Przedmiotem wynalazku jest sposób i urzadzenie do kucia walów korbowych, zwlaszcza na prasach.Znany jest sposób kucia walów korbowych na prasach, w którym mocuje sie przeznaczony do od- kuwania nagrzany odcinek preta w dwu miejscach znajdujacych sie w pewnej odleglosci od siebie, a czesc tego odcinka preta znajdujaca sie pomiedzy tymi zamocowanymi miejscami poddaje sie spe- czaniu wzdluz osi preta i równoczesnie wyginaniu oraz przesadzaniu promieniowo do tej osi, przy czym na poczatku suwu roboczego predkosc spe- czania jest wieksza niz predkosc wyginania, nato¬ miast pod koniec suwu roboczego predkosc spe- czania jest mniejsza niz predkosc przesadzania.Ten znany sposób sluzyl dotychczas zawsze do ksztaltowania w jednym suwie roboczym jednego calego wykorbienia, a wiec dwóch ramion i lacza¬ cego je czopa korbowego.Do stosowania tego znanego sposobu sluza urza¬ dzenia znane na przyklad z polskich opisów pa¬ tentowych 46 874, 50 720 i 50 253. Ponadto z pol¬ skich opisów patentowych nr 112 203 oraz 122 409 znane sa urzadzenia, które równiez sluza do kucia walów korbowych metoda równoczesnego specza- nia i wyginania preta. Urzadzenia te sa przezna¬ czone do zamontowania w prasie do kucia swo¬ bodnego.Kazde z takich urzadzen ma podstawe oraz usy¬ tuowana ponad nia glowice wykonujaca ruchy po¬ suwisto-zwrotne w kierunku tej podstawy, przy 15 20 czym w przestrzeni pomiedzy glowica a podstawa sa umieszczone dwie pary wzajemnie sprzeganych ruchomych narzedziowych opraw, które sa prowa¬ dzone wzgledem glowicy w kierunku prostopadlym lub skosnym do kierunku ruchu tej glowicy. Kazda z par ruchomych opraw jest z podstawa polaczona za posrednictwem przyporzadkowanej jej pary przegubowych laczników. W oprawach tych sa umocowane narzedzia sluzace do ksztaltowania ramion wykorbien oraz czopów glównych i kor¬ bowych. Pomiedzy czolowymi powierzchniami tych narzedzi jest do podstawy sztywno przymocowany wyginak, a do glowicy jest sztywno przymocowane kowadlo. Podczas suwu roboczego pionowy ruch glowicy przetwarzany jest za posrednictwem prze¬ gubowo ulozyskowanych laczników na poprzeczny do niego przeciwsobny ruch dzielonych narzedzi i ich opraw. Zblizaja sie one wzajemnie do siebie powodujac poosiowe speczanie odcinka preta znaj¬ dujacego sie pomiedzy ich czolowymi powierz- chniamL Wielkosc poziomej sily speczajacej uzyski¬ wanej w takim urzadzeniu mozna w sposób uprosz¬ czony obliczyc ze wzoru = 0,5 ND (ctg -r) r hi v- *'p 25 w którym: N oznacza nacisk prasy a — kat pochylenia laczników H — wspólczynnik tarcia pomiedzy suw- liwie ulozyskowanymi elementami urzadzenia. 30 Speczany material jest równoczesnie przez wy- 141 7123 141 712 4 ginak wyginany w kierunku kowadla. W miare przebiegu suwu roboczego predkosc wyginania wzrasta w stosunku do predkosci speczania i to do te£ó* stopnia, ze w koncowej fazie wyginanie prze¬ chodzi w przesadzanie materialu czopa korbowego wzgledem materialu sasiadujacych z nim dwóch c^opów.glównych. W tej koncowej fazie nastepuje ksztaltowanie dwóch ramion wykorbienia.Znany sposób i znane urzadzenia nie moga byc w praktyce stosowane do kucia wykorbien dlugo- skokowych walów, zwlaszcza walów przeznaczo¬ nych do silników okretowych duzej mocy, gdyz stosunek dlugosci odcinka preta zawartego pomie¬ dzy czolami matryc speczajacych do srednicy tego preta musial by przybrac znaczne wartosci. Dlu¬ gosc tego odcinka preta zalezy bowiem od objetosci materialu jaki jest potrzebny do uksztaltowania calego wykorbienia, to znaczy dwu ramion i czopa korbowego. Istnieje wobec tego prawdopodobien¬ stwo przekroczenia dopuszczalnego wspólczynnika smuklosci w trakcie speczania. Moze to powodo¬ wac nieprawidlowe uksztaltowanie ramion wykor¬ bienia, a ponadto nieprawidlowy przebieg wlókien metalu w wale korbowym.Mozna przyjac, ze obecnie najwieksze prasy kuz¬ nicze do kucia swobodnego maja nacisk okolo 80 do 120 MN. Na prasach tych mozna kuc wyzej opi¬ sanym znanym sposobem i przy uzyciu znanych urzadzen waly korbowe jednolite o maksymalnym skoku do okolo 1200 mm. Ograniczenie to wynika zarówno z wymaganego nacisku prasy Jak i ga¬ barytów przestrzeni zabudowy (odleglosci suwaka prasy od stolu, odleglosci pomiedzy kolumnami oraz skoku prasy). Natomiast najwieksze waly kor¬ bowe stosowane w wysokopreznych silnikach okre¬ towych maja skok do 2950 mm. Wobec powyzszego nie ma dotad mozliwosci kucia jednolitych walów korbowych o skoku wiekszym niz 1200 mm. Takie dlugoskokowe waly wykonuje sie dotychczas jako waly pólskladane, których poszczególne czesci skla¬ dowe laczy sie przy pomocy skurczu.Waly korbowe jednolite wykazuja jednak znacz¬ ne zalety w porównaniu z walami pólskladanymi.Mniejsze wymiary pozwalaja na zmniejszenie ga¬ barytów i masy silników. Konstruktorzy i produ¬ cenci wysokopreznych silników okretowych podjeli próby zastapienia pólskladanych walów korbowych Walami, w których pojedyncze wykorbienia odkute wraz z pólczopami lozysk glównych laczy sie ze soba droga spawania. Proces takiego spawania jest jednakze bardzo drogi i czasochlonny, wymaga sta¬ rannego sprawdzania jakosci spawu itp." Zadaniem wynalazku jest opracowanie sposobu i urzadzenia do kucia jednolitych walów korbo¬ wych w szczególnosci o dlugim skoku, przy uzyciu których bylaby znacznie zmniejszona sila potrzebna do ksztaltowania i przy których nie wystepowalaby obawa przekroczenia dopuszczalnego wspólczynnika smuklosci podczas speczania stanowiacego wstepna faze kucia.Wedlug wynalazku zadanie to zostalo rozwiazane dzieki temu, ze w metodzie kucia opisanej na wstepie podczas jednego suwu roboczego prasy od- kuwa sie tylko jedno ramie wykorbienia w ten sposób, ze przeznaczony do odkuwania odcinek preta mocuje sie w miejscu majacym stac sie czo¬ pem glównym walu korbowego oraz w oddalonym od niego o pewien odcinek drugim miejscu maja¬ cym stac sie sasiadujacym czopem korbowym i po¬ miedzy tymi zamocowanymi miejscami ksztaltuje sie jedno ramie wykorbienia przy zastosowania znanej operacji równoczesnego speczania, wygina¬ nia i przesadzania, a dalsze ramiona wykorbien odkuwa sie w kolejnych suwach prasy rozmiesz¬ czajac je przestrzennie pod zadanymi katami.Stosujac sposób wedlug wynalazku nie ma oba¬ wy o przekroczenie dopuszczalnego wspólczynnika smuklosci w trakcie speczania, gdyz speczany od¬ cinek preta przeznaczony jest do uksztaltowania z niego tylko jednego ramienia wykorbienia, a nie — jak w wyzej cytowanych opisach patentowych — do odkucia calego wykorbienia. Urzadzenie wedlug wynalazku zawiera podstawe oraz usytuowana po¬ nad nia glowice wykonujaca ruchy posuwisto- -zwrotne w kierunku tej podstawy, przy czym w przestrzeni pomiedzy glowica a podstawa sa umiesz¬ czone wzajemnie sprzegane ruchome narzedziowe oprawy, które sa prowadzone wzgledem glowicy w kierunku prostopadlym lub skosnym do kierun¬ ku ruchu tej glowicy i które sa z podstawa pola¬ czone równoleglowodowo za posrednictwem prze¬ gubowo ulozyskowanych laczników, a w oprawach tych sa umocowane narzedzia sluzace do ksztalto¬ wania ramion wykorbien oraz ezopów glównych i korbowych. Urzadzenie to rózni sie od znanych i opisanych na wstepie urzadzen do kucia jedno¬ litych walów korbowych tym, ze ma tylko jedna pare takich wzajemnie sprzeganych ruchomych na¬ rzedziowych opraw, przy czym z podstawa jest ponadto sztywno polaczona druga para narzedzio¬ wych opraw, które sa nieruchome podczas suwu roboczego i sa wyposazone w mechanizm zacisko¬ wy wzajemnie te pare laczacy, a w tej drugiej parze narzedziowych opraw poza narzedziami do ksztaltowania ramion wykorbienia oraz czopów glównych lub korbowych sa osadzone narzedzia do ustalania katowego rozmieszczenia sasiadujacych ze soba ramion wykorbien odkuwanego walu kor¬ bowego.W urzadzeniu wedlug wynalazku sila speczajaca moze byc obliczona w przyblizeniu ze wzoru Ph2 =Np (ctga — f.i) w którym N , a oraz \i maja wyzej podane zna¬ czenie.Sila ta jest zatem dwukrotnie wieksza niz w zna¬ nych rozwiazaniach. Mozna wiec do kucia stosowac prasy o odpowiednio mniejszym nacisku nominal¬ nym. Druga istotna cecha urzadzenia wedlug wy¬ nalazku jest to, ze moze byc ono stosowane przy prasach o stosunkowo malej przestrzeni roboczej, co zostanie blizej omówione w dalszej czesci opisu.Korzystnie jest, jezeli w urzadzeniu wedlug wy¬ nalazku druga para narzedziowych opraw jest usytuowana poza przestrzenia znajdujaca sie w pionie pomiedzy glowica a podstawa, a pppa^to,. gdy jego podstawa jest zbudowana z dwftcli po¬ dluznie o zarysie zblizonym do, ksztaltu Jitery U, przy czym górne czesci kazdejz'tych podluznie sa wzajemnie polaczone za pomoca jodluznego sciipu^ a obydwie podluznice sa polaczone miedzy soba 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60141 712 5 6 zi pomoca dwóch poprzecznie, z których jedna jest polaczona z przegubowymi lacznikami laczacymi równoleglowodowo podstawe ze sprzeganymi ru¬ chomymi narzedziowymi oprawami, a druga po- przecznica stanowi dolna czesc drugiej pary na¬ rzedziowych opraw, które sa nieruchome podczas suwu roboczego.Okazalo sie równiez korzystnym, jezeli w urza¬ dzeniu wedlug wynalazku mechanizm zaciskajacy druga pare narzedziowych opraw sklada sie z co najmniej jednego haka przymocowanego przegu¬ bowo do podstawy, który w pozycji zamknietej opiera sie o pólwalek ulozyskowany obrotowo w górnej czesci drugiej pary narzedziowych opraw.Ponadto stwierdzono, ze dogodnym jest rozwia¬ zanie, w którym narzedzie do ustalania katowego rozmieszczenia sasiadujacych ze soba ramion wy- korbien odkuwanego walu korbowego jest dzielone i ma czesc górna i czesc dolna, przy czym w tym narzedziu jest wykonany wykrój z zaglebieniami rozmieszczonymi zgodnie z zadanymi katowymi po¬ zycjami sasiadujacych ze soba ramion wykorbien, a ponadto w wykroju tym jest osadzona oporowa plyta wyposazona w wykrój kierujacy czop glówny lub korbowy odkuwanego walu w zadane poloze¬ nie.Operowanie urzadzeniem jest wygodniejsze, je- ieli górna czesc drugiej pary narzedziowych opraw jest wyposazona w zaczep laczacy je z glowica podczas jej podnoszenia. Korzystnym okazalo sie tez rozwiazanie, w którym glowica urzadzenia jest wyposazona w pionowe prowadnice opierajace sie podczas suwu roboczego o pionowe prowadnice usytuowane na podstawie urzadzenia.Urzadzenie wedlug wynalazku moze byc badz to przystosowane do umieszczenia w prasach suwa¬ kowych, przy czym w takim przypadku glowice urzadzenia mocuje sie do suwaka prasy, a podsta¬ wa urzadzenia spoczywa na jej stole, badz tez urzadzenie moze byc zaopatrzone we wlasny naped.Przyklad wykonania urzadzenia wedlug wyna¬ lazku uwidoczniono na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia to urzadzenie w stanie otwartym bez wkladek narzedziowych, w widoku z boku, fig. 2— urzadzenie wedlug fig. 1 w przekroju pionowym podluznym, fig. 3 — to urzadzenie wraz z narze¬ dziami w momencie zacisniecia materialu przezna¬ czonego na drugie ramie kolejnego wykorbienia, fig. 4 — urzadzenie wedlug fig. 3 w przekroju pio¬ nowym podluznym, fig. 5 — urzadzenie wraz z na- Tzedziami pod koniec operacji ksztaltowania tego drugiego ramienia, fig. 6 — urzadzenie wedlug fig. 1 w widoku czolowym fig. 7 — urzadzenie wraz z narzedziami pod koniec operacji ksztalto¬ wania pierwszego ramienia kolejnego wykorbienia, w przekroju pionowym podluznym, fig. 8 — urza¬ dzenie w przekroju wzdluz linii A—A na fig. 3, fig. 9 — sciag dwuteowy podluznicy podstawy urza¬ dzenia w widoku z boku, fig. 10 — ten sciag w wido¬ ku z góry, fig. 11 —narzedzie do ustalania katowego rozmieszczenia ramion wykorbien bez plyty opo¬ rowej, w przekroju pionowym podluznym, fig. 12 — narzedzie wedlug fig. 11 przeznaczone do kucia walów szesciokorbowych, w widoku czolowym, lig. 13 — analogiczne narzedzie jak na fig. 11 lecz przeznaczone do kucia walów siedmiokorbowych, fig. 14 — narzedzie analogiczne jak na fig. 12 i 13, lecz przeznaczone do kucia walów osmiokorbowych, fig. 15 — plyta oporowa do narzedzi wedlug fig. 11-hi 4, w przekroju pionowym podluznym, fig. 16 — ta plyta w widoku czolowym, fig. 17 — narzedzie do ustalania katowego rozmieszczenia ramion wykorbien wraz z jego plyta oporowa usta¬ wiona do wykuwania drugiego ramienia tego sa¬ mego wykorbienia, w widoku czolowym (ustaleniu podlega czop glówny), fig. 18 — narzedzie jak na fig. 17, jednakze z plyta oporowa ustawiona do wy¬ kuwania pierwszego ramienia kolejnego wykorbie¬ nia (ustaleniu podlega czop korbowy), fig. 19 — narzedzie jak na fig. 17 i 18, z ta róznica, ze plyta oporowa ustawiona jest do odkuwania pierwszego ramienia kolejnego wykorbienia, którego ramiona ustawione sa do ramion poprzedniego wykorbienia pod innym katem niz w przypadku fig. 18 (usta¬ leniu podlega czop korbowy), fig. 20 — uklad na¬ rzedzi w momencie umocowania materialu prze¬ znaczonego do kucia pierwszego ramienia na wale w przekroju pionowym podluznym, fig. 21 — wy¬ kres chwilowych predkosci speczania i wyginania na poczatku suwu roboczego, fig. 22 — uklad na¬ rzedzi pod koniec kucia pierwszego ramienia na wale w przekroju pionowym podluznym, fig. 23 — wykres chwilowych predkosci speczania i przesa¬ dzania pod koniec suwu roboczego.W prasie majacej stól 1 oraz poruszajacy sie w pionie suwak 2 jest zainstalowane urzadzenie wed¬ lug wynalazku, którego glowica 3 jest przymoco¬ wana do suwaka 2, natomiast na stole 1 spoczy¬ waja podluznice 4 podstawy. Konstrukcja tej pod¬ stawy zostanie omówiona szczególowo w dalszym ciagu opisu. Glowica 3 jest zaopatrzona w pozio¬ me prowadnice 3a, na których jest przesuwnie osa¬ dzona górna narzedziowa oprawa 5. Glowica 3 jest ponadto wyposazona w pionowe prowadnice 3b, wspólpracujace z pionowymi prowadnicami 4a usytuowanymi na podluznicach 4. Z podstawa sa przegubowo polaczone dolne konce czterech lacz¬ ników, sposród których dwa laczniki zewnetrzne — skrajne oznaczone sa na rysunku liczba 6, nato¬ miast dwa laczniki wewnetrzne, to znaczy usytu¬ owane blizej srodka urzadzenia oznaczone sa licz¬ ba 7. Górne konce tych laczników 6 i 7 sa prze¬ gubowo polaczone z dolna narzedziowa oprawa 8 tworzac mechanizm równoleglowodowy prowa¬ dzacy dolna narzedziowa oprawe 8 wzgledem pod¬ stawy. Dolna narzedziowa oprawa 8 jest zaopatrzo¬ na w zabierak 9a sprzegajacy te oprawe z górna narzedziowa oprawa 5. Oprawy 5 i 8 stanowia . pare wzajemnie sprzeganych narzedziowych opraw.Dolna narzedziowa oprawa 8 jest dodatkowo po¬ laczona z podstawa za pomoca spinajacych ogniw 9.W górnej narzedziowej oprawie 5 jest umocowana górna polowa 10 dzielonego narzedzia sluzacego do mocowania odkuwanego materialu. Dolna polowa 11 tego narzedzia jest osadzona w dolnej narze¬ dziowej oprawie 8.Oprócz wyzej wymienionych narzedziowych opraw 5 i 8 i zawartego w nich mocujacego na¬ rzedzia 10 i 11 urzadzenie jest wyposazone w dru¬ ga dolna oprawe narzedziowa, która jest zbudo- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 607 141 712 8 wana w nastepujacy sposób: dolna jej czesc 12 usytuowana jest pomiedzy podluznicami 4 stano¬ wiac równoczesnie laczaca je poprzecznice. W tej czesci 12 jest wykonany wykrój 12a sluzacy do~ osadzania narzedzi. Podobnie w podluznicach 4 sa wykonane wykroje 4d sluzace do mocowania na¬ rzedzi. Narzedzia te zostana opisane w dalszym ciagu opisu. Urzadzenie jest ponadto wyposazone w druga górna narzedziowa oprawe 13. Oprawa 13 wraz z oprawa skladajaca sie z czesci 12 i wy¬ krojów 12a i 4d stanowia druga pare narzedzio¬ wych opraw, które sa nieruchome podczas suwu roboczego. Druga górna narzedziowa oprawa 13 nie jest trwale przymocowana do glowicy 3, lecz moze byc na niej zawieszana przy otwieraniu urzadze¬ nia. Ulatwia to obsluge przy zakladaniu przezna¬ czonego do kucia materialu lub przy wyjmowaniu gotowej odkuwki. Podczas wlasciwego suwu robo¬ czego druga górna narzedziowa oprawa 13 jest cal¬ kowicie niezalezna od glowicy 3.W podstawie na czopach 14a sa przegubowo za¬ mocowane dwa haki 14. Druga górna narzedziowa oprawa 13 jest wyposazona na swych bocznych po¬ wierzchniach w dwa boczne wystepy 13a, w któ¬ rych sa obrotowo ulozyskowane dwa pólwalki 15, o które zaczepiaja haki 14, gdy urzadzenie jest zamkniete. Druga górna narzedziowa oprawa 13 ma ponadto hakowy zaczep 13b, który przy otwie¬ raniu urzadzenia zaczepia o hakowy zaczep 3c glo¬ wicy 3. Druga górna narzedziowa oprawa 13 jest równiez zaopatrzona w ciegno 16 sluzace do pod¬ wieszania tej oprawy 13 do suwaka 2 prasy. Ha¬ kowy zaczep 13b i ciegno 16 ulatwiaja — jak juz wyzej wspomniano — manipulowanie druga górna narzedziowa oprawa przy otwieraniu urzadzenia.Pomiedzy druga dolna narzedziowa oprawa 12, 12a; 4d a druga górna narzedziowa oprawa 13 jest zamocowane narzedzie do ustalania katowego roz¬ mieszczania sasiadujacych ze soba ramion wykor- bien odkuwanego walu korbowego. Narzedzie to sklada sie z trzech czesci. Dolna czesc 17 tego na¬ rzedzia jest osadzona w drugiej dolnej narzedzio¬ wej oprawie 12, 12a, 4d. Górna czesc 18 tego na¬ rzedzia jest osadzona w drugiej górnej narzedzio¬ wej oprawie 13. W obydwu tych czesciach lacznie jest wykonany wykrój 19. W dolnej czesci 17 na¬ rzedzia jest w wykroju 19 wykonane zaglebienie 19a, którego srodek lezy w pionowej plaszcyznie symetrii urzadzenia. Jak to zostanie blizej objas¬ nione w dalszej czesci opisu, zaglebienie to jest wykorzystywane przy odkuwaniu drugiego ramie¬ nia kazdego z wykorbien. Ponadto w wykroju 19 w obydwu czesciach 17 i 18 sa wykonane dalsze zaglebienia 19b, 19c, 19d... 19i rozmieszczone pod scisle okreslonymi katami zaleznie od konstrukcji odkuwanego walu.Ksztalt wykroju i rozmieszczenie zaglebien dla od- kuwania walu o szesciu wykorbieniach pokazano na fig. 12. Na fig. 13 pokazano ten wykrój i za¬ glebienia dla walu o siedmiu wykorbieniach, a na fig. 14 — dla walu o osmiu wykorbieniach.Trzecia czescia narzedzia do ustalania katowego rozmieszczenia sasiadujacych ze soba ramion wy¬ korbien odkuwanego walu korbowego jest oporowa plyta 20, majaca w jednym miejscu na odbwodzie kierujace zaglebienie 20a. Oporowa plyta 20 ma dwie powierzchnie 20b majace ksztalt wycinków wkleslego scietego stozka. Oporowa plyta 20 jest usytuowana wspólosiowo w wykroju 19 i moze sie w nim obracac.Do ksztaltowania ramion wykorbien przewidzia¬ ne jest dzielone narzedzie, którego górna polowa 21 jest usytuowana na czolowej powierzchni górnej narzedziowej oprawy 5, natomiast dolna polowa 22 tego narzedzia ksztaltujacego ramie wykorbienia jest osadzona w drugiej dolnej narzedziowej opra¬ wie 12 i 4d. Czolowa robocza powierzchnia 21a, górnej polowy narzedzia ksztaltujacego ramie wy¬ korbienia oraz czolowa robocza powierzchnia 22a dolnej polowy tego narzedzia maja ksztalt wycin¬ ków scietego stozka. Ponadto w drugiej górnej na¬ rzedziowej oprawie 13 jest zainstalowane drugie narzedzie 23 mocujace odkuwany material i stano¬ wiace przeciwnarzedzie w stosunku do górnej ro¬ boczej powierzchni 22b dolnej polowy 22 narzedzia ksztaltujacego ramie wykorbienia.Z uwagi na to, ze urzadzenie jest przeznaczone do odkuwania w szczególnosci dlugoskokowych walów korbowych, a przestrzen stojaca do dyspo¬ zycji w prasie jest ograniczona, wiec podstawa urzadzenia ma nastepujaca konstrukcje: stanowia ja dwie podluznice 4, pomiedzy którymi znajduja sie dwie poprzecznice 25 i 12, z których druga sta¬ nowi równoczesnie dolna czesc drugiej narzedzio¬ wej oprawy. Zarówno poprzecznica 25 jak i czesc dolna narzedziowej oprawy 12 maja boczne wyste¬ py oznaczone odpowiednio na fig. 6 rysunku liczba 25a i na fig. 1 liczba 12a. Wystepy te wchodza w stosowne wybrania wykonane w podluznicach 4.Calosc spieta jest w kierunku poprzecznym za po¬ moca srub 26.Kazda z podluznie 4 ma zarys zblizony do ksztal¬ tu litery U. Górne czesci kazdej podluznicy sa wza¬ jemnie polaczone za pomoca podluznego sciagu 27 o ksztalcie dwuteowym, którego srodkowa czesc 27a jest usytuowana równolegle do podluznicy 4 i wchodzi w podluzne wykroje wykonane w gór¬ nych czesciach podluznie 4, a skrajne czesci po¬ przeczne 27b opieraja sie o czolowe powierzchnie 4b i 4c podluznie 4.Zastosowanie podluznie 4 wzmocnionych w gór¬ nej czesci sciagiem 27 i wyposazonych w wykro¬ je 4d do umieszczania narzedzi oraz usytuowanie dolnej czesci 12 drugiej dolnej narzedziowej opra¬ wy w przestrzeni pomiedzy podluznicami 4, jak równiez ulozyskowanie haków 14 na czopach 14a, których osie sa prostopadle do podluznie 4 pozwala na osiagniecie malej szerokosci B urzadzenia (fig. 6), co jest istotne ze wzgledu na ograniczony odstep pomiedzy kolumnami prasy.Urzadzenie dziala w nastepujacy sposób: suwak 2 prasy podnosi sie do górnego polozenia. Na hako¬ wym zaczepie 3c glowicy zaczepiony jest hakowy zaczep 13b drugiej górnej narzedziowej oprawy, która jest dodatkowo podwieszona do suwaka 2 za pomoca ciegna 16. Dolna narzedziowa oprawe 8 oraz górna narzedziowa oprawe 5 przemieszcza sie do oporu w lewo za pomoca nieuwidocznionych na rysunku silowników hydraulicznych. W tym polo¬ zeniu przegubowe laczniki 6 i 7 odchylone sa od 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60141 712 9 10 pionu w prawo, to jest w kierunku drugich na¬ rzedziowych opraw 12, 4d i 13. Haki 14 odchylone sa w prawo. . Wiekszosc pras kuzniczych jest wyposazona w wysuwany stól; umozliwia to wysuniecie stolu wraz z dolna czescia urzadzenia poza prase. Ula¬ twia to ulozenie przedkuwki (preciska) na dolnych narzedziach urzadzenia oraz wyjmowanie odkuwki po jej odkuciu.W celu odkucia pierwszego ramienia pierwszego wykorbienia walu korbowego (fig. 20 i 22) na dol¬ na czesc 17 narzedzia do ustalania katowego roz¬ mieszczenia ramion wykorbienia wklada sie dolna czesc 2Cc dzielonej oporowej plyty stanowiacej za¬ cisk dla prawej koncówki odkuwanego materialu.Do górnej czesci 18 narzedzia do ustalania katowe¬ go rozmieszczenia ramion wykorbienia wklada sie górna czesc 20d tej dzielonej oporowej plyty. Na dolna polowe 11 dzielonego narzedzia mocujacego material oraz dolna polowe 22 narzedzia ksztaltu¬ jacego ramie wykorbienia i na dolna czesc 20c oporowej plyty naklada sie precisko 24 nagrzane do wymaganej temperatury i wsuwa wraz z wy- suwnym stolem pod srodek prasy.Nastepnie uruchamia sie prase. Po zetknieciu sie z preciskiem 24 narzedzia 23, i górriej czesci 20d plyty oporowej zatrzymuje sie prase i odchyla sie haki 14 w lewo. Naciskaja one wówczas na pól- walki 15 ulozyskowane na wystepach 13a drugiej górnej narzedziowej oprawy 13, dzieki czemu zos¬ taje ona docisnieta do drugiej dolnej narzedziowej oprawy 12, I2a, 4d. Po dalszym ruchu suwaka 2 prasy dochodzi do zetkniecia sie preciska z na¬ rzedziami 10 i 21 i samoczynnego zamocowania lewej czesci preciska 24. Tym samym urzadzenie jest zamkniete, a precisko jest w nim zamocowane zarówno po prawej jak i po lewej stronie. Dolna narzedziowa oprawa 8 jest swym zabierakiem 8a sprzezona z górna narzedziowa oprawa 5. Druga górna narzedziowa oprawa 13 uniezalezniona jest wtedy samoczynnie od glowicy 3, a ciegno 16 moze byc zdjete. Przy dalszym ruchu suwaka 2 ku dolowi laczniki 6 i 7 wychylaja sie w prawo, a dol¬ na narzedziowa oprawa 8 przesuwa sie w prawo wraz ze sprzezona z nia górna narzedziowa opra¬ wa 5 ulozyskowana na poziomych prowadnicach 3a.W poczatkowej fazie tego ruchu nastepuje specza- nie z równoczesnym wyginaniem odcinka preciska znajdujacego sie pomiedzy czolami narzedzi 11, 21 oraz 22, 23. Przedstawione to zostalo na rysunku fig. 21. Na rysunku tym litera R oznacza dlugosc lacznika 6 i 7 mierzona miedzy osiami jego gór¬ nego i dolnego przegubu, r — calkowita droge wy¬ ginania i przesadzania, S — calkowita droge spe- czariia, «i kat pochylenia laczników 6 i 7 na po¬ czatku suwu roboczego; Zl Si — chwilowa poczat¬ kowa predkosc speczania a A ri — chwilowa po¬ czatkowa predkosc wyginania i przesadzania.Z rysnku fig. 21 wynika, ze chwilowa predkosc speczania A S opraw 5 18 wraz z zawartymi w nich narzedziami w kierunku poziomym jest wiek¬ sza od chwilowej predkosci wyginania A r w kie¬ runku pionowym. Skladowa ruchu w kierunku pionowym powoduje wyginanie wzglednie przesa¬ dzanie odkuwanego materialu. W dalszych fazach suwu roboczego suwaka prasy, predkosc speczania maleje, a predkosc przesadzania rosnie. Pokazano to na fig. 23, na którym R, r i S maja wyzej po¬ dane znaczenie, a a2 oznacza kat pochylenia lacz¬ ników 6 i 7 na koncu suwu roboczego, A S2 chwi¬ lowa koncowa predkosc speczania, Ar2 chwilowa kon¬ cowa predkosc wyginania i przesadzania. Zblizaja sie przy tym od siebie czolowe powierzchnie 21a i 22a narzedzi 21 i 22 ksztaltujacych ramie wykor¬ bienia. Pomiedzy tymi powierzchniami w koncowej fazie suwu roboczego zostaje uksztaltowane ramie odkuwanego wykorbienia. Podczas calego suwu ro¬ boczego prasy pionowe prowadnice 3b glowicy 3 slizgaja sie po pionowych prowadnicach 4a podsta¬ wy przejmujac na siebie sily tarcia wynikajace z przesuwania górnej narzedziowej oprawy 5 po poziomych prowadnicach 3a. Po zakonczeniu suwu roboczego odchyla sie haki 14 w prawo przy za¬ stosowaniu silowników hydraulicznych (na rysun¬ ku nie pokazanych) i cofa suwak 2 prasy az do momentu, gdy hakowy zaczep 3c zaczepi o hakowy zaczep 13b. W tej pozycji zatrzymuje sie prase, zaklada ciegno 16 pomiedzy druga górna narzedzio¬ wa oprawe 13 a suwakiem 2 a nastepnie cofa sie suwak prasy od konca, wyjmuje odkuwke i za po¬ moca nieuwidocznionych na rysunku silowników hydraulicznych przemieszcza w lewo oprawy 5 i 8.W celu odkucia drugiego ramienia pierwszego wykorbienia walu korbowego odpowiednio nagrza¬ na odkuwke uzyskana przy pierwszym suwie ro¬ boczym prasy wklada sie do urzadzenia jak wyzej opisanp, z ta róznica, ze czop znajdujacy sie na zewnetrznym koncu odkutego pierwszego ramienia wprowadza sie do dolnego zaglebienia 19a wy¬ kroju 19. Nastepnie do wykroju 19 wprowadza sie oporowa plyte 20 tak, by kierujace zaglebienie 20a obejmowalo czop korbowy. Dalszy tok odkuwania drugiego ramienia przebiega analogicznie jak przy odkuwaniu pierwszego ramienia. W ten sposób otrzymuje sie odkuwke majaca pierwsze wykorbie- nie walu korbowego.Po otwarciu urzadzenia, wyjeciu odkuwki i cof¬ nieciu narzedzi w polozenie wyjsciowe przystepuje sie do odkuwania pierwszego ramienia drugiego wykorbienia walu korbowego, przebiega ono ana¬ logicznie jak odkuwanie drugiego ramienia, z ta róznica, ze odkuty w poprzednim suwie roboczym czop korbowy wprowadza sie do jednego z zagle¬ bien 19b, 19c... 19i wyznaczajacych zadany kat, jaki ma byc zawarty pomiedzy pierwszym a drugim wykorbieniem walu korbowego.Po odkuciu pierwszego ramienia drugiego wy¬ korbienia odkuwa sie drugie ramie drugiego wy¬ korbienia w sposób analogiczny jak odkuwalo sie drugie ramie pierwszego wykorbienia. W trakcie odkuwania kolejnych ramion wykorbien celowe jest podparcie odkutych juz uprzednio czesci walu korbowego za pomoca podpierajacych wkladek 28. 29, 30, które zapobiegaja niepozadanym odksztal¬ ceniom gotowej czesci odkuwki.Przy uzyciu sposobu i urzadzenia wedlug wyna¬ lazku dogodnie jest odkuwac waly, w których wszystkie czopy lozyskowe i czopy korbowe sa wy¬ miarowo równe, odkuwane sa bowiem po kolei w 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60141 712 11 12 tych samych narzedziach ksztaltujacych. Wymóg ten dotyczy tylko odkuwki. Mozna jednakze odku- wac takze waly, w których czopy glówne i lozysko¬ we sa rózne. Wymaga to oczywiscie uzycia wiek¬ szej liczby narzedzi.Niezmiernie istotna zaleta urzadzenia wedlug wynalazku polega na tym, ze ma ono dwa pod¬ zespoly rózniace sie wysokoscia, przy czym tylko wysokosc nizszego z nich jest limitowana wyso¬ koscia przestrzeni roboczej prasy. Pierwszy z tych podzespolów, na rysunku pokazany po lewej stro¬ nie, znajduje sie pomiedzy suwakiem 2 prasy a czesciami 4, 25 podstawy urzadzenia. Jest on nizszy (wysokosc h na fig. 7) i zawiera te czesci skladowe urzadzenia, które poruszaja sie podczas suwu roboczego, a wiec glowice 3 oraz tylko jedna pare, sprzegnietych narzedziowych opraw 5 i 8, z których jedna jest prowadzona na prowadni¬ cach 3a glowicy 3 a druga jest przegubowo pola¬ czona z podstawa za posrednictwem laczników 6 i 7. W narzedziu 10 i 11 umieszczonym w tej ru¬ chomej parze opraw 5 i 8 jest zacisniety lewy od¬ cinek preta 24. Drugi podzespól urzadzenia jest wyzszy (wysokosc H na fig. 7). Znajduje sie on poza przestrzenia zawarta pomiedzy glowica 3 a pozostalymi prawymi czesciami podstawy urza¬ dzenia i zawiera te czesci urzadzenia, które pod¬ czas suwu roboczego sa nieruchome, a zatem dru¬ gie narzedziowe oprawy 12, 12a, 4d i 13 wraz z umieszczonymi w nich narzedziami 22, 23, 17, 18 i 20, które sluza do ksztaltowania ramienia wykor- bienia i ustalania katowego rozmieszczenia kolej¬ nych ramion. W drugim podzespole mieszcza sie równiez odkute juz, przestrzennie usytuowane czesci walu korbowego. Ten drugi podzespól nie zajmuje miejsca w przestrzeni roboczej prasy, a wiec jego wysokosc H nie jest limitowana wy¬ sokoscia tej przestrzeni. Ksztaltowanie wykorbie- nia moze zatem odbywac sie poza przestrzenia znajdujaca sie pomiedzy glowica 3 a podstawa urzadzenia. Pozwala to na odkuwanie walów o du¬ zym skoku na prasach, w których wysokosc prze¬ strzeni roboczej jest stosunkowo mala.Zaleta urzadzenia wedlug wynalazku jest takze to, ze — w odróznieniu od znanych rozwiazan — wszystkie wykorbienia moga byc w nim odkuwane przy zastosowaniu tego samego narzedzia 17, 18, 20 do ustalania katowego rozmieszczenia ramion wy¬ korbienia. Plyta oporowa 20 tego narzedzia moze byc stosowana do kucia walów korbowych tego samego typu niezaleznie od liczby wykorbien. Ta nowa konstrukcja tego narzedzia pozwala zatem na zmniejszenie ilosci narzedzi, a tym samym ob¬ nizenie kosztów produkcji.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób kucia walów korbowych na prasach, w których podczas suwu roboczego prasy mocuje sie przeznaczony do odkuwania nagrzany odcinek preta w dwu miejscach znajdujacych sie w pewnej odleglosci od siebie, a czesc tego odcinka preta znajdujaca sie pomiedzy tymi zamocowanymi miej¬ scami poddaje sie speczaniu wzdluz osi preta i równoczesnie wyginaniu oraz przesadzaniu pro- promieniowo do tej osi, przy czym na poczatku suwu roboczego predkosc speczania jest wieksza niz predkosc wyginania, natomiast pod koniec suwu roboczego predkosc speczania jest mniejsza 5 niz predkosc przesadzania, znamienny tym, ze pod¬ czas jednego suwu roboczego prasy odkuwa sie tylko jedno ramie wykorbienia w ten sposób, ze przeznaczony do odkuwania odcinek preta mocuje sie w miejscu majacym stac sie czopem glównym walu korbowego oraz w oddalonym od niego o pewien odcinek drugim miejscu majacym stac sie sasiadujacym czopem korbowym i pomiedzy tymi zamocowanymi miejscami ksztaltuje sie jedno ramie wykorbienia przy zastosowaniu znanej ope¬ racji równoczesnego speczania, wyginania i prze¬ sadzania, a dalsze ramiona wykorbien odkuwa sie w kolejnych suwach prasy rozmieszczajac je prze¬ strzennie pod zadanymi katami. 2. Urzadzenie do kucia walów korbowych na prasach majace podstawe oraz usytuowana ponad nia glowice wykonujaca ruchy posuwisto-zwrotne w kierunku tej podstawy, przy czym w przestrzeni pomiedzy glowica a podstawa sa umieszczone wzajemnie sprzegane ruchome narzedziowe opra¬ wy, które sa prowadzone wzgledem glowicy w kie¬ runku prostopadlym lub skosnym do kierunku tej glowicy i które sa z podstawa polaczone równo- leglowodowo za posrednictwem przegubowo ulo- zyskowanych laczników, a w oprawach tych sa umocowane narzedzia sluzace do ksztatlowania ramion wykorbien oraz czopów glównych i korbo¬ wych, znamienne tym, ze ma tylko jedna pare ta¬ kich wzajemnie sprzeganych ruchomych narzedzio¬ wych opraw (5, 8), przy czym z podstawa (4, 12, 25) jest ponadto sztywno polaczona druga para narze¬ dziowych opraw (12, 4d, 13), które sa nieruchome podczas suwu roboczego i sa wyposazone w me¬ chanizm zaciskowy (14, 15) wzajemnie te pare la¬ czacy, a w tej drugiej parze narzedziowych opraw (12, 4d, 13) poza narzedziami (22, 23) do ksztalto¬ wania ramion wykorbienia oraz czopów glównych lub korbowych sa osadzone narzedzia (17, 18, 20) do ustalania katowego rozmieszczenia sasiaduja¬ cych ze soba ramion wykorbien odkuwanego walu korbowego. 3. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze druga para narzedziowych opraw (12, 4d, 13) jest usytuowana poza przestrzenia znajdujaca sie w pionie pomiedzy glowica (3) a podstawa (4, 12, 25). 4. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze jego podstawa zbudowana jest z dwóch po¬ dluznie (4) o zarysie zblizonym do ksztaltu li¬ tery U, przy czym górne czesci kazdej z tych po¬ dluznie sa wzajemnie polaczone za pomoca podluz¬ nego sciagu (27), a obydwie podluznice (4) sa po¬ laczone miedzy soba za pomoca dwóch poprzecznie, z których jedna (25) jest polaczona z przegubowy¬ mi lacznikami (6, 7) laczacymi równoleglowodowo podstawe ze sprzeganymi ruchomymi narzedziowy¬ mi oprawami (8, 5), a druga poprzecznica (12) sta¬ nowi dolna czesc drugiej pary narzedziowych opraw (12, 4d, 13), które sa nieruchome podczas suwu roboczego. 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60141 712 13 14 5. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze mechanizm zaciskajacy druga pare narzedzio¬ wych opraw (12, 4d, 13) sklada sie z co najmniej jednego haka (14) przymocowanego przegubowo do podstawy (4, 12, 25), który w pozycji zamknietej opiera sie o pólwalek (15) ulozyskowany obrotowo w górnej czesci (13) drugiej pary narzedziowych opraw. 6. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze narzedzie do ustalania katowego rozmieszczenia sasiadujacych ze soba ramion wykorbien odkuwa- nego walu korbowego jest dzielone i ma czesc górna (18) i czesc dolna (17), przy czym w tym narzedziu jest wykonany wykrój (19) z zaglebienia¬ mi (19a, 19b... 19i) rozmieszczonymi zgodnie z za- tym, danymi katowymi pozycjami sasiadujacych ze soba ;dzio- ramion wykorbien, a ponadto w wykroju tym jest nniej osadzona oporowa plyta (20) majaca wykrój (20a) ro do kierujacy czop glówny lub korbowy odkuwanego netej 5 walu korbowego w zadane polozenie. itowo - 7. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze jego glowica (3) jest wyposazona w pionowe t m prowadnice (3b) opierajace sie podczas suwu robo¬ czego o pionowe prowadnice (4a) usytuowane na zenia -i n podstawie (4, 12, 25) urzadzenia. czesc 8. Urzadzenie wedlug zastrz. 2, znamienne tym, tym ze druga górna narzedziowa oprawa (13) jest wy- enia- posazona w zaczep (13b) laczacy ja z glowica (3) < za- 15 podczas jej podnoszenia. 10141 712 8a ¦ 5 ' 3 2 21 23 U 18 13 -^ 3a_ _5_ JL 6_ 27b 25 O" /~\ TI M - WB i^.' V .'lV -V • - ¦ f ' Fig. 6 H 25a fffl __2_ X X 27b 4 Fig.U 18 17 Fig.15 Fig 16 20 18 17 20 18 17 Fiq.17 27b_8a_ 5 J_^2_ ^^::fe-:^,:^|f^L/-1^1^ 8*il - R20 25/'. Xi X'<2£j X JL 'JO. ;J2_^JL\21 Fig.7 A-A X 20_ 19b 1X-- _X-" 18 U fcj Wa Fig.8 17 / ' 1 27b ?7a 27 b 27a 27b -i :-C 27 b Fig.9 Fig.10 JO, 24 21a 21_ 13^ 23. J8_ Fig.18 Fig-19 OZGraf. Z.P. Dz-wo, z. 800 (80+15) 88.02.Cena 130 zl PL