PL102551B1 - Srodek regulujacy wzrost roslin i chwastobojczy - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest srodek regulujacy wzrost roslin i chwastobójczy, zawierajmy znane nosniki, srodki dyspergujace i/lub inne dodatki oraz substancje czynna na osnowie pochodnych kwasu l-fenylo-2-ketopirolidyno- karboksylowego-4. 5 Z francuskiego opisu patentowego nr 1 363 615 i z opisu patentowego St. Zjedn. Ameryki nr 3 136 620 znane jest stosowanie kwasów l-fenylo-2-keto-pirolidynokarboksylo- wych-4 i ich pochodnych nie podstawionych w pierscieniu fenylowym lub podstawionych atomem chlorowca i/lub 10 grupa trójfluorometylowa, jako substancji czynnych oddzia¬ lywujacych na wzrost roslin. Dzialanie tych uprzednio znanych zwiazków, takich jak kwas 1-(3-trójfluorometylo- -4-chlorofenylo)-2-keto-pirolidyno-karboksylowy-4 i kwas l-(3,4-dwuchlorofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowy-4 15 jest jednak niedostateczne. Nadto te uprzednio znane zwiazki w dawkach powszechnie stosowanych sa czesciowo fitotoksyczne.

Stwierdzono obecnie, ze nowe zwiazki o wzorze 1, w którym A oznacza grupe —COO^H®, —COOR15 20 —COSR2, —CN, —COC1, grupe o wzorze 41 lub 42, a R± oznacza równowaznik kationu 1—3 wartosciowego metalu lub kationu nieorganicznej alboorganicznej aminy wzglednie czwartorzedowego kationu, amoniowego, nadto Rt oznacza nie podstawiony lub podstawiony rodnik alkilowy o 1—18 25 atomach wegla, rodnik alkenylow chlorowcoalkeatnylowy, alkinylowy, lub chlorowcoalkinylowy o 3^8 womach wegla, rodnik cykloalkilowy o 3—12 atomach wegla b pier¬ scieniu, ewntualnie podstawiony rodnik fenylowy, oenzy- lowy lub fenetylowy, R2 oznacza2 rodnik alkilowy o 1—6 30 I atomach wegla lub ewentualnie podstawiony rodnik fenylowa lub benzylowy, R4 i R5 niezaleznie od siebie oznaczaj atom wodoru, ewentualnie podstawiony rodnik alkilowy o 1—6 atomach wegla w lancuchu, rodnik alkenylowy o 3—8 atomach wegla, rodnik cykloalkilowy o 3—8 atomach wegla w pierscieniu, ewentualnie podstawiony rodnik fenylowy, albo R4 i Rj razem z przyleglym atomem azotu oznaczaja tez ewentualnie podstawiony nasycony, 3—8-czo- nowy pierscien heterocykliczny, ewentualnie zawierajacy dalszy heteroatom, wykazuja wyraznie silniejsze dzialanie i róznorodniejszy zakres dzialania od uprzednio znanych zwiazków. Te nowe zwiazki stosuje sie jako substancje czynna w srodkach regulujacych wzrost roslin i chwasto¬ bójczych wedlug wynalazku.

Grupy alkilowe oznaczone róznymi symbolami RL—R$ moga miec lancuch prosty lub rozgaleziony.

Grupy alkilowe RL, R4 i R5 moga miec jako podstawnik na przyklad 1—3 atomy chlorowca, zwlaszcza atomy fluoru chloru lub bromu, grupy hydroksylowa, alkoksy, alkilotio aminowa, jedno- lub dwualkilopodstawiona grupe aminowa albo grupe cyjanowa, alkoksykarbonylowa, karbamoilowa czeterowodorofurylowa, czterowodoropiranylowa albo oksa cyklopropylowa, przy czym czesci alkilowe w tych pod stawnikach zawieraja 1—4, zwlaszcza 1 lub 2 atomy wegla Jako podstawniki grupy fenylowej, benzylowej wzglednie fenyloetylowej, oznaczonych przez R13 R2, R4 lub R5 wchodza w rachube np. grupy alkilowa, alkilotio, N-alkilo- aminowa, lun N,N-dwualkiloaminowa, kazda o 1—4 ato¬ mach wegla w czesci alkilowej lub alkoksylowej, atomy192 551 chlorowca, zwlaszcza chlor lub fluor, grupy trójfluoro- metylowa, aminowa i nitrowa.

Podstawnikami chlorowcowymi w grupach alkenylowej lub alkinylowej R4 sa np. brom, przede wszystkim jednak, fluor lub chlor.

Jezeli R4 i R5 razem z atomem azotu, z którym sa zwia¬ zane, tworza podstawiony heterocykliczny pierscien, taki jak piperydyna, piperazyna lub morfolina, to jako podsta¬ wniki wchodza w rachube zwlaszcza grupy alkilowe o 1—4 atomach wegla.

Wyrózniaja sie pod wzgledem wlasciwosci te zwiazki o wzorze 1, w którym A oznacza korzystnie jedna z nastepu¬ jacych grup: -COOH; -COORi gdzie R± oznacza nie pod¬ stawiony rodnik alkilowy o 1—6 atomach wegla, a zwlaszcza rodnik metylowy, lub rodnik benzylowy* -COSR2, gdzie R2 oznacza rodnik alkilowy o 1—4 atomach wegla.

Nadto korzystnie jest, gdy Rt oznacza kation metalu alkalicznego, zwlaszcza kation sodowy lub potasowy, albo kation aminy organicznej.

Jako kationy metali R± wchodza takze w rachube kationy metali ziem alkalicznych, cynku, miedzi lub zelaza. Jezeli obecny kation jest dwu- lub trójwartosciowy, to rozumie sie, ze jest on zwiazany z odpowiednia do jego wartosciowosci liczba anionów podstawowego kwasu karboksylowego o wzorze l(A=COO^). Na substanqe podstawowa o wzorze 1 przypada wiec 1 /n kationu o wartosciowosci n.

Sposób wytwarzania nowych zwiazków o wzorze 1 po¬ lega na tym, ze aniline o wzorze 2 poddaje sie reakcji z kwa¬ sem itakonowym, otrzymujac zwiazek o wzorze 1, w którym A oznacza grupe karboksylowa, to jest kwas 1-(bis-trójfluo- rometylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowy-4, który e- wentualnie przeprowadza sie w inna wedlug symbolu A zdefiniowana pochodna tego kwasu.

Aniliny o wzorze 2 sa zwiazkami znanymi lub mozna je wytworzyc metoda konwencjonalna.

Reakcje aniliny o wzorze 2 z kwasem itakonowym mozna przeprowadzicw stanieroztopionym,w srodowisku wodnym, wodno-organicznym lub organicznym.

Jako rozpuszczalniki organiczne mozna stosowac np. alkohole alifatyczne, jak metanol i etanol, etery cykliczne, jak dioksan, weglowodory aromatyczne, jak benzen i toluen, lub sulfolan, pirydyne i zasady pirydynowe. Temperatury reakcji mieszcza sie na ogól w granicach 100°C—250°C.

Przeprowadzenie kwasów 1- (bis-trójfluorometylofenylo)- -2-keto-pirolidynokarboksylowych-4 w inne zgodnie z de¬ finicja pochodne o wzorze 1 odbywa sie takze znanym spo¬ sobem, na przyklad: estry (A=COORlf) otrzymuje sie przez reakcje wolnych kwasów karboksylowych z halogenkami alkilowymi Ri-Hal w obecnosci zasady, przez reakcje wolnych kwasów karbo¬ ksylowych lub odpowiednich chlorków albo fluorków kwa¬ sowych z alkoholami RLOH lub przez przeestryfikowanie; chlorki kwasowe (A = -COC1) otrzymuje sie przez reakcje wolnych kwasów karboksylowych z odpowiednimi srodkami chlorujacymi, takimi jak chlorek tionylu, chlorek oksalilu, fosgen lub PC5; amidy i hydrazydy (A oznacza grupe o wzorze 41 lub o wzorze 42) otrzymuje sie przez reakcje wolnych kwasów, estrów kwasów, chlorków lub fluorków kwasów z aminami o wzorze 43 lub hydrazynami o wzorze 44; nitryle (A = -CN) otrzymuje sie przez odwodnienie amidów kwasowych w obecnosci odpowiednich srodków odwadniajacych, takich jak P2Os, SOCl2; tioestry (A = COSR2) otrzymuje sie przez reakcje chlorków lub fluorków kwasowych z merkaptanem HSR2; sole metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych, sole Zn, Cu i Fe otrzymuje sie przez reakqe wolnych kwasów karboksylowych z wodorotlenkami, alkoholanami,. lub weglanami metali alkalicznych lub metali ziem alkalicz¬ nych, takimi jak wodorotlenek Na, K, Li, Ca i Mg, meta- nolan sodowy i potasowy i etanolan sodowy i potasowy, i przereagowanie tych soli metali alkalicznych, zwlaszcza soli sodowych, z nieorganicznymi rozpuszczalnymi io w wodzie solami cynku, miedzi i zelaza; sole amonowe i aminowe otrzymuje sie przez reakcje; wolnych kwasów karboksylowych z amoniakiem, NH2NH2, aminami o 1 lub 2 atomach azotu, które przedzielone sa prostym lub cyklicznym mostkiem alkilenowym, albo z od- powiednimi czwartorzedowymi zasadami amoniówymi typu N©(R)4-OHe lub (R)3N® -R-N®. (R)3(OH)2e w sto¬ sunku molowym 1:1 lub 2:1.

Inna postac realizacji omawianego sposobu polega na tym,, ze w przypadku otrzymywania estrów o wzorze 1, w którym A stanowi grupe -COOR^ aniline o wzorze 2 poddaje sie; reakcji z dwuestrem kwasu itakonowego, o wzorze 3,. w którym Rt ma wyzej podane znaczenie.

Reakcje aniliny o wzorze 2 z dwuestrami kwasu itakono¬ wego prowadzi sie celowo w stanie stopionym lub w obojet¬ nym organicznym rozpuszczalniku, np. w alkoholu alifaty¬ cznym, w zakresietemperatur 100 °—250°C. Po zakonczonej reakcji zwiazki o wzorze 1 wyosabnia sie i oczyszcza zwy¬ klym sposobem, np. przez wytracenie lub przez odsaczenie i przekrystalizowanie z odpowiednich rozpuszczalników, takich jak eter etylowy, n-heksan albo alifatyczne alkohole o X-4 atomach wegla.

Przytoczone nizej przyklady I—VII objasniaja blizej sposób wytwarzania nowych zwiazków, stosowanych jaka substancja czynna w srodku wedlug wynalazku.

Przyklad I. Zwiazek o wzorze 4 (numer kodowy 1) 229 g (1 mol) 3,5-bis-(crójfluorometylo)aniliny i 136,5 g (1,05 mola) kwasu itakonowego miesza sie w 55 ml wody w ciagu 24 godzin w autoklawie w temperaturze 200°C. 40 Nastepnie schladza sie mieszanine reakcyjna do 20°C i dodaje do niej 2 litry zimnej wody. Potem odparowuje sie 2 litry wody i mieszanine reakcyjna ponownie schladza sie; do 20°C. Wytracone przy tym krysztaly odsacza sie, suszy* rozpuszcza w 400 ml eteru etylowego i wytraca 600 ml n-heksanu. Otrzymuje sie 242 g (71% wydajnosci teore¬ tycznej) kwasu 1- (3,5-bis-trójfluorometylofenylo)-2-keto- -pirolidynokarboksylowego-4; temperatura topnienia 108—> —9°C.

Analiza dla C13H9F6N03 (ciezar czasteczkowy 341,22): obliczono: C 45,79% H 2,67% F 33,42% N4,ll% znaleziono: C 45,77% H 2,79% F 32,91% N 4,09% Przyklad II. Zwiazek o wzorze 5 (nr kodowy 2). 8,8 g (0,025 mola) kwasu l-(3,5-bis-trójfluorometylo- fenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4, wytworzonego 55 wedlug przykladu I, razem z 0,3 g kwasu £-toluenosulfono- wego w 130 ml absolutnego metanolu ogrzewa sie do wrze¬ nia pod chlodnica zwrotna i utrzymuje sie w tej tempera¬ turze w ciagu 17 godzin. Nastepnie schladza sie mieszanine reakcyjna do 20°C i dodaje do niej 0,1 g weglanu sodowego. 60 Nadmiar metanolu odparowuje sie. Pozostalosc rozpuszcza sie w eterze etylowym, ekstrahuje trzykrotnie woda, suszy izageszcza. Przez przekrystalizowanie zn-heksanuotrzymuje sie 8,4 g (91% wydajnosci teoretycznej) estru metylowego kwasu 1- (3,5-bis-txójfluon>metylofenylo)-2-keto-pirolidyno- 65 karboksylowego-4; temperatura topnienia 68—79 °C. 45 50102 551 . Analiza dla C14HuF6N03 (ciezar czasteczkowy 355,17): obliczono: C 47,30% H 3,12% F 32,10% N3,97% znaleziono: C 47,42% H 3,17% F 31,97% N 4,08% Przyklad III. Zwiazek o wzorze 6 (nr kodowy 3).

Do roztworu 10,24 g (0,03 mola) kwasu 1- (3,5-bis-trójfluo- rometafenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4 wytwo¬ rzonego wedlug przykladuI w 50 ml absolutnego metanolu dodaje sie w temperaturze 20—25°C 1,62 g (0,03 mola) metanolami sodowego. Po 10 minutach reakcja jest za¬ konczona. Po odparowaniu metanolu otrzymuje sie 10,9 g (100% wydajnosci teoretycznej) soli sodowej kwasu l-(3,5- -bis*trójfluorometylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylo- wego-4 w postaci bialego proszku; temperatura topnienia 310°C.

Analiza dla C13H8F6HNa03 (ciezar czasteczkowy 363,20): obliczono: C 42,98% H 2,22% F 31,38% N 3,86% Na 6,33% "znaleziono: C 42,38% H2,28% F 30,90% N.3,44% \ Na 6,60% Przyklad IV. Zwiazki o wzorach 7 i 8 (nr kodowe A i 7). 43 g (0,126 mola) kwasu 1- (3,5-bis-trójfluorometylo- fenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4, wytworzonego wedlug przykladu I i 22,5 g (0,19 mola) chlorku tionylu zawiesza sie w 135 ml benzeny i mieszanine reakcyjna ogrzewa sie do wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 18 godzin. Powstaje przy tym przezroczysty roztwór. Roztwór ten zageszcza sie. Przez destylacje pozostalosci w temperatu¬ rze 160 °C pod cisnieniem 0,004 tora otrzymuje sie chlorek kwasu l-(3,5-trójfIuorometylofenylo)-2-keto-pirolidynokar- "boksylowego-4 z wydajnoscia90%. 40>(> g (0,113 mola) wytworzonego w ten sposób chlorku kwasowego rozpuszcza sie w 400 ml benzenu/Otrzymany roztwór reakcyjny traktuje sie w temperaturze 0°C gazowa N,N-dwumetyloamina. Wytracony osad odsacza sie, prze- Tnywa kilkakrotnie woda, suszy i przekrystalizowuje sie ^ mieszaniny eteru etylowego i n-heksanu (stosunek objeto¬ sciowy 40:60). Otrzymuje sie 26,4 g (63,5% wydajnosci teoretycznej) N,N-dwumetyloamidu kwasu l-(3,5-bis-trój- £luorometylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4; temperatura topnienia 84,5—86°C.

Analiza dla C157H14F6N202 (ciezar czasteczkowy 368,30): obliczono: C 48,91 % H 3,83% F 30,95% N 7,61 % znaleziono: C 48,82% H 3,82% F 30,82% N 7,78% Przyklad V. Zwiazek o wzorze 9 (nr kodowy5). 3,59 g (0,01 mola) chlorku kwasu 1- (3,5-bis-trójfluorome- tylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4 wytworzo¬ nego wedlug przykladu IV, ustep 1, rozpuszcza sie w -400 ml benzenu i dodaje do tego 1,2 g (0,02 mola) N-n- -propyloaminy. Po przeróbce opisanej w przykladzie IV otrzymuje sie 3,1 g (81% wydajnosci teoretycznej) N-n- -propyloamidu kwasu 1- (3,5-bis-trójfluorometylofenylo)-2- -keto-pirolidynokarbóksylowego-4; temperatura topnienia 152,5—154°C. ' 1 Analiza dla C16H16F6N202 (ciezar czasteczkowy 382,32): obliczono: C 50,26% H 4,22% F 29,81% N 7,32% znaleziono: C 49,85% H 4,29% F 28,85% N 7,15% Przyklad VI. Zwiazek o wzorze 10 (nr kodowy 6).

Do roztworu 34,1 g (0,1 mola) kwasu 1-(3,5-bis-trójfluoro- metylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4, wytwo¬ rzonego wedlug przykladu I, w 300 ml eteru etylowego dodaje sie po kropli energicznie mieszajac w ciagu 15 minut 14,9 (0,1 mola) trójetanoloamiriy. Nastepnie odparowuje sie rozpuszczalnik. Otrzymuje sie 49 g (100% wydajnosci teoretycznej) odpowiedniej soli trójetanoloaminowej w pos¬ taci bialej krystalicznej pozostalosci; temperatura topnienia 98—101 °C.

Analiza dla C^H^F^Oe (ciezar czasteczkowy 490,41): obliczono: C 46.49% H4,93% F 23,20% N 5,72% znaleziono: C 46,20% H 5,10% F 21,90% N 5,80% Przyklad VII. Zwiazek o wzorze 5 (nrkodowy2). 22,9 g (0,1 mola) 3,5-bis-(trójfluorometylo)-aniliny i 16,5 g (0,105 mola) estru dwumetylowego kwasu itakonowego miesza sie w autoklawie w temperaturze 200 °C w ciagu 48 godzin. Nastepnie schladza sie mieszanine reakcyjna i rozdziela chromatograficznie iia kolumnie z zelem krze¬ mionkowym stosujac jako srodek obiegowy mieszanine benzenu i octanu etylowego (stosunek objetosciowy 85:15).

Frakcje z estrem metylowym kwasu 1-(3,5-bis-trójfluoro- metylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4 zagesz¬ cza sie i przekrystalizowuje z n-heksanu. Otrzymuje sie 4,3 g (12% wydajnosci teoretycznej) powyzszego estru metylowego; temperatura topnienia 68—70°C.

Analogicznie jak w przykladach I—VII wytwarza sie nadto zwiazki o wzorze 1; w którym A ma znaczenie podane nizej w tablicy1. * Tablica 1 Zwiazki o wzorze 1 40 45 50 55 60 65 Nr ko¬ do¬ wy ~ 8 9 11 12 13 14 16 17 18 19 21 22 23 24 26 27 28 29 31 32 33 34 36 37 38 39 40 1 41 A 2 -COO-(CH2)7CH3 -COO-(CH2)17CH3 -COO-CH2-CH = CH2 wzór 11 -COO-CH2-C=CH -COO-CH2-CH2-C=C-CH2CH3 wzór 12 -COO-cyklododecyl -COO-CH2CH2CL -COO-CH2CH2CH2CH2CH2CH2Cl -COO-CH2CH2OCH3 -COO-CH2CH2OC4H9 -COO-CH2CH2SCHjCH3 wzór 13 -COO-CH2CH2CN wzór 14 -COO-CH2CCl3 -COOCH2CF3 wzór 15 wzór 16 wzór 17 wzór 18 wzór 19 wzór 20 wzór 21 wzór 22 wzór 23 "wzór 24 wzór 25 -COS-n-C4H9 wzór 26 wzór 27 -CN wzór 28 Tempera¬ tura topnienia (°C) olej J 49—50° 1 olej • olej 72—74? 64—66° olej 83—85 olej olej olej olej olej olej . 85—86° olej olej 53—55° I olej 120—122° 125—127° 79—80° 111—112° olej. 88—90° 90—91° olej olej olej n20 = 1,4930 D58—62° 91—93° 143—146° 135—137°102 551 . 7 cd. tablicy 1 1 1 42 43 44 45 46 47 48 49 ' ^ 51 52 • 53 54 55 56 2 wzór 29 -CO-NH-CH2-CH2-CH2OCH3 .. wzór 30 wzór 31 -CO-NH-CH2-CH = CH2 wzór 32 wzór 33 wzór 34 -CO-NH2 -CO-NH-NH2 -CQ-NH-CH2-CH2OH -CO-NH-NtCH^ wzór 35 wzór 36 wzór 37 3 158—160° 130—132° 88—90° 141—142° 152—154° 165—169° n^= 1,5020 ^147—148° *223° 280—283° 154^156° 188° 139° 184° 82° | Tablica 2 Zwiazki zawierajace kation R1} (n = wartosciowosc) Nr ko¬ do¬ wy 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 n 2 2 1 1 1 1 1 2 2 2 2 Kation Rt Cu©© Zn^tw © N(n-C4H9)4 wzór 38 wzór 39 © HaN-n-C^H^ © NH4 © © H3N-CH2CH2-NH3 © © H3N-(CH2)6-NH3 © © H3N-(CH2)10-NH3 © © (CH3)2HN-(CH2)6-NH- -(CH3)2 Tempera¬ tura topnienia (°C) 260—264° 134^136° olej zywica 102° 89° 123—125° 164° 203—205° 184—186° 119° | Substancje czynne zawarte w srodku wedlug wynalazku wplywaja w róznorodny sposób na wzrost roslin. I tak, przede wszystkim hamuja one, oprózniaja lub przerywaja wzrost i kielkowanie. Zwiazki o wzorze 1 w powszechnie stosowanych dawkach sa praktycznie nietoksyczne wobec roslin, które wzeszly, jednak hamuja przyrost wysokosci u róznych gatunków roslin.

Srodki wedlug wynalazku zawierajace jako substancje czynna co najmniej jeden zwiazek o wzorze 1, nadaja sie zwlaszcza do hamowania i zwalczania wzrostu roslin jedno- i dwulisciennych, takich jak trawy, krzewy, drzewa, uprawy zbóz i roslin straczkowych, trzcina cukrowa, tyton, soja, kleby cebulkowe i ziemniaczane, rosliny ozdobne, drzewa owocowe i winorosle.

Przez okreslenie sposób hamowania wzrostu roslin nalezy rozumiec sterowanie naturalnym rozwojem roslin, bez zmieniania o(creslonego wlasnosciami genetycznymi cyklu rozwojowego rosliny w znaczeniu mutacji. W roz¬ woju rosliny (przyrost wysokosci, powstawanie pedów bocznych, nowe pedy , kwitnienie, zawiazywanie owoców 8 itd) mozna uzyskac przy tym sztucznie opózniajace sie- fazy. Sposób regulowania wzrostu stosuje sie w przypadku sporadycznym do okreslonego momentu rozwoju rosliny..

Substancje czynne o wzorze 1 mozna stosowac przed lub po wzejsciu roslin, np. juz na nasionach lub siewkach,, na korzeniach, bulwach, lodygach, lisciach, kwiatach lub innych czesciach rosliny. Moze to odbywac sie przez na¬ noszenie na rosliny samej substancji czynnej lub w postaci srodka i/lub przez potraktowanie srodka odzywczego' rosliny (gleby).

W analogiczny sposób przez potraktowanie drzew* krzewów i zywoplotów, przede wszystkim na obszarach mieszkalnych i przemyslowych nowymi zwiazkami o wzorze 1 mozna zmniejszyc scinanie zwiazane z duzym nakladem, roboczym.

Przez wprowadzenie nowych substancji czynnych o wzorze 1 mozna tez wplywac korzystnie na wzrost pedów i/lub urodzajnosc drzew owocowych i winorosli.

Rosliny ozdobne o silnym przyroscie na wysokosc mozna przez traktowanie substancjami - czynnymi wedlug wynalazku hodowac w postaci zwartych roslin doniczko¬ wych.

Substancje czynne o wzorze 1 znajduja takze zastosowanie do hamowania wzrostu niepozadanych pedów bocznych, np. tytoniu i roslin ozdobnych, przez co unika sie inten¬ sywnej pracy recznego oblamywania tych pedów, nadto stosuje sie je do hamowania wybijania sie pedów u przecho¬ wywanych bulw, np. bulw roslin ozdobnych, u cebuli*, 40 45 50 55 60 Uzyskane dzialanie zwiazków o wzorze 1 polega przede wszystkim na pozadanym zmniejszeniu roslin, zwlaszcza wysokosci wzrostu. Ogólnie zwiazana jest z tym pewna- zmiana ksztaltu rosliny.W bezposrednim zwiazku ze zmniej¬ szeniem wysokosci wzrostu nastepuje wzmocnienie sie rosliny. Liscie i lodyga sa silniej wyksztalcone. Przez skrócenie odleglosci miedzywezli u jednolisciennych ro¬ slin zwieksza sie wytrzymalosc na zlamanie. W ten sposób mozna dalece zmniejszyc przy zbiorze straty spowodowane wiatrami burzowymi, deszczami ciaglymi itp., które nor¬ malnie powodujawyleganieupraw zbozowych i straczkowych i przez to ulatwic prace przy zbiorze ziemioplodów..

Zmniejszenie wysokosci wzrostu u roslin uzytkowych,, w wyniku ubocznym prowadzi do zaoszczedzenia nawozów sztucznych. W takim samym stopniu dotyczy to równiez roslin ozdobnych, trawników ozdobnych, muraw sporto¬ wych lub innych zielonych plantacji.

Jednym z wazniejszych problemów czystych trawników jest jednak samo koszenie trawy, czy to na powierzchniach, trawiastych dzielnic mieszkaniowych, terenów przemy¬ slowych, stadionów, autostrad, dróg startowych, nasypów kolejowych lub skarp brzegowych wód. W tych wszystkich przypadkach konieczne jest okresowe koszenie trawników wzglednie przyrostu trawy. Jest to nie tylko bardzo kosz¬ towne ze wzgledu na sile robocza i maszyny, lecz takze stanowi znaczne niebezpieczenstwo w ruchu drogowym dla odnosnego personelu i dla uczestników ruchu. Na obszarach o duzej sieci komunikacyjnej zachodzi pilna 40 potrzeba utrzymywania i pielegnowania nawierzchni tra¬ wiastych ze wzgledu na umocnienie pasów bocznych i skarp szlaków komunikacyjnych, a z drugiej strony ko¬ nieczne jest utrzymanie prostymi srodkami sredniego- przyrostu trawy w ciagu calego okresu wegetacji. Uzyskuje 45 sie to bardzo korzystnym sposobem przez stosowanie nowych substancji czynnych o wzorze 1.102551 9 ciemniaków, i na koniec uzywa sie ich do podnoszenia plonów roslin uprawnych o silnym wegetatywnym wzrasta¬ niu, takich,jak soja i trzcina cukrowa, gdzie przez stosowanie -substancji czynnych srodka wedlug wynalazku przyspiesza sie przejscie fazy wzrostu wegetatywnego w generatywny, zas przez zmniejszenie wzrostu wegetatywnego sprzyja sie wzrostowi generatywnemu.

Przede wszystkim nowe zwiazki o wzorze 1 stosuje sie do hamowania wzrostu traw i upraw zbóz, jak równiez do pozytywnego regulowania wzrostu tytoniu, soi i roslin ozdobnych. Niektóre z nowych substanqi czynnych wplywaja takze na opadanie owoców.

Srodki wedlug wynalazku mozna takze stosowac do zwalczania chwastów w zabiegu przed wzejsciem lub po wzejsciu na róznych plantacjach uprawnych, takich jak kukurydza, ryz, bawelna, sorgo, lucerna itp., zwlaszcza do zwalczania chwastów AVenafatua i Cyperus esculentus.

Dawki sa rózne i zaleza od pory stosowania. Wynosza one ogólnie od 0,1^5 kg substancji czynnej na hektar przy stosowaniu przed wzejsciem roslin, a dla obróbki juz istniejacych upraw wynosza korzystnie do 4 kg na hektar.

Niektóre z nowych substancji czynnych o wzorze 1 wykazuja nadto bardziej lub mniej wyrazna wlasnosc translokacji godna uwagi przy zwalczaniu chwastów.

W tescie na mlodych roslinach soi, stosowane na lisciach górnych te substancje czynne wedruja w soku rosliny (Phloem) w dól i powoduja nie tylko to, ze górne czesci rosliny pod dzialaniem kontaktowym obumieraja, lecz takze przeszkadzaja wypuszczaniu nowych pedów, wzgle¬ dnie powoduja obumieranie istniejacych paczków katowych na rozgalezieniach dolnych czesci lodygi. Wlasnosc ta daje ciekawy aspekt na zwalczanie chwastów wieloletnich, zwlaszcza gdy przez translokacje mozna uzyskac przeniesie¬ nie substancji czynnej z lisci na korzenie.

Sporzadzenie srodków Wedlug wynalazku zachodzi w znany sposób, przez dokladne wymieszanie i zmielenie substancji o wzorze 1 z odpowiednimi nosnikami, ewentu¬ alnie z dodatkiem obojetnych wobec substancji czynnych srodków dyspergujacych i rozpuszczalników.

Substancje czynne moga wystepowac w postaci ponizej podanych preparatów i stosuje sie je jako preparaty stale: srodki do opylania, srodki do rozpylania, produkty granulo¬ wane, granulki w otoczce, granulki impregnowane i granulki jednorodne. Koncentratami substancji czynnych dajacymi sie zdyspergowac w wodzie sa proszek do zawiesin wodnych (proszek zwilzamy), pasty i emulsje, zas preparatami w pos¬ taci cieklej sa roztwory.

W celu wytworzenia preparatów stalych (srodki do opylania, srodki do rozpylania, granulaty) miesza sie sub¬ stancje czynne z nosnikami stalymi. Jako nosniki wchodza w rachube np. kaolin, talk, glinka Bolus, less, kreda, wapien, piaskowiec wapienny, glinka Ataclay, dolomit, ziemia okrzemkowa, krzemian sodowo-glinowy i krzemian potasowo-glinowy (skalenie i mika), siarczan wapniowy i magnezowy, tlenek magnezowy, zmielone tworzywa sztuczne, substancje nawozowe, takie jak siarczan amonowy, 'fosforan amonowy, azotan amonowy, mocznik, zmielone produkty roslinne, jak maka zbozowa, maczka z kory drzewnej, maczka drzewna, maczka z lupin orzechowych, sproszkowana celuloza, pozostalosci po ekstrakcji roslin, wegiel aktywny itp., kazde jako takie lub w mieszaninie.

Granulaty wytwarza sie przez rozpuszczenie substancji czynnych w rozpuszczalniku organicznym i naniesienie ^otrzymanego roztworu na zgranulowany mineral np.

Attapulgit, Si03, ziarnisty wapn lub bentonit, po czym odparowuje sie rozpuszczalnik organiczny.

Granulaty polimerowe mozna wytworzyc jezeli na przy¬ klad gotowy porowaty granulat polimerowy, taki jak polimer mocznikowo-formaldehydowy, poliakrylonitryl i poliester o okreslonej powierzchni i o korzystnym uprzednio ozna¬ czonym stosunku absorpcji do desorpcji zaimpregnuje sie substancje czynna, np. w postaci jej roztworu (w nisko- wrzacym rozpuszczalniku) i usunie sie rozpuszczalnik.

Tego rodzaju granulaty polimerowe w postaci mikrogra- nulek o ciezarze nasypowym korzystnie od 300 g/litr do 600 g/litr mo£na nanosic za pomoca rozpylaczy. Rozpylanie nad rozleglymi obrabianymi polami mozna przeprowadzic za pomoca samolotów.

Granulaty, mozna takze otrzymac przez sprasowanie nosników z substancja czynna i dodatkami i nastepnie roz¬ drobnienie.

Do srodków tych mozna poza tym dodac dodatki sta¬ bilizujace substancje czynna i/lub substancje niejonowe, anionowo czynne i kationowo czynne, które na przyklad polepszaja przyczepnosc czynnej substancji do roslin i czesci roslin (srodek przyczepny i klejacy) i/lub zapewniaja lepsza zwilzalnosc (srodek zwilzajacy, oraz zdolnosc dyspergowania (srodek dyspergujacy). Jako srodki klejace 26 wchodza w rachube przykladowo nastepujace: mieszanina oleiny i wapna, pochodne celulozy (metyloceluloza, karbo- ksymetyloceluloza), eter glikolu hydroksyetylenowego jedno- i dwualkilofenoli o 5—15 rodnikach tlenku etylenu w czas¬ teczce i 8—9 atomach wegla w rodniku alkilowym, kwas ligninosulfonowy, jego sole z metalami alkalicznymi i z metalami ziem alkalicznych, eter glikolu polietylenowego (Carbowaxe), eter poliglikolowy alkoholi tluszczowych o 5—20 rodnikach tlenku etylenu w czasteczce i 8—18 ato¬ mach wegla w czesci alkoholu tluszczowego, produkty kondensacji tlenku etylenu, tlenek propylenu, poliwinylo- pirolidyny, alkohole poliwinylowe, produkty kondensacji mocznikaz formaldehydem,oraz produkty lateksowe.

Koncentraty substancji czynnych dajace sie zdysper¬ gowac w wodzie, to jest proszek, zwilzalny, pasty i koncen- *o traty emulsyjne stanowia srodki, które mozna rozcienczyc woda do kazdego pozadanego stezenia. Skladaja sie one z substanqi czynnej, nosnika, ewentualnie z dodatków stabilizujacych substancje czynna, z substancji powierz- chniowo-czynnych i srodków przeciwpianowych i ewentu- 45 alnie z rozpuszczalników.

Proszek zwilzalny i pasty otrzymuje sie przez wymieszanie do uzyskania jednorodnosci, substancji czynnych ze srod¬ kami dyspergujacymi i sproszkowanymi nosnikami w od¬ powiednich urzadzeniach i zmielenie. Jako nosniki wchodza 50 w rachube na przyklad uprzednio wymienione nosniki dla preparatów stalych.

W niektórych przypadkach korzystne jest stosowanie mieszaniny róznych nosników. Jako srodki dyspergujace mozna stosowac przykladowo nastepujace: produkty kon- 55 densacji sulfonowanego naftalenu i sulfonowanych pochod¬ nych naftalenu z formaldehydem, produkty kondensacji naftalenu wzglednie naftalenosulfonowych z fenolem i for¬ maldehydem, oraz sole kwasu ligninosulfonowego z meta¬ lami alkalicznymi, sole amonowe i z*metalami ziem alkalicz¬ na nych, nastepnie alkiloarylosulfoniany, sole kwasu dwubu- tylonaftalenosulfonowego z metalami alkalicznymi i z me¬ talami ziem alkalicznych, siarczany alkoholi tluszczowych takie jak siarczanowe sole heksadekanoli i sole siarczanowego eteru glikolu polietylenowego alkoholu tluszczowego, sól 65 sodowa oleilometylotaurydu, dwu- trzeciorzedowe acetyle-102 551 11 noglikole, chlorek dwualkilodwulauryloamoniowy i sole kwasów tluszczowych z metalami ziem alkalicznych.

Jako srodki przeciwpianowe wchodza w rachube na przyklad silikony.

Substancje czynne z wyzej wymienionymi dodatkami miesza sie, miele, przesiewa i przeciera w taki sposób, ze w proszkach zwilzalnych wielkosc ziarna czesci stalej nie przekracza 0,02—0,04 mm, a w pastach 0,03 mm. Do wytwarzania koncentratów emulsyjnych i past stosuje sie srodki dyspergujace, które wymieniono w poprzednich ustepach, rozpuszczalniki i wode. Jako rozpuszczalniki wchodza w rachube na przyklad alkohole, benzen, ksyleny, toluen, sulfotlenek metylowy, N,N-dwualkilowane amidy i trójalkiloaminy. Rozpuszczalniki musza byc praktycznie bezwonne, nie fitotoksyczne, obojetne wobec substancji czynnych i nie moga byc latwopalne.

Poza tym srodki wedlug wynalazku mozna stosowac w postaci roztworów. W tym celu substancje czynna lub kilka - substancji czynnych o wzorze 1 rozpuszcza sie w odpowiednich rozpuszczalnikach organicznych, miesza¬ ninach rozpuszczalników organicznych z woda. Jako roz¬ puszczalniki organiczne mozna stosowac alifatyczne i aro¬ matyczne weglowodory* ich chlorowane pochodne, alkilo- naftaleny, same lub w postaci mieszanin.

Do opisanych srodków wedlug wynalazku mozna domie¬ szac inne biocydowe substancje czynne lub srodki. I tak nowe srodki oprócz omówionych zwiazków o wzorze 1 moga zawierac na przyklad w celu poszerzenia zakresu dzialania, insektycydy, fungicydy, herbicydy, inne srodki regulujace wzrost, bakteriocydy, substancje hamujace wzrost grzybów, substanqe hamujace rozwój bakterii lub srodki nicieniobójcze. Srodki wedlug wynalazku moga zawierac nadto nawozy dla roslin, mikroelementy itd.

Zawartosc substancji czynnej w opisanych srodkach wynosi 0,1—95%, korzystnie 1—80%. Postacie uzytkowe mozna rozcienczyc do 0,001%. Dawki wynosza z reguly 0,1—10 kg substancji czynnej na hektar, korzystnie 0,25— —5 kgsubstanqi czynnejna hektar. Substancje czynnemozna przykladowo przedstawic w podanych nizej preparatach (czesci oznaczaja czesci wagowe). Podane nizej przyklady objasniaja blizej sporzadzenie i zastosowanie srodka wedlugwynalazku.

Przyklad VIII. Srodki do opylania.

Do wytworzenia a) 5%-ego i b) 2%-ego srodka do opy¬ lania stosuje sie nastepujace substancje: a) 5 czesci kwasu l-(3,5-bis-trójfluorometylofenylo)-2- -ketopirolidynokarboksylowego-4, 95 czesci talku. b) 2 czesci soli sodowej kwasu 1^ (3i5-bis-trójfIuorome- tylófenylo)-2-keto-pifoKdynokarboksylowego-4, 1 czesc silnie zdyspergowanego kwasu krzemowego, 97 czesci talku; Substancje czynne miesza sie z nosnikami i miele.

Przyklad IX. Granulat.

Do wytworzenia 5%-ego granulatu stosuje sie nastepu¬ jace substancje: ,00 czesci estru metylowego kwasu 1-(3,5-bis-trójfluoro- metylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4, 0,25 czesci epichlorohydryny,0,25czesci eteru cetylopolietyleno- glikolowego o 8 molach tlenku etylenu, 3,50 czesci glikolu polietylenowego, 91,00 czesci kaolinu (wielkosc ziarna 0,3—0,8 mm).

Substancje aktywna miesza sie z epichlorohydryna i roz¬ puszcza w 6 czesciach acetonu, po czym dodaje sie glikol polietylenowyi eter cetylopolietylenoglikolowy.Otrzymanym roztworem spryskuje sie kaolin, po czym odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem. 12 Przyklad X. Proszek zwilzamy.

Do wytworzenia a) 50%-ego, b)25%-ego i c) 10%-ego' proszku zwilzalnego stosuje sie nastepujace skladniki: a) 50 czesci soli sodowej kwasu l-(3,5-bis-trój£luoro- metylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4, 5 cze¬ sci dwubutylonaftylosulfonianu sodowego, 3 czesci pro¬ duktu kondensacji kwasów naftalenosulfonowych z kwasami fenolosulfonowymi i z formaldehydem 3:2:1, czesci kaolinu, 22 czesci kredy szampanskiej; b) 25 czesci N,N-dwumetyloamidu kwasu 1- (3,5-bis- -trójfIuorometylofenylo)-2-keto-pirolidyno-karboksylowego- -4, 5 czesci soli sodowej oieilometylotaurydu, 2,5 czesci produktu kondensacji kwasów naftalenosulfonowych z for¬ maldehydem, 0,5 czesci karboksymetylocelulozy, 5 czesci obojetnego krzemianu potasowo-gUnowego, 62 czesci kaolinu; c) 10 czesci estru /?-butylooksyetylowego kwasu l-(3,5- -bis-trójfluorometylofenylo)-2-keto-pirolidyno-karboksylo- wego-4, 1 czesci mieszaniny soli sodowych nasyconych ?o siarczanów alkoholi tluszczowych, 5 czesci produktu kon- densacji kwasów naftalenosulfonowych z formaldehydem, 82 czesci kaolinu.

Wymieniona substancje czynna nanosi sie na odpowiedni nosnik (kaolin i kreda), po czym miesza sie i miele. Otrzy- muje sie proszek zwilzalny o doskonalej zwilzalnosci i podatnosci do tworzenia zawiesiny. Z takich proszków zwilzalnych mozna otrzymac przez rozcienczenie woda, zawiesiny o kazdym pozadanym stezeniu substancji czynnej ~ Tego rodzaju zawiesiny stosuje sie do zwalczania chwastów i trawiastych chwastów na plantacjach uprawnych w zabiegu przed wzejsciemroslin i do obróbki trawiastych nawierzchni.

Przyklad XI. Pasty.

Do wytworzenia 45%-ej pasty stosuje ,sie nastepujace substancje: 45 czesci N-n-propyloamidu kwasu 1-(3,5-ty's-trój- fluorometylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4, czesci krzemianu 'sodowo-glinowego, 14 czesci eteru cetylopolietylenoglikolowego o 8 molach tlenku etylenu, 1 czesc eteru oleilopolietylenoglikolowego o 5 molach tlenku etylenu, 2 czesci oleju wrzecionowego, 23 czesci wody„ czesci glikolu polietylenowego.

Substancje, czynna z dodatkami miesza sie dokladnie w odpowiedniej do tego aparaturze i miele. Otrzymuje sier paste, z której przez rozcienczenie woda wytwarza sie za- 45 wiesiny o kazdym pozadanym stezeniu. Zawiesiny nadaja, sie do traktowania nawierzchni trawiastych.

Przyklad XII. Koncentrat emulsyjny.

W celu wytworzenia 25%-ego koncentratu emulsyjnego go miesza sie ze soba: czesci estru allilowego kwasu 1-(3,5-bis-trójfluoro- metylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4, 5 czesci mieszaniny nonylofenylopolioksyetylenu i dodecylobenzeno- sulfonianu wapniowego, 35 czesci 3,5,5-trójmetylo-2-cyklo- 55 heksanonu-l, 35 czesci dwumetyloformamidu.

Koncentrat ten mozna rozcienczyc woda na emulsje- o odpowiednim stezeniu. — Zamiast substancji czynnej kazdorazowo podanej w po— przednich preparatach przykladowych mozna takze stoso- wac inne objete wzorem 1 zwiazki.

Dzialanie zwiazków o wzorze 1 wedlug wynalazku: sprawdzono w sposób nastepujacy: Przyklad XIII. Hamowanie wzrostu traw w szklar¬ niach. W" szklarni, w miskach ¦•z tworzywa sztucznego* 85 z mieszanina ziemi, torfu i piasku wysiano trawy: Lolium.102 551 13 perenne, Poa pratensis, Festuca ovina i Dacryhs glomerata.

W 3 tygodnie po wzejsciu traw scina sie je do wysokosci 4 cm ponad ziemie i w 2 dni po tym spryskuje wodnymi preparatami ponizej podanych substanqi czynnych. Ilosc substancji czynnej wynosi w przeliczeniu 5 kg substancji 5 czynnej na hektar. Miska nie potraktowana sluzy jako kon¬ trolna. W 3 tygodnie po zastosowaniu substancji bada sie wielkosc przyrostu trawy.

Zastosowane substancje czynne: ester metylowy kwasu 1-(3,5-bis-trójfluorometylo- 10 fenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego-4, kwas 1- (3,5- -bis-trójfluorometylofenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowy- -4, sól sodowa kwasu 1-(3,5-bis-trójfluorometylofenylo)- 2-keto-pirolidynokarboksylowego-4, oraz zwiazki o nume¬ rach kodowych: nr nr 4j 6> 7> 10,19-, 26,47 i62. 15 W powyzszym doswiadczeniu, wyszczególnione nowe zwiazki wykazaly na wszystkich trawach silne do bardzo wybitnego dzialanie hamujace wzrost. Trawy,potraktowane porównawczymi zwiazkami znanymi z opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 136 620, nie wykazaly zadnego albo * wykazaly tylko nieznaczne zahamowanie wzrostu.

Przyklad XIV. Hamowanie wzrostu zboza.

W cieplarni w doniczkach ze sztucznego tworzywa ze sterylizowana normalna ziemia zasiano pszenice jara 25 „Svenno" (Triticum aestivum) i jeczmien jary „Herta" (Hordeum vulgare). Tydzien po wzejsciu spryskano rosliny wodnymi preparatami substancji czynnych wymienionych w doswiadczeniu wedlug przykladu XIII.

Ilosc substancji czynnych wynosi w przeliczeniu 6 kg . 30 substancji czynnej na hektar, wzglednie 2 kg substancji czynnej na hektar. Rosliny nie potraktowane sluza jako sprawdzian. Po uplywie 3 tygodni od zastosowania substancji bada sie wysokosc przyrostu na roslinach zbozowych.

Rosliny zbozowe potraktowane nowymi substanqami. 35 czynnymi wykazaly w t^m doswiadczeniu w porównaniu z nie potraktowanymi roslinami sprawdzianowymi inten¬ sywniejsza barwe zielona.

Nowe substancje czynne, jak na przyklad zwiazki o nu¬ merach kodowych: nr nr 1,2,3,4,6,7,19,47 i 62 spowodo- 40 waly nadto zadane zahamowanie wzrostu miedzywezli.

Rosliny zbozowe potraktowane zwiazkami znanymi z opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 136 620 nie wykazaly zadnego lub wykazaly tylko nieznaczne zahamowanie wzrostu. 45 Przyklad XV.Hamowanie wzrastania wegetatyw¬ nego i zwiekszania plonów soi.

W cieplarni, w doniczkach ze sztucznego tworzywa z mieszanina ziemi, torfu i piasku zasiano soje odmiany „Grosskern". W 2 tygodnie po wzejsciu spryskano rosliny wodnymi preparatami substancji czynnych, podanych w przykladzie I, az do rozpoczecia ociekania. Stezenie substancji czynnej w cieczy do opryskiwania wynosilo 500 ppm wzglednie 100 ppm. Rosliny nie potraktowane sluza jako kontrolne. Po uplywie 3 tygodni od zastosowania substancji czynnych bada sie wysokosc przyrostu roslin soi.

Rosliny potraktowane substanqami czynnymi srodka wedlug wynalazku wykazaly w tym doswiadczeniu, w po¬ równaniu z roslinami kontrolnymi intensywniejsze zielone 60 zabarwienie. Nadto stwierdzono srednie do silniejszego zahamowanie wzrostu przy traktowaniu np. zwiazkiem o nr. kodowym 1.

Niektóre substancje czynne, znane z opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 136 620, spowodowaly duze uszkodzenie 65 14 lisci i/albonie wywolaly zadnegolub tylko male zahamowanie wzrostu.

Przyklad XVI. Hamowanie wzrostu na murawach polowych.

Jako powierzchnia doswiadczalna sluzy trawnik zalozony na otwartej przestrzeni, obsiany w 20% Lolium perenne, % Poa pratensis, 45% Festuca rubra i 10% Agrostis tenuis. Przy wysokosci wzrostu 9 cm, po pierwszym sko¬ szeniu wiosna, dzialki o powierzchni 3 m2 spryskano rów¬ nomiernie wodnymi preparatami nizej podanych substancji czynnych. Dawka wynosila 5 kg lub 2,5 kg substancji czynnej na hektar (AS/ha). Jako kontrolne sluza dzialki nietraktowane o tej samej wielkosci oraz pasy kontrolne miedzy poszczególnymi dzialkami. W 1, 4 i 12 tygodni po zastosowaniu substancji czynnych zmierzono srednia wysokosc wzrostu trawy nadrostowej na potraktowanych i nie potraktowanych dzialkach. Wyniki zestawiono w po¬ nizszej tablicy 3.

Tablica 3 Traktowanie (substancja czynna) kwas 1- (3,5-bis-chloro- fenylo)-2-keto-piroli- dynokarboksylowy-4 kg AS/ha 1 2,5 kg AS/ha ester metylowy kwasu 1-(3,5-bis-trójfluoro- metylofenylo^-keto- -pirolidynokarboksy- lowego-4 kg AS/ha 2,5 kg AS/ha | nie traktowane ' Srednia wysokosc 1 wzrostu trawy nadrostowej 1 ty¬ dzien po zasto¬ sowaniu 12 cm 12 cm cm | 12 cm 12 cm 4 ty¬ godnie po zasto¬ sowaniu 21 cm 24 cm 12 cm 14 cm' 23 cm 12 ty- 1 godni PO ¦zasto¬ sowaniu 58 cm 61 cm I 17 cm 26 cm 59 cm | Przyklad XVII. Hamowanie pedów bocznych u tytoniu.

W 8 tygodniu po wysiewie sadzi sie rosliny tytoniu Nicotiana tabacum (odmiany Xanthi) w doniczkach w szklarni, normalnie. nawadnia i co tydzien traktuje roztworem odzywkowym. W 2 tygodnie po zasadzeniu do doniczek wybiera sie do potraktowania trzy rosliny, z któ¬ rych jedna pozostaje nie oglowiona, a u dwóch, na 5 dni przed potraktowaniem usuwa sie wierzcholek wzrostowy.

Nastepnie stosujac na rosline 10 ml cieczy z substancja czynna (stezenie: 2,6; 1,3 i 0,6% odpowiednio 6,3 i 1,5 kg na hektar na otwartej przestrzeni) opryskuje sie z góry z boku glówny ped i pachwiny (katy) lisci górnych. Przez to czesc cieczy splywa po lodydze i na pozostale pachwiny, lisci dolnych (kontakt z paczkami pedów bocznych). Po przeprowadzeniu doswiadczen w szklarni i nawodnieniu ocenia sie wyniki doswiadczen po 4 i 14 dniach od potrakto¬ wania. , Dzialanie kontaktowe i ukladowe ocenia sie oddzielnie: Ocena kontaktu: ocena 6 górnych pedów bocznych15 9 _ pedy boczne jak u roslin kontrolnych nie traktowane, = ca 50% uszkodzen pedów bocznych, * 1 = pedy boczne calkowicie zniszczone.

Dzialanie ukladowe: ocena górnych pedów bocznych takie same oceny _ 50% zahamowania wzrostu bez dzialania kontaktowego, 1 = calkowite zahamowanie wzrostu, ocena kontaktu = 1 wyklucza dzialanie ukladowe. „ Z substancjami czynnymi srodka wedlug wynalazku, a zwlaszcza ze zwiazkami o nr kodowym 1,2,3, 6,10,19,25 i 26, uzyskano w tej próbie znakomite wyniki.

Przyklad XVIII. Rozszerzony zakres dzialania prze¬ ciw chwastom jedno- i dwulisciennym w wybranych uprawach roslin uzytkowych. Bezposrednio po wysianiu roslin testowych w miskach siewnych, powierzchnie ziemi traktuje sie substancjami czynnymi jv postaci za¬ wiesiny wodnej otrzymanej z 25% proszku zwilzalnego, w dwóch róznych stezeniach (4 i 2 kg/ha). Nastepnie miski siewne utrzymuje sie w szklarni w temperaturze 22—23 °C przy wilgotnosci powietrza 50—70%. Po 28 dniach ocenia sie wyniki doswiadczenia.

Jako roslinytestowe zastosowano: chwasty: Avena fatua, Alopecurus myosuorides, Cyperus esculentus, Setaria italica, Echinochlea crus galli, Sesbania exaltata, Amarantus retroflexus, Chrysantemum leuc, Sinapis ajba, Ipomea purpurea, Pastinaca sativa; rosliny uprawne: kukurydza (Zea Mais), bawelna (Gossypiumharbaccara).

W doswiadczeniu tym substancje czynne srodka wedlug wynalazku wykazaly doskonale niszczace dzialanie na wymienionechwysty testowe.

Przyklad XIX. Dzialanie niszczace chwasty przy ^ stosowaniu substancji czynnych po wzejsciu roslin (trak¬ towaniepowschodowe). Rosliny doswiadczalne w okolo dni po wysianiu, w stadium rozwoju 2—4 lisci, traktuje sie wodnymi zawiesinami substancji czynnych, otrzymanymi z 25%-owych proszków zwilzalnyctf. Pó potraktowaniu, rosliny umieszcza sie w szklarni w temperaturze 22—25 QC o wilgotnosci powietrza 50—70%» Jako rosliny doswiadczalne stosuje sie nastepujace : chwasty: Avena Fatua, Alopecurus myosuorides, Cyperus esculentus, Echinochloa crus galli, exaltata Sesbania, Sinapis alba, rosliny uprawne: kukurydza (Zea Mais), Sorghum hybridum, ryz suchy (Oryza), bawelna (Gossypium her- baccara) lucern* (Medicago sativa).

Wyniki doswiadczenia oceniono po 15 dniach. Wykazaly one, ze substancje czynne srodka wedlug wynalazku, zwlaszcza .ester metylowy kwasu 1-(3,5-bis-trójfluoro- metyiofenyio)-2rketo-pirolidynokar^ksylowego-4, w zwy¬ klych dawkach 2—4 kg substancji czynnej na hektar, wykazuja bardzo silne dzialanie niszczace chwasty, nie powodujac przy tym zadnych, zauwazalnych uszkodzen roslin uprawnych.

Przyklad XX. Prowadzono badanie dzialania ha¬ mujacego wzrost roslin (traw i tytoniu). Jako substancje testowane stosowano 34 nowe zwiazki o wzorze J,,~stano¬ wiace substancje czynna srodka wedlug wynalazku oraz oznakowaneliterami A —G, porównawcze substancje czynne, znane z opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 136 620: A = kwas rl-(p-trójfluorometylofenylo)-5-ketopirolid3mo- karboksylowy-3; B = kwas l^(3,5-dw^chlorofenylo)-5-ketopirolidyno- karbosylkowy-3; 16 C =1- (m-trójfluorometylofenylo)-5-ketopirolidynokar- boksylan-3 metylowy; D = 1- (3,5-dwuchlorofenylo)-5-ketopirolidynokarboksy- s lan-3 metylowy; E = kwas 1- (p-chlorofenylo)-5-ketopirolidynokarboksy- lowy-3; F = kwas l-(3,4-dwuchlorofenylo)-5-ketopirolidynokar- . boksylowy-3; oraz G = kwas l-(4-chloro-3-trójfluorometylofenylo)-5-keto- pirolidynokarboksylowy-3.

Ze znanych zwiazków porównawczych oraz z nowych substancji czynnych sporzadzono 25% proszek' zwilzamy * o nastepujacym skladzie: czesci badanej substancji czynnej, 5 czesci soli sodowej metyloamidu kwasu oleinowego, 25 czesci produktu kondensacji kwasównaftalenosulfonowego z formaldehydem, 0,5 czesci karboksymetylocdulozy, 5 czesci obojetnego glinokrzemianu potasowego, 62 czesci kaolinu. 0 Przed opryskiem rozcienczono ten proszek zwilzalny woda do potrzebnego stezenia substancji czynnej.

W szklarni, w duzych plaskich prostokatnych, napelnio¬ nych mieszanina ziemia/torf/piasek plytkach z tworzywa sztucznego wysiano na malej powierzchni nasiona: Lolium perenne, Poa pratensis, Festuca ovina i Dactylis glomerata.

Po uplywie 4 tygodni od wzejscia przycieto te powierzchnie trawiaste równomiernie na wysokosci 4 cm a po uplywie- 2 dni plytki traktowano wodna brzeczka opryskowa tak, aby dawka oprysku odpowiadala 5 kg substancji czynnej na 1 ha w warunkach polowych. Jedna plytke pozostawiono nietraktowana, przyjmujac ja za sprawdzian.

Wyniki prób okreslono po uplywie 2 tygodni od trakto¬ wania, prowadzac ocenianie wedlug wysokosci poszczegól¬ nych powierzchni trawiastych i wedlug nastepujacej, liniowej skali ocen: 1 = silne zahamowanie wzrostu (brak przyrostu trawy po traktowaniu) 40 9 = brak zahamowania wzrostu (trawa rosnie z taka sama predkoscia jak nietraktowany sprawdzian) 2—8 = liniowo wyrazone posrednie stopnie przyrostu trawy.

Wyniki tej próby zestawiono w podanej nizej tablicy 4. 45 W tablicy 4 nowe substancje oznaczono numerami kodo¬ wymi a porównawcze substancje z Opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 136 620 oznaczonoliterami A—G.

Tablica 4 1 Substancja czynna Nr kodowy: ^ l A ¦ ¦ B c D r ej" F G | 1 Zahamowanie wzrostu 1 lolium perenne 2 9 9 9 9 9 8 2> poa praten¬ sis 3 7 9 9 9 9 9^ 8 .'/. 2 festuca ovina 4 9 9 9 9 ' 9 9 9 2 . dactylis glome- 1 rata 1 7 9 9 9 9 \ 8 a 2 |17 cd. tablicy 4 1 1 2 3 6 16 18 19 26 34 36 37 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 | Sprawdzian 2 4 4 1 7 3 2 4 8 4 I 3 4 1 2 2 4 3 9 3 2 3 6 4 3 1 2 4 1 2 1 4 4 2 1 2 2 1 -2 1 1 2 9 4 3 3 7 2 3 1 2 4 1 1 1 3 1 1 2 2 2 2 2 1 2 9 1 5 1 2 2 4 4 1 2 3 1 1 1 4 2 1 3 4 1 2 1 1 2 9 1 Substancje czynne srodka wedlug wynalazku hamuja wzrost traw o wiele silniej niz zwiazki znane z opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 136 620.

W nastepnej próbie badano hamowanie wzrostu pedów bocznych u tytoniu.

W cieplarni hodowano rosliny tytoniu odmiany Xanth a ped glówny (lodyge) obcieto tuz przed kwiatem. Po uply¬ wie 2 dni od sciecia lodygi rosliny traktowano zawiesina substancji testowej w taki sposób, aby zastosowana ilosc substancji czynnej odpowiadala 3 lub 6 kg substancji czynnej na 1 ha'w warunkach polowych. Próbe dla kazdego stezenia powtarzano trzykrotnie na róznych grupach roslin.

Rosliny nietraktowane pozostawiono jako sprawdzian.

Wyniki próby oceniano po uplywie 3 tygodni, mierzac ' dlugosc pedów bocznych naroslych od blizny po odcieciu i porównujac ja z dlugoscia pedów bocznych w nietrakto- wanych roslinach sprawdzianowych. Wyniki tej próby zestawiono w podanej nizej tablicy 5, przy czym stosowano nastepujacaskale ocen: 1 = silne zahamowanie wzrostu (brak przyrostu bocznych pedów po traktowaniu) 9 = brak zahamowania wzrostu (pedy boczne rosna z taka sama predkoscia jak w nietraktowane; roslinie sprawdzianowej) 2—8 = liniowo wyrazone posrednie stopnie przyrostu Tablica 5 Substancja czynna Nr kodowy 1 A .

D E 1 Zahamowanie przyrostu dla dawki: 3 kg/ha' 2 .9 7 1 6 kg/ha 3 4 4 1 1 551 18 dalszy ciag tablicy 5 1 1 2 3 6 8 12 14 16 17 18 19 23 26 31 32 33 34 36 37 38 39 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 1 xSprawdzian 1 2 2 2 4 2 2 3 2 4 3 2 2 3 4 2 3 3 4 3 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 3 3 3 1 3 ^ 1 2 2 3 2 1 2 2 2 1 1 2 3 3 1 2 3 3 2 2 2 3 2 3 3 3 2 3 3 2 3 ' 2 3 3 9 | Substancje czynne srodka wedlug wynalazku hamuja w tej próbie przyrost pedów bocznych u oglowionych roslin tytoniu o wiele bardziej dlugotrwale niz zwiazki znane z opisu patentowego St. Zjedn. Am. nr 3 136 620 (oznakowane w tablicy 5 literami A, D i E).

Claims (4)

Zastrzezenia paten towe

1. Srodek regulujacy wzrost roslin i chwastobójczy, zawierajacy znane nosniki, srodki dyspergujace i/lub inne dodatki oraz substancje czynna na osnowie pochodnych 50 kwasu l-fenylo-2-ketopirolidynokarboksylowego-4, zna¬ mienny tym, ze zawiera jako substancje czynna co naj¬ mniej jedna nowa pochodna kwasu 1- (bis-trójfluorome- tylofenylo)-2-ketopirolidynokarboksylowego-4 o wzorze 1, w którym A oznacza grupe -COO^H®, -COOR13 55 -COSR2, -CN, -COC1, grupe o wzorze 41 lub o wzorze 42, RL oznacza niepodstawiony lub podstawiony rodnik alki¬ lowy o 1—18 atomach wegla, rodnik alkenylowy, chlorowco- alkenylowy, alkinylowy lub chlorowcoalkinylowy o 3—8 atomach wegla, rodnik cykloalkilowy o 3—12 atomach 60 wegla w pierscieniu, ewentualnie podstawiony rodnik fenylowy, benzylowy lub fenetylowy, R2 oznacza rodnik alkilowy o 1—6 atomach wegla lub ewentualnie podsta¬ wiony rodnik fenylowy lub benzylowy, R4 i R5 niezaleznie- od siebie oznaczaja atom wodoru, ewentualnie podstawiony 65 rodnik alkilowy o 1—6 atomach wegla, rodnik alkenylowy102 551 19 o 3—8 atomach wegla, rodnik cykloalkilowy o 3—8 atomach wegla w pierscieniu, ewentualnie podstawiony rodnik fenylowy, albo symbole R4 i R5 razem z atomem azotu, z którym sa zwiazane, oznaczaja ewentualnie podstawiony 3—8 czlonowy pierscien heterocykliczny bez wiazan podwójnych,

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera kwas 1- (3,5-bis-trójfluorome- tylo-fenylo)-2-ketopirolidynokarboksylowy-4 lub jego ester metylowy.

3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera ester allilowy kwasu l-(3,5-bis- trójfluorometylo-fenylo)-2-keto-pirolidynokarboksylowego- -4. 10 20

4. Srodek regulujacy wzrost roslin i chwastobójczy, za¬ wierajacy znane nosniki, srodki dyspergujace i/lub inne dodatki oraz substancje czynna na osnowie pochodnych kwasu l-fenylo-2-ketopirolidynokarboksylowego-4, zna¬ mienny tym, ze zawiera jako substancje czynna co naj¬ mniej jedna nowa pochodna kwasu 1- (bis-trójfluorometylo- fenylo)-2-ketopirolidynokarboksylowego-4 o wzorze 1, w którym A oznacza grupe -COORi albo grupe o wzorze 41 lub o wzorze 42, R± oznacza równowaznik kationu metalu 1—3 wartosciowego lub kationu nieorganicznej albo orga¬ nicznej aminy, wzglednie czwartorzedowego kationu amo- niowego, a R4 i R5 razem z sasiednim atomem azotu ozna¬ czaja ewentualnie podstawiony nasycony 3—8 czlonowy pierscien heterocykliczny, zawierajacy dalszy heteroatom. 0 CHg-CH-A C^l O^CHz Jo^NH2 CF, Wzór Z RrOOC-CHa-C-COOR, II CH2 Wzór 3 C00H Wzór 4 0 II n^i-0eNa® .C-Cl A A CF3 CF, CF^CF, Wzór 6 Wzór 7 0 C-N/ ^ 1-NH-CH2CH2CH3 ^V CH3 «- CF3 CF3 CF/ CF3 « Wzór 8 ^ Wzór g n^C-0eNH@(CH2CH20H)3 Wzór 10102 551 CH -C00-CH2-CHrC-CH2-CH2-CH=C-CH3 's Wzor 11 H VM3 C-( i CH -COO^C] -C00-CH2CH2CH2N^ 3 Wzor 12 wzór 13 3 C00C2H5 Cl -C00-Ch-CH3 -C00CH2-CH=C-CH3 Wzór 14 Wzór 15 Cl -coo^o> -coo-^o>ci Wzór 16 Wzor 17 NOt N(CH3)2 -C00^(O> -C00^O> Wzór 18 Wzor W -C00-CH2 -C00-CH2-0CHJ Wzor 20 Wzór 21 -C00-CH2-CH2 -C00-CH2-CI Wzor 22 Wzór 23 -COO-OL-U -COO-CH.-CH -CH2 0 V Wzór 24 Wzór 25 -C0S-CH2-Cl -C0S-(O> Wzór 26 Wzór 27 CH2CH3 ^ -C0-NH-CH/ -CO-NH-C-CH, Wiór 28 . Wzor 29-CO-N / 102 551 CH,CH,OH \ CH2CH2OH Wzor 30 CH, -C0-NH-CH2CH2CH2N^ -C0-NH<| CH, Wzór 31 I CH3 Wzór 33 Wzór 3 Z CF, -CO-hO -C0-NH Wzór 34 & CO-NH-NO Wzór 35 -co-nh-nO-ch, Wzór 36 e -co-nCJ ch2-n-(ch^) Wzor 37 e CH,CH,0H H„N 2^"'2V CH2CH20H Wzór 39 Wzór 38 CH, ®/ 3 HN-CH, CH,CH,Cl i2 ^' '2* Wzór 40 R, -CO-N X Wzór 41 CO-NH-N R4 Wzór 42 HN x R. 2 \ R, Wzór 43 Wzór 44 LZG Z-d 3 zam. 2:24-79 nakl. 95+20 egz. Cena 45 zl