwalczanie jest pozadane. <««j Tiolokarbaminiany wchodzace w zakres niniejszego wynalazku mozna wytwarzac sposobami opisanymi w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 2992091 i 3207775.Zwiazki anilidowe, stosowane w synergicznym srodkuwedlug wynalazku mozna nabywac od poprzednio wskazanych wytwórców.W srodkuwedlug wynalazku stosunek wagowy tiolokarbaminian: anilid korzystnie wynosi od 1:3 do 2:3.Sporzadzono przykladowe preparaty chwastobójcze objete niniejszym zgloszeniem i oceniano je pod katem synergicznego dzialania chwastobójczego. Wyniki podano w nastepujacym przykladzie.Przyklad. Badania po wzejsciu prowadzono w symulowanych próbach polowych nastepu¬ jaco: Szereg poletek, o wymiarach 2 X 10 m przygotowano i zasiano rzedowo, wyzynnym, nawad¬ nianym z deszczownicy ryzem jak równiez szeregiem gatunków chwastów wystepujacych glównie w uprawach ryzu, a mianowicie: Chwasty trawiaste Skrót Chwasty szerokolistae Skrót Cencrus echinatus (CEEC) Acanthospermum hispidum (ACHI) Digitaria Sanguinalis (DISA) Amaranthusspp. (AMSP) Eleusine indicia (ELIN) Portulacaoleracea (POOL) Sida rhombifolia (SIRH) Ryz i chwasty traktowano zwiazkami wymienionymi w ponizszej tablicy I po wzejsciu, okolo trzy tygodnie po zasianiu. Badane zwiazki nanoszono za pomoca spryskiwacza ciagnikowego, stosujac jako nosnik wode, w ilosci 200 Litrów/hektar.Ocene fitotoksycznosci i skutecznosci dzialania dokonano wizualnie odpowiednio po 7 i 40 dniach po potraktowaniu badanymi zwiazkami, a wyniki wyrazono jako sredni procent ogranicza¬ nia wzrostu tych gatunków chwastów na poletkach traktowanych badanymi zwiazkami w porów¬ naniu z roslinnoscia kontrolna na poletkach nie traktowanych badanymi zwiazkami.Wyniki tych prób podano w tablicy w kolumnach oznaczonych symbolem „O" (wskazujacym wyniki „obserwowane"). Wyniki te porównano nastepnie z wynikami oczekiwanymi, podanymi w kolumnach oznaczonych symbolem „E", okreslonymi na podstawie równania Limpela (Limpel i inni, „WeedControl by DimethylchloroterephtalateAlone and in Certain Combinations", PROC.NEWCC, Vol 16, str. 48-53 (1962): E= X + Y= ]£L 100, W którym X — oznacza obserwowany procent uszkodzenia, gdy jeden ze zwiazków chwastobój¬ czych stosuje sie pojedynczo, a Y — oznacza obserwowany procent uszkodzenia, gdy drugi ze zwiazków stosuje sie pojedynczo.Pojedyncza gwiadke (*) zastosowano do wskazania prób, których wyniki wykazuja syne- rgizm, to jest w których obserwowany wynik przewyzsza wynik oczekiwany.141772 Tabela Wyniki badania synergizmu zwiazków chwastobójczych Stosowanie po wzejsciu — srednio z dwóch prób Mosowana dawka kg/ha A B procent zwalczania CEEC DISA E O E O -O-obserowany ELIN ACHI EG E O AMSP E O E-oczekiwany POOL E O SIRH E O 7 dni po potraktowaniu 3,40 3,40 3,40 3,40 1.13 1,70 2,27 1,13 1,70 2,27 — — — — 84 82 83 28 20 24 77 87* 90* 88* — — — — 94 94 94 0 0 0 94 97* 100* 99* — — — — 99 98 98 52 46 42 97 100* 100* 99* — — — — 52 52 52 0 0 0 52 39 70* 54* — — — — 95 95 95 0 — 0 — 0 — 95 — 99* 72 99* 72 100* 72 0 — 0 — 10 — 72 — 100* 0 100* 13 100* 81 0 13 81 0 0 0 52 40 dni po potraktowaniu 1,13 — 15 1,70 - 15 2.27 — 20 3,40 - 41 0 5 31 78 — — — 25 37 22 57 — — — 0 0 0 14 — — — 0 0 19 62 — — — 0 0 14 100 — — — 0 0 58 0 Tabela (ciag dalszy) Wyniki badania synergizmu zwiazków chwastobójczych Stosowana Procent zwalczania dawka kg/ha CEEC AB E O DISA E O -O-obserwowany ELIN E 0 ACHI E O E-oczekiwany AMPS E G POOL E O SIRH E 0 40 dni po potraktowaniu 3,40 1,17 50 36 3,40 1/70 50 30 3.40 2,27 53 47 78 79 85 83* 81* 86* 68 73 66 87* 91* 89* 14 14 14 0 37* 0 62 89* 62 84* 69 70* 100 100 100 71 100 100 0 0 0 0 58 42 * — gwiazdka oznacza wystepowanie efektu synergicznego „E" — obliczenia dla kombinacji zwiazków oparte na procesie zwalczania przez kazdy zwiazek chwastobójczy z osobna w odpowiednich dawkach „A" — Propanil 3',4'-dwuchlorofenylo-anilid/ kwasu propionowego o wzorze 1 w postaci koncen¬ tratu do emulgowania zawierajacego 360 g skladnika czynnego na litr.„B" — N-etylo-N-l,2-dwumetylopropylotiolokarbaminian S-benzylu w ilosci 720 g skladnika czynnego na litr Synergiczny srodek chwastobójczy wedlug wynalazku jest przydatny do zwalczania wzrostu niepozadanej roslinnosci, gdy stosuje sie go przed wzejsciem lub po wzejsciu w miejscu wzrastania roslin, w którym zwalczanie jest pozadane, wlacznie ze stosowaniem przed zasiewem, na powierzchnie gleby i po wzejsciu. Srodek ten ma zwykle postac preparatów dogodnych do stoso¬ wania. Typowe preparaty zawieraja dodatkowe skladniki, które sa albo obojetne, albo czynne.Przykladowymi takimi skladnikami sa woda, rozpuszczalniki organiczne, pyliste nosniki w postaci granulek, srodki powierzchniowo-czynne, srodki dyspergujace i emulgatory. Preparaty srodka chwastobójczego wedlug wynalazku na ogól maja postac pylów i koncentratów do emulgowania.Koncentraty do emulgowania sa zwykle roztworami materialów czynnych w rozpuszczalni¬ kach nie mieszajacych sie z woda z dodatkami emulgatora. Przed uzyciem, koncentrat rozciencza sie woda tworzac zawieszona emulsje kropelek rozpuszczalnika.Typowerozpuszczalniki stosowane w koncentratach do emulgowania obejmuja oleje roslinne, chlorowane weglowodory i nie mieszajace sie z woda etery, estry i ketony.4 141772 Typowymiemulgatoramisa anionowe hib niejonowe srodki powierzchniowo-crlnne badz ich mieszaniny.Przykladowymi emulgatorami sa alkilo-lub merkaptylo- polietoksyalkoiiole o dlugim lancuchu, alkiloarylowe polietoksyalkohole, estry sorbitu z kwasami tluszczowymi; etery glikoli polioksyetylenowych z estrami sorbitu z kwasami tluszczowymi, estry glikoli polioks^etylenowych z kwasami tluszczowymi lub zywicznymi, produkty kondensacji alkiloloamidów Kwasów tlusz¬ czowych, sole wapniowe i aminowe siarczanów alkoholi tluszczowych, rozpuszczalne w oleju sulfoniany naftowe, lub korzystnie mieszaniny tych emulgatorów. Emulgatory takit; stanowia od okolo 1 do 10 procent wagowych caloscisrodka. \ Tak wiec, koncentraty do emulgowania srodka wedlug wynalazku skladaja sie z 15 do 50 procent wagowych substancji czynnej, 40-82 procent wagowych rozpuszczalnika i okolo 1 do 10 procent wagowych emulgatora. W sklad tego srodka moga wchodzic takze inne dodatki, takie jak srodki ulatwiajace powlekanie i srodki zwiekszajace kleistosc.Kazdy z powyzszych preparatów mozna sporzadzic w formie opakowan, zawierajacych kompozycje chwastobójcza wraz z innymi skladnikami preparatu (rozcienczalnikami, emulgato¬ rami, srodkami powierzchniowo czynnymi itp.). Preparaty mozna takze sporzadzic metoda mie¬ szania w zbiorniku, w której oddzielne skladniki preparatu laczy sie na polu obsianym roslinami.Na ogól mozna stosowac dowolny konwencjonalny sposób nanoszenia srodka. Miejscem stosowania moze byc gleba, nasiona, rozsady lub rozwiniete rosliny, jak równiez zalane pola.Korzystne jest równiez stosowanie srodka w glebie. Preparaty ciekle mozna stosowac za pomoca opryskiwaczy recznych i opryskiwaczy z wysiegnikiem. Srodek mozna tez stosowac jako opryski z samolotów, gdyz jest on skuteczny w bardzo malych dawkach. W celu zmodyfikowania lub zwalczania wzrostu wschodów chwastów po wzejsciu, jako typowy przyklad, stosuje sie preparat na siewki roslin po wzejsciu.Ilosc srodka skutecznie dzialajaca chwastobójczo, zalezy od rodzaju siewek chwastów lub roslin, które maja byc zwalczane. Stosowana dawka substancji czynnej waha sie od 0,0113 do okolo 56,7 kg/ha, korzystnie okolo 0,113 do 28,35 kg/ha, przy czym rzeczywista stosowana ilosc zalezy od calkowitych kosztów i pozadanych wyników. Dla fachowca bedzie oczywiste, ze dla uzyskania takiego samego stopnia zwalczania, srodki wykazujace nizsze dzialanie chwastobójcze wymagaja stosowania w wiekszych dawkach niz zwiazki bardziej aktywne.Zastrzezenia patentowe 1. Synergiczny srodek chwastobójczy, zawierajacy substancje czynna oraz nosnik, znamienny tym, ze zawiera skutecznie dzialajaca chwastobójczo ilosc tiolokarbaminianu o wzorze 1 (skladnik oraz skutecznie dzialajaca chwastobójczo ilosc anilidu o wzorze 2 (skladnik b). 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera skladniki (a) i (b) w stosunku 1:3 do 2:3.O^CH2-S-C-N^ , z ^ohchCch^ CH3 Wzóri Wzór 2 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 220 zl PL