Przedmiotem wynalazku jest sposób przywra¬ cania profilu kolom kolejowych zestawów kolo¬ wych, zwlaszcza przez równoczesna obróbke na tokarce powierzchni tocznych i obrzezy kól nale¬ zacych do zestawu, w szczególnosci na tokarce podtorowej, przy czym kazde z kól napedzane jest ciernie przez unoszace je, umieszczone w pewnej odleglosci od siebie rolki.Profile obreczy zestawów kolowych w pojaz¬ dach szynowych ulegaja bardzo zróznicowanemu zuzyciu zarówno na powierzchniach tocznych, jak i na obrzezach. Zdarzaja sie obrecze o silniej zu¬ zytych powierzchniach tocznych i takie które maja silniej zuzyte obrzeza. Obydwa rodzaje zuzycia powstaja na obydwu kolach, badz tylko na jednym z nich. Wskutek takiego zuzycia obreczy, bardzo trudne jest ustalenie za pomoca tradycyjnych srod¬ ków pomiarowych nowej srednicy, do której nalezy stoczyc powierzchnie toczna, zwlaszcza w wypadku niewymontowywania zestawów kolowych.Dodatkowe utrudnienie polega na tym, ze 1 mm zuzycia obrzeza wymaga skrawania okolo 2 mm powierzchni tocznej, a gdy chce sie zapobiec nie¬ potrzebnemu skrawaniu kosztownego materialu obreczy, to nalezy dokladnie okreslic zuzycie obre¬ czy, co ze wzgledu na duze róznice w zuzyciu w polaczeniu ze zlozonoscia wymaganego profilu, stwarza duze trudnosci przy pomiarze zestawu kolowego. 15 20 25 30 2 Znany jest sposób przywracania profilu kolom niewymontowywanych kolejowych zestawów kolo¬ wych polegajacy na tym, ze wprowadza sie zestaw na tokarke i dosuwa sie narzedzie do kazdego z kól w tym miejscu, w którym kola w optycznej ocenie sa najbardziej zuzyte. Dochodzi sie wiec z narzedziem do miejsca zuzycia, które w subiek¬ tywnej ocenie wykonawcy operacji jest najbardziej wyrazne. Przy tym, w jego ocenie i podczas dosu- wania narzedzia ogranicza sie tylko do powierzchni tocznej i nie bierze sie pod uwage zuzycia obrzeza wskutek czego odbiega ono od wymaganego nowego profilu.Przy wystepowaniu znacznego zuzycia obrzeza istnieje potrzeba jego okreslenia celem ustalenia niezbednej do przywrócenia profilu glebokosci skrawania. Tego.jednak nie mozna okreslic i ogra¬ niczac sie jedynie do powierzchni tocznej, poprzes¬ tajac na otrzymaniu w kilku próbnych przejsciach narzedzia, blyszczacego calkowicie obtoczonego pro¬ filu. Aby ten calkowicie obtoczony profil uzyskac mozliwie szybko, tokarze szczególnie zatrudnieni w systemie: akordowym próbuja skrawac mozliwie grubymi warstwami, nawet kiedy to nie jest w za¬ sadzie potrzebne. W ten sposób skrawa sie nie¬ potrzebnie drogi material obreczy kól.Poniewaz tokarka nie pozwala na wyznaczenie róznicy srednic kól w tej samej plaszczyznie kaz¬ dego z nich, to zestaw kolowy trzeba nastepnie przetoczyc z tokarki do maszyny pomiarowej, 113 854113 854 w której wyznacza sie te róznice. Nastepnie zestaw kolowy wraca na tokarke do obróbki korekcyjnej majacej na celu wyrównanie srednic obu kól.Znane sa tokarki, które wyposazone sa w urza¬ dzenia z pomiarowym kolem ciernym do okreslania srednicy kól zestawu. Niezbedne do pomiaru wto¬ czenie i wytoczenie zestawu, moze nastepowac raz, po osiagnieciu blyszczacego profilu kazdego kola.Znany jest równiez sposób polegajacy na okres¬ laniu przed rozpoczeciem zabiegu przywracania profilu , kól ich rzeczywistych srednic w plasz¬ czyznie pomiarowej kazdego ze zuzytych kól zesta¬ wu, za pomoca urzadzenia z kolami ciernymi, to¬ czacymi sie po powierzchniach tocznych kazdego z kól zestawu zamocowanego w tokarce kolowej, na ustawieniu narzedzia skrawajacego na najmniej¬ sza srednice obu kól zestawu i na odtworzeniu profilu obu kól przy tym ustawieniu. Równiez i w tym wypadku nie uwzglednia sie zuzycia obrzezy, tak ze stan ich zuzycia okresla sie przez ostrozne wielokrotne skrawanie. Jest to czaso¬ chlonne i prowadzi do tego, ze tokarz pracujacy akordowo ustawia narzedzie skrawajace kierujac sie wyczuciem na taka glebokosc skrawania, aby po jednokrotnym przejsciu otrzymac calkowicie odtworzony profil i w drugim przejsciu tylko ko¬ ryguje róznice srednic. Nie jest to wiec zadnym rozwiazaniem.Znany jest równiez sposób przywracania profilu niewymontowanyeh zestawów kolejowych polega¬ jacy na uniesieniu obudów lozysk zestawów kolo¬ wych w tokarce i unieruchomieniu ich w tym po¬ lozeniu. Dzieki takiemu rozwiazaniu zapewnia sie stalosc polozenia osi obrotu zestawu podczas jego obróbki, tak jak w wypadku toczenia w klach.Wada tego sposobu jest to, ze na obudowach lozysk przy wymaganej dokladnej obróbce i ma¬ lych tolerancjach wymiarów brak wszelkich po¬ wierzchni odniesienia, gdyz z reguly wystepuja tu elementy odlewane o bardzo duzych tolerancjach.Wprawdzie dzieki uchwyceniu za lozysko, stale jest polozenie osi obrotu podczas toczenia ale nie jest ono okreslone, tak, ze nie jest mozliwe odno¬ szenie polozenia narzedzia skrawajacego do osi obrotu przy ustawieniu go na odpowiednia srednice.Przy toczeniu w klach odpada koniecznosc okres¬ lania róznicy srednic w oddzielnej operacji pomia¬ rowej, gdyz zarówno polozenie osi, jak i narzedzia wzgledem osi jest zawsze znane.W praktyce czesto sprawia trudnosc odsloniecie nakielków niewymontowanych zestawów kolowych, poniewaz w tym celu nalezy czesciowo rozmonto¬ wac obudowy lozysk. Czesto równiez nakielki sa uszkodzone, tak ze niemozliwe jest dokladne za¬ mocowanie zestawu. Poza tym mocowanie w klach jest mozliwe tylko do pewnej rozsadnej granicy obciazenia osi, gdy w przeciwnym wypadku, na przyklad w wypadku ciezkich lokomotyw powstaje niebezpieczenstwo uszkodzenia klów i nakielków wskutek ich plastycznej deformacji.W opisie patentowym DT-PS 15 52 335 opisano narzedzia obwodzace do ustawiania narzedzia skra¬ wajacego przed rozpoczeciem kopiowania, stoso¬ wane przy toczeniu zuzytych obreczy kól pojazdów szynowych bez ich uprzedniego pomiaru, na za¬ opatrzonej w urzadzenie kopiujace i specjalny suport, poprzeczrej tokarce, na której suporcie dosuwowym osadzony jest kopiowany szablon.Stosuje sie przy tym wieksza liczbe czujników po- 5 ruszajacych sie wraz z suportem dosuwowym, których konce obwodzace ustawione sa prawie pionowo wzgledem pierwotnego profilu i które obwodza ten profil niezaleznie od siebie. Wskutek oddzialywania ruchu suportu dosuwowego z ru- io chem powodowanym wystepowaniem miejsc zuzycia profilu, czujniki unosza sie ku górze oddzialywujac na polaczone równolegle wylaczniki krancowe wy¬ laczajace naped suportu dosuwowego, jezeli kazdy z nich pozostaje wylaczony przez caly czas obrotu 15 kola. Takie urzadzenia obwodzace instalowane sa na tokarkach obracajacych zestawy kolowe mo¬ cowane w klach. Oba suporty poprzeczne tej maszyny przesuwaja sie równoczesnie i jednakowo w kierunku promieniowym tak dlugo, dopóki te zwarty jest ostatni z obu wylaczników, a ponie¬ waz dzieki zamocowaniu w klach znana jest baza odniesienia, to oba kola zestawu poczas przywra¬ cania profilu zachowuja równoczesnie jednakowe srednice. Te znane urzadzenia obwodzace mozna 25 wiec instalowac tylko wtedy, kiedy okreslane jest i niezmienne polozenie bazy odniesienia.Celem wynalazku jest unikniecie nieprawidlo¬ wosci ustawiania, przeznaczonego do majacej na celu przywrócenia pierwotnego profilu kól, obróbki so zestawów kolowych bez ich wymontowywania i mocowanych w tokarce, bez uzycia klów z rów¬ noczesnym skróceniem czasu obróbki. Cel ten wedlug wynalazku zostal osiagniety w ten sposób, ze najpierw toczy sie po jednym elemencie szero- if kosci powierzchni tocznych z glebokoscia skrawa¬ nia mniejsza od glebokosci potrzebnej do przywró¬ cenia profilu, porównuje ze soba srednice toczo¬ nych elementów i nastepnie ustawia sie polozenie zadanego calkowitego profilu kól. 40 Korzystne jest gdy napedzajace zestaw rolki, podpieraja kola w obszarze ich powierzchni tocz¬ nych, a polozenie pionowe tych rolefc zmienia sie do momentu ustawienia wszystkich rolek stycznie do jednej plaszczyzny poziomej. W ten sposób 41 dochodzi sie do sposobu przywracania profilu kól kolejowych zestawów kolowych uprzednio wspom¬ nianego rodzaju w pelni spelniajacego wymienione zadanie techniczne.Przy zastosowaniu sposobu wedlug wynalazku^ U mozna dokonywac przywracania profilu w krótkim czasie, z wieksza precyzja i mniejsza glebokoscia skrawania, zwlaszcza przy stosowaniu maszyn pra¬ cujacych bez klów.Przedmiot wynalazku uwidoczniony jest w przy- M kladzie wykonania na rysunku, który stanowi szkic ideowy sposobu.Poddawane przywracaniu profilu kolo 1 nie przedstawionego zestawu kolowego podparte jest i napedzane w obszarze powierzchni tocznej 2 przez M rolke napedowa 3. Podczas obracania sie kola 1 wraz z nieprzedstawionym szczególowo zestawem, urzadzenie obwodzace podobne do opisanego w niemieckim opisie patentowym DT-PS 15 52 335, zlozone na przyklad z lacznika brzegowego, lacz- u nika wspólpracujacego z powierzchnia toczna5 113854 i lacznika wspóldzialajacego z obrzezem, dosuwa sie do kola 1 do momentu zadzialania lacznika brzegowego. Nalezy zwrócic uwage, ze kazde urza¬ dzenie obwodzace steruj suportem, na którym jest umieszczone i nie wywiera wplywu na drugi suport.Mozna z góry zadac okreslona doswiadczalnie zalezna od zuzycia kól zestawu i wynoszaca na przyklad 6 mm, wielkosc przesuniecia, o która suport, na którym osadzony jest lacznik brzegowy, moze wysunac w kierunku kola 1 bez zadzialania lacznika wspólpracujacego z obrzezem. Jezeli na drodze tych 6 mm nastapi zadzialanie lacznika wspólpracujacego z powierzchnia toczna i nie zos¬ tanie uruchomiony lacznik wspólpracujacy z obrze¬ zem, to suport przesuwa sie o pelne 6 mm. Jezeli jednak zadziala równiez lacznik wspólpracujacy z obrzezem, to urzadzenie obwodzace zatrzymuje suport.Jezeli lacznik wspólpracujacy z obrzezem nie zadziala na przestrzeni 6 mm to urzadzenie obwo¬ dzace zatrzymuje suport po przebyciu przezen tych zadanych 6 mm.Nastepuje zatem przygotowawcze skrawanie z glebokoscia skrawania 6 mm az do otrzymania zadanej powierzchni pomiarowej. W ten sposób z kola 1 zbiera sie pierscieniowy obszar 4 tak, ze powstaje na powierzchni tocznej okola powierz¬ chnia pomiarowa 5. Skrawanie przygotowawcze prowadzi sie w ten sposób, ze za pomoca znanego urzadzenia z ciernym kolem pomiarowym mozna mierzyc srednice obu kól zestawu w dowolnych, ale jednakowych dla obu kól plaszczyznach. Po¬ miaru mozna dokonywac podczas skrawania, badz tez po jego przerwaniu. Kiedy okresli sie w ten sposób róznice srednic, badz tez stwierdzi sie, ze jest zerowa lub gdy mozna ja pominac, obraca sie na powrót urzadzenie obwodzace i wysuwa sie je za pomoca odpowiedniego suportu az do zadzia¬ lania ostatniego lacznika wspólpracujacego z obrze¬ zem, jezeli ten nie zadzialal jeszcze na przestrzeni skrawanych uprzednio 6 mm.W momencie zadzialania ostatniego wspólpracu¬ jacego z obrzezem lacznika urzadzenia obwodza¬ cego, urzadzenie to zatrzymuje suport, na którym osadzony jest ten lacznik. Obydwa suporty usta¬ wione sa teraz tak, ze narzedzie skrawajace kaz¬ dego z nich jest w stanie wykonac caly nowy profil w jednym przejsciu. Moze przy tym nie byc uwzgledniona ewentualna róznica srednic spowodo¬ wana nieokreslonym polozeniem osi obrotu usta¬ wiania suportów za pomoca urzadzen obwodza¬ cych.Polozenie osi obrotu wzgledem narzedzi skrawa¬ jacych mozna jednak przez uprzedni pomiar srednic za pomoca znanych urzadzen z ciernym kolem pomiarowym uwzglednic w ten sposób, ze suport znajdujacy sie po stronie kola o wiekszej srednicy dosuwa sie o polowe otrzymanej róznicy srednic poza okreslone urzadzeniem obwodzacym poloze¬ nia. Przy tym ostatnim dokonuje sie toczenia wy¬ kanczajacego calego profilu, wskutek czego pojawia sie nowa powierzchnia toczna 6 zadanego obrysu profilu. Po zakonczeniu tych czynnosci roboczych, z powierzchni tocznych kola 1 staczany jest piers¬ cieniowy obszar 7, a z obrzeza 8 kola 1 staczany i jest pierscieniowy obszar 9.W innym uksztaltowaniu wynalazku obydwa urzadzenia obwodzace maja mozliwosc niezaleznego dosuwania sie wraz ze swoimi suportami, az do momentu zadzialania ostatniego lacznika w kazdym urzadzeniu obwodzacym. W tym momencie odpo¬ wiednie suporty zostaja zatrzymane i nastepnie wycofane o jednakowa i stala wielkosc. W tej po¬ zycji suporty dokonuja wspomnianego juz skrawa¬ nia przygotowawczego, tak, ze mozna nastepnie za pomoca znanych urzadzen z pomiarowym kolem ciernym okreslic róznice srednic. Jezeli otrzymuje sie róznice przekraczajaca wielkosc dopuszczalna, to dolicza sie jej polowe po stronie kola o wiekszej srednicy, do wielkosci posuwu równego wielkosci uprzedniego odsuniecia. Przy tym ustawieniu do¬ konuje sie ostatniego przejscia, po którym kola maja calkowicie przywrócony profil. Przy tym sposobie postepowania mozna uniknac dwukrot¬ nego obracania urzadzen obwodzacych.Szczególnie korzystne jest udoskonalanie spo¬ sobu wedlug wynalazku polegajace na tym, aby za pomoca znanych srodków techniki sterowania, zapewnic zajmowanie przez rolki napedzajace i wspierajace obrabiany zestaw polozenia, w któ¬ rym wszystkie rolki sa styczne do wspólnej plasz¬ czyzny poziomej. W ten sposób mozna zapewnic zajmowanie przez osie zestawów kolowych podczas obróbki, pozycji bez istotnych przechylen. Pozostale jeszcze przy stosowaniu w ten sposób udoskonalo¬ nego sposobu wedlug wynalazku pochylenie, wy¬ nika tylko z róznicy srednic obu zuzytych kól w obszarze ich styku z rolkami napedowymi. Ta róznica srednic jest jednak rzedu 1 mm, tak ze powoduje pochylenie osi wynoszace 1 do 1400.Znieksztalcenie profilu powodowane nachyleniem osi podczas przywracania profilu miesci sie w do¬ puszczalnych tolerancjach i nie stanowi zadnego niebezpieczenstwa.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób przywracania profilu kolom kolejowych zestawów kolowych przez równoczesna obróbke profili, skladajacych sie z powierzchni tocznych i obrzezy, na tokarce podtorowej, z ciernym nape¬ dzaniem kazdego z kól w obrebie profilu dwiema rolkami, przy czym okresla sie polozenie zadanego profilu, ustala róznice srednic kól i z uwzglednie¬ niem tej róznicy obtacza profile kól, znamienny tym, ze najpierw toczy sie po jednym elemencie szerokosci powierzchni tocznych z glebokoscia skra¬ wania mniejsza od glebokosci potrzebnej do przy¬ wrócenia profilu porównuje ze soba srednice to¬ czonych elementów i nastepnie ustala sie polozenie zadanego calkowitego profilu kól. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze polozenie pionowe rolek napedzajacych zestaw zmienia sie do momentu ustawienia wszystkich rolek stycznie do jednej plaszczyzny poziomej. is 20 29 30 35 40 45 50 55113 854 4 ? z-6.SmjR Fig. 1 CZGraf. 2.P. Dz-wo, z. 165 (100+15) 8.82 Cena 100 zl PL