Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobójczy. Srodki chwastobójcze sa powszechnie stosowane przez rolników i przemyslowe przedsiebiorstwa rolne w celu zwiekszenia wydajnos¬ ci plonów takich podstawowych roslin uprawnych jak kukurydza, soja, ryz itp. Srodki chwasto¬ bójcze skutecznie niszcza lub zwalczaja niepozadane chwasty i trawy, które odbieraja ros¬ linom uzytkowym skladniki odzywcze zawarte w glebie. Przykladami róznych substancji chwa¬ stobójczych stosowanych w ostatnich latach sa takie dostepne w handlu produkty jakrSutan /N-dwuizobutylotiolokarbaminian S-etylu/, Ordram /heksyhydro-1H-azepinokarbotionian-1 S-etylu/, Eptam /N,N-dwupropylotiolokarbaminian S-etylu/, Knoxweed /mieszanina Eptamu i kwasu 2,4-dwuchlorofenoksyoctowego/, Ro-Neet /N-etylo-N-cykloheksylotiolokarbaminian S-etylu/ i Vernam /N,N-dwupropylotiolokarbaminian S-propylu/.Te substancje chwastobójcze sa toksyczne wobec duzej liczby chwastów, gdy naniesie sie Je w róznych dawkach, zarówno przed wzejsciem jak i po wzejsciu roslin. Jednym ze szczegól¬ nie korzystnych herbicydów jest wyzej wspomniany Ro-Neet, który stosuje sie do zwalczania chwastów w zabiegu przed wzejsciem roslin w uprawach, zwlaszcza buraków cukrowych, szpina¬ ku i buraków Jadalnych, Po-Neet jest herbicydem typu tiolokarbaminianu, co podano w opi¬ sach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 3 175 897 i 3 185 720.Tiolokarbaminia- ny same lub wespól z innymi herbicydami, takimi jak triazyny, sa obecnie w powszechnym uzyciu. Nieoczekiwanie odkryto, ze pewne polaczenia substancji chwastobójczych wykazuja dzialanie synergiczne, gdy stosuje sie Je w uprawach pewnych roslin uzytkowych przeciw pew¬ nym chwastom. Wynalazek dotyczy okreslonego srodka stanowiacego polaczenie substancji chwastobójczych wykazujacego takie dzialanie synergiczne. Stosowane tu okreslenia "ayner- gizmH i "dzialanie synergiczne" oznaczaja, ze dzialanie chwastobójcze srodka jest silniej¬ sze od.dzialania, jakiego nalezaloby sie spodziewac stosujac osobno poszczególne substan¬ cje chwastobójcze wchodzace w sklad tego srodka; definicja ta Jest ogólnie przyjeta przel fachowców. Obecnie odkryto, ze dzialanie synergiczne wykazuje srodek bedacy polaczeniem dwu substancji chwastobójczych, z których jedna nalezy do grupy tiolokarbaminianów, a dru¬ ga jest zwiazkiem typu anilidu.2 135 734 Cecha srodka chwastobójczego wedlug wynalazku jeat to, ze zawiera chwastobójczo skute¬ czna ilosc tiolokarbamlnianu o ogólnym wzorze 1, w którym R- oznacza nizsza grupe alkilowa 0 2 - 6 atomach wegla, grupe chlorowcoalkllowa, grupe benzylowa, podstawiona grupe benzylo¬ wa, grupe 2-fenyloetylowa, grupe plrydylornetylowa, grupe cykloalkllowa o 3 - 6 atomach weg¬ la lub grupe chlorowcoalkenylowa o 3 - 6 atomach wegla, a R« i R- sa jednakowe lub rózne 1 oznaczaja grupe alkilowa o 2 - 6 atomach wegla, grupe alkenyIowa o 2 - 6 atomach wegla lub grupe cykloalkllowa o 3 - 8 atomach wegla, przy czym R- i R^ moga takze tworzyc z ato¬ mem azotu, z którym sa zwiazane, 5- lub 6-czlonowy pierscien, oraz chwastobójczo skuteczna ilosc amilidu o ogólnym wzorze 1, w którym R, oznacza atom wodoru lub nizsza grupe alkilo¬ wa o 2 - 5 atomach wegla, R- oznacza grupe alkilowa o 1 - 8 atomach wegla, grupe cykloalkl¬ lowa o 3 - 6 atomach wegla lub nizsza grupe alkenylowa o 3 - 4 atomach wegla, a Rg oznacza nizsza grupe alkilowa o 2 - 5 atomach wegla* Okreslenie "grupa alkilowa" ma tu swoje zwykle znaczenie i obejmuje grupy prostolaócuchowe oraz rozgalezione* Okreslenie "herbicyd" oznacza tu zwiazek lub srodek zwalczajacy lub modyfikujacy wzrost roslin. Okreslenie "ilosc chwastobójczo skuteczna" oznacza dowolna ilosc takiego zwiazku lub srodka, która ma wplyw modyfikujacy na wzrost roslin. Okreslenie "roslina" obejmuje kielkujace nasiona, wschodzace sadzonki i roslinnosc dojrzala, wlacznie z korzeniami i cze¬ sciami nadziemnymi. Efekty zwalczajace lub modyfikujace to wszelkie odchylenia od natural¬ nego rozwoju, takie jak spowodowanie zamarcia, opóznianie wzrostu, defollacja, odwadnianie, regulacja, zatrzymywanie w rozwoju, rozkrzewianle, stymulacja, spalanie lisci, karlowace- nle itp. W tlokarbaminianach o wzorze 1, R. korzystnie oznacza grupe etylowa lub n-propylo- wa, Rp korzystnie oznacza grupe etylowa, a R~ korzystnie oznacza grupe n-butylowa lub cyklo- heksylowa. W anilidach o wzorze 2, R, korzystnie oznacza atom wodoru, *c korzystnie ozna¬ cza grupe izopropylowa lub butylowa, a Eg korzystnie oznacza grupe etylowa.Sposób zwalczania niepozadanej roslinnosci, realizowany przy uzyciu srodka wedlug wyna¬ lazku, polega na nanoszeniu tego srodka na miejsce, na którym pozadane Jest zwalczanie.Tiolokarbamlniany o wzorze 1 mozna wytwarzac sposotami opisanymi w opisach patentowych Ste¬ nów Zjednoczonych Ameryki nr 2 913 327 /Tilles i inni, 17 listopada 1959 r./ i nr 3 185 720 /Tilles i inni, 25 maja 1965 r«/. Zwiazki o wzorze 2 mozna wytwarzac sposobami opisanymi w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 836 570.Przykladami zwiazków tiolokarbaminianowych odpowiednich do stosowania Jako substancje chwastobójcze w srodkach wedlug wynalazku sa:N, N-dwupropylotiolokarbaminian S-etylu, N,N-dwuizobutylotiolokarbaminian S-etylu, N-N-dwupropylotiolokarbaminian S-propylu, N,N-dwu- izopropylotiolokarbaminian S-2,3,3-trójchloroallilu, cykloheksyloetylotiolokarbaminian S- etylu, heksahydro-lH-azepino-1-karbotiolan S-etylu i etylo-n-butylotiolokarbaminian n-pro- pylu. Konkretnymi zwiazkami propioanilidowymi, w przypadku których stwierdzono skutecznosc dzialania w srodku wedlug wynalazku sa np» 3-/N-izopropylokarbamoiloksy/-propionanilid i 3-/N-butylokarbamoiloksy/propionanilid* Innymi zwiazkami anilidowymi, które mozna stoso¬ wac w srodku sa;3-/N-II-rz.butylokarbamoiloksy/propionanilid, 3-/N,N-dwu-n-propylokarba- moiloksy/propionanilid, 3-/N-izobutylokarbamolloksy/propionanilid, 3-/N-III-rz•butylokarba- moiloksy/propionanllid, 3-/N-allilokarbamoiloksy/-2-metylowaleranilid i 3-/N-izopropylokar- bamoiloksy/-2,2-dwumetylowaleranilid. W srodku wedlug wynalazku stosunek wagowy tiolokarba- minianu do anilidu wynosi w przyblizeniu, we wzrastajacym porzadku, od 0,01 : 1 do 50 : 1, od 0,05 : 1 do 32 : 1, od 0,1 : 1 do 20: 1 i od 1 : 1 do 10 • 1.Liczbe roslin uzytkowych, w uprawach których mozna wykorzystywac synergiczny srodek chwastobójczy wedlug wynalazku mozna znacznie zwiekszyc dzieki uzyciu odtrutki, która sto¬ suje sie dla zabezpieczenia roslin uzytkowych przed uszkodzeniem i nadania wiekszej selek¬ tywnosci wobec chwastów samemu srodkowi. Opis odtrutek i sposobów ich stosowania mozna zna¬ lezc w opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr nr 3 959 304, 3 989 503, 4 021 224, 3 131 509 i 3 564 768.Przykladami uzytecznych odtrutek sa takie acetamidy jak N,N-dwuallilo-2,2-dwuchloroace- tamid i N,N-dwuallilo-2-chloroacetamid, takie oksaz'olidyny jak 2,2,5-trójmetylo-N-dwuchlc—135 734 3 roacetylooksazolidyna i 2,2-spiro-cykloheksano-N-dwuchloroacetylookeazolidyna oraz bezwod¬ nik 1,8-naftalowy. W celu uzyskania maksymalnego efektu ilosc odtrutki w srodku odpowiada niefitotoksycznej ilosci odtruwajaco skutecznej. Okresleniem "niefitotoksyczna" okresla sie ilosc powodujaca co najwyzej niewielkie uszkodzenie roslin uzytkowych. Okreslenie "odtruwajaco skuteczna4* odnosi sie do ilosci, która znacznie zmniejsza stopien uszkodzenia roslin uzytkowych przez herbicyd* Korzystny stosunek wagowy herbicydu do odtrutki wynosi okolo od OJ : 1 co 30 : 1. Najkorzystniejszy zakres tego stosunku to od okolo 3 • 1 do okolo 20 : 1• Wytworzono srodki chwastobójcze objete zakresem niniejszego wynalazku 1 pod¬ dano Je ocenie pod katem ich synergicznego dzialania chwastobójczego* Wyniki przedstawiono w nastepujacych testach. Test z zabiegiem po wzejsciu roslin przeprowadzono w symulowanych warunkach polowych w nastepujacy sposób: Tace z tworzywa sztucznego o wymiarach 10 x 7,5 x 5,75 cala /25,4 x 19,0 x 14,6 cii/ napelnia ai? do glebokosci 5,1 cm 93,6 kg gleby piaszczystogliniastej zawierajacej 100 cze¬ sci na milion /ppm/ ci8-N-^~/tróJchlorometylo/tio_7-4-cyklohekeeno-1,2-karboksyimidu /han¬ dlowy fungicyd o nazwie Captan/ i 200 ppm nawozu 18-18-18 /zawierajacego 18* Nf 18% P20c i 18% KgO, wagowo/* 0,47 litra gleby usuwa sie, a reszte gleby wyrównuje i wyciska w niej, na szerokosci tacy, 7 rowków. W oddzielnych rowkach zasiewa sie nasiona psianki /Solanum ap./, owsa gluchego /Avena sativa/, gorczycy /Braseica juncea/ i rdestu /Polygonum convol- vulus/. 0,47 litra gleby stosuje sie nastepnie do pokrycia nasion warstwa o grubosci 1,27 cm. Zasiana glebe umieszcza sie w cieplarni i nawadnia w razie potrzeby przez spryskiwa¬ nie dla utrzymania gleby w stanie wilgotnym. Po uplywie 7-10 dni od zasiania nanosi sie badane zwiazki lub srodki, opryskujac glebe i rosliny 5,0 ml roztworu podstawowego o odpo¬ wiednim stezeniu do uzyskania zadanej dawki nanoszenia wyrazonej w kg/m • W przypadku zas¬ tosowanych tac, 5,5 mg substancji czynnej na tace odpowiada 1,0 funtowi/akr. Roztwór pod- —*3 2 stawowy propionanilidu odpowiadajacy dawce nanoszenia 11 x 10 kg/m zawiera zatem 22 mg zwiazku rozpuszczonego w 20 ml acetonu zawierajacego 1% jednolaurynlanu polioksyetyleno- sorbitanu, dostepnego w handlu srodka powierzchniowo-czynnego. Roztwór podstawowy tiolo- -5 / 2 karbaminianu dla dawki nanoszenia 11 x 10 ^ kg/m przygotowuje sie rozpuszczajac 31 mg koncentratu do emulgowania zawierajacego 71,3% wagowego tiolokarbaminianu w 20 ml wody.W niektórych próbach stosuje sie granulowane preparaty tiolokarbaminlanowe w odpowiednim rozcienczeniu, zastepujac nimi koncentraty do emulgowania. Roztwory podstawowe dla innych dawek nanoszenia otrzymuje sie stosujac dawki podwielokrotne lub wielokrotne powyzszych roztworów. Srodek uzyskuje sie natryskujac po 5,0 ml odpowiednio dobranych roztworów podstawowych* Tace odstawia sie na 3 tygodnie po naniesieniu badanych zwiazków i stosownie do potrzeb dodaje sie wode dla utrzymania niezbednej wilgotnosci. Po uplywie 3 tygodni próbki ocenia sie wizualnie, ustalajac procent zwalczenia, od 0 do 100%, przy czym 0% odpowiada brakowi uszkodzen, a 100% odpowiada calkowitemu zamarciu, w porównaniu z nie poddanymi zabiegowi roslinami na tacy kontrolnej* Procentowe zwalczenie ustala sie dla ogólnego zniszczenia ro¬ sliny, spowodowanego wszystkimi mozliwymi czynnikami. Wyniki prób przedstawiono w tablicy, w kolumnie oznaczonej M0H /co oznacza rezultaty "obserwowane"/• Rezultaty te porównano na¬ stepnie z rezultatami spodziewanymi, oznaczonymi jako "E" w odpowiedniej kolumnie. Rezulta¬ ty te uzyskano na podstawie wzoru Llmpel *a /Limpel i inni, "Weed Control by Dimethylchlo- roterephtalate Alone and in Certain Combinations", PFOC. NEWCC, vol* 16, str* 48-53/1962/t XY E = X + Y - ui , w którym X oznacza zaobserwowany procent uszkodzenia w przypadku za¬ stosowania Jednego z herbicydów osobno, a Y oznacza zaobserwowany procent uszkodzenia w przypadku zasto80wania drugiego herbicydu osobno. Pojedyncza gwiazdka At/ wskazuje próby, w których wystapil synerglzm, to jest w których rezultaty zaobserwowane byly lepsze od spo¬ dziewanych. Wartosci podane w tabeli sa wartosciami srednimi z dwu powtórzen• Badanymi zwiazkami byly* A : 3-/N-izopropylokarbamoiloksy/propionanilid oraz B : tiolokarbamlnian S- etylocyklohekeyloetylu.135 734 Tabela I Dawki 1 azenla nano- /kg/»2x10"V 1 A B I Dane 1 kontrolne: 1 c; s 1 ^i? 1 11 1 16,5 1 1 1 - - - 11 22 33 1 lane z prób: 5,5 5,5 5,5 11 11 11 16,5 16,5 16,5 11 22 33 11 22 33 11 22 33 Procentowe zwalczanie Owies gluchy 0 - 0 63 60 0 0 0 20* 45* 90* 60 80* 100* 75* 100* 100* 1 E 0 0 0 63 63 63 60 60 60 Wil I ° 0 80 88 0 0 0 0 40* 68* 40 75 95* 78 95* 100* : 0 - z ec 1 E 0 0 0 80 80 80 88 88 88 aobserwowane, E 1 Zaalaz 1 0 0 75 90 0 0 0 0 30* 100* 75 95* , 100* 100* 100* 100* E 0 0 0 75 75 75 90 90 90 - spodziewane Gorczyca i 0 35 78 90 0 0 0 25 85* 90* 70 90* 100* 100* 100* 100* 1 E 35 35 35 78 78 78 90 90 90 Wlosnica 1 0 35 78 70 0 30 30 0 0 0 0 15 40 25 10 100* I E 1 55 1 68 66 78 85 85 70 79 79 Wolne przestrzenie w tabeli odpowiadaja wystapieniu 100% zwalczenia w przepadku re¬ zultatów zaobserwowanych i spodziewanych, co uniemozliwia ocene e^nergizmu. Synergiczne srodki chwastobójcze wedlug wynalazku sa uzyteczne w zwalczaniu wzrostu niepozadanej ros¬ linnosci przy nanoszeniu ich przed wzejsciem lub po wzejsciu roslin, na miejsce, na któ¬ rym pozadane jest to zwalczenie, przy czym nanoszenie mozna realizowac zanim wzejda rosli¬ ny, na powierzchnie gleby lub po wzejsciu roslin. Dla ulatwienia nanoszenia srodkom nada¬ je sie na ogól postac preparatów. Typowe preparaty zawieraja dodatkowe skladniki lub roz¬ cienczajace nosniki, które sa albo obojetne, albo aktywne. Przykladami takich skladników lub nosników sa: woda, rozpuszczalniki organiczne, nosniki pylów, nosniki granulowane, srcdki powierzchniowo-czjnne, emulsje, olej w wodzie i woda w oleju, zwilzacze, dysperga- tory i emulgatory. Preparaty chwastobójcze maja na ogól postac pylów, koncentratów do emu¬ lgowania, granulek lub pastylek, wzglednie mikrokapaulek. Pyly sa gestymi kompozycjami proszkowymi przeznaczonymi do nanoszenia w postaci suchej. Charakteryzuje je sypkosc i zdo¬ lnosc do szybkiego osiadania,.tak wiec nie ulegaja one latwemu przenoszeniu przez wiatr na obszary, na których ich obecnosc nie jest pozadana. Zawieraja one glównie substancje czyn¬ na oraz sypki staly nosnik o duzej gestosci.Ich dzialanie polepsza czasem dodanie zwilzacza, a wygoda przy procesie wytwarzania wymaga czesto dodania obojetnego, latwo wchlaniajacego sie srodka ulatwiajacego mielenie.W przypadku srodków wedlug wynalazku w preparatach pylowych obojetny nosnik moze b^c sub¬ stancja pochodzenia roslinnego lub mineralnego, zwilzacz ma korzystnie charakter anionowy lub niejonowy, a odpowiednie srodki ulatwiajace mielenie sa pochodzenia mineralnego.Odpowiednimi grupami obojetnych stalych nosników do stosowania w preparatach pylowych sa proszki organiczne lub nieorganiczne o duzym ciezarze nasypowym i bardzo duzej s^pkcsci.Charakteryzuje je ponadto mala powierzchnia wlasciwa i slaba wchlanialnosc cieczy.135734 5 Odpowiednimi srodkami ulatwiajacymi mielenie sa naturalne ily, ziemie okrzemkowe, a takze syntetyczne wypelniacze mineralne otrzymywane z krzemionki lub krzemianów. Wsród Jonowych i niejonowych zwilzaczy najbardziej odpowiednie sa zwiazki z grupy zwanej srodkami zwilza¬ jacymi 1 emulgatorami. Jakkolwiek ze wzgledu na latwosc ich wprowadzania, korzystne sa srodki stale, to jednek w preparatach pylowych mozna tez stosowac pewne ciekle srodki nie* jonowe. Korzystnymi nosnikami pylów sa talki mikowe, pirofilit, geste ily koallnowe, pyl tytoniowy 1 mielone fosforany wapniowe wydobywane jako kruszywo. Korzystnymi srodkami ula¬ twiajacymi mielenie sa Il atapulgitowy, ziemia okrzemkowa, drobnoziarnista krzemionka syn¬ tetyczna oraz syntetyczne krzemiany wapnia i magnezu.Najkorzystniejszymi zwilzaczami sa alkilobenzeno- 1 alkllonaftalenosulfoniany, estry kwasu siarkowego 1 alkoholi tluszczowych, aminy lub amidy kwasowe, estry dlugolancuchowych kwasów 1 lzotionianu sodu, estry sulfobursztynlanu sodu, siarczanowane lub sulfonowane estry kwasów tluszczowych, produkty sulfonowania ropy naftowej, sulfonowane oleje roslinne i dwu-III-rz.glikole acetylenowe* Korzystnymi dyspergatorami sa metyloceluloza, polialko¬ hol winylowy, lignosulfonlany, polimeryczne alkllonaftalenosulfoniany, naftalenosulfonian sodu, bisnaftalenoeulfonian polimetylenowy, a takze sole sodowe tauryny podstawione przy atomie azotu grupa metylowa oraz ugrupowaniem dlugolancuchowego kwasu. Pyly zawieraja obo¬ jetne stale nosniki w ilosci na ogól okolo 30-90% wagowych w przeliczeniu na mase prepara¬ tu. Zawartosc srodka ulatwiajacego mielenie wynosi na ogól 5-50$ wagowych, a zwilzacza na ogól okolo 0-1,0% wagowego w przeliczeniu na caly preparat. Preparaty pylowe zawieraja tak¬ ze inne srodki powierzchniowo-czynne, takie jak dyspergatory, w stezeniu do okolo 0,5% wa¬ gowego, a takze niewielkie ilosci srodków przeciw zlepianiu i antystatycznych. Wielkosc czastki nosnika wynosi na ogól 30-50 /Um.Koncentratami do emulgowania sa na ogól roztwory substancji czynnych w nie mieszajacych sie z woda rozpuszczalnikach, zawierajace emulgator* Przed uzyciem koncentrat rozciencza sie woda otrzymujac zawiesine zemulgowanych kropli rozpuszczalnika* Typowymi rozpuszczalni¬ kami stosowanymi w koncentratach do emulgowania sa oleje roslinne, chlorowane weglowodory, a takze nie mieszajace sie z woda etery, estry i ketony. Typowymi emulgatorami sa anionowe lub niejonowe srodki powierzchniowo-czynne lub ich mieszaniny. Ich przykladami sa dlugolarf- cuchowe alkilo- lub merkaptopolietoksyalkohole, alkiloarylopolietoksyalkohole, estry sorbi- tanu i kwasów tluszczowych, polioksyetylenoetery estrów kwasów tluszczowych i sorbitanu , estry glikoli polioksyetylenowych i kwasów tluszczowych lub kalafoniowych, produkty konden¬ sacji tluszczowych alkiloloamldów oraz sole wapniowe lub sole amin estrów kwasu siarkowego 1 alkoholi tluszczowych, a takze rozpuszczalne w olejach produkty sulfonowania ropy nafto¬ wej, a korzystnie mieszaniny tych emulgatorów. Takie emulgatory stanowia okolo 1-10% wa¬ gowych calego preparatu.Koncentraty do emulgowania zawieraja okolo 15-50% wagowych substancji czynnej, okolc 40-82% wagowych rozpuszczalnika i okolo 1-10% wagowych emulgatora. Dodawac mozna inne do¬ datki, takie jak srodki ulatwiajace rozprowadzanie i zwiekszajace przyczepnosc. Granulaty i pastylki sa fizycznie trwalymi preparatami zlozonymi z czastek, zawierajacymi substanoje czynne przylgniete lub rozprowadzone w podlozu, które stanowi spójna obojetny nosnik o cza¬ stkach wymiarów makroskopowych. Srednica typowej czastki wynosi okolo 1*2 ma. li celu ulat¬ wienia splukiwania substancji czynnej z granulatów lub pastylek, zawieraja one czesto srod¬ ki powierzchniowo-czynne. Nosnik jest korzystnie substancja pochodzenia mineralnego i na ogól nalezy do Jednej z dwu grup. pierwsza grupa to porowate, wchlaniajace, prefabrykowane granulki, takie jak przygotowany na drodze obróbki watCpnej i przesiany granulat atapulgi- towy lub ekspandowany cieplnie, zgranulowany i przesiany wermikulit. A' przypadku kazdego z nich natryskiwac mozna roztwór substancji czynnej do wchloniecia w stezeniu do 25% wago¬ wych w przeliczeniu na calkowita mase. Druga grupa, odpowiednia takze w przepadku tabletek, to wstepnie sproszkowane ily kaolinowe, uwodniony atapulgit lub ily bentonitowe w postaci soli sodowych, wapniowych lub magnezowych. Obecne byc moga równiez rozpuszczalne w wodzie sole, np. sodowe, ulatwiajace rozpad granulek lub"tsbletek pod wplywem wilgoci. Skladniki te miesza sie z substancja czynna i powstale miesz.aniny granuluje lub pastylkuje, po czym6 135 734 prowadzi sie suszenie* otrzymujac preparaty, w których calej masie rozprowadzona jest rów¬ nomiernie substancja czynna. Takie granulaty lub pastylki moga takze zawierac 25-30% wago¬ wych substancji czynnej, lub czesciej, w celu uzyskania optymalnego rozprowadzenia, stosu¬ je sie stezenie okolo 10% wagowych. Granulaty sa najbardziej uzyteczne, gdy ich ziarnistosc wynosi 15*30 mesh.Srodkiem powierzchniowo-czynnym Jest na ogól zwykly zwilzacz o charakterze anionowym lub niejonowym. Najkorzystniejszy zwilzacz zalezy od typu stosowanego granulatu. Gdy sub¬ stancja czynna w postaci cieklej natryskuje sie granulki prefabrykowane, to wówczas najko¬ rzystniejszymi zwllzaczaml sa niejonowe ciekle zwiizacze mieszajace sie z rozpuszczalni¬ kiem. Sa to zwiazki zwane najczesciej emulgatorami, takie Jak alkiloarylopolietero- alkohole,alkiloDolieteroalkohole , estry polioksyetylenosorbitanu i kwasów tluszczowych, estry glikoli polietylenowych 1 kwasów tluszczowych lub kalafoniowyeh, produkty kondensacji tluszczowych alklloloamidów, olejowe roztwory sulfonowanych olejów roslinnych i mieszaniny tych substancji. Takie srodki stanowia na ogól do okolo 5% wagowych calego preparatu.Ciekle zwilzacze niejonowe mozna stosowac takze wtedy, gdy substancje czynna najpierw miesza sie ze sproszkowanym nosnikiem, a potem granuluje lub pastylkuje, jednak na ogól korzystne jest dodawanie w etapie mieszania stalych, sproszkowanych zwilzaczy anionowych, takich jak wymienione powyzej w przypadku proszków do zawiesin. Takie srodki stanowia okolo 0-2# wagowych calego preparatu.Tak wiec, korzystny preparat granulowany lub w postaci pastylek, zawiera okolo 5-30% wagowych substancji czynnej, okolo 0-5% wagowych zwllzacza i okolo 65-95% wagowych obojet¬ nego materialu nosnikowego, w wyzej uzytym rozumieniu. Mikrokapsulki to w pelni zamkniete kropelki lub granulki zawierajace substancje czynne. Materialem stanowiacym powloke jest obojetna porowata membrana umozliwiajaca przedostawanie sie zamknietych w niej materialów do otaczajacego srodowiska w okreslonych dawkach i w ciagu okreslonego okresu czasu. Sred¬ nica zamknietych w kapsulkach kropli wynosi na ogól okolo 1-50 /urn. Zamknieta ciecz stanowi na ogól okolo 50-95% masy calej kapsulki i moze zawierac niewielka ilosc rozpuszczalnika jako dodatku do substancji czynnej. Zamkniete w kapsulkach granulki otoczone sa porowatymi membranami zamykajacymi otwory porów nosnika granulatu, zatrzymujacymi wewnatrz kapsulki ciecz zawierajaca substancje czynne i uwalniajacymi ja w sposób kontrolowany. Typowy wymiar srednicy granulek stosowanych w rolnictwie wynosi okolo 1-2 mm. Uzyteczne sa granulki wy¬ twarzane metoda wytlaczania, scalania lub stapiania w brylki, a takze materialy w swej na¬ turalnej postaci. Przykladami takich nosników sa: wermikulit, spiekane granulki z ilów, ka¬ olin, il atapulgitowy, trociny 1 granulowany wegiel* Uzytecznymi materialami do kapsulkowanla sa naturalne i syntetyczne kauczuki, materialy celulozowe, kopolimery styrenu i butadienu, poliakrylonitryle, pollakrylany, poliestry, po¬ liamidy, poliuretany 1 ksantogeniany skrobii. Kazdy z powyzszych preparatów mozna przygoto¬ wac w postaci pakietu zawierajacego srodek chwastobójczy 1 Inne skladniki preparatu /roz¬ puszczalniki, emulgatory, srodki powierzchniowo-czynne itd./. Preparaty mozna takze przygo¬ towywac przez mieszanie w zbiorniku, mianowicie wtedy, gdy skladniki otrzymuje sie osobno 1 laczy Je z soba na miejscu uprawy. Ogólnie, stosowac mozna dowolne znane metody nanosze¬ nia. Miejscem nanoszenia moga byc: gleba, nasiona, sadzonki lub rzeczywiste rosliny, a tak¬ ze pola zalane. Korzystne Jest nanoszenie na glebe. Pyly i preparaty ciekle mozna nanosic przy uzyciu opylaczy do proszków, opryskiwaczy recznych i wysiegnikowych oraz rozpylaczy.Ze wzgledu na to, ze srodki dzialaja skutecznie w malych stezeniach, mozna Je takze nanosic w postaci pylów lub cieczy opryskowych z samolotów. Typowym przykladem jest nanoszenie py¬ lów i preparatów cieklych na glebe w celu modyfikowania lub zwalczania wzrostu kielkuja¬ cych nasion lub wschodzacych sadzonek,realizowane znanymi metodami. Preparaty rozpraszaja sie w glebie do glebokosci co najmniej 1,2 cm liczac od powierzchni gleby. Mieszanie fito¬ toksyczny eh srodków z grudkami gleby nie Jest konieczne. Zamiast tego, srodki nanosi sie po prostu przez opryskiwanie powierzchni gleby. Fltotoksyczne srodki wedlug wynalazku mozna takze nanosic przez dodawanie ich do wody irygacyjnej-dostarczanej na pole wymagajace za¬ biegu. Ta metoda nanoszenia umozliwia penetrowanie srodka do gleby wraz z wchlaniana przez135 734 7 glebe woda* Preparaty pylowe, granulowane 1 ciekle nanoszone na powierzchnie gleby mozna rozprowadzac ponizej powierzchni gleby przy uzyciu znanych srodków, takich jak brony tale¬ rzowe, wlóki i urzadzenia mieszajace.Synergiczne srodki chwastobójcze wedlug wynalazku mozna takze nanosic do gleby za pos¬ rednictwem ukladów irygacyjnych . Zgodnie z ta technika, srodki dodaje sie bezposrednio do wody irygacyjnej tuz przed nawadnianiem pola* Technika ta nadaje sie do stosowania na ca¬ lej kuli ziemskiej, bez wzgledu na opady, gdyz pozwala ona na uzupelnianie naturalnych opa¬ dów w krytycznych stadiach wzrostu roslin* W typowym zabiegu stezenie srodka chwastobójcze¬ go w wodzie irygacyjnej* wynosi wagowo okolo 10-150 ppm. Wode irygacyjna mozna nanosic przy uzyciu ukladów spryskujacych, bruzdami na powierzchni gleby lub przez zalewanie* Ta¬ kie nanoszenie jest najskuteczniejsze,gdy prowadzi sie je przed wykielkowanlem chwastów, albo wczesnie wiosna przed wykielkowanlem, albo w 2 dni po uprawieniu pola* Ilosc srodka wedlug wynalazku stanowiaca ilosc chwastobójczo skuteczna, zalezy od rodzaju nasion lub roslin, które maja byc zwalczone* Dawka nanoszenia substancji czynnej wynosi okolo 0,011 x x 10~? r550 x 10"-* kg/m , korzystnie okolo 0,11 x 10"' + 275 x 10 kg/m , przy czym Ilosc rzeczywiste zalezy od ogólnych kosztów 1 zadanych rezultatów* Dla fachowca bedzie oczywiste, ze w celu uzyskania tego samego stopnia zwalczenia, srodki wykazujace slabsze dzialanie chwastobójcze nalezy stosowac w dawkach wyzszych od dawek zwiazków bardziej aktywnych* Zastrzezenia patentowe 1* Srodek chwastobójczy, znamienny tym, ze zawiera chwastobójczo skutecz¬ na ilosc tiolokarbamlnianu o ogólnym wzorze 1, w którym Rj oznacza nizsza grupe alkilowa o 2-6 atomach wegla, grupe chlorcwcoalkllowa, grupe benzylowa, podstawiona grupe benzylowa, grupe 2-fenyloetylowa, grupe pirydylornetyIowa, grupe cykloalkilowa o 3-6 atomach wegla lub grupe chlorowcoalkenylowa o 3-6 atomach wegla, a Rp i ^3 SQ jednakowe lub rózne i oznacza¬ ja grupe alkilowa o 2-6 atomach wegla, grupe alkenylowa o 2-6 atomach wegla lub grupe cy¬ kloalkilowa o 3-8 atomach wegla, przy czym Rp * R3 m°£3 takze tworzyc z atomem azotu, z którym sa zwiazane, 5- lub 6-czlonowy pierscien, oraz chwastobójczo skuteczna ilosc ani- lidu o ogólnym wzorze 2, w którym R, oznacza atom wodoru lub nizsza grupe alkilowa o 2-5 atomach wegla, Re oznacza grupe alkilowa o 1-8 atomach wegla, grupe cykloalkilowa o 3-6 atomach wegla lub nizsza grupe alkenylowa o 3-4 atomach wegla, a Rg oznacza nizsza grupe al¬ kilowa o 2-5 atomach wegla. 2* Srodek wedlug zastrz* 1, znamienny tymj ze jako substancje chwastobój¬ cza zawiera zwiazek o wzorze 1, w którym R- oznacza grupe etylowa lub n-propylowa, R2 ozna¬ cza grupe etylowa, a R~ oznacza grupe n-butylowa lub cykloheksylowa. 3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna za¬ wiera zwiazek o wzorze 1, w którym R- oznacza grupe etylowa, a Rp 1 R* oznaczaja grupy propylowe* # 4* Srodek wedlug zastrz* 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna za¬ wiera zwiazek o wzorze 2, w którym R, oznacza atom wodoru, Rj- oznacza grupe izopropylowa, a Rg oznacza grupe etylowa, 5* Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna za¬ wiera zwiazek o wzorze 2, w którym R, oznacza atom wodoru, R^ oznacza grupe buty Iowa, a Rg oznacza grupe etylowa* 6* Srodek wedlug zastrz* 1, znamienny tym, ze zawiera cykloheksyloetylo- tiolokarbaminian S-etylu, i 3-/N- izopropylokarbamoiloksy/propionanilid. 7* Srodek wedlug zastrz* 1, znamienny tym, ze zawiera NfN-dwu-N-propylo- tiolokarbaminian S-etylu i 3-/N-izopropylokarbamoiloksy/propionanilid*135 734 O Ri-S-Ó- N R.R.Wzór 1 O O-CN R, R, O NHC-R Tizór 2 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL