NL8005054A - Schakeling voor het opwekken van een periodiek zaagtandvormig signaal. - Google Patents

Description

. — i i.· Λ PHN 9834 1 N.V. Philips1 Gloeilampenfabrieken te Eindhoven.

Schakeling voor het opwekken van een periodiek zaagtandvormig signaal.

De uitvinding heeft betrekking qp een schakeling voor het opwekken van een periodiek zaagtandvormig signaal met een slag en een terugslag/ bevattende een oscillator die door, via een doorlaatschakelaar toe-voerbare synchroniseerimpulsen met een nagenoeg konstante herhalings-fre-5 kwentie dirékt synchroniseerbaar is en waarvan de eigen frékwentie bij afwezigheid van een synchroniseersignaal ten naaste bij gelijk is aan de genoemde herhalingsfrekwentie en bij aanwezigheid van een synchroniseersignaal anschakelbaar is, waarbij de direkte synchronisatie bij het optreden van een synchroniseer impuls in de nabijheid van een maximale 10 waarde van het zaagtandvormige signaal plaatsvindt.

Bij synchronisatieschakelingen, bijvoorbeeld voor de lijnsynchronisatie in televisie-ontvangers, worden fazeregellussen vrij algemeen toegepast. Hierin wordt het fazeverschil tussen het, door een oscillator opgewekte referentiesignaal en de inkomende synchroniseerim-15 puls door een fazediskriminator bepaald. De uitgangsspanning hiervan wordt afgevlakt en de verkregen spanning regelt de frekwentie en/of de faze van de oscillator voortdurend bij, op zodanige wijze dat het fazeverschil na verloop van tijd, de zogenaamde invangtijd, zeer klein wordt.

Een dergelijke werkwijze staat bekend onder de naam "indirekte synchro-20 nisatie". Hierbij krijgt de oscillator een regelsignaal steeds toegevoerd terwijl de synchroniseerimpulsen de oscillator nooit rechtstreeks bereiken.

Bij lage frekwenties, bijvoorbeeld de rasterfrékwentie in televisie-ontvangers, waarbij dus de herhalingsfrekwentie van de synchroniseer-25 impulsen 50 of 60 Hz is, wordt in het algemeen geen gebruik genaakt van een fazeregeling. Een reden hiervoor is dat een dergelijke regelschake-ling moeilijk te verwezenlijken is. Bij een rasterfrékwentie van 50 Hz moet immers de regelspanning gedurende ten minste 20 ms konstant blijven.

Het blijkt bovendien dat de, voor een goede s torLngsongevoeligheid beno-30 digde zeer lange tijdkonstante van het afvlakfilter tot allerlei hinderlijke langzame verschijnselen aanleiding geeft. In de praktijk wordt derhalve de voorkeur gegeven aan zogenaamde "direkte synchronisatieschakelingen", waarbij de synchroniseerimpulsen rechtstreeks aan de oscillator !___ 8005054 «> ’ll EHN 9834 2 warden toegevoerd voor het synchroniseren hiervan.

In vie Nederlandse octrooiaanvrage 7811597 (HJN 9287) van aanvraagster is een zaagtandgenerator beschreven die direkt synchroniseer-baar is en waarvan de eigen frekwentie bij afwezigheid van synchroniseer-5 impulsen nagenoeg gelijk is aan de nominale herhalingsfrekwentie van deze impulsen. Een voordeel hiervan is dat het door de -schakeling opqewekte signaal, bijvoorbeeld ten behoeve van de vertikale afbuiging voor een beeldweergeefbuis in een. televis ie-ontvanger, nominaal ingesteld kan warden, dat wil zeggen op de frekwentie van de ontvangen synchroniseer-10 impulsen, wat een enigszins stabiel beeld geeft bij het ontbreken van deze impulsen.

De bekende schakeling is symmetrisch synchroniseerbaar, hetgeen betekent dat synchronisatie mogelijk is indien de eigen frekwentie iets hoger of iets lager is dan die van de synchroniseerimpulsen. Een 15 geringe afwijking ten opzichte van de nominale waarde kan immers als gevolg van toleranties of van temperatuureffékten optreden. Treedt dus een synchroniseerimpuls op een korte tijd vóór of na het eindtijdstip van de slag dat bij aanwezigheid van synchroniseer impulsen verkregen was, dan wordt de terugslag onmiddellijk ingeleid. Hiervoor is de eigen frekwentie 20 van de oscillator cmschakelbaar naar een waarde die lager is dan de nominale frekwentie. Treedt echter de synchroniseer impuls een langere tijd vóór het genoemde tijdstip op, dan is de invangtijd van de oscillator vrij lang, aangezien de fazeverschuiving van de impuls ten opzichte van de flank van de zaagtandvorm ten gevolge van de bijna gelijke frekwenties 25 zeer langzaam varieert en aangezien de synchroniseer impuls vanwege de gewenste storingsongevoeligheid geen invloed heeft op de oscillator voordat de impuls in de nabijheid van het begintijdstip van de terugslag van de vrije trilling optreedt.

Met de uitvinding wordt beoogd een schakeling voor het opwek-30 ken van een zaagtandvormig signaal te verschaffen, waarbij de oscillator in de vrij lopende toestand een eigen frekwentie heeft welke nagenoeg gelijk is aan de nominale herhalingsfrekwentie van de synchroniseer impulsen en die door deze impulsen symmetrisch synchroniseerbaar is, terwijl de invangtijd onder alle omstandigheden aanzienlijk korter is dan die van 35 de bekende schakeling. Daartoe is de schakeling volgens de uitvinding gekenmerkt door een fazevergelijkingstrap voor het bepalen van het faze-verschil tussen het opgewekte zaagtandvormige signaal en het syn niseer-signaal en voor het bij een fazeverschil dat groter is dan een vooraf 8005054 t PHN 9834 3 ¥ Λ bepaalde waarde sperren van de doorlaatschakelaar en het in werking stellen van een frekwentiekorrektieschakeling voor het wijzigen van de eigen frekwentie van de oscillator, welke fazevergelijkingstrap bij een faze-verschil dat kleiner is dan de genoemde vooraf bepaalde waarde de fre-5 kwentiékorrektie uitschakelt en de doorlaatschakelaar in geleiding brengt.

Door de maatregel volgens de uitvinding wordt eerst de frekwentie gewijzigd ten einde het fazeverschil kleiner te maken, waarna de symmetrische synchronisatie op bekende wijze plaatsvindt. Treedt een variatie in de inkomende synchroniseer impulsen op, bijvoorbeeld doordat 10 deze impulsen wegvallen, dan treedt onmiddellijk, dat wil zeggen zonder vliegwielwerking, een overeenkomstige variatie op in de frekwentiékorrek-tie.

Bij voorkeur is de schakeling volgens de uitvinding gekenmerkt door een verlaging van de eigen frekwentie van de oscillator bij het 15 optreden van een synchroniseer impuls in een eerste deel van de slagtijd en door een verhoging van de genoemde eigen frekwentie bij het optreden van een synchroniseer impuls in het .overige, tweede deel van de slagtijd.

Hiervoor is de schakeling volgens de uitvinding gekenmerkt door een halfwaarde-drempelschakeling voor het opwekken van een signaal 20 met een flank qp het tijdstip in de slagtijd waarop het zaagtandvormige signaal de waarde aanneemt die ten naaste bij de helft is van de amplitude hiervan, waarbij het eerste deel van de slagtijd vóór het genoemde tijdstip en het tweede deel hierna gelegen is.

In een voorkeursuitvoering vertoont de schakeling volgens de 25 uitvinding het kenmerk dat de fazevergelijkingstrap een eerste fazedis-kriminator voor het bepalen van het fazeverschil tussen het opgewekte zaagtandvormige signaal en het synchroniseers ignaal en voor het in werking stellen van de frekwentiekorrektieschakeling en een tweede faze-diskriminator voor het vergelijken van het genoemde fazeverschil met 30 de vooraf bepaalde waarde en voor het uitschakelen van de frékwentie-korrektie en het in geleiding brengen van de doorlaatschakelaar bevat.

De uitvinding zal aan de hand van de bijgaande figuren bij wijze van voorbeeld nader worden verklaard. Hierin tonen: figuur 1 een blokschema van een uitvoering van de schakeling 35 volgens de uitvinding, figuur 2 een gedetailleerde uitvoering van een fazevergelijkingstrap en van een frekwentiekorrektieschakeling die deel kunnen uit-maken van de schakeling van fig. 1, 8005054 * ~ψ ΡΗΝ 9834 4 figuur 3 en 4 golfvormen die in de schakeling van figuur 2 zouden optreden bij afwezigheid van frekwentiekorrektie en figuur 5 en 6 golfvormen die in de schakeling van fig. 2 bij aanwezigheid van frekwentiekorrektie optreden.

5 In figuur 1 steltyeen fazediskriminator voor die via een later te beschrijven schakelaar 10 aan een ingangsklem rastersynchroniseerimpulsen S, die van een niet getekende synchrcnisatie-afscheidingstrap afkomstig zijn, toegevoerd krijgt. Aan een andere klem van diskriminator 1 wordt een reeks impulsen I toegevoerd die door een. impulsgenerator 2 10 worden opgewekt. Met 3 wordt een zaagtandoscillator aangegeven. Oscillator 3 wekt een periodieke zaagtandvormige spanning op die althans in de slagtijd nagenoeg lineair verloopt en die in niet getekende trappen op bekende wijze wordt verwerkt ten behoeve van de afbuiging in de ver-tikale richting van een of meer elektronenbundels in een beeldweergeef-15 buis. Deze zaagtandvormige spanning wordt ook toegevoerd aan generator 2 waarin de zaagtandvorm in een irrpulsvorm omgezet wordt, waarbij één van de flanken van de irnpulsvorm op een bepaald tijdstip van de periode van de zaagtandvorm optreedt, bijvoorbeeld op het tijdstip waarop de terugslag van de zaagtand ingeleid wordt.

20 De frekwentie van de zaagtand en derhalve die van impulsen I

verschilt weinig van de rasterfrekwentie. Op de uitgangsklem van fazediskriminator 1 is een impuls Q aanwezig waarvan de voorflank met de voorflank van impuls I samenvalt, terwijl de achterflank hiervan met de voorflank van impuls S samenvalt. Hierbij wordt voor de eenvoud de duur 25 van de verscheidene flanken oneindig kort verondersteld. De duur van impuls Q is dus een maat voor het fazeverschil tussen impulsen S en I.

De door oscillator 3 opgewekte zaagtandvormige spanning wordt ook aan een halfwaarde-drenpelschakeling 4 toegevoerd. Hierdoor wordt een signaal A opgewekt dat een flank heeft ten naaste bij op het midden-30 tijdstip van de slagtijd, dit is ongeveer op het tijdstip in de slagtijd waarop de zaagtandvormige spanning de waarde aanneemt die de helft is van de amplitude hiervan. Dit geldt voor het geval dat oscillator 3 in de vrij lopende toestand is en geen frekwentiekorrektiesignaal toegevoerd krijgt. Signaal A alsmede het signaal Q worden toegevoerd aan een 35 tweede fazediskriminator 5 waarvan het uitgangssignaal T aan een fre-kwentiekorrektieschakeling 6 toegevoerd wordt.

Oscillator 3 is op zodanige wijze ingesteld dat de eigen frekwentie hiervan, dat is in de vrij lopende toestand, waarin geen syn- 8005054 EHN 9834 5 t f «r ^ chroniseer impulsen toegevoerd worden/ gelijk is aan de nominale herha-lingsfrekwentie van de sy n chroniseer impulsen, in dit voorbeeld de ras-terfrekwentie volgens de televisie-standaard waarvoor de televisie-ont vanger, waarvan de schakeling van fig. 1 deel uitmaakt, geschikt is.

5 Het kan zich echter voordoen, bijvoorbeeld als gevolg van toleranties of vanwege temper atuureffekten, dat beide frekwenties enigszins ongelijk zijn. Bovendien is bij gelijke frekwenties het fazeverschil tussen de zaagtand en de synchroniseer impulsen in het algemeen niet nul, bijvoorbeeld bij het inschakelen van de ontvanger of bij het omschakelen van de 10 ene naar een andere zender. Is dit fazeverschil wel nul, dan ontstaat aan de uitgangsklem van fazediskrimtinator 1 geen signaal. Fazediskrimi-nator 5 levert eveneens geen signaal en de eigen frekwentie van de oscil-lator wordt niet gewijzigd. Bij afwezigheid van synchroniseer impulsen leveren fazedis kriminatoren 1 en 5 ook geen signaal en oscilleert 15 oscillator 3 vrij op de nominale frekwentie.

Is het genoemde fazeverschil niet nul, dat wil zeggen valt het begin van de terugslag met de synchroniseer impuls niet samen, dan krijgt frekwentiekorrektieschakeling 6 een impuls T toegevoerd, terwijl impulsen S oscillator 3 niet bereiken. Schakeling 6 beïnvloedt de eigen 20 frekwentie van oscillator 3. Treedt impuls S in het eerste deel, vóór de flank van signaal A, van de slagtijd van de zaagtand op, dan wordt de eigen freikwentie van oscillator 3 verlaagd. Dit houdt in dat de periode langer wordt, dat wil zeggen de eerst volgende terugslag treedt later op dan anders het geval was, zodat het tijdsinterval tussen deze terug-25 slag en de volgende synchroniseerimpuls korter is. Dientengevolge wordt het door fazediskriminator 1 gedurende de daarop volgende slagtijd gemeten fazeverschil kleiner. Ten opzichte van de zaagtand wordt de synchroniseerimpuls als het ware naar voren verschoven, terwijl het weergegeven beeld naar boven verschuift.

30 Treedt, nu, impuls S in het tweede deel, na de flank van sig- de naai A, van de slagtijd van de zaagtand op, dan wordt/eigen frekwentie van oscillator 3 door de werking van schakeling 6 verhoogd. Dit houdt in dat de periode korter wordt, dat wil zeggen de eerst volgende terugslag treedt eerder op dan anders het geval was, zodat het tijdsinter-35 val tussen de synchroniseerimpuls en deze terugslag korter is. Dientengevolge wordt het door fazediskrirniinator 1 gedurende/iaarop volgende slagtijd gemeten fazeverschil kleinerTen opzichte van de zaagtand wordt de synchroniseerimpuls als het ware naar achteren verschoven, terwijl 80 0 5 0 5 4 PHN 9834 6 het weergegeven beeld naar beneden verschuift.

Uit het voorgaande blijkt dat het fazeverschil tussen de zaagtand en de synchroniseerinpulsen steeds kleiner wordt. Hierbij wordt via het kortste trajekt de faze van de oscillator naar de faze van de im-5 pulsen sneller geschoven dan in het geval dat deze verschuiving slechts in één richting plaatsvond. De geschetste frekwentiekorrektie blijft werkzaam totdat het fazeverschil tussen de oscillator en de iitpulsen kleiner wordt dan een vooraf bepaalde waarde. Hiervoor worden iitpulsen S en iitpulsen I aan een koïncidentietrap 7 toegevoerd. Is het genoemde 10 fazeverschil zo klein geworden dat een impuls S en een impuls I althans voor een deel gelijktijdig optreden, dan ontstaat aan een uitgangsklem van trap 7 een signaal dat een stuurbare doorlaatschakelaar 8 in geleiding brengt. Onder deze omstandigheden, biedt schakelaar 8 een weg aan een iitpulsen S, waardoor deze aan /trekkerschakeling 9 warden toegevoerd die 15 een trekkerimpuls aan oscillator 3 telkens toevoert. Het uitgangssignaal van koïncidentietrap 7 wordt ook toegevoerd aan frekwentiékorrektie-schakeling 6 of aan de toevoerleiding hiervan naar oscillator 3, met het gevolg dat de frekwentiekorrektie uitgeschakeld wordt. Voordat koïnci-dentie plaatsvond in trap 7 was de eigen frekwentie van oscillator 3 20 dicht bij die van de synchroniseer impulsen en naderde de streefwaarde, hetzij van boven af, hetzij van onder af. Op het tijdstip dat schakelaar 8 een synchroniseersignaal doorgeeft wordt de frekwentie van oscillator 3 bijvoorbeeld op de in de Nederlandse Octrooiaanvrage 7811597 beschreven wijze naar een waarde cmgeschakeld die lager is dan de nominale fre-25 kwentie. Direkte synchronisatie door de synchroniseerimpulsen vindt plaats, dat wil zeggen de terugslag van de zaagtand wordt ingeleid qp het tijdstip waarop een synchroniseeriirpuls optreedt. Nu zijn de frekwentie en de faze van de opgewekte zaagtandvorm nagenoeg identiek aan de frekwentie en de faze van deze iitpulsen.

30 Het zal duidelijk zijn dat de invangtijd van de oscillator nog korter zal zijn dan met een koïncidentietrap het geval is, indien een grotere waarde wordt gekozen voor het fazeverschil waarvoor de frekwentiekorrektie uitgeschakeld wordt terwijl direkte synchronisatie plaatsvindt. Hiervoor wordt koïncidentietrap 7 vervangen door een faze-35 diskriminator die een signaal afgeeft indien het hierin gemeten fazeverschil beneden een vooraf bepaalde waarde komt. Ook kan trap 7 vervallen indien de taak hiervan door fazediskriminator 1 wordt vervuld.

De gedetailleerde schakeling van figuur 2 is uitgevoerd voor 8005054 t PHN 9834 7 en een groot deel met behulp van logische circuits/operationele versterkers en leent zich daarom voor integratie. Fig. 3a en 4a geven het verloop als funktie van de tijd aan van de door oscillator 3 opgewekte zaagtand-vorm. Hierbij is de terugslagtijd oneindig kort verondersteld. Impuls-5 generator 2 bevat een verschilversterker 21 aan de niet-ankerende in-gangsklem waarvan de zaagtandvorm rajrdt toegevoerd terwijl de ankerende ingangsklem aan een gelijkspanning ligt. Het uitgangssignaal van versterker 21 is de inpuls I. De voorflank hiervan valt samen met de terugslag van de zaagtandvorm en de achterflank treedt qp een tijdstip op 10 dat afhankelijk is van de genoemde gelijkspanning. Indien gewenst kan inpuls I niet van de door oscillator 3 opgewekte zaagtandvorm worden afgeleid, doch afkomstig zijn van een van de niet getékende trappen, bijvoorbeeld de rasteruitgangsversterker waarop een rasterafbuigspoel aangesloten is, die met oscillator 3 gekoppeld zijn.

15 Halfwaarde-drenpelschakeling 4 bevat eveneens een verschil- versterker 41 aan de niet-ankerende ingangsklem waarvan de zaagtandvorm van oscillator 3 wordt toegevoerd terwijl de ankerende ingangsklem aan een gelijkspanning ligt. Deze gelijkspanning wordt met behulp van een weerstandsspanningsdeler 42, 43 op een waarde ingesteld die ten 2o naaste bij gelijk is aan de helft van de amplitude van de zaagtand in de niet-gesynchroniseerde en niet-gekorrigeerde toestand van oscillator 3. Heerst deze toestand, dan is het uitgangssignaal A van versterker 41 een, in fig. 3b en 4b aangegeven, symmetrische blokvormige spanning, met een flank op het middentijdstip van de slagtijd.

25 Heerst deze toestand niet, dan treedt deze flank vóór of na dit tijdstip op. Signaal A wordt toegevoerd aan een, door middel van een NIET-EN-poort uitgevoerde cmkeertrap 44 waarvan het uitgangssignaal A aan een JK-flip-flcp 45 toegevoerd wordt die een blokvormig signaal P met de halve rasterfrekwentie (zie fig. 3e en 4e) levert.

30 Fig. 3c toont de synchroniseer impulsen S in het geval dat het optreden hiervan in het eerste deel van de slagtijd plaatsvindt terwijl fig. 4c voor het geval van het tweede deel van de slagtijd geldt. Fazediskriminator 1 bevat twee, als NIET-EN-poorten uitgevoerde cmkeer-trappen 11 en 12 voor het toevoeren van impulsen S aan de terugstelin-35 gangsklem van een JK-flip-flop 13 en twee, eveneens als NIET-EN-pcor-ten uitgevoerde cmkeertrappen 14 en 15 voor het toevoeren van impulsen I aan de klokingangsklem CP van flip-flop 13. De J- en K-ingangsklenmen de van flip-flqp 13 liggen aan/positieve voedingsspanning terwijl de stel- 8005054 PHN 9834 8 ingangsklem SQ hiervan aan massa ligt. Onder deze omstandigheden heeft het uitgangssignaal Q van flip-flop 13 een neergaande flank telkens als de voorflank van impuls S optreedt terwijl een opgaande flank met de terugslag samenvalt. Fig. 3d geeft signaal Q aan in het geval dat im-5 puls S in het eerste deel van de slagtijd optreedt terwijl fig. 4d signaal Q aangeeft in het geval van het tweede deel van de slagtijd.

Fazediskriminator 5 bevat een NIET-EN-poort 51 die het signaal Q van flip-flop 13, het uitgangssignaal A van poort 44 en het signaal P van Fig. 3e en 4e toegevoerd krijgt terwijl een vierde uit-10 gangsklem aan de voedingsspanning ligt. Fazediskriminator 5 bevat een verdere NIET-EN poort 52 die signaal Q, signaal A, het andere uitgangssignaal P van flip-flcp 45 en het uitgangssignaal I van poort 14 toegevoerd krijgt. De uitgangsklerrinen van poorten 51 en 52 zijn verbonden met twee NIET-EN poorten 53 en 54 die een flip-flop vormen. Men kan in-15 zien dat het uitgangssignaal T van poort 53 in het geval dat impuls S in het eerste deel van de slagtijd optreedt een opgaande flank heeft (zie fig. 3f) die met de neergaande flank van signaal Q samenvalt.

In het andere geval heeft signaal T een neergaande flank (zie fig. 4f) in het midden van een slagtijd.

20 Frekwentiekorrektieschakeling 6 bevat een NIET-EN poort 61 die signalen T en Q alsmede signaal A toegevoerd krijgt en een verdere NIET-EN poort 62 die het uitgangssignaal T van poort 54 en signaal Q alsmede signaal A toegevoerd krijgt. Bovendien ligt een vierde uitgangs-klem van poort 61 respéktievelijk 62 aan de voedingsspanning. De uit-25 gangsklem van poort 61 is met de basis van een pnp-trans is tor 63 en de uitgangsklem van poort 62 is via een, als NIET-EN poort uitgevoerde cmkeertrap 64 met de basis van een npn-trans is tor 65 verbanden. De emitter van transistor 63 ligt via een weerstand 66 aan de positieve voedingsspanning terwijl de emitter van transistor 65 via een weerstand 67 30 aan een negatieve spanning ligt. De kollektoren van beide trans is toren zijn met elkaar verbonden. Oscillator 3 is op bekende wijze uitgevoerd door middel van een, schematisch voorgestelde kans tante stroombron 31 die een, door een weerstand 33 overbrugde kondensator 32 gedurende de slagtijd ontlaadt. Het verbindingspunt van elementen 31, 32 en 33 is 35 met de niet-cmkerende ingangsklem van versterker 21 respéktievelijk 41 en via een schakelaar 68 met de kollektor van transistor 63 respektie-velijk 65 verbonden.

Valt de synchroniseerimpuls in het eerste deel van de slag- 8005054 PHN 9834 9 tijd, dan is het uitgangssignaal van poort 64 .een logische 0. Het uitgangssignaal van poort 61 is een logische 1, behalve tijdens de slagtijden die na het optreden van de eerste inpuls S plaatsvinden en wel in het interval dat in het eerste deel van de slagtijd vóór het optreden van 5 impuls S gelegen is, waar het uitgangssignaal een logische 0 is (fig. 3g). Onder deze omstandigheden blijft transistor 65 gesperd, terwijl transistor 63 slechts gedurende de genoemde Intervallen in geleiding is, waardoor een konstante stroom via de geleidende schakelaar 68 aan kondensa-tor 32 toegevoerd wordt. Het ontladen hiervan vindt derhalve langzamer lp plaats.

In fig. 3 en 4 zijn de golfvormen bij afwezigheid van kor-réktie voorgesteld. In fig. 5a toont de gestippelde lijn de ongewijzigde zaagtandvorm van oscillator 3, terwijl de getrokken lijn de zaagtand-vorm bij frekwentiékorrektie door middel van de schakeling van figuur 15 2 voorstelt. Fig. 5b geeft de, oneindig kort veronderstelde synchroniseer inpulsen aan en fig. 5c stelt de stroomstoten van transistor 63 voor. Fig. 5a geeft aan dat de steilheid van de neergaande flank van de zaagtand als gevolg van de door transistor 63 afgegeven stroom kleiner is vó5r het optreden van een synchroniseer impuls dan er na. Na de inpuls 20 is de steilheid gelijk aan die van de gestippelde zaagtand. Uit fig. 5a blijkt dat de slagtijd door de werking van de korréktie langer duurt, dat wil zeggen de frekwentie wordt verlaagd. Cmdat het fazeverschil tussen de, in de fig. oneindig kort voorgestelde terugslagtijd en de syn-chroniseerimpuls steeds kleiner wordt, is de duur van de geleidingstijd 25 van transistor 63 (zie fig. 5c) telkens korter. Na een minimum te hebben bereikt, neemt de frekwentie weer toe en nadert van onder af de streefwaarde.

Na een aantal perioden wordt het fazeverschil zeer klein terwijl de frekwentie bijna gelijk is geworden aan de herhalingsfrekwentie 30 van de synchroniseer impulsen. De in figuur 2 niet voorgestelde koïnci-dentietrap 7 is qp bekende wijze, bijvoorbeeld door middel van een EN-pcort, uitgevoerd. Cp het tijdstip dat hierin koïncidentie wordt vastgesteld tussen impulsen S en impulsen I wordt de, in figuur 2 slechts schematisch voorgestelde schakelaar 68 door de werking van trap 7 gesperd. 35 Gelijktijdig worden trappen 8 en 9 in werking gesteld en wordt oscillator 3 symmetrisch gesynchroniseerd. Dit gedeelte van de schakeling van fig. 1 kan op bekende wijze worden uitgevoerd en is in fig. 2 derhalve niet voorgesteld.

8005054 PHN 9834 10

In het geval dat de synchroniseer impuls in het tweede deel van de slagtijd valt, dan is het uitgangssignaal van poort 61 vanaf de tweede slagtijd, die na het optreden van de eerste inpuls S plaatsvindt, een logische 1. Het uitgangssignaal van poort 64 is dan een logische 0, be- 5 halve in het tweede deel van de slagtijd na het optreden van impuls S, waar het een logische 1 is (fig. 4g). Onder deze omstandigheden blijft de transistor 63 gesperd, terwijl transistor 65 slechts gedurende /genoemde intervallen in geleiding is, waardoor een konstante stroon van kondensa-tor 32 afgencmen wordt. Het ontladen hiervan vindt derhalve sneller plaats. 10 Op overeenkomstige wijze als in fig. 5a, b en c wordt in fig. 6a de zaagtandvorm voor het geval van de tweede deel van de slagtijd voorgesteld, terwijl fig. 6b de synchroniseerimpulsen en fig. 6c de stroomstoten van transistor 65 voorstelt. De steilheid van de neergaande flank van de zaagtand van fig. 6a is als gevolg van de aan tran-15 sis tor 65 toegevoerde stroom groter na het optreden van een synchroniseer inpuls dan er voor, waar de steilheid gelijk is aan die van de niet-gekorrigeerde zaagtand. Door de werking van de korrektie wordt de slagtijd korter, dat wil zeggen de frékwentie wordt verhoogd. Uit fig. 6c blijkt dat de duur van de geleidingstijd van transistor 65 telkens kor-2o ter is. Na een maximum te hebben bereikt, neemt de frékwentie weer af en nadert van boven af de streefwaarde, waarna de symmetrische synchronisatie op de boven geschetste wijze plaatsvindt.

Uit fig. 3 en 4 blijkt dat de frekwentiekorréktie niet on-middellijk ingaat. Om te voorkomen dat storende effekten in de tussen-25 tijd optreden kan het voordelig zijn cm een vertragingselement op te nemen in de leiding tussen diskriminator 5 en schakeling 6. Door middel hiervan wordt het uitgangssignaal van diskriminator 5 pas na ten minste anderhalve periode nadat signaal Q niet nul is geworden aan schakeling 6 toegevoerd. Deze tijd komt overeen met de tijd tot aan het optre-30 den van de flank in fig. 4b welke die van fig. 4f onmiddellijk voorafgaat.

Krijgt de schakeling van fig. 2 geen synchroniseer impuls S toegevoerd, dan wordt het signaal Q van flip-flcp 13 een logische 1 signaal— terwijl het/Q een logische 0 wordt. Ten gevolge hiervan blijven transis-35 toren 63 en 65 gesperd en wordt oscillator 3 niet gekorrigeerd.

Met de schakeling van fig. 2 vindt de korrektie plaats doordat een van de genoemde trans is toren gedurende een gedeelte van de tijd in geleiding is. Het zal duidelijk zijn dat de schakeling op zodanige 8005054 *4 »* EHN 9834 11 wijze uitgevoerd kan warden dat de betreffende transistor telkens gedurende een langer tijdsinterval of zelfs gedurende de gehele slagtijd geleidt, waardoor het invangen enigszins sneller geschiedt. In dit laatste geval ontstaat de in fig. 5a en 6a zichtbare knik niet en heeft oscil-5 lator 3 gedurende de gehete invangtijd een konstante frekwentie met een frekwentiesprong van respektievelijk naar de nominale frekwentie aan het begin en aan het einde van de genoemde tijd. Vanwege de genoemde knik kan het wenselijk zijn om het uitgangssignaal van oscillator 3 te gebruiken voor het synchroniseren van een tweede zaagtandgenerator. Overigens ont-10 staat een knik niet indien de frëkwentiékorrektie op andere, bekende wijze dan door middel van het inschakelen van een stroombron plaatsvindt. Alle geschetste varianten hébben in de praktijk voor- en nadelen.

Een nadeel van de beschreven schakeling zou gelegen kunnen zijn in het feit dat synchroniseerimpulsen, die op een willekeurig tijd-15 stip gedurende de slagtijd optreden, een invloed pp de eigen frekwentie van de oscillator kunnen hébben. Hierdoor wordt de storingsgevoeligheid vergroot. Dit nadeel treedt niet op indien van een geluidsonderdrukkings-schakeling (muting circuit) gebruik wordt gemaakt. Met een dergelijke schakeling wordt verkregen dat als door de televisie-ontvanger geen of 20 een zeer zwak zendersignaal wordt ontvangen een onderdrukkingssignaal wordt opgewekt dat het geluidskanaal onderdrukt. Ditzelfde onderdrukkingssignaal kan ook de synchronisatie-afscheidingstrap, die fazediskriminator 1 in fig. 1 voorafgaat, onderdrukken. Het kan ook aan een doorlaatschake-laar 10 worden toegevoerd voor het sperren van de toevoerleiding van de 25 synchroniseerimpulsen naar de onderdelen 1, 7 en 8 van fig. 1. In dit geval kunnen geen storingen in de schakeling doordringen en oscilleert oscillator 3 op de nominale frekwentie.

Wordt een béhoorlijk televisie-signaal ontvangen, dan wordt het onderdrukkingssignaal niet opgewekt. Het geluidskanaal wordt werk-30 zaam terwijl schakelaar 10 geleidend gemaakt wordt. Een nog betere sto-ringsongevoeligheid wordt verkregen wanneer impulsen S althans tijdens het invangen niet afkomstig zijn van een zender doch van een delerschake-ling die de rasterfrékwentie van de lijnfrékwentie qp bekende wijze afleidt.

35 De schakeling van fig. 1 respektievelijk 2 kan worden ver eenvoudigd doordat van schakeling 4 en diskriminator 5 wordt afgezien, zodat geen meting van de faze ten opzichte van het met de helft van de amplitude overeenkomstige tijdstip plaatsvindt. In dit geval geldt slechts 8005054 PHN 9834 12 één van de figuren 5 en 6, dat wil zeggen de eigen frekwentie nadert tijdens het invangen de nominale waarde steeds in dezelfde richting en wel hetzij van hoven, hetzij van onder af. Deze vereenvoudiging wordt uiteraard verkregen ten koste van een verlenging, althans onder bepaalde 5 omstandigheden, van de invangtijd.

10 15 20 25 30 35 8005054

Claims (11)

1. Schakeling voor het opwekken van een periodiek zaagtandvormig signaal met een slag en een terugslag, bevattende een oscillator die door, via een doorlaatschakelaar toevoerbare synchroniseer impulsen met een nagenoeg konstante herhalingsfrekwentie direkt synchroniseerbaar is 5 en waarvan de eigen frekwentie bij afwezigheid van een synchroniseersig-naal ten naaste bij gelijk is aan de genoemde herhalingsfreikwentie en bij aanwezigheid van een synchroniseersignaal cmschakelbaar is, waarbij de direkte synchronisatie bij het optreden van een synchroniseerimpuls in de nabijheid van een maximale waarde van het zaagtandvormige signaal plaats-10 vindt, gekenmerkt door een fazevergelijkingstrap voor het bepalen van het fazeverschil tussen het opgewekte zaagtandvormige signaal en het synchroniseersignaal en voor het bij een fazeverschil dat groter is dan een vooraf bepaalde waarde sperren van de doorlaatschakelaar en het in werking stellen van een frekwentiekorrektieschakeling voor het wijzigen van 15 de eigen frekwentie van de oscillator, welke fazevergelijkingstrap bij een fazeverschil dat kleiner is dan de genoemde vooraf bepaalde waarde.de frekwentiekorrektie uitschakelt en de. doorlaatschakelaar in geleiding brengt.

2. Schakeling volgens conclusie 1, gekenmerkt door een verla-20 ging van de eigen frekwentie van de oscillator bij het optreden van een synchroniseer impuls in een eerste deel van de slagtijd en door een verhoging van de genoemde eigen frekwentie bij het optreden van een synchro-niseerimpuls in het overige, tweede deel van de slagtijd.

3. Schakeling volgens conclusie 2, gekenmerkt door een halfwaar-25 cfe«drempelschakeling voor het opwekken van een signaal met een flank op het tijdstip in de slagtijd waarop het zaagtandvormige signaal de waarde aanneemt die ten naaste bij de helft is van de amplitude hiervan, waarbij het eerste deel van de slagtijd vóór het genoemde tijdstip en het tweede deel hierna gelegen is.

4. Schakeling volgens conclusie 1, met het kenmerk dat de fazevergelijkingstrap een eerste fazediskriminator voor het bepalen van het fazeverschil tussen het opgewekte zaagtandvormige signaal en het synchroniseersignaal en voor het in werking stellen van de frekwentiekorrektieschakeling en een tweede fazediskriminator voor het vergelijken 35 van het genoemde fazeverschil met de vooraf bepaalde waarde en voor het uitschakelen van de frekwentiekorrektie en het in geleiding brengen van de doorlaatschakelaar bevat.

5. Schakeling volgens conclusies 3 en 4, gekenmerkt door een 8005054 PHN 9834 14 derde fazediskriminator voor het bepalen van het fazeverschil tussen het synchroniseersignaal en de flank van het door de halfwaarde-drempelscha- in keling opgewekte signaal en voor het/werking stellen van de frefcwentie-korrektieschakeling.

6. Schakeling volgens conclusie 5, met het kenmerk dat een in gangssignaal van de derde fazediskriminator het uitgangssignaal is van de eerste fazediskriminator terwijl het andere ingangssignaal van de derde fazediskriminator het door de halfwaarde-drerpelschakeling opgewekte signaal is. jq

7. Schakeling volgens conclusie 4, met het kenmerk dat de twee de fazediskriminator een koïncidentietrap is.

8. Schakeling volgens conclusie 1, met het kenmerk dat de eigen frekwentie van de oscillator gedurende de tijd dat de frekwentiekorrek-tie werkzaam is, konstant is.

9. Schakeling volgens conclusie 1, met het kenmerk dat de fre- kwentiekorrektieschakeling een signaalfcrcn voor het wijzigen van de eigen frekwentie bevat, welke signaalbran gedurende een deel van de periode werkzaam is.

10. Schakeling volgens conclusie 1, met het kenmerk dat een 20 vertragingselement tussen de fazevergelijkingstrap en de frekwentiekor-réktieschakeling opgencmen is.

11. Schakeling volgens conclusie 1, gekenmerkt door een schakelaar voor het onderbreken van de toevoer van het synchroniseersignaal aan de fazevergelijkingstrap en aan de doorlaatschakelaar. 25 30 35 8005054