PL114130B1 - Herbicide - Google Patents

Description

***< », l,.-,K,, I Twórca wynalazku :— Uprawniony z patentu: Monsanto Company, St. Louis (Stany Zjednoczo¬ ne Ameryki) Srodek chwastobójczy Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobój¬ czy zawierajacy jako substancje czynna pochodne dwuchlorku N-trójfluoroacetylp-N-fosfonometylo- glicyny, dokladniej, trójchlorki N-trójfluoroacety- lo-N-fosfonometyloglicyny i ich estry.Wedlug opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 970 695, N-nadfluoroacylo-N-fosfonometyloglicyny o wzorze ogólnym. 1, w którym n jest liczba cal¬ kowita 1—4, n oznacza 1 lub 0, wytwarza sie reak¬ cje bezwodnika na3f)uoroacylowego z N-fosfono- metyloglicyna, prowadzonej w obecnosci kwasu nadfluoroalkanokarboksylowego, w wyniku której otrzymuje sie zwiazek, w którym m jest równe 1 a po jego hydrolizie zwiazek, w którym m jest równe 0.W opisie patentowym St. Zjedn. Am. nr 3 799 758 opisano N-fosfonometyloglicyne, jej sole, amidy, estry i inne pochodne i ich dzialanie jako po- wschodowych srodków chwastobójczych. Inne po¬ chodne N-fosfonometyloglicyn i ich zastosowania do regulowania wzrostu roslin opisano w opisie patentowym St. Zjedn. Am. nr 3 853 530.Pochodne dwuchlorku N-trójfluoroacetylo N-fo- sfonometyloglicyny, stanowiace substancje czynna srodka wedlug wynalazku przedstawione sa wzo¬ rem, ogólnym 2, w którym R oznacza atom chlo¬ ru, grupe alkoksylowa o 1—10 atomach wegla, grupe, alkoksyalkoksylowa o 3—6 atomach wegla, 10 15 20 25 30 grupe alkoksyalkoksyalkoksylowa o 5—9 atomach wegla lub nizsza grupe chloroalkoksylowa.Okreslenie „nizsza grupa chloroalkoksylowa" o- znacza grupe alkoksylowa o lancuchu prostym lub rozgalezionym, zawierajaca do 4 atomów wegla i do trzech atomów chloru.Przykladem grup alkoksyalkoksylowych sa gru¬ pa metoksyetoksylowa, metoksypropoksylowa, me- toksybutoksylowa, etoksyetoksylowa, etoksypropo- ksylowa, propoksyetoksylowa, propoksypropoksy- lowa i podobne. Przykladem grup alkoksyalkoksy- alkoksylowych sa grupa metoksyetoksyetoksylowa, metoksypropoksylowa, etoksyetoksyetoksylowa, propoksypropoksypropoksylowa i podobne.Zwiazki o wzorze ogólnym 2 wytwarza sie pod¬ dajac N-fosfonometyloglicyne o wzorze ogólnym 3, lub jej ester, w którym to wzorze R' oznacza gru¬ pe hydroksylowa lub grupe R zdefiniowana uprze¬ dnio, z tym, ze R' nie moze oznaczac atomu chlo¬ ru, z bezwodnikiem trójfluorooctowym, w tempe¬ raturze od okolo 10 do okolo 35°C a nastepnie na produkt tej reakcji dzialajac nadmiarem chlorku tionylu w temperaturze wrzenia. Dla uzyskania najlepszej wydajnosci z mieszaniny zawierajacej zwiazek przejsciowy usuwa sie korzystnie nadmiar bezwodnika trójfluorooctowego przed dodaniem chlorku tionylu. Po zakonczeniu reakcji usuwa sie nadmiar chlorku tionylu i otrzymuje zwiazek O wzorze 2, 1141303 114 130 4 • Srodek chwastobójczy wedlug wynalazku,.w tym takze koncentraty wymagajace rozcienczenia przed zastosowaniem do roslin, zawieraja 5—95 czesci wagowych co najmniej jednego zwiazku o wzorze 2 i 5—95 czesci wagowych cieklego lub stalego adiuwanta, .np. okolo 0,25^2,5 czesci wago¬ wych srodka rozpraszajacego, okolo 4,5—94,5 cze¬ sci wagowych obojetnego cieklego rozcienczalnika, takiego jak woda, aceton lub czterowodorofuran Wszystkie podane czesci sa czesciami wagowymi w stosunku do calego preparatu. W razie potrze¬ by okolo 0,1—2,0 czesci wagowych rozcienczalnika moze byc zastapione inhibitorem korozji i/lub srod¬ kiem przeciwpiennym. Preparaty sporzadza sie mie¬ szajac skladnik aktywny z adjuwantem, takim jak rozcienczalnik, wypelniacz, nosnik, lub srodek kon- dycjcnujacy. Preparaty moga mieó postac dosko¬ nale sproszkowanych preparatów stalych, pastylek, roztv/orów, zawiesin lub emulsji. Skladnik aktyw¬ ny moze byc wiec stosowany z adjuwantem, takim jak dobrze sproszkowana substancja stala, ciecz organiczna, woda, srodek zwilzajacy, srodek roz¬ praszajacy, emulgator lub mieszanina powyzszych skladników.Srodek chwastobójczy wedlug wynalazku, zwla¬ szcza preparaty ciekle lub w postaci rozpuszczal¬ nych proszków, zawieraja korzystnie jako srodek kondycjonujacy jeden lub kilka srodków powierz¬ chniowo czynnych, w ilosciach wystarczajacych dla uzyskania preparatu dajacego sie latwo dysper¬ gowac w wodzie lub oleju. Zastosowanie srodka powierzchniowo czynnego znacznie zwieksza sku¬ tecznosc dzialania preparatów. Okreslenie „srodek powierzchniowo czynny" dotyczy srodków zwilza¬ jacych, rozpraszajacych, zawieszajacych i emulgu¬ jacych. Mozna równorzednie stosowac srodki anio¬ nowe, kationowe i niejonowe.Korzystnymi srodkami zwilzajacymi sa alkilo- benzeno i alkilonaftalenosulfoniany, siarczanowe alkohole alifatyczne, aminy lub amidy kwasowe, estry o dlugim lancuchu izotionianu sodowego, e- "stry sulfobursztynianu sodowego, siarczanowane lub sulfonowane estry kwasów tluszczowych z sul¬ fonianami produktów naftowych, sulfonowane ole¬ je roslinne, pochodne polioksyetylonowe fenoli i alkilofenoli (zwlaszcza izooktylofenolu i nonylofe- nolu) oraz pochodne polioksyetylenowe jednoe- strów wyzszych kwasów tluszczowych i bezwodni¬ ków heksytoli (np. sorbitanu). Korzystnymi srodka¬ mi rozpraszajacymi sa: metyloceluloza, alkohol po¬ liwinylowy, Iigninosulfoniany sodowe, polimerycz- ne alkilonaftalenosulfoniany, naftalenosulfonian sodowy, polimetylenodwu/naftalenosulfonian/ oraz N-metylo-N-/kwas o dlugim lancuchu taurynia- ny.Stosowanie odpowiedniej skutecznej ilosci zwiaz¬ ków aktywnych ma zasadnicze znaczenie przy sto¬ sowaniu srodków. Dokladna ilosc skladnika ak¬ tywnego jaka nalezy stosowac, zalezy zarówno od pozadanego efektu jak i innych czynników takich jak gatunek rosliny, stadium jej rozwoju, ilosc o- padów i rodzaj stosowanej pochodnej glicyny.Podczas stosowania do lisci dla zwalczania wzro¬ stu ' wegetatywnego, skladniki aktywne stosuje sie w ilosciach od okolo 0,112 do okolo 22,4 lub wiecej kg/ha. Przy stosowaniu przed wzrostem roslin, ilosc skladnika aktywnego moze wynosic od okolo 0,56 do okolo 22,4 lub wiecej kg/ha. Podczas nisz¬ czenia roslin wodnych skladnik aktywny stosuje sie w ilosciach "od oklo 0,01 do okolo 1000 czesci na milion w stosunku do wielkosci zbiornika wod¬ nego. Ilosc skuteczna dla dzialania fitotoksycznego lub chwastobójczego jest to ilosc niezbedna dla 10 calkowitego lub selektywnego niszczenia roslin.Fachowcy latwo moga okreslic przyblizona dawke z przytoczonego opisu i przykladów.Ponizsze przyklady ilustruja sposób wytwarza¬ nia poszczególnych substancji czynnych i ich dzia- *? lanie chwastobójcze.Przyklad I. Do 100 ml (145 g, 0,69 mola)"bez¬ wodnika trójfluorooctowego wkrapla sie w ciagu 1,5 godziny 60 g (0,3 mola)^stru etylowego N-fo^ sfonometyloglicyny. Calosc miesza sie dodatkowo 20 w ciagu 2 godzin az do otrzymania calkowicie jednorodnego roztworu. Roztwór fcateza sie pod zmniejszonym cisnieniem, poczatkowo przy 20, a nastepnie 0,5 mmHg.Otrzymuje sie 112 g pozostalosci, do której do¬ daje sie 172 g (1,45 mola) chlorku tionylu i calosc ogrzewa w temperaturze wrzenia w ciagu 2 go¬ dzin. Mieszanine zateza sie pod zmniejszonym cis¬ nieniem i uciera z heksanem, otrzymujac 96 g (96%) estru etylowego N-trójfluoroacetylo-N-dwu- chlorofosfonometyloglicyny w postaci bialych igiel o temperaturze topnienia 77,5—79,5°C.Analiza elementarna: obliczono: C — 18,74, H — 1,26, N - 4,37% 3g znaleziono: C — 18,94,. H — 1,42, N — 4,37%.Przyklad II. Do mieszaniny 5,1 g (0,03 mola) N-fosfonometyloglicyny i 10 ml kwasu trójfluoro¬ octowego dodaje sie 19 g (13 ml, 0,09 mola^bez- wodnika trójfluorooctowego. Calosc miesza sie w 40 ciagu nocy w pokojowej temperaturze a nastep¬ nie zateza pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymu¬ jac 9,0 g bezpostaciowego zóltego osadu, który rozpuszcza sie w 25 ml chlorku tionylu i ogrzewa lagodnie w temperaturze wrzenia w ciagu 1,5 go- 45 dziny.Nadmiar chlorku tionylu oddestylowuje sie a po¬ zostaly woskowaty osad ekstrahuje sie goracym heksanem. Wydzielony po ochlodzeniu staly pro¬ dukt odsacza sie. Otrzymuje sie 8,3 g (92%) chlor- 50 ku N-trójfluoroacetylo-N-/dwuchlorofosfonomety- lo/-glicyny o 'temperaturze topnienia 78—81°C.Analiza elementarna: obliczono: C — 18,74, H — 1,26, N — 4,37% znaleziono: C — 18,94, H — 1,42, N — 4,37%. 55 Przyklad III. Do 100 ml (145 g, 0,69 mola) bezwodnika trójfluorooctowego dodaje sie powoli 68,9 g (0,306 mola) estru butylowego N-fosfonome- tyloglicyny. Po uplywie 2 godzin roztwór zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc o- 80 grzewa sie w temperaturze wrzenia w ciagu 4 go¬ dzin z 125 ml chlorku tionylu, po czym oddesty¬ lowuje sie nadmiar chlorku tionylu. Otrzymuje sie ester butylowy N-trójfluojoacetylo-N-/dwuchloro- fosfonometylo/glicyriy (88,9 g) o temperaturze top- *5 nienia 56—58°C.114 130 6 Analiza elementarna: obliczono: C — 30,19, H — 3,66, N — 3,91, P — 8,69% znaleziono: C — 30,19, H— 3,74, N — 3,94, P — 8,95%.Przyklad IV. Do 100 ml (145 g, 0,69 mola) bezwodnika trójfluorooctowego dodaje sie powoli 66,5 g estru 2-metoksyetylowego N-fosfonometylo- glicyny. Po uplywie 2 godzin mieszanine zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem a pozostalosc ogrze¬ wa w temperaturze wrzenia, w ciagu 3 godzin z 75 ml chlorku tionylu. Nadmiar chlorku odparo¬ wuje sie pod zmniejszonym cisnieniem.Pozostalosc oleista rekrystalizuje sie z heksanu, otrzymujac 101,1 g estru 2-metoksyetylowego N- -trójfluoroacetylo-N-/dwuchlorofosfonometylo/gli- cyny o temperaturze topnienia 51—53°C.Analiza elementarna: obliczono: C — 26,69, H — 3,08, N — 3,89, P — 8,60°/o znaleziono: C — 27,04, H — 3,21, N — 3,95, P — 8,81%.Przyklad V. Do 40 ml (58 g, 0,28 inola) bez¬ wodnika trójfluorooctowego dodaje sie 32,85 g (0,14 mola) estru 2-chloroetylowego N-fosfonome- tyloglicyny i calosc miesza w ciagu nocy w tem¬ peraturze 20°C, po czym zateza pod zmniejszonym cisnieniem. Do pozostalego oleistego produktu do¬ daje sie 70 ml chlorku tionylu i ogrzewa w tem¬ peraturze wrzenia w ciagu 2 godzin.Po zatezeniu pod zmniejszonym cisnieniem o- trzyrnuje sie 47,6 g estru 2-chloroetylowego N- -trójfluoroacetylo-N-/dwuchlorofosfonometylo/gli- cyny w postaci bialego osadu o temperaturze top¬ nienia 74—77°C.Analiza elementarna: obliczono': C — 23,07, H — 2,21, N — 3,84, P — 8,50% znaleziono: C — 23,37, H — 2,41, N — 4,04, P — 8,54%.Przyklad VI. Do 28 ml (0,19 mola) bezwodni¬ ka trójfluorooctowego dodaje sie 26 g (0,084 mola) estru n-decylowego N-fosfonometyloglicyny i roz¬ twór miesza w ciagu 24 godzin. Mieszanine zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem a pozostalosc o- grzewa w ciagu 3 godzin w temperaturze wrze¬ nia z 53,5 g chlorku tionylu.Nadmiar chlorku tionylu oddestylowuje sie o- trzymujac 34,8 g estru n-decylowego N-trójfluoro- acetylo-N-/dwuchlorofosfonometylo/glicyny w po¬ staci bialego osadu o temperaturze topnienia 53,5— 55°C.Analiza elementarna: obliczono: C — 40,74, H — 5,70, N — 3,171% znaleziono: C — 41,15, H — 5,90, N — 3,21%.Przyklad VII. Powzrostowa aktywnosc chwa¬ stobójcza róznych zwiazków o wzorze 2 badano w szklarniach w nastepujacy- sposób. Górna war¬ stwe dobrej jakosci gleby umieszczano w alumi¬ niowych misach posiadajacych w dnach otwory, do wysokosci 0,95—1,27 cm od górnej krawedzi.W misach umieszczono obliczona ilosc nasion róz¬ nych dwulisciennych i jednolisciennych jednorocz¬ nych roslin i/lub sadzonek wegetatywnych roslin wieloletnich. ' Nasiona i/lub sadzonki pokryto warstwa gleby do poziomu krawedzi mis i umieszczono na sto¬ lach z piaskiem w szklarni, nawadniajac odpo¬ wiednio od dolu. Gdy rosliny osiagnely odpowie¬ dni wiek (2 do 3 tygodni) kazda mise, z wyjatkiem mis kontrolnych, przeniesiono do komory opryski¬ wania i opryskiwano za pomoca rozpylacza stosu¬ jac sprezone powietrze pod cisnieniem bezwzgled¬ nym okolo 1,46 kg/ca2. Rozpylacz zawieral 6 ml roztworu lub zawiesiny zwiazku i taka ilosc mie¬ szaniny cykloheksanonowego srodka emulgujace¬ go by roztwór lub zawiesina do opryskiwania za¬ wieraly okolo 0,4!% wagowych emulgatora.Roztwór lub zawiesina do opryskiwania zawiera¬ ly badany zwiazek w ilosci odpowiadajacej poda¬ nej w tablicach? Roztwór do opryskiwania sporza¬ dzano stosujac 1,0% wagowy podstawowego roz¬ tworu lub zawiesiny badanego zwiazku w rozpusz¬ czalniku organicznym, takim jak aceton lub czte- rowodorofuran, lub w wodzie. Stosowany emulga¬ tor jest" mieszanina zawierajaca 35% wagowyth dodecylobenzenosulfonianu butyloaminy i 65% wa- gowycl) produktu kondensacji 1 mola oleju talo¬ wego i 6 moli tlenku etylenu. Misy przenosi sie z powrotem do szklarni, nawadnia jak poprzednio i po okolo dwóch i czterech tygodniach obserwuje uszkodzenia roslin. W niektórych przypadkach nie prowadzono obserwacji po 4 tygodniach.Aktywnosc chwastobójcza po wzroscie roslin podawano w tablicach stosujac ponizsza skale.Reakcja rosliny 0—24% uszkodzenia 25—49% uszkodzenia 50—74% uszkodzenia 75—99% uszkodzenia (100% uszkodzenia Oznaczenie 0 1 2 3 4 . Dla poszczególnych gatunków roslin stosowano w tablicach nastepujace oznaczenia literowe: 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 Z wyników testów przedstawionych w tablicy 1 i 2 wynika, ze chwastobójcza aktywnosc powzro¬ stowa zwiazków o wzorze 2 ma w wiekszosci os przypadków charakter ogólny, W niektórych, spe- A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T • — soja — burak cukrowy — pszenica — ryz — sorgo — rzepien — dzika gryka — powój — konopie Sesbania — komosa biala — rdest ostrogorski — kruszota — stoklosa dachowa — proso — chwastnica jed¬ nostronna — palusznik krwawy — cibora * — perz wlasciwy* — sorghum hale- penae * :— ostrozen polny* hodowane z sadzonek weg<114 130 Tablica 1 Zwiazek z . przykladu nr I* I** I ** II* II** III III IV IV V V yi *** Tygodni po opryskaniu 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 2 Kg/ha 11,2 4,8 11,2 11,2 11,2 11,2 5,6 11,2 5,6 11,2 5,6 11,2 .A 4 1 2 2 0 1 1 3 1 3 2 0 B 4 2 3 3 1 3 2 .4 2 3 3 0 C 4 4 4 4 1 3 1 4 0 4 2 0 D 4 2 2 3 1 2 2 3 2 3 1 0 Gatunek rosliny E F G 4 4 2 2 1 1 4 0 1 4 2 1 1 1 0 2 2 2 4 12 4 4 3 4 3 3 3 4 3 0 2 2 0 0 0 H 3 1 1 3 0 3 4 4 3 2 0 0 I 3 1 1 2 0 3 3 3 Z 3 2 0 J 3 0 1 4 0 2 2 4 0 2 1 0 K 4 2 3 3 0 3 3 4 3 3 3 ° *) Rozpuszczono, sporzadzono preparat i opryskano w ciagu 2 minut, **) Opryskano roztworem w bezwodnym acetonie, w ilosci 935 litrów na hektar, ***) Opryskiwano roztworem w bezwodnym czterowodorofuranie, w ilosci 935 litrów na hektar.Zwiazek z przykladu nr I** I II II** III III IV IV V V VI*** Tygodni po opryskiwaniu . 4 2 2 4 4 4 4 4 4 4 4 kg/ha 4,8 4,8 4,8 4,8 5,6 1,12 5,6 1,12 5,6 1,12 5,6 Tablica 2 L M 2 3 2 1 1 1 1 1 2 4 1 4 3 4 1 2 3 4 1 2 1. 0 N 1 2 1 0 4 1 4 1 4 ,1 0 O 1 0 1 0 1 0 3 1 4 1 0 P 1 1 1 1 4 1 4 3 4 3 0 Gatunek rosliny B Q D R E 4 2 3 2 4 3 12 2 2 1110 1 10 10 0 4 3 3 4 4 2 12 3 4 4 4 4 4 4 2 2 2 12 3 3 4 4 4 3 2 2 14 0 Oi di 0 a F 2 2 1 0 4 4 4 3 4 3 2 C 4 2 1 1 3 1 3 1 4 2 0 J 2 1 1 0 4 2 4 3 4 2 0 s 4 3 a 0 4 4 4 4 4 4 2 K 3 2 0 0 4 3 4 3 4 4 0 - T 3 3 2 2 4 4 4 3 4 4 3 •*) Opryskiwano roztworem w bezwodnym acetonie, w ilosci 935 litrów na hektar ***) Opryskiwano roztworem w bezwodnym czteroowdorofuranie w ilosci 1870 litrów na hektar cyficznych przypadkach obserwuje sie jednak pew¬ na selektywnosc dzialania. W zwiazku z tym na¬ lezy pamietac, ze kazda poszczególna roslina wy¬ brana do stosowania w powyzszych testach jest reprezentatywnym przedstawicielem znanych w u- prawach gatunków roslin.Zastrzezenia patentowe 1. Srodek chwastobójczy zawierajacy jeden lub wiecej odpowiednich nosników, rozcienczalników 50 i/lub adiuwantów, znamienny tym, ze zawiera od okolo 5 do okolo 95 czesci wagowych zwiazku o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza atom chloru, grupe alkoksylowa o 1—10 atomach wegla, grupe alkoksyalkoksylowa ó 3—6 atomach wegla, grupe alkoksyalkoksyalkoksylowa p 5—9 atomach wegla lub nizsza grupe chloroalkoksylowa. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera zwiazek o wzorze ogólnym 2, w któ¬ rym R oznacza grupe etoksylowa, butoksylowa, metoksyetoksylowa lub chloroetoksylowa.114 130 C Fo^ i C —N °n 2n + 1 CH2-CO0H o o II II \ CH9-P-(0C-CnF2n + l m (OH] 2-m O WZÓR 1 ^CN2-C —R -.-C-M 0 3 \ II XCN2-P-(Cl)2 WZCR 2 0 U II I I0)2-P-CH2-N -CH2C0R WZÓR 3 PL PL PL

Claims (2)

1.Zastrzezenia patentowe 1. Srodek chwastobójczy zawierajacy jeden lub wiecej odpowiednich nosników, rozcienczalników 50 i/lub adiuwantów, znamienny tym, ze zawiera od okolo 5 do okolo 95 czesci wagowych zwiazku o wzorze ogólnym 2, w którym R oznacza atom chloru, grupe alkoksylowa o 1—10 atomach wegla, grupe alkoksyalkoksylowa ó 3—6 atomach wegla, grupe alkoksyalkoksyalkoksylowa p 5—9 atomach wegla lub nizsza grupe chloroalkoksylowa.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera zwiazek o wzorze ogólnym 2, w któ¬ rym R oznacza grupe etoksylowa, butoksylowa, metoksyetoksylowa lub chloroetoksylowa.114 130 C Fo^ i C —N °n 2n + 1 CH2-CO0H o o II II \ CH9-P-(0C-CnF2n + l m (OH] 2-m O WZÓR 1 ^CN2-C —R -.-C-M 0 3 \ II XCN2-P-(Cl)2 WZCR 2 0 U II I I0)2-P-CH2-N -CH2C0R WZÓR 3 PL PL PL