Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia tasmy materialu lozyskowego na drodze wia¬ zania substancji polimerycznych typu polisiarczku arylenu, a zwlaszcza polisiarczku fenylenu z pod¬ lozem o znacznej dlugosci, a takze sposób utwar¬ dzania i sieciowania polisiarczku fenylenu na pod¬ lozu, oraz urzadzenie do wytwarzania tasmy ma¬ terialu lozyskowego.Jest znany z francuskiego opisu patentowego nr 2 012172 sposób wytwarzania ciaglej tasmy, która przeprowadza sie przez strefe, w której ma miejsce jej obróbka. Sposób ten polega na tym, ze na elementy drewniane naklada sie proszek o cechach kleistych, podgrzewa sie go, naklada sie drugi proszek, ponownie podgrzewa sie tasme i na¬ stepnie utwardza sie przez chlodzenie powietrzem.To pózniejsze utwardzanie w przypadku naklada¬ nia polisiarczku arylenu na podloze stalowe, wy¬ woluje trudnosc wynikajaca z dlugiego czasu ob¬ róbki, trwajaca okolo godziny. Ten problem nie wystepuje w wymienionym francuskim opisie pa¬ tentowym, w którym obróbka jest ukonczona jak tylko wyrób zostanie ochlodzony powietrzem z dy¬ szy,.Znane jest takze z francuskiego opisu patento¬ wego urzadzenie do wytwarzania gladkiej po¬ wierzchni na elementach drewnianych, zawierajace pierwszy zasobnik do nakladania proszku, pierw¬ szy grzejnik do podgrzewania proszku, drugi za¬ sobnik do nakladania proszku, drugi grzejnik do 10 15 20 25 30 2 podgrzewania proszku, dysze do chlodzenia po¬ wietrzem oraz przenosnik umieszczony pod wymie¬ nionymi srodkami.Urzadzenie, na którym realizowany ma byc oma¬ wiany sposób stwarza pewien problem, gdyz dla otrzymania powloki o grubosci 0,318 mm czas nie¬ zbedny na przeprowadzenie ogrzewania i utwar¬ dzania wynosi do okolo 1 godziny, a wiec przy ciaglym ruchu z predkoscia 1 m/minute dlugosc instalacji musialaby wynosic co najmniej 60 m.Przy korzystniejszej predkosci tasmy, wynoszacej np. 10 m/minute, dlugpsc instalacji musialaby byc tak duza, ze jest to calkowicie nierealne.Celem wynalazku jest znalezienie dogodnego sposobu tworzenia warstwy wykladziny z poli¬ siarczku arylenu na podlozu stalowym, który z po¬ wodu bardzo malego wspólczynnika tarcia, spra¬ wial trudnosci przy nakladaniu odpowiedniej war¬ stwy na stalym podlozu stalowym.Cel ten osiagnieto przez opracowanie sposobu wytwarzania tasmy materialu lozyskowego, polega¬ jacego na nakladaniu warstwy polisiarczku ary¬ lenu na jedna powierzchnie podloza i podgrzewa¬ niu go co najmniej do temperatury topnienia.Zgodnie z wynalazkiem, czesciowo utwardza sie nalozony polisiarczek arylenu, obniza sie gwaltownie temperature stopionej masy w czasie krótszym niz 5 sekund, do temperatury otoczenia przed zupel¬ nym utwardzeniem polisiarczku arylenu, po czym 109 603109 ( 3 ponownie utwardza sie ochlodzony polisiarczek arylenu.Wynalazek zostal oparty na odkryciu, ze jesli bedzie mozna uformowac wykladzine lozyskowa w taki sposób aby byla ciagliwa, okreslony odci- 5 nek tasmy bedzie mozna zwinac w krag, bez spe¬ kania wykladziny i ten krag bedzie mógl byc po- prostu podwieszony w stalym piecu przez godzine lub tak dlugo jak to byloby wymagane i nastepnie magazynowany bez potrzeby ciaglego przesuwu 10 tasmy. ^._?aleta spospbu^wytwarzania tasmy wedlug wy¬ nalazku, jest'iljozjliwosc wytworzenia ciagliwego, plastycznego mateftalu nie wymagajacego ciaglego ¦ przesuwu w dlugim okresie czasu. Sposób ten 15 * mozna lforzystnte: stosowac do polisiarczku ary¬ lenu, który' jestJwlasciwym materialem wykla¬ dziny.Korzystnie polisiarczek arylenu nanosi sie na 20 podloze wykladziny w postaci proszku, który to proszek stapia sie na podlozu, w celu uzyskania przylegajacej, nieporowatej warstwy. Nastepuje czesciowe stwardnienie polisiarczku, ale warstwa nie jest utrzymywana dostatecznie dlugo w wy¬ sokiej temperaturze, do zakonczenia twardnienia, nie trzeba wiec zapewniac bardzo dlugiej, ciaglej drogi przesuwu materialu tasmy w piecu.Okladzine i podloze nastepnie chlodzi sie w cia¬ gu kilku sekund od temperatury wyzszej od tern- 30 peratury topnienia polimeru, do temperatury zbli¬ zonej do temperatury otoczenia Odpowiednie jest szybkie chlodzenie za pomoca zimnej wody. Chlo¬ dzenie takie jest istotnie korzystne, gdyz zapobiega kruchosci zwiazanej z krystalizacja zachodzaca 35 podczas powolnego ochladzania, a takze czyni ma¬ terial bardzo plastycznym. Material ten mozna nastepnie zwijac w kregi, dzieki czemu prowadzo¬ na dalej, w celu utwardzenia okladziny, obróbka cieplna a takze skladowanie, nie wymagaja duzej 4Q przestrzeni.Korzystnie, w danym kregu kazdy zwój jest oddzielony od zwojów z nim sasiadujacych, odpo¬ wiednimi przekladkami, co pozwala na kontrolo¬ wany przeplyw powietrza poprzez kolejne zwoje 45 kregu podczas utwardzania wykladziny, a takze zapobiega przywieraniu do siebie sasiednich warstw polisiarczku arylenu w czasie tego procesu.Typowy proces utwardzania polega na ogrzewaniu okladziny w temperaturze 370°C w ciagu 1 godziny. 50 Mozliwe jest równiez koncowe utwardzanie i sie¬ ciowanie panwi lub lozyska slizgowego z pólpan- wia po ich uformowaniu.Jest oczywiste, ze gdy nie zachodzi potrzeba la¬ czenia polisiarczku arylenu z podlozem, podlozem 55 tym moze byc metalowa tasma przeznaczona do wielokrotnego uzycia, z której to tasmy polisiar¬ czek arylenu moze byc usuwany po zakonczeniu utwardzania. Otrzymuje sie w ten sposób mocna, w pelni utwardzona tasme materialu lozyskowego 60 bez podloza, nadajaca sie do stosowania w wielu przypadkach, w których uzycie powlok z polisiarcz¬ ku arylenu jest potrzebne, np. jako izolacja.Obróbke tasmy prowadzic mozna w obecnosci srodka ulatwiajacego oddzielanie tasmy, M 4 Korzystnie polisiarczek arylenu ma postac pod-r danego obróbce wstepnej proszku zawierajacego pewne metale nieszlachetne ulatwiajace przebieg procesu utwardzania. Podloze stanowic moze stal, glin lub stop glinu. W przypadku podloza ze stali mozna stosowac stal platerowana miedzia, na któ¬ ra z kolei nanosi sie powloke ze spiekanego brazu, tak ze polisiarczek arylenu nakladany jest na braz.Wynalazek obejmuje równiez urzadzenie do wy¬ twarzania tasmy materialu lozyskowego zawiera¬ jace mechanizm do podawania tasmy, zespól do nanoszenia wykladziny na podloze, zespól ogrzewa¬ jacy oraz zespól chlodzacy. Zgodnie z wynalazkiem, mechanizm do podawania tasmy jest utworzony przez rolki, a zespól do nanoszenia wykladziny na tasme, ma zasobnik zaopatrzony w pionowa szcze¬ line usytuowana u jego wylotu, której wysokosc jest ustalona przez ubijak przemieszczany ruchem posuwisto zwrotnym, przy czym zespól ogrzewa¬ jacy jest utworzony przez piec indukcyjny, za któ¬ rym jest ustawiona wanna z woda chlodzaca.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie do wytwarzania tasmy ma¬ terialu lozyskowego, w widoku z boku, fig. 2 — urzadzenie w przekroju wzdluz linii II-II oznaczo¬ nej na fig. 1, fig. 3 — fragment urzadzenia z fig. 1 w widoku perspektywicznym, fig. 4 i 5 przedsta¬ wiaja inne przyklady wykonania fragmentów urza¬ dzenia wedlug wynalazku, w widoku perspekty¬ wicznym.Ciagla tasma 11 ze stopu glinu, posiadajaca sze¬ rokosc 1,627 mm, prowadzona jest przez rolki 12 poprzez zasobnik 13 znanego typu. Zasobnik ten zawiera nieutwardzony polisiarczek fenylenu w po¬ staci proszku 14 i gdy tasma porusza sie poprzez zasobnik w kierunku wskazanym strzalka 15, czesc tego proszku jest przez nia zabierana i przeprowa¬ dzana przez pozioma szczeline 16, znajdujaca sie u wylotu zasobnika. Wysokosc szczeliny wyznacza pionowy, poruszajacy sie ruchem posuwisto-zwrot¬ nym ubijak 17 napedzany przez silnik 18. Wyni¬ kiem dzialania ubijaka 17 jest takie zageszczenie proszku na tasmie 11, aby proszek ten mógl prze¬ chodzic razem z tasma jako wykladzina 19 do pie¬ ca indukcyjnego 21. Rolki 12 zapobiegaja powsta¬ waniu wklesniecia lub wypuklosci na tasmie, na¬ tomiast para stopek 20 umieszczonych po obu stro¬ nach zasobnika bezposrednio przed szczelina 16, ustala polozenie krawedzi tasmy.W piecu indukcyjnym 21, w celu stopienia poli¬ siarczku fenylenu i umozliwienia powstawania na tasmie 11 ciaglej, przylegajacej wykladziny, pod¬ nosi sie temperature do 290—310°C. Ogrzewajac tasme i polisiarczek fenylenu przez 10 minut w temperaturze 330—350°C osiagnac mozna takze czesciowe utwardzanie polimeru. Natychmiast po opuszczeniu pieca 21 tasma i wykladzina sa szybko chlodzone do temperatury otoczenia w wannie 22 z woda, której szczelina wejsciowa 23 przytyka do pieca. Wanna ta wyposazona jest w poprzeczne rury 24 z dyszami rozpylajacymi, znajdujace sie powyzej i ponizej toru biegu tasmy z wykladzina,109 603 6 a takze posiada wylot 25 dla zawracania wody i wylot 26 dla pary wodnej.Urzadzenia chlodzace dzialaja w ten sposób, ze temperature obnazyc mozna do poziomu tempera¬ tury otoczenia w czasie krótszym niz 5 sekund, 5 korzystnie krótszym niz 2 sekundy. Nastepnie tas¬ me pozostawia sie w wannie w temperaturze za¬ leznej od predkosci z jaka tasme te prowadzi sie przez piec 21. Ochlodzona tasme przeprowadza sie z wanny 22 do komory suszarniczej 27, zawieraja- 10 cej poprzeczne przewody 28 umieszczone powyzej i ponizej toru biegu tasmy i umozliwiajace kiero¬ wanie powietrza suszacego na obie strony tasmy z wykladzina, a takze posiadajacej wylot 29 po¬ wietrza. 15 W wyniku ogrzewania w piecu 21 i szybkiego chlodzenia w wannie 22 otrzymuje sie bardzo ela¬ styczna tasme z wykladzina, dajaca sie bez peka¬ nia wykladziny zwijac w kregi o malej srednicy, nawet rzedu 150 mm. W tym celu tasma opuszcza- 20 jaca komore suszarnicza 27 podawana jest na ciag¬ ly pas nosny 31 i zwijana wokól walka 32. Pas nosny, jak to pokazano na fig. 3, jest szerszy od tasmy z wykladzina 11, 19 a jego wystajace kra¬ wedzie wyposazone sa w skierowane ku górze 25 przekladki 33. Na fig. 1 i 2 pokazano w jaki spo¬ sób przekladki dzialaja na spód pasa 31 w zwoju wewnatrz kregu, utrzymujac wolna przestrzen oznaczona jako 34 pomiedzy powierzchnia okladzi¬ ny 19 i lezacym naprzeciw niej spodem pasa 31. ao W otrzymanym w ten sposób kregu czesciowo utwardzony polisiarczek fenylenu mozna utwardzic ostatecznie poddajac go ogrzewaniu w powietrzu, w temperaturze 370—380°C, w ciagu 2 godzin.Powietrze moze przeplywac lub moze byc Mero- li wane tak jak to pokazuja strzalki 35 na fig. 2 w ten sposób, aby przechodzilo ono nad wszystkimi wystawionymi na jego dzialanie powierzchniami wykladziny 19, i aby osiagnac calkowite utwar¬ dzenie w czasie 2 godzin, nawet gdy grubosc okla- 40 dziny wynosi 0,381 mm. Krag materialu pokrytego wykladzina jest dostatecznie scisle zwiniety, aby utwardzenie zachodzic moglo w czasie tworzenia sie kregu lub gdy krag ten jest juz gotowy i od¬ ciety od ciaglej tasmy, dzieki czemu stosowanie 45 dlugiej komory utwardzania jest zbedne. Krag moze byc nastepnie przechowywany do czasu jego uzycia badz zwiniety wspólnie z pasem 31, badz po usunieciu pasa 31, po czym odwij ania sie ze •zwoju i przekazuje do dalszego uzycia. Korzystne, 50 dany krag przechowuje sie do czasu jego uzycia, razem z pasem 31 i wtedy dopiero przekazuje ten pas do formowania innych kregów. Pas zapobiega równiez laczeniu sie wykladziny 19 ze spodem pasa w zwoju, wewnatrz kregu podczas utwardza- 55 nia, jakkolwiek po zakonczeniu utwierdzania wy¬ kladzina nie wykazuje tendencji do przywierania do podloza, w zwiazku z czym podloze pokryfe wykladzina mozna latwo ponownie zwijac bez sto¬ sowania pasa31. 60 W przypadku, gdy uzycie pasa 31 do wiYtokrot- nego stosowania, nie jest zalecane z powodu prze¬ widywanego dlugiego okresu przechowywania' kre¬ gów, a takze z powodu znacznych kosztów ich roz¬ wijania i ponownego zwijania, mozliwe jest o mywanie tasmy 11 o wiekszej szerokosci niz szero¬ kosc zadana ostatecznie, przy czym krawedzie ta¬ kiej tasmy maja odpowiednie faldy 36 (fig. 4).Wierzcholki fald 36 dzialac beda na tej samej za¬ sadzie co przekladki na pasie 31, powodujac pow¬ stawanie pomiedzy kolejnymi zwojami kregu nie¬ zbednych, podczas utwardzania, przestrzeni po¬ wietrznych.W rozwiazaniu alternatywnym, tasma ma wy¬ stajace poza okladzine 19 plaskie krawedzie 37, a podczas zwijania kregu pomiedzy jego zwoje wklada sie ciagle przekladki, mozliwie w postaci wydluzonym sprezyn 38 (fig. 5), które po zakon¬ czeniu utwardzania mozna latwo usunac. Zwoje sprezyn 38 maja oczywiscie odpowiednio duzy skok po to, aby umozliwic swobodny przeplyw powietrza pomiedzy zwojami kregu. Obciecie nie pokrytych okladzina plaskich krawedzi 37 nie musi byc ko¬ nieczne, i uzaleznione jest od zadanej postaci tas¬ my lozyskowej. Zamiast zwijac tasme w kregi, jak to pokazano na fig. 1, mozna ja po szybkim ochlo¬ dzeniu i wysuszeniu pociac na pólfabrykaty i z nich formowac profile z powierzchnia lozyskowa, po czym tak uformowane lozyska utwardzac stosujac podobna do opisanej obróbke cieplna. Gdy jest to pozadane, ochlodzona tasma przechodzic moze z ko¬ mory suszarniczej 27 poprzez pare walców kalibru¬ jacych, ustalajacych grubosc okladziny. Po kon¬ cowym utwardzeniu mozliwe jest wygniatanie w okladzinie zaglebien sluzacych do odprowadzania smaru.Podloze stalowe platerowac mozna miedzia, a na¬ stepnie przeprowadza sie je przez zasobnik 13, w celu nalozenia na miedz brazu w postaci prosz¬ ku, który spieka sie na pokrytym nim podlozu przepuszczajac je przez piec indukcyjny 21. Nastep¬ nie tasme nawracac mozna do zasobnika 13 lub do zasobnika podobnego, w celu nalozenia polisiarczku fenylem, a potem poddac ja ogrzewaniu i chlo¬ dzeniu.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania tasmy materialu lozysko¬ wego polegajacy na nakladaniu warstwy polisiarcz¬ ku arylenu na jedna powierzchnie podloza, pod¬ grzewaniu polisiarczku arylenu co najmniej do jego temperatury topnienia, znamienny tym, ze czescio¬ wo utwardza sie nalozony polisiarczek arylenu, ob¬ niza sie gwaltownie temperature stopionej masy w czasie krótszym niz 5 sekund, do temperatury otoczenia przed zupelnym utwardzeniem polisiarczku arylenu, po czym utwardza sie ochlodzony polisiar¬ czek arylenu. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze gwaltowne obnizanie temperatury prowadzi sie przez chlodzenie zimna woda. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze po gwaltownym obnizeniu temperatury podloze i wykladzine podgrzewa sie do temperatury co najmniej okolo 370°C, przez co najmniej jedna godzine, w celu utwardzenia polisiarczku arylenu. 4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze po gwaltownym obnizeniu temperatury tasme i jej podloze chlodzi sie w kregu, którego kolejne zwoje109 603 8 sa odpowiednio rozstawione, w celu umozliwienia przeplywu powietrza miedzy nimi. 5. Urzadzenie do wytwarzania tasmy materialu lozyskowego zawierajace mechanizm do podawania tasmy, zespól do nanoszenia wykladziny na pod¬ loze, zespól ogrzewajacy oraz zespól chlodzacy, znamienne tym, ze ma mechanizm do podawania tasmy (11) utworzony przez rolki (12), a zespól do nanoszenia wykladziny (19) na tasme (11), ma za¬ sobnik (13) zaopatrzony w pozioma szczeline (16) usytuowana u jego wylotu, której wysokosc jest ustalona przez ubijak (17) przemieszczany ruchem posuwisto-zwrotnym, oraz zespól ogrzewajacy utworzony przez piec indukcyjny (21), za którym jest ustawiona wanna (22) z woda chlodzaca.Fig. 2. 5=»5^ F/G.4.LZGraf. Z-d Nr 2 — 1874/81 110 egz. A-4 Cena 45 zl PL