Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia nowych pochodnych ebuirnameniny o ogól¬ nym wzorze 1, w którym R oznacza atom wodoru lub grupe acylowa, korzystnie alkilokarbonylowa o 1—15 atomach wegla w czesci alkilowej, grupe alkenylokarbonylowa o 2^6 atomach wegla w czesci alkenylowej, grupe fenyloalkiiokarbonylowa lub grupe benzoilowa, ewentualnie podstawiona atomem chlorowca, grupe trójchlorowicometylowa, jedna lub kilkoma grupami alkoksylowymi o 1—4 atomach wegla lub grupe nitrowa, ewentualnie w postaci soli addycyjnych z kwasami i soli czwar¬ torzedowych tych zwiazków.W nowych zwiazkach o ogólnym wzorze 1 pod¬ stawnik R oprócz wodoru; moze oznaczac grupe acylowa. Ta grupa acylowa moze byc grupa alki- lokarbcnylowa o 1—15 atomach wegla w czesci alkilowej, np. grupa acetylowa, n-propionylowa, izopropiionylowa, n-ibutyirylowa, izobutyrylowa, n-waleryIowa, i zowaleryIowa, hekisanoiloiwa, hep- tanoilowa, oktanoilowa, nonanoilowa, dekanoilo- wa, undekanoilowa, lauroilowa, itd., grupa alke¬ nylokaribonyIowa o 2—6 atomach wegla w czesci alkenylowej, np. grupa akryloilowa., metakryloilo- wa, winyloacetylowa lub krotonoilowa, grupa fe¬ nyloalkilokarbonylowa o 1—5 atomach wegla w czesci alkilowej, np. grupa fenyloacetyIowa lub fenylopropionylowa, grupa, benzoilowa, chloroben- zoilowa, bromojbenzoilowa luib fluorobenzoilowa, 2 grupa jedno-, dwu lub trójmetokisybenzoilowa. lub grupa dwunitrobenzoilowa.Pochodne eburnameniny o ogólnym wzorze 1 stanowia nowe, aktywne leczniczo pochodne apo¬ wincyny o wzorze 2, która jest znanym zwiazkiem.Z belgijskiego oipisu patentowego nr 765427 znany jest sposób wytwarzania apowincyny metoda pól- syntetyczna z /-/-11-metokisytabersoniny, nie ma jednak zadnej wzmianki na temat farmakologicz¬ nych wlasciwosci tego zwiazku.We francuskim opisie patentowym nr 2 117 796 opisano winiany wincyny i apowincyny jako srod¬ ków o miejscowym dzialaniu znieczulajacym, uspokajajacym oraz, wykrztusnym.Nowe pochodne apowincyny o ogólnym wzorze 1 wykazuja wartosciowe wlasciwosci farmakolo¬ giczne, zwlaszcza dzialaja na serce i naczynia krwionoisne. Dzialania te ujawniaja sie w rozsze¬ rzeniach naczyn w róznych obszarach krwiolbiegu, zmianach cisnienia krwi i czestotliwosci pulsu.Dzialanie farmakologiczne nowych zwiazków sprawdzono na psach narkotyzowanych barbitura¬ nami. Ukrwienie konczyn mierzono na arteria fe- moiraliis, a ukrwienie mózgu na arteria carotis in¬ terna — za pomoca elektromagnetycznego mier¬ nika przeplywu. Badane zwiazki podawano do¬ zylnie w dawkach 1 mg/kg wagi ciala. Przecietne wyniki pomiarów w grupach po 5 zwierzat ze¬ stawiono w tablicy 1. Poszczególne kolumny ta¬ blicy 1 przedstawiaja wyniki pomiarów naistepu- 101 541101 541 jacych wielkosci: 1 — cisnienie krwi w mni Hg, 2 — czestotliwosc pulsu, w uderzeniach na minu¬ te, — ukrwienie mózgu, w ml/iminuite, 4 — ufcrwle- nie konczyn, w ml/minute. Podane wartosci wyka¬ zuja róznice w stosunku do wartosci poczatko¬ wych, mierzonych przed podaniem badanego srod¬ ka. Dla porównania przedstawiono odpowiednie wartosci uzyskane przy zastosowaniu uzywanego z. powodzeniem w tym zakresie srodka — Vinea- miny.Wartosci srednie Tablica 1 zmian wywolanych 1 mg/kg dawkami Srodek czynny sól sodowa wodoro¬ siarczanu /-/- kisy-14-(hydrokisy-(me- tylo-3a, 16a-e(bucnna- ¦menimy winian /-/-11-imeto- kisy-14-acetoksymety- lo-3a, lGa-eibuTna- meniiny winian, /-/-llnmeto- ksy-14-fenyloiacetylo- oksyimeltyllo-3a, 16a- -eburnamenimy winian /-/-11-meto- kisy-14-/3',4',5'^trójime- toiksyibenzonooksyme- tylo-Sa, 16a-e(buirna- meniny winian /-^-Id-meto- kisy-14-oktanooloolksy- metylo-3a, 16a-ebur- nameniny 1 —16 —32 —12 0 +1 2 +22 +48 +6 —8 —2 3 +23 +47 +22 +3 +4 4 +25 +34 +9 + 1 + 11 winian /-/-11-meto- • kisy-14-ipropionylokisy metylo-3a; nameniny 16a-ebur- winian /-/-l 1-meto- k(sy-14-/4'-cMoroben- zoloksy/metylO'/-3a, 16a-ebuirnameniny winian /-/-11-imeto- kisy - 14-akryloiilokisy- metylo-3a, 16a-ebur- riameininy —19 +4 +34 +11 —10 +1 +9 +7 —19 +7 +18 +15 winian 7-/-11-meto- ksy^l4V3'-trÓQtfl'UO metylobenzenooksy- metylo/-3a, 16a-ebiur- nameniny ^ Yincaimima —4 —19 +7 —17 +5 + 1 +5 + 19 45 55 60 Jak wykazuja dane powyzszej tablicy rozszeirza¬ jace naczynia krwionosne dzialanie nowych zwiazków otrzymanych sposobem wedlug wyna¬ lazku jest wieksze niz Vincaminy. Szczególnie in¬ tensywne jest dzialanie sali sodowej wodorosiar¬ czanu /-/ll-;metoksy-14-hydroiksymetylo.-3a, 16a- -eburnameniny oraz estrów /-/-ll-metoksy-14-hy- dro'kisymetylo-3a, 16a-eburnaimeniny z kwasami octowym, propionowym i fenylooctowym.Opisane * wyzej wlasciwosci farmakologiczne umozliwiaja stosowanie nowych zwiazków o ogól¬ nym wzorze 1 jako srodków leczniczych do le¬ czenia chorób zwiazanych ze zwezeniem naczynio¬ wym i zwapnieniem arterii, oraz dodatkowego traktowania terapeutycznego! wysokiego ciisnienia.Sposób wedlug wynalazku wytwarzania nowych pochodnych eburnameniny o ogólnym wzorze 1 polega na tym, ze poddaje sie redukcji apowin- cyne o wzorze 2 i ewentualnie otrzymany zwia¬ zek o ogólnym wzorze 1 z atomem wodoru w po¬ zycji R, to jest ll-imetOikisy-14-ihydroksymetylo-3a, 16a-eburna!menine przez traktowanie srodkiem acylujaeym przeprowadza sie w zwiazek o ogól¬ nym wzorze 1, zawierajacy w pozycji R odpo¬ wiednia grupe acylowa i/lub ewentualnie otrzy¬ many zwiazek o ogólnym wzorze 1 przeksztalca sie w fizjologicznie dopuszczalna sól addycyjna z kwasem lub sól czwartorzedowa.Redukcje apowincyny mozna wykonywac w rozpuszczalniku organicznym, korzystnie w weglo¬ wodorze szeregu benzenowego lub w czterowo- dorofuranie. Jako srodek redukujacy mozna stoso¬ wac np. kompleksowe wodorki metali, szczególnie wodorek litowo-glinowy lub sodowo-borowy, lub równiez organiczne gliniany, jak np. dwuwodofO'- -bis-/tmetoksyetoksy/glinian sodowy. Redukcje przeprowadza sie w temperaturze od —10 do 50°C, korzystnie w temperaturze pokojowej. Po¬ stepy redukcji mozna sledzic za pomoca chro¬ matografii cienkowarstwoweji.Po zakonczeniu redukcji nieprzereagowany sro¬ dek redukujacy rozklada sie odpowiednim srod¬ kiem, np, w przypadku kompleksowych wodor¬ ków metali — octanem etylu, a otrzymana jako produkt reakcji ll-metoksy^H-hydroksymetylo- -%, 16a-eburnamenine wydziela sie przez odpa¬ rowanie mieszaniny reakcyjnej, rozpuszczenie po¬ zostalosci w rozcienczonym kwasie i ekstrakcji zalkalizowanego roztworu w niemieiszajacym sie z woda rozpuszczalniku; organicznym, korzystnie w chlorowanym weglowodorze, np. dwuchlorome- tanie, chloroformie lub czterochloroimetanie.Wydzielona, w ten sposób ll-meltoksy-14-acylo- ksymetylo-3a, 16a-ebuirnamenine mozna oczysz¬ czac za pomoca chromatografii,, przy czym ko¬ rzystnie stosuje sie zel krzemionkowy jako ad¬ sorbent, a jako rozpuszczalnik mieszanine benze¬ nu i 1—10% alkoholu. Eluuje sie tym samym rozpuszczalnikiem, przy czym najpierw usuwa sie nieprzereagowana apowineyne. Produkt mozna eluowac benzenem zawierajacym okolo 10—20% alkoholu.Do wytwarzania lil-imetoikisy-14-iacyloksy(metylo- -'3a, 16a-eburnamemn o ogólnym wzorze 1, w któ¬ rym R oznacza grupe acylowa, otrzymana w wy-5 101 541 6 zej opisany sposójb llnmeitoksy-14-fliydirOkisy-3a, 16a-e(burnaimenline. traktuje sie srodkiem acyluja- cym, odpowiednim do uzyskania pozadanej grupy acylowej. ll-metc4ray-14-hydiroksymeitylo-3u, 16o -eibumanienine poddaje sie acyloweniu korzysitnie w postaci wolnej zasady. Mosna jednak acylowac równiez sole addycyjne z kwasami tego zwiazku, lecz anozpuszczailnoisc wolnej zasady jesit dogodniej¬ sza, co powoduje, ze ogólnie biorac, korzystniej jest stosowac wodna zasade.Acylowaniie mozna przeprowadzac znanymi spo¬ sobami pnzy czym jako sirodek acyliujacy mozma stosowac odpowiedni kwas karfbdksylawy, haloge¬ nek kiwasoiwy, zwlaszcza chlorek .luib bezwodnik kwasowy. Acylowanie kwasamii kairbokisylowymi przeprowadza sie w organicznym rozpuszczalniku, korzystnie w chlorowanym weglowodorze, np. dwucjMoirometanie lulb clifljoroformie, korzysitnie w obecnosci sirodków wiazacych kwas, zwlaszcza awucykloiheksylokairbcdwuiimid^ie, w tempe-ratiu- rze 0^50°C.Jezeli jako srodek acylujajcy stosuje sie halo¬ genki kwasowe, zwlaszcza chiloireki, to jako roz- pusiaoBalnik stosuje sie korzystnie pirydyne*, dzia¬ lajaca równoczesnie jako srodek wiajzacy kiwais, moizna jednak stosowac równiez inne rozpusz¬ czalniki r organiczne, np. chlorowane weglowodo¬ ry, takie jak dwuchlorome(tan lub chloroform, w obecnosci srodków wiazacych kwas, np. wodo¬ rotlenków metali aUkalicmych hub weglanów me¬ tali alkiaMcznych. Acylowanie halogenkami kwa¬ sowymi przeprowadza sie w przedziale tempera¬ tur w przyblizeniu od —30°C do temperaltury wrzenia mieszaniny /reakcyjnej, a zwlaszcza w te/mjperaitunze od —20 do 25°C.Bezwodniki kwasowe stosuje sie ewen/tualnie w obecnosci rozpuszczalników organicznych, zwla¬ szcza chlorowanych weglowodorów, np. dwuchlo- rometanu 1/ub oMoirofornrui, przy czym reakcje prowadzi sie w temperaturze w przyblizeniu 0— 50°C, korzystnie w temperaturze pokojowej.Acylowany produkt reakcji mozna oczyscic równiez za pomoca chromatografii, przy czynu ja¬ ko adsorberut stosuje sie zel fcrzeimionkowy' luJb tlenek gl:nu, a jako rozpuszczalnik benzen. Moz¬ na równiez stosowac inne sposoby oczyszczania np. prizefcrysfcalizowanie.Zarówno apowincyna stanowiaca substancje wyj¬ sciowa w sposobie wedlug wynalazku, jak i wy¬ tworzone tym sposobem nowe zwiazki o ogólnym wzorze 1 moga wystepowac w postaci racemicz- nej lub w postaci czynnej optycznie. Wynalazek obejmuje wiec równiez sposób wytwarzania czyn¬ nych optycznie zwiazków o ogólnym wzorze 1, przy czym zwiazki o ogólnym wzorze 1, otrzyma¬ ne w postaci racemicznej rozdziela sie na antypo¬ dy optyczne, lub stosuje jako substancje wyjscio¬ wa apowincyne w postaci czynnej optycznie. Na¬ lezy przy tym zaznaczyc, ze w ostatnim przypad¬ ku polarnosc zwiazku zmienia sie w charaktery¬ styczny sposób przy redukcji. Z /+/-apowincyny tworzy sie przy redukcji /-/-ll-metoksy-14-hydro- ksymetylo-3a; 16a-eburnamenina. w dalszych eta¬ pach, a wiec przy acylowaniu, tworzeniu soli itd. ta polarnosc pozostaje niezmieniona.Nowe zwiazki o ogólnym wzorze 1 mozna sto¬ sowac w lecznictwie w postaci wolnych zasad iub w postaci fizjologicznie dopuszczalnych soli addy¬ cyjnych z kwasami, ewentualnie soli czwartorze¬ dowych. Jako przyklady soli nadajacych sie do zastosowania w lecznictwie moga sluzyc sole utwo¬ rzone z nietoksycznymi kwasami nieorganicznymi, takie jak chlorowodorki i bromowodorki, siarcza¬ ny, zwlaszcza kwasne siarczany, np. kwasny siar¬ czan sodu lub potasu, oprócz tego sole addycyjne z kwasami organicznymi, np. winiany, bursztynia- ny, cytryniany i askorbiniany, oraz sole czwarto¬ rzedowe, takie jak metylojodek, etylojodek itd.Wytwarzanie tych soli mozna prowadzic znanymi sposobami. Sole addycyjne wytwarza sie np. tak, ze roztwór zasady w rozpuszczalniku organicznym, korzystnie eluat otrzymany przy oczyszczaniu chromatograficznym laczy sie z nasyconym roz¬ tworem kwasu w eterze lub acetonie.Do wytwarzania kwasnych soli addycyjnych z kwasami umieszcza sie korzystnie kwasna sól w postaci krystalicznej, np. wodorosiarczan sodo¬ wy z dodatkiem obojetnego rozpuszczalnika, np. benzenu do kolumny chromatograficznej i prze¬ puszcza sie obojetny rozpuszczalnik np. benzen przez te kolumne, przy czym odpowiednia sól addycyjna z kwasem powstaje w kolumnie i w tej postaci eluuje sie ja odpowiednim rozpuszczalni¬ kiem, np. chlorowanym weglowodorem.Czwartorzedowe sole mozna wytwarzac w zwyk¬ ly sposób, przez reakcje zasady w rozpuszczalniku organicznym, np. w acetonie z odpowiednim halo¬ genkiem, np. jodkiem metylu, etylu, izobutylu lub benzylu.Zwiazki otrzymane sposobem wedlug wynalazku mozna przeksztalcac w zwykle preparaty leczni¬ cze. Preparaty moga zawierac jeden lub wiecej zwiazków o ogólnym wzorze 1 lub ich sole w po¬ staci racemicznej lub czynnej optycznie. Prepara¬ ty wytwarza sie przez zmieszanie substancji czyn¬ nej z uzywanymi do preparowania doustnego lub pozajelitowego, nietoksycznymi stalymi ]ub ciek¬ lymi nosnikami JUlub substancjami pomocniczymi.Jako nosniki mozna stosowac np. wode, zelatyne, laktoze, cukier mlekowy, skrobie, oleje roslinne, np. olej arachidowy, olej z oliwek itp., gume arab¬ ska,, glikole polialkilenowe, wazeline itd.Substancje czynne przerabia sie na zwykle pre¬ paraty, np. stale preparaty jak np. okragle lub kanciaste tabletki, drazetki, kapsulki i pigulki, pre¬ paraty ciekle, jak np. roztwory wodne i olejowe, zawiesiny v emulsje, syropy, miekkie kapsulki ze¬ latynowe, roztwory do wstrzykiwania wodne lub olejowe itd. Preparaty moga równiez zawierac stosowane w farmacji srodki pomocnicze jak np. srodki konserwujace, stabilizujace, zwilzajace, emulgujace, sole i bufory do ustawiania cisnienia osmotycznego, Zwiazki otrzymane sposobem wedlug wynalazku moga w preparatach leczniczych wystepowac ra¬ zem z innymi zwiazkami czynnymi farmakolo¬ gicznie. Preparaty przygotowuje sie korzystnie w dawkach jednostkowych, odpowiadajacych poza¬ danej postaci podawania. Zawartosc takich dawek 40 45 50 55 601015 7 jednostkowych moze wynosic okolo 1—50 mg, ko¬ rzystnie 5—20 mg.Wytwarzanie preparatów leczniczych odbywa sie w znany sposób i znanymi w farmacji meto¬ dami, jak np. sianie, mieszanie, granulowanie 5 i prasowanie lub rozpuszczanie. Preparaty moga byc poddawane dalszym procesom stosowanym w przemysle farmaceutycznym, np. sterylizacji.Dawka dzienna substancji czynnych otrzymanych sposobem wedlug wynalazku moze wynosic przy io podawaniu doustnym, doodbytniczym lub pozaje¬ litowym 10—20 mg, korzystnie w kilku dawkach czesciowych w czasie dnia.Wynalazek wyjasniono blizej w przykladach wykonania. Podane w przykladach temperatury 15 topnienia zostaly zmierzone aparatem Boetiusa, a skrecalnosci wlasciwie okreslono za pomoca po¬ larymetru Perkin-Elmer 141 i widma w podczer¬ wieni spektrometrem Perkin-Elmer 257. Frakcje eluatu otrzymane przez chromatografie kolumnowa 20 identyfikowano za pomoca chromatografii cienko¬ warstwowej, pomiar wartosci Rf przeprowadzono na plytkach zelu krzemionkowego mieszanina roz¬ puszczalników octan etylu — kwas octowy lodo¬ waty — pirydyna — woda w stosunku 60:6:20:11 25 ewentualnie chloroform — octan etylu — meta¬ nol w stosunku 8:2:1. ^ Przyklad I. Wytwarzanie /-/-l 1-metoksy-14- -hydroksymetylo-3a, 16a-eburnameniny. 9,34 g (0,024 mola) /+/-apowincyny rozpuszcza 30 sie w 50 ml benzenu i dodaje do roztworu 10 ml 70% roztworu dwuwodoro-bis-/2-metoksyetoksy/- glinianu sodowego (0,034 mola). Mieszanine reak¬ cyjna miesza sie przez 2 godziny. Postepy reduk¬ cji sledzi sie za pomoca chromatografii cienkowar- 35 stwowej. Nieprzereagowany srodek redukujacy rozklada sie przez dodanie 10 ml octanu etylu, a nastepnie mieszanine odparowuje sie do suchej pozostalosci pod zmniejszonym cisnieniem. Pozo¬ stalosc dodaje sie do 200 ml 2% ,kwasu siarko- 40 wego i ustawia wartosc pH mieszaniny na 8—9 za pomoca 10% wodnego roztworu wodorotlenku sodowego.Otrzymany wodny roztwór zasadowy ekstrahuje sie 4 X 200 ml chlorku metylenu. Ekstrakty laczy 45 sie, suszy nad weglanem wapnia i odparowuje do suchej pozostalosci pod zmniejszonym cisnieniem.Pozostalosc po odparowaniu rozpuszcza sie w 10— ml mieszaniny benzen — etanol w stosunku 98:2 i roztwór poddaje chromatografii kolumnowej, 50 przy czym adsorbentem jest zel krzemionkowy (Merck) o ziarnistosci 0,05—0,02 mm.Nieprzereagowana /+ /-apowincyne wymywa sie z kolumny mieszanina benzen — etanol, najpierw 55 w stosunku 98:2, nastepnie w stosunku 95:5. Na¬ stepnie eluuje sie utworzona w czasie reakcji /-1/-11-metoksy-14-hydroksymetylo-3«, 16a-ebur- namenine za pomoca mieszaniny benzen — etanol w stosunku 8:2. Pobiera sie przy tym frakcje po 60 150 ml. Identyfikuje sie je za pomoca chromato¬ grafii cienkowarstwowej. Adsorbentem jest zel krzemionkowy, roztworem rozwijajacym — chlo¬ roform — octan etylu — metanol w stosunku 8 Frakcje zawierajace /+/-apowincyne (10—13 frakcja) przerabia sie oddzielnie od frakcji za¬ wierajacych /-/-metoksy-14-hydroksymetylo-3a, 16a-eburnamenine (frakcje 15—26). Obie grupy frakcji odparowuje sie pod zmniejszonym cisnie¬ niem. Odzyskana w ten sposób /+/-apowincyna moze byc stosowana ponownie.Otrzymane 6,28 g /-/-ll-metdksy-14-hydroksy- metylo-3a, 16a-eburnameniny przekrystalizowuje sie z 20 ml cykloheksanu. Otrzymuje sie przy tym 6,08 g czystego produktu o temperaturze topnienia 162—164°C: Odpowiada to wydajnosci 70%. Rf:0,4; (a)D = ^110,3° (C = 1, pirydyna) Widmo w podczerwieni: Vmax 3700, 3200 om-1 (OH) 3100, 300 cm-1 (CH aromatyczne), 3000, 2800 cnr1 (CH2, CH3), 1650, 1612 om-1 (C-C), 1570 cm-1 (C = C), 1300 cm-1 (p-OH), 1025 cm-1 (/C-O/H/), 820 cm-1 {y CH).Analiza dla C2iH2602N2: obliczono: C 74,6% H 7,7% N 8,2|% O 9,4% znaleziono: C 74,5% H 7,4% N 8,1%.Przyklad II. Wytwarzanie /-/-11-metoksy- -14-hydrolksymetylo-3a, 16a-eburnameniny. 0,65 g (0,0017 mola) /+/-apowincyny rozpuszcza sie w 20 ml wolnego od nadtlenku czterowodóro- furanu. Do roztworu dodaje sie w temperaturze —25°C 0,15 g (0,0039 mola) wodorku litowo-gli- nowego, zawieszonego w czterowodorofuranie.Mieszanine reakcyjna miesza sie przez 2 godziny.Postepy redukcji sledzi sie za pomoca chromato¬ grafii cienkowarstwowej. Nieprzereagowany sro¬ dek redukujacy rozklada sie przez dodanie 7 ml octanu etylu i odparowuje mieszanine reakcyjna do suchej pozostalosci pod zmniejszonym cisnie¬ niem.Pozostalosc dodaje sie do 100 ml 2% kwasu siarkowego i ustawia wartosc pH mieszaniny j^a 8—9 za pomoca 10% wodnego roztworu wodoro¬ tlenku sodowego. Otrzymana mieszanine wodno- alkaliczna ekstrahuje sie 4 X 50 ml chloroformu.Ekstrakty laczy sie, suszy nad weglanem wapnia i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem do suchej pozostalosci.Pozostalosc przerabia sie w kolumnie chroma¬ tograficznej sposobem opisanym w przykladzie I.Otrzymuje sie 0,36 (60%) /-/-l 1-metoksy-14-hy- droksymetylo-3a, 16a-eburnameniny. Dane fizycz¬ ne produktu sa zgodne z otrzymanymi w przy¬ kladzie I.Przyklad III. Wytwarzanie soli addycyjnych z kwasami i soli czwartorzedowych /-/-l1-meto¬ ksy- 14-hydroksymetylo-3a, 16a-eburnameniny. a) Wodorosiarczan sodowy /-/-l1-metoksy-14- -hydToksymetylo-3a, 16a-eburnaimeniny. 1 g /-/-l1-metoksy-14-hydroksymetylo-3a, 16a- -eburnameniny rozpuszcza sie w 20 ml benzenu.Do kolumny chromatograficznej nasyconej roz¬ tworem 50 g wodorosiarczanu sodowego w 0,5 ml wody i 50—100 ml benzenu wprowadza sie wy¬ mieniony wyzej roztwór benzenowy. Utworzona kwasna sól /-/-ll-metoksy-14-hydroksymetylo-3a, 16a-eburnameniny eluuje sie z kolumny 1400 ml chloroformu. Eluat odparowuje sie do suchej po- •9 101 541 zostalosci pod zmniejszonym cisnieniem i pozo¬ stalosc przekrystalizowuje z eteru etylowego.Otrzymuje sie 1,2 g (88,2%) wodorosiarczanu sodowego /-1/-11-metoksy-14-hydroksymetylo-3a, 16a-eburnameniny o temperaturze topnienia 100 -105°C. (a)D^41,8° (C = l, pirydyna). b) Cytrynian /-/-metoksy-14-hydroksymetylo- -3a, 16a-eburnaimeniny.Do 0,2 g /-/-n-metoksy-14-hydroksymetylo-3a, 16a-eburnameniny dodaje sie stale mieszajac eter etylowy nasycony kwasem cytrynowym, az do osiagniecia wartosci pH = 4. Krystalizujacy roz¬ twór odstawia sie w temperaturze 0—2°C na 8 godzin. Nastepnie krystaliczny produkt saczy sie, myje 7—8 ml eteru dwuetylowego i suszy.Otrzymuje sie 0,18 g (57,0%) cytrynianu /-/-ll- ^metoksy-14-hydroksymetylo-3a, 16a-eburname- —90°C. (a)D = —90,4°C (C = l, pirydyna). d) Metylojodek /-/-l 1-metoksy-14-hydroksyme- tylo-3a, 16a-eburnameniny. 0,2 g (0,59 mmola) /-/-ll-metaksy-14-hydro.ksy- metylo-3(x, 16a-eburnameniny rozpuszcza sie w ml acetonu i do roztworu dodaje sie 0,2 g (0,014 mola) jodku metylu. Roztwór odstawia sie w temperaturze pokojowej na 12—24 godzin.Tworzenie soli czwartorzedowej sledzi sie za pomoca chromatografii cienkowarstwowej na ze¬ lu krzemionkowym, przy roztworze rozwijajacym chloroform — octan etylu — metanol w stosunku 8:2:1. Po zakonczeniu reakcji mieszanine odparo¬ wuje sie pod zmniejszonym cisnieniem do suchej pozostalosci i rozpuszcza ja w 5 ml eteru dwu¬ etylowego. Roztwór odstawia sie na 12 godzin do temperatury 0—2°C. Osad krystaliczny saczy sie, myje 3—4 ml zimnego eteru dwuetylowego i na¬ stepnie suszy. Wydajnosc: 0,23 g (82,0%) metylo- jodku /-/-ll-metoksy-14-hydroksymetylo-3a, 16a- -eburnameniny. Rf = 0,0 (a)D20 = —92,9° (C .= 1, pirydyna).Analiza dla C22H29O2N2J: obliczono: C 55,0 H 6,0 N 5,8 O 6,6 J 26,5% znaleziono: C 55*1 H 6,0 N 5,7 O — J 26,5%. e) Winian /-/-ll-metoksy-14-hydroksymetylo-3a, 16a-eburnameniny.Do 0,2 g (0,59 mmola) /-/-ll-metoksy-14-hydro- ksymetylo-3a, 16a-eburnameniny dodaje sie eteru dwuetylowegol nasyconego kwasem winowym, az do wartosci pH okolo 4. Mieszanine przerabia sie sposobem opisanym w punkcie b). Otrzymuje sie 0,22 g (76%) winianu /-/-l1-metoksy-14-hydroksy- metylo-3a, 16a-eburnameniny o temperaturze topnienia 143—14S°C. (cOd20 = —96,1°C (C = 1, pi¬ rydyna).Przyklad IV. Wytwarzanie winianu /-/-ll- -metoksy-14-banzoiloksymetylo-3a, 16a-eburna- meniny. 1 g (0,0029 mola) /-/-l1-metoksy-14-hydroksy- metylo-3a, 16a-eburnameniny rozpuszcza sie w 5 ml pirydyny.Do roztworu dodaje sie w temperaturze poko¬ jowej 0,5 g (0,0035 mola) chlorku benzoilu. Mie¬ szanine reakcyjna miesza sie przez 30 minut i nastepnie odstawia w ciemne miejsce w tempe¬ raturze 20—25°C na 6 godzin. Nastepnie dodaje sie 50 ml wody i ustawia wartosc pH na 8—9 za pomoca 10% wodnego roztworu wodorotlenku sodowego. Alkaliczna mieszanine reakcyjna eks¬ trahuje sie 3 X 30 ml chlorku metylenu. Zawie¬ rajace produkt reakcji warstwy organiczne laczy sie, suszy nad weglanem wapnia i odparowuje do suchej pozostalosci pod zmniejszonym cisnie¬ niem.Pozostalosc rozpuszcza sie w 5—10 ml benzenu.Roztwór benzenowy poddaje sie chromatografii kolumnowej (adsorbent tlenek glinu aktywnosci III, ciecz eluujaca: benzen). Odbiera sie frakcje po 20 ml. Frakcje 4—10 zawierajace /-/-11-meto- ksy-14-benzoiloksymetylo-3 W postaci1 zasady identyfikuje sie za pomoca chromatografii cienkowarstwowej (warstwa ad- sorbentowa: zel okrzemkowy, roztwór rozwijaja¬ cy: octan etylu — kwas octowy lodowaty — pi¬ rydyna — woda w stosunku 60:6:20:11). Frakcje zawierajace /-/-11-metoksy- 14-benzoiloksymety- lo-3a, 16a-eburnamenine laczy sie i odparowuje do suchej pozostalosci pod zmniejszonym cisnie¬ niem. Pozostalosc stanowi 0,78 g /-/-11-tmetoksy- -14-benzoiloksymetylo-3a, 16a-eburnamenine.Do produktu dodaje sie eteru etylowego nasy¬ conego kwasem winowym do wartosci pH = 4.Krystalizujaca mieszanine odstawia sie do tem¬ peratury 0—5°C na 12 godzin. Nastepnie produkt saczy sie, myje 8 ml eteru etylowego i suszy.Otrzymuje sie 0,85 g (48%) winianu /-/-l 1-meto¬ ksy- 14-benzoiloksymetylo-3a, 16a-eburnameniny o temperaturze topnienia 98—105°C. Rf = 0,77 (cx)d20 = —69,2° (C = 1, pirydyna).Widmo w podczerwieni: 3000, 2800 om-i (VCH2, CU3), 1720 cm-1 (VCO ester), 1620 cm-1 (VC = C), 1280 cm-1 (VCOC ester), 818, 775 om-1 (y CH).Analiza dla C32H3609N2: obliczono: C 64,8% H 6,1% N 4,7% O 24,3% znaleziono: C 64,7% H 6,;2% N 4,7% O —.Przyklad V. Wytwarzanie winianu /-/-ll- -metoksy-14-./3'-trójfluorometylobenzoilo/-oksy- metylo-3a, 16a-eburnameniny. 1 g (0,0029 mola) /-/-l1-metoksy-14-hydroksy- metylo-3a, 16a-eburnameniny rozpuszcza sie w ml chlorku metylenu. Do roztworu dodaje sie weglan sodowy w ilosci równowaznej do kwasu powstajacego przy tworzeniu sie estru. Nastepnie dodaje sie w temperaturze 20^25°C 0,64 (0,033 mola) chlorku kwasu m-trójfluorometylobenzoeso- wego. Mieszanine reakcyjna miesza sie w tempe¬ raturze 20—25°C przez 2 godziny, a nastepnie dodaje 20 ml wody i ustawia wartosc pH na 8—9 za pomoca wodnego roztworu wodorotlenku so¬ dowego. niny o temperaturze topnienia 109—114°C. (aD 20 = —79,3° (C = 1, pirydyna). c) Bursztynian /-/-l1-metoksy-14-hydroksyme- tylo-3a, 16a-eburnameniny.Sposobem wedlug punktu b) wytwarza sie sól kwasu bursztynowego, z wydajnoscia 58%. Eur- 25 sztynian /-/-l1-metoksy- 14-hyd!roksymetylo-3a, 16a-eburnameniny ma temperature topnienia 85 40 45 50 55 60101 541 16 octanu etylowego, pirydyny, lodowatego kwasu octowego i wody, w stosunku 60:20:6:11). (a)D20 = —49,6° (c = 1, pirydyna).Widmo w podczerwieni: 3100, 3000 cm-1 (VCH aromatyczny), 3000, 2800 cm-i (VCH2 CHS), 1740 cm-1 (VCO ester), 1615 cm-1 (VC = C), 1220 cm-1 (VasCOC ester), 725, 700, 680 cm-1 ty CH). 10 Analiza dla C^HsaOg^: obliczono: C 65,2% H 6,2% N 4,6% O 23,8% znaleziono: C 65,1% H 6,2% N 4,7%.Przyklad XV. Wytwarzanie ** winianu /-/-ll- -metoksy-14-rfenyloacetylooksyimetylo-3a, 16cc- 15 -eburnameniny. 0,2 mola (0,00059 mola) /-/-ll-metoksy-14-hydro- ksymetylo-3a, 16a-eburnameniny, 0,092 g kwasu fenylooctowego i 0,14 g N,N'-dwucyk:loheksylo- karbodwuimidu rozpuszcza sie w temperaturze 20 —25°C w 3,5 ml chloroformu nie zawierajacego etanolu. Mieszanine reakcyjna odstawia sie w ciemne miejsce w temperaturze pokojowej na 12 godzin. Nastepnie odsacza sie wydzielony N,N'- -dwucykloheksylokarbamid i przesacz odpairowu- 25 je sie pod zmniejszonym cisnieniem do suchej pozostalosci.Pozostalosc rozpuszcza sie w 3 ml chlorku me¬ tylenu i odstawia roztwór do temperatury 0—5°C na 5—6 godzin. Wydziela sie przy tym ilosciowo 30 reszta N,N'-dwueyWoheksylokarbaminianu, który saczy sie, a przesacz odparowuje sie pod zmniej¬ szonym cisnieniem. Pozostalosc rozpuszcza sie w 3—4 ml benzenu i przerabia chromatograficznie przy uzyciu tlenku glinowego o aktywnosci III 35 jako adsorbentu. Eluuje sie za pomoca benzenu.Frakcje eluatu po 10 ml identyfikuje sie za po¬ moca chromatografii cienkowarstwowej (war¬ stwa adsorbentu — zel okrzemkowy, roztwór roz¬ wijajacy — mieszanina chloroformu, octanu ety- 40 lowego i metanolu w stosunku 8:2:1). Zasada za¬ wiera sie we frakcjach 2—4.Otrzymuje sie 0,14 g (50,0%) wolnej zasady, która przeksztalca sie w sól kwasu winowego sposobem wedlug przykladu IV. Wydajnosc: 45 0,18 g (50,0%) winianu /-/-11-fenyloacetylooksy- metylo-3a, l£a-eburnameniny. Wlasnosci fizyczne produktu sa lidentyczne jak w przykladzie XIV.-¦Przykla d XVI. Wytwarzanie winianu /-/-ll- -rnetdksy-14-acetylooksymetylo-3a, 16a-eburna- 50 merainy. 1 g (0,0029 mola) /-/-ll-metoksy-14-hydroksy- metylo-3a, 16a-ebu!rnameniny rozpuszcza sie w 7 ml pirydyny. Do roztworu dodaje sie kroplami w temperaturze 20—25° 0,45 g (0,0057 mola) 55 chlorku acetylu. Mieszanine reakcyjna miesza sie przez godzine, nastepnie ustawia wartosc pH na 8—9 za pomoca 10% wodnego roztworu wodoro¬ tlenku sodowego i utworzony zwiazek ekstrahuje sie 3 X 30 ml chloroformu z alkalicznej miesza- 60 niny reakcyjnej. Polaczone ekstrakty suszy sie nad weglanem wapnia i nastepnie odparowuje. - Pozostalosc przerabia sie sposobem podanym w przykladzie IV metoda chromatografii kolum¬ nowej, z ta róznica, ze eluat pobiera sie porcjami 65 po 40 ml. Zasada zawiera sie w pierwszych pie¬ ciu frakcjach. Wydajnosc: 0,8 g (63,0%) A/-11- -metoksy-14-acetylooksymetylo-3a, 16a-eburna- meniny. Temperatura topnienia 96—102°C. Rf = = 0,55 (warstwa adsorbcyjna — zel okrzemkowy, roztwór rozwijajacy — mieszanina octanu etylu,, lodowatego kwasu octowego, pirydyny i wody w stosunku 60:6:20:11). (cOd20 -53,0° (c = 1, pirydyna).Widmo w podczerwieni: 3100, 3000 cm-1 (CH aromatyczny), 3000, 2800 cm-1 (VCHs, CH3), 1740 cm-1 (VCO ester), 1620 om-1 (VC = C), 1240 cm-1 (Vasym.COC), 838, 778 cm-i (^ CH).Analiza dla C27H34N2O9: obliczono: C 61,1% H 6,4% N 5,3% O 27,2% znaleziono: C 61,0% H 6,3% N 5,4%.Przyklad XVII. Wytwarzanie winianu /-/-ll-metoksy-14-aeety'loksymetylo-3a, lOa-ebwr- nameniny.Do roztworu 0,2 g (0,00059 mola) /-/-ill-metoksy- -14-hydroksymetylo-3a, 16a-eburnameniny w 5 ml chlorku metylenu dodaje sie kroplami w tempe¬ raturze 2M—Q5°C mieszajac 0,1 ml bezwodnika kwasu octowego. Mieszanine reakcyjna miesza sle przez godzine, nastepnie dodaje sie 10 ml 2% wodnego roztworu wodorotlenku sodowego. Mie¬ szanine miesza sie jeszcze przez 5 minut, i roz¬ dziela na fazy w rozdzielaczu laboratoryjnym.Warsitwe wodna ekstrahuje sie dalszymi 5 ml chlorku metylenu. Warstwy z chlorkiem metylenu laczy sie i odparowuje do suchej pozostalosci pod zmniejszonym cisnieniem.Pozostalosc rozpuszcza sie w 2—4 ml benzenu i chromatografiije za pomoca zelu okrzemkowego o aktywnosci III. Eluuje sie benzenem odbierajac frakcje eluatu po 10 ml. Frakcje identyfikuje sie za pomoca chromatografii cienkowarstwowej, przy czym warstwe adsorbentu stanowi zel okrzem¬ kowy, a roztwór rozwijajacy — mieszanina chlo¬ roformu, octanu etylu i metanolu w stosunku 8:2:1.Frakcje 1—4 odparowuje sie do suchej pozostalosci i w ten sposób uzyskuje sie 0,21 g (93%) /-/-11-me- toksy-14-acetylooksymetylo-3a, 16a-eburnameniny, która przeksztalca sie w winian sposobem opisa¬ nym w przykladzie IV.Otrzymuje sie 0,20 g (90,0%) winianu /-/-11-me- taksy-14-,aeetylooksy:metylo-3a, 16a-eburnameniny.Stale fizyczne produktu sa calkowicie zgodne z uzyskanymi w przykladzie XVI.Przyklad XVIII. /-/-ll-metoksy-14-/3',5'-dwu- nitrobenzoilo/-oksymetylo-3o:, 16a-eburnamenina i jej sole addycyjne z kwasem. 2 g (0,0059 mola) /-/-ll-imetoksy-14-hydroksyme- tylo-3a, 16a-eburnameniny rozpuszcza sie w 16 ml chloroformu nie zawierajacego alkoholu. Do roztworu dodaje sie weglanu sodu w ilosci równo¬ waznej do kwasu powstajacego przy tworzeniu sie es4ru. Nastepnie do mieszaniny reakcyjnej dodaje sie w temperaturze 20—25°C 1,4 g (0,0061 mola) chlorku kwasu 3,5-dwunitrobenzoesowegO'. Po jednogodzinnym mieszaniu dodaje sie 15 ml 2i% wodnego roztworu wodorotlenku sodowego i miesza przez dalsze 5 minut. Nastepnie faze101 541 17 18 chloroformowa oddziela sie w rozdzielaczu labo¬ ratoryjnym.Wodna faze ekstrahuje sie dalszymi 15 ml chlo¬ roformu i laczy ekstrakt z faza chloroformowa uzyskana uprzednio. Roztwór ten suszy sie nad 5 weglanem wapnia i nastepnie odparowuje do suchej pozostalosci pod zmniejszonym cisnieniem.Pozostalosc rozpuszcza sie w mieszaninie benzenu i etanolu w stosunku 98:2 i przerabia chromato¬ grafia kolumnowa (adsorbent — zel okrzemkowy io.Merck o ziarnistosci 0,05—0,2 mm, srodek eluujacy mieszanina benzenu i etanolu w stosunku 98:2).Przejmuje sie frakcje eluatu po 40 ml. Frakcje te identyfikuje sie chromatografia cienkowar¬ stwowa (warstwa adsorbentu — zel okrzemkowy, is roztwór rozwijajacy — mieszanina chloroformu, octanu etylu i metanolu w stosunku 8:ft:l).Produkt zawiera sie we frakcjach 3—7, które odparowuje sie pod zmniejiszonym cisnieniem.Otrzymane 1,39 g surowego produktu przekrysta- 20 lizowuje sie z 10 ml cykloheksanu, przy czym krystalizujaca mieszanine odstawia sda w tempe¬ raturze 0—6°C na 12 godzin, po czym odsacza krysztaly, myje je 10—15 ml cykloheksanu i suszy.Otrzymuje sie 1,23 g (39,0%) /-Ml-rcietoksy- 25 -14-/3',5'-dwuriitrolbenzoilo/-olksymetylo-3a, 16a- -eburnameniny o temperaturze topnienia 160— —162°C. Rf = 0,59. ( .¦ .= 30 Widmo w podczerwieni: 3100, 3000 cm-1 (VCH aromatyczny), 3000, 2800 cm-i (VCH2, CH3), 1721 cm-1 (VC = O), 1545 cm-1 (VaBN02), 1347 cm-1 (VgNO,), 1275 cm-1 (VasCOC), 1165 cm-1 (ysCOC), 807, 732, 721 cm-1 (y CH).Analiza dla C^H^^: obliczono: C 63,1% H 5;2%. N 10y5% O 21,1% znaleziono: C 63,2% H 5,3% N 1-0,4%. 0,2 g /-/-ll^metoksy-14-/3',5'-dwunitrobenzoilo/- ^ -oksymetylo-3a,, 16a-€burnameniny rozpuszcza sie w acetonie i ustawia wartosc pH roztworu na 4 za pomoca, 90% roztworu kwasu askorbinowego.Wydzielajaca, sie sól askorbinowa saczy sie, myje acetonem i suszy. Otrzymuje sie 0,15 g (56,0%; 45 askorbiniamu /-/-ll-metoksy^4-/3\5'-dwunitroben- zoilo/-oksymetylo-3a* 16a-eburnameniny o tempe¬ raturze topnienia 153—157°C. (a)D20 = —41,*0°- (c = 1, pirydyna).Wychodzac z 0,2 g /-/-ll-metoksy-14-/3',5'Hdwu- 50 nitrobenzoilo/-oksymetylo-3a, 16a-eburnamendny opisanym sposobem wytwarza sie równiez chloro¬ wodorek. Temperatura topnienia: 190—196°C. (a)D20 = —104,0° c = 1, pirydyna). 55 Przyklad XIX. Wytwarzanie metylojodku /-/-l 1-metoksy-14-/3'£'-dwunitrdbenzoilo/-oksyme- tylo-3a, 16a-€burnameniny. 1,5 g (0,00028 mola) /-/-ll^metoksy-14/8',5'-dwu- nitrobenzoilo/-oksymetylo-3ct, 16ia-ebuTnanieniny «o rozpuszcza sie w 6 ml acetonu i do t roztworu dodaje 0,1 g (0,0007 mola) jodku metylenu.Roztwór odstawia sie nai 6 godzin do tempe¬ ratury 20—25°C, podczas czego sledzi sie tworzenie soli chromatografia cienkowarstwowa. M Po zakonczeniu reakcji mieszanine odstawia sie na 12 godzin do temperatury 0—2°C po czym odsacza krystaliczna substancje, myje 3—4 ml ochlodzonego acetonu i suszy. Otrzymuje sie 0,17 g (89%) metylojodku /-/metofcsy-14-/3,5'^dwu- nitrobenzoilo/oksymetylo-3a, 16a-€lburnameniny.Rf=0,0 (warstwa adsortbcyjna — zel okrzemkowy, roztwór rozwijajacy — mieszania chloroformu, octanu etylu i .metanolu w stosunku 8:2:1). (cOd2* = —94,0° (c = 1, pirydyna).Analiza dla C2bH81N^OtJ: obliczono: C 51,6 H 4,6 N 8,3 O 16,6 J 18,8% znaleziono: C 51,6 H 4,6 N 8,3 J 18,8%. PL