TR2022013507A2 - TÜRK YAYI ve ÜRETİM YÖNTEMİ - Google Patents

Abstract

Buluş özellikle, profesyonel ya da hobi amaçlı olarak; okçuluk sporlarında, oyun-eğlence alanında; kültür-sanat, turizm ve koleksiyonerlik alanında; sağlık alanında fiziksel rehabilitasyonda, savunma alanında manuel silahlar sınıfı gibi birçok alanda kullanım sunan sentetik Türk yayları ve üretim yöntemleri ile ilgilidir. Buluş konusu replika Türk yayının (100) özelliği kabza (10), sal (20), kasan (30), yay başı (40), Tonç kertiğinden (50) oluşan gövdenin sentetik elyaf takviyeli polimer esaslı yekpare yapıdan mamul olması olup; iplik sarma , rulo sarma, çekme, reçine transfer kalıplama, elle tabaklama, otoklav prosesi , reçine kürlendirerek kalıplama, esnek takımlama, vakum yardımlı reçine transfer kalıplama, termal şekillendirme, bant sarma, presli kalıplama, otoklav, diyafram kalıplama arasından seçilen en az bir yöntemle üretilmesidir.

Description

Teknik Alan Bulus, sentetik Türk yaylari ve üretim yöntemleri ile ilgilidir Bulus özellikle, profesyonel ya da hobi amaçli olarak; okçuluk sporlarinda, oyun- eglence alaninda; kültür-sanat, turizm ve koleksiyonerlik alaninda; saglik alaninda fiziksel rehabilitasyonda, savunma alaninda manuel silahlar sinifi gibi birçok alanda kullanim sunan sentetik Türk yaylari ve üretim yöntemleri ile ilgilidir. Teknigin Bilinen Durumu Türk okçulugu, özellikle son yillarda her yastan insanin ilgisini cezbetmeyi basarabilen nadir alanlarin basinda gelmektedir. Bu ilgiyle iliskili olarak okçulugu konu edinen arastirma gelistirme çalismalarin ve sosyal etkinliklerin sayisi dünyada günden güne artmistir. Dünyada okçuluk alaninda yaylar; Ters kurmali yay (Reflex bow); Düz kurmali yay (Deflex bow); Ters bükümlü yay (Recurve bow); Düz bükümlü yay (Decurve bow); Ters kurmali ve ters bükümlü yay (Reflex and recurve bow); Düz kurmali ve ters bükümlü yay (Deflex and recurve bow); Ters kurmali ve düz bükümlü yay (Reflex and decurve bow); Düz kurmali ve düz bükümlü yay (Deflex and decurve bow) olarak siniflandirilmaktadir (Sekil 1). Türkler tarih tarihi boyunca dogudan batiya dogru göç ederken yaylarda gereken zorunlu degisiklik sonucu Türk yayi öne dogru daha kivrimli bir sekil almis; yaya kasan adinda bir bölüm eklenmis, yay boyu kisalmaya baslamis ve kabza yayin önüne dogru sekillendirilmistir. Bütün bu degisiklikler sonucunda günümüzde de kullanilan Selçuk, Hun, Kirim Tatar, Osmanli olarak siniflandirilan Türk Yaylari son seklini almistir (Sekil Türk yaylarinda temel bölümler kabza, sal, kasan, yay basidir ve her bölüm ihtiyaca göre tasarlanmistir. Kabzadan kollara kabza bogazi ile geçilir ki tir geçimi (12) yani okun atis sirasinda yaya temas eden kismi burada bulunur. Kabza bogazindan sonra yayin esneyen kismi olan sal gelir. Sal yayin en çok çalisan ve en fazla stres altinda olan kismidir. Ölçüleri yayin cinsine göre çok büyük degisiklik gösterebilir. Saldan sonra kasan bölümü baslar. Kasan, yayda en az esneyen ya da esnemeyen bir bölümdür. Yatay kesiti üçgene benzer. Salin bitip kasanin basladigi noktaya kasan gözü ya da kasan bogazi denir. Kasanin bittigi yer kasan basi, en son bölüm ise yay basidir. Yay basinda ise kiris ya da çile denilen yayin kurulmasini saglayan ipin takildigi Tonç kertigi bulunmaktadir. "Kompozit Türk yayi" organik malzemelerin birlesimi ile yapilan yay demektir. Kompozit yaylarin içinde en kisa olan Osmanli Türk yayi agaç, boynuz, sinir ve tutkalin birlesiminden olusan kompozit yapili, refleks gerilim prensibi ile çalisir. Yay boyunun kisa olmasi, gücü de arttiran etmenlerdendir. Ters bükümlü yaylar sinifinda olan Türk yayinin kollari kurulu degilken atis yönüne dogru kivriktir. Bu sayede yay kuruldugunda daha fazla enerji depolama kapasitesine ulasir. Bu yay çalisirken, sal gibi bazi bölümler bükülerek, kasan gibi bazilari ise bükülen bölümlere baski yaparak; menzil, kuvvet ve hiza etki eder. Prensip olarak, bükülmeye maruz kalan bir materyalin dis yüzü uzamaya, iç yüzü ise sikismaya çalisir. Basit ahsap yaylarda bu güçlere mukavemet, kullanilan agacin özellikleriyle sinirlidir. Geleneksel Türk yayi gibi kompozit yaylarda, ahsabin sinirli kabiliyetleri baska materyaller kullanilarak çok daha fazla gelistirilme imkâni bulunmustur. Böylece kullanilan materyaller fiziksel kabiliyetlerinin sinirlarinda is yapabilme imkânini bulmustur. Yayin dis yüzeyi yeteri kadar uzayamazsa agacin kendi içindeki bag kopacagindan yay kirilir. Bu eksiklik yayin dis yüzeyinde çok daha esnek ve dayanikli olan sinir kullanilarak ikame edilmistir. Iç yüzeyde yani karinda ise tam tersi güçler söz konusu oldugundan ahsap yaylarda bu kisim kompresyon ile büzülür ve yay, çekildigi yönde deforme olur. Burada sikismaya ahsaptan daha dayanikli olan boynuz ikame edilir. Boynuz sikismaya son derece dayanikli, ancak gerilime o derece dayanikli degildir. Boynuz ve sinirin arasinda ise ahsap yer alir. Aradaki ahsap yayin iskeletini olusturur ve boynuzla sinirin arasinda kaldigindan, sikisma ve gerilme kuvvetlerine daha az muhatap olur. Yay kalinligi arttikça esneme çapi arttigindan, sikisma güçleri de artar. Türk yayinin enine kesiti düsünülecek olursak orta kisimda gerilim ve kompresyon kuvvetlerinin sifirlandigi bir bölüm vardir, bu kesite ahsap denk getirilir. Boyuna kesitte ise, enteresan sekilde, yayin gerili halinde sinir ve boynuz ahsaba baski yaptigindan yay kendi kendine daha güçlü bir hal alir, yani gerilim yayin mukavemetini arttirir. Boynuz, ahsap ve sinirin birbirinden ayrilma tehlikesi yay gerilmeye baslarken çogalirken, gerilme sonuna dogru azalir. Türklerde geleneksel yay; mersin baligi hava kesesi, sazan baligi veya yayin baligi dilindeki yapistirici, manda boynuzu, manda ayagindaki sinir ve akça agaci kullanilarak yapilir. Türk yayi dünyadaki en kisa yay olma unvanina sahip olup atli okçulukta rahatlikla kullanilabilmektedir. Günümüzde dünyadaki en gelismis geleneksel yay Türk yayi olarak kabul edilmektedir. Türkiye'de geleneksel yay yapiminda yayin gövdesi Bolu-Gerede bölgesindeki Akça agacindan yapilmaktadir. Geleneksel yay yapiminda akça agaci kullanilmasinin sebebi, iyi tutkal emmesi ve esneklik katsayisinin yüksek olmasiyla yayda mükemmel bir performansa sebep olusudur. Performans tasarimina göre akçaagaç ile kizilcik da kullanilabilmektedir. Akça agaç yayda kullanilabilmesi için en az üç gün boyunca suda soguk sicak proses edilir ve talas alevine tutularak suyunu çekmesi saglanir. Son olarak hazirlanan organik tutkala yatirilir ve tutkali iyice emmesi saglanir. Yay kaliplari içine hazirlanan akça agaci sikistirilarak urganlarla iyice baglanir. Kaliptan çiktiktan ve kuruduktan sonra dis yüzeyine gelecek sekilde manda siniri yapistirilir. Iyi bir yayin ortaya çikmasi için sarili haldeki kompozit (organik yayin) kaliptan 1 - 1,5 yila varan süreler sonunda çikartilarak islem görmesi gerekmektedir. Eski dönemlerde tutkal maddesi Çanakkale- Gelibolu Çokal köyünde yapilir ve malzeme ile birlikte esneyip, sikilasabilen özelliktedir. Yayin performansini etkiledigi için tutkal spesifik olarak titizlikle balik kolajeninden hazirlanmaktadir. Yay kemigi Menemen bölgesinde yetisen mandalarin boynuzlarindan elde edilir. Boynuzun dis kismindan kesilen kemik kazanda iyice kaynatilir sonra çam atesine tutularak iyice yumusatilip düzeltilir; dar tahta kaliplarin içerisine konularak kurutulduktan sonra tutkalla hazir hale getirilen yay agacina yapistirilip, birbirine uyumlu hale getirilir. Yayin orta kismina denk gelen kabzanin arasina yerlestirilen kemige çelik denir. Bu çelik iki boynuz arasinda kalir. Trakya'da yetisen inek ve öküzlerin ayak bileklerinden diz kapaklarina kadar olan hayvan sinirleri yikanip temizlenir sonra iyice kurutulur, kurutulan sinirler dövülerek lif lif ayrilmasi saglanir. Bu asamadan sonra yayin dis kismina çok dikkatlice her yeri esit ve homojen olarak dösenir. Yaya tipine göre amaca yönelik olarak Puta yaylarinin yapiminda öküz siniri, menzil yaylarinin yapiminda ise inek siniri kullanilmaktadir. Günümüzde kiris olarak adlandirilan çile saf ipekten yapilir ve sadece özel kategori yarisma yaylarinda kullanilir. Çile yayin iyi ucundaki kertiklere takilir ve okun firlatilmasini saglar. Savas yaylarinda ise koyun ve keçilerin bagirsaklari yapilan bir dizi islemden sonra çile haline getirilip kullanilir. Yukarida açiklandigi üzere Türkler geleneksel yayi gelistirirken son derece seçici ve titiz çalismis, kullanilan malzemelerin en iyilerini zaman içinde tespit etmis ve ince bir ustalikla harmanlamistir. Fakat bu yaylarin üstün performans özelliklerinin yaninda sürdürülebilirligi engelleyen dezavantajlari da vardir. Kullanilan organik hammaddelerin sagladigi saglamlik, esneklik, yüksek potansiyel ve verimlilik dis ortam kosullara baglidir. Kullanilan organik malzemeler ortam ve atmosferik kosullardan özellikle nemden, yagmurdan, günesten, sicaklikfarklarindan etkilenmektedir. Örnegin nem ve yagmurda balik kolajeninden yapilan tutkal çözülmektedir. Ayrica yayi olusturan bilesenler organik oldugu için bakteriyel olusumlardan dolayi biyolojik çözülmelerde meydana gelmektedir. Bu sebeple spesifik kosullar altinda kullanilip saklanmalidir. Bununla birlikte geleneksel yayin üretim süreci el yapimi oldugu için ustalik gerektirdigi, agacin kaliplanmasindan sonra dahi bir yildan dört yila varan uzun süreli üretim süreci ve yüksek maliyetli organik bilesenler yüzünden günümüzde el sanatlari olarak yapilmakta ve uygun kosullar altinda saklanip sergilenebilmektedir. savas yaylari sergilenmektedir. Öte yandan Türk yayinin yüksek performansindan dolayi dünyada özellikle spor alaninda ilk sirada tercih edilmesi düsük maliyetli seri üretim ihtiyacini dogurmustur. Bu sebeple arastirma ve gelistirme çalismalari geleneksel Türk yayinin sundugu performansi sunan, malzeme ve tasarim mühendisligi gerektiren organik ve/veya sentetik hammaddelerin kullanildigi replika yay üretimi alaninda yogunlasmistir. Konu ile ilgili literatür arastirmasinda karsilasilan TR2012/08265 nolu faydali modelde termoplastik sekillendirme yöntemleri ile islenebilen enjeksiyon kaliplama ile seri üretilebilen poliamit plastiginden mamul bir yay yapisi açiklanmaktadir. Söz konusu yayin kullanima hazir hale getirilmesi için polyesterden mamul çok katli dayanikli yay ipi yayin bas kisimlarindan takilip kurulu hale getirilip yay kollari ters yöne bükülmekte ve kullanima hazir hale gelmektedir. Fakat, Naylon genel ismi ile bilinen poliamitler termoplastikler arasinda tercih edilen pahali bir malzeme olmasina karsin atmosferik nemi emmesi diger isil plastiklerden daha yüksektir. Bununla birlikte mekanik dayanimi ve isil bozulma sicakligi yükseltmek için ayrica fiber takviyesi de gerekmektedir. Bu sebeple saf poliamitten üretilen yaylar geleneksel Türk yaylarinin dayaniklilik ve performansini saglayamadigi ve de dis ortam kosullarindan etkilendigi için spor alaninda tercih edilmemekte kullanimi sadece oyun-eglence amaçli olarak sinirlanmaktadir. Fiber takviyeli termoplastik içeren yay yapilari ise EP1557635B1 nolu Avrupa patentinde açiklanmaktadir. Ters bükümlü yaylari konu alan patentte bahsedilen yaylar yekpare olmayip birçok parçadan olusmaktadir. Bir sabitleme parçasina irtibatlandirilmis farkli güçlerdeki iki ayri yay kolu, enjeksiyon kaliplama yöntemi ile fiber takviyeli poliarilamitten yapilmakta ve sabitleme yani kabza parçasina irtibatlandirilmaktadir. Aromatik poliamitlerin en önemli dezavantaji standardizasyonunun zor olmamasidir. Bu sebeple ilgili patent geleneksel Türk yaylarinin performansini yekpare yapida sunabilecek bir seri üretim çözümüne rehberlik saglayamamaktadir. mamul kompozit yay gövdeleri açiklanmaktadir. Hayvansal sinir, akçaagaç ve boynuzun kullanildigi konkav veya konveks yapidaki yay gövdesi geleneksel üretimden farklilasamamistir. Dogal malzemelere ek olarak sentetik malzemeler kullanilabilecegi belirtilse de yöntem açiklanmamistir. Bu sebeple ilgili patent basvurusu geleneksel yay yapisindan öte bir rehberlik saglayamamaktadir. Öte yandan söz konusu basvuruda da bahsedilen dogal ve sentetik malzemenin bir arada kullanilmasi piyasada lamine yaylar olarak bilinmektedir. Lamine yaylar, iki kat fiberglass levha arasina ahsap konulmakta ve epoksi reçine ile kaliba alinarak üretim yapilmaktadir. Bu üretimlerde sal kalinligini ayarlarken, kabza kisminda tir geçimi denilen inceltmeleri yaparken fiberi olusturan lifler kesintiye ugramaktadir (Sekil 11.a). Devamliligi kalmayan bu bölgedeki fiberler ileride kirilmalara yol açmaktadir. Bu yaylar seri üretime uyarlanabilse dahi geleneksel Türk yayinin dayaniklilik ve performansini saglayamamaktadirlar. Sonuç olarak mevcut teknikte var olan dezavantajlarin varligi ve mevcut çözümlerin yetersizligi ilgili teknik alanda bir gelistirme yapmayi zorunlu kilmistir. Bulusun Kisa Açiklamasi Mevcut bulus, yukarida bahsedilen gereksinimleri karsilayan, tüm dezavantajlari ortadan kaldiran, sentetik Türk yaylari ve üretim yöntemi ile ilgilidir. Bu yöntem tüm ters bükümlü yaylar için kullanilabilir. Bulusun asil amaci geleneksel kompozit Türk yaylarinin performansini sunan yekpare yapida sentetik Türk yaylarinin seri üretilebilmeleri için tasarim, kimyasal hammadde kompozisyonu ve üretim yöntemi ortaya koymaktir. Bulusun bir amaci, yekpare yapidaki yay gövdesinin tasarimi ve kimyasal kompozisyonunun sinerjistik etkisi sayesinde geleneksel Türk yaylarinin performansini ve mukavemetini daha ileri tasimaktir. Bulusun bir amaci, seri üretim olarak ortaya konan üretim yöntemi sayesinde kullanicilara geleneksel üretim teknikleriyle yapilan Türk yaylarina göre daha hizli ve çok sayida üretilebilen, düsük maliyetli fakat yüksek standart kalitede yaylar sunabilmektir. Ayrica bulusun dayanikli sentetik gövdesi üzerine hertürlü el islemeciligi, her tür boya, her tür deri veya kumas gibi tekstil ürünleri kapanabildigi ve her tür mekanik yüzey islemi yapilabildigi için sinirsiz görsel tasarimda ürünler üretilebildigi gibi istenen tasarimlarla kisisellestirilebilir ürünler de ortaya koyulabilmektedir. Bu sayede mevcut teknikte el sanatlari olarak üretimi kisitlanan Türk yaylarinin; profesyonel ya da hobi amaçli olarak okçuluk sporlarinda, oyun-eglence alaninda, sinirsiz tasarima olanak saglamasi sayesinde kültür-sanat, turizm ve koleksiyonerlik alaninda, saglik alaninda fiziksel rehabilitasyonda, savunma alaninda manuel silahlar gibi birçok alanda kullaniminin arttirilmasi ve Türk kültürünün dünyadaki vizyonuna takviye saglanmasi amaçlanmistir. Bulusun bir amaci, ortaya konan üretim yöntemi ve kimyasal kompozisyon sayesinde müzede sergilenen Türk yayina %100'e yakin bir replika üretilmesi saglanmasidir. Mevcut üretim teknikleri ve kullanilan malzemelerle, müze örnegi organik yaylara sekil ve performans olarak yaklasmak mümkün olmamistir. Bulusun bir amaci, kimyasal hammadde kompozisyonun sentetik olmasi sayesinde saglamlik, esneklik, yüksek potansiyel ve verimlilik gibi kaliteyi belirleyen özelliklerin kaybolmasina sebep olan dis ortam kaynakli fiziksel bozulmalarin olmadigi; kimyasal hammadde kompozisyonun antibakteriyel olmasi sayesinde biyolojik bozulmalarin olmadigi Türk yaylari ortaya koymaktir. Bulus konusu yaylarin yapisi ve performansi özellikle nemden, yagmurdan, günesten, sicaklik farklarindan etkilenmemektedir. Bu sayede kullanicilara spesifik saklama kosullari gerektirmeyen uzun ömürlü ve standart kalitede yaylar sunulabilmektedir. Ayni zamanda üretimde depolama, satis ve mikro veya makro ihracatta transport sirasinda, satis sonrasi sergilemede ürün kalitesi ayni sekilde korunabilmekte böylece üretim sonrasi maliyetler azaltilmaktadir. Ayrica fiziksel, biyolojik ve kimyasal bozulmalardan etkilenmeyen bulus konusu yaylar sayesinde kullaniciya mülkiyet ve hizmet ömrü uzar. Seri üretimle birlikte dünyadan gelecek olan tüm kullanim talepleri karsilanabilmektedir. Bulusun bir amaci, mevcut teknikte kullanilan polyester, poliamit, poliarilamit gibi polimerlere göre avantajlari bulunan kimyasal hammadde kompozisyonu sayesinde mevcuttaki sentetik ve lamine yaylara göre daha üstün performans sunan ve fiziksel özellikleri ortam kosullarindan etkilenmeyen yüksek kaliteli Türk yaylari ortaya koymaktir. Bulus konusu üretim yöntemi ile ortaya konan yaylarda kalip içinde üç boyutlu sekillendirme yapilmasi sayesinde kabzadaki daralma, kasan baslarina dogru daralma kalipta ayarlanmaktadir. Bu sayede ilk sarilim asamasinda lifler istenilen sekilde yerlestirilmekte ve sonrasinda zimpara ile müdahaleye gerek kalmamaktadir. Böylece kesintiye ugrayan lif olmadigi için mevcut teknige göre kirilmaya karsi dayanikli yaylar üretilebilmektedir (Sekil 11.b). Yukaridaki amaçlarin yerine getirilmesi için bulus; gövdesi kabza, sal, kasan, yay basi, Tonç kertigi içeren bir Türk yayi olup, bahsedilen gövdenin sentetik elyaf takviyeli polimer esasli yekpare yapi içermektedir. Bulusun bir uygulamasina göre bahsedilen sentetik elyaf takviyenin cam fiberler, karbon fiberler, kevlar fiberler, polietilen fiberler, boron fiberler, seramik fiberler içeren gruptan seçilen birey veya kombinasyonlar içermektedir. Bulusun bir uygulamasina göre bahsedilen polimer malzemenin en az bir reçine, en az bir hizlandirici, en az bir sertlestirici; en az bir köpük önleyici, en az bir antioksidan, en az bir renklendirici, en az bir alev geciktirici içeren gruptan seçilen birey veya kombinasyonlar içermektedir. Bulusun bir uygulamasina göre bahsedilen gövdede agirlikça %10 ila %70 arasinda, tercihen %35 ila 45 arasinda, optimum %40 polimer içermektedir. Bulusun bir uygulamasina göre bahsedilen gövdede agirlikça %30 ila %90 arasinda, tercihen %55 ila 65 arasinda, daha da tercihen %60 sentetik elyaf içermektedir. Yukaridaki amaçlarin yerine getirilmesi için bulus; Türk yayi üretim yöntemi olup, iplik sarma, rulo sarma, çekme, reçine transfer kaliplama, elle tabaklama, otoklav prosesi, reçine kürlendirerek kaliplama, esnek takimlama, vakum yardimli reçine transfer kaliplama, termal sekillendirme, bant sarma, presli kaliplama, otoklav, diyafram kaliplama içeren gruptan seçilen bir sürekli elyaf takviyeli polimer kompozit üretim yöntemi içermesidir. Bulusun bir uygulamasina göre bahsedilen üretim yöntemi en temel kapsamda; polimer karisiminin hazirlanmasi, elyaf takviyenin hazirlanan polimer karisimi ile islatilarak kaliplanmasi ve kaliplanan kompozitin kurutularak kaliptan çikarilmasi islemlerini içermektedir. Bulusun yapisal ve karakteristik özellikleri ve tüm avantajlari asagida verilen sekiller ve bu sekillere atiflar yapilmak suretiyle yazilan detayli açiklama sayesinde daha net olarak anlasilacaktir, bu nedenle degerlendirmenin de bu sekilleri ve detayli açiklamalari göz önüne alinarak yapilmasi gerekmektedir. Sekillerin Kisa Açiklamasi Mevcut bulusun yapilanmasi ve örneklerinin en iyi sekilde anlasilabilmesi için asagida açiklamasi yapilan sekiller ile birlikte degerlendirilmesi gerekir. Sekil-1; a: Ters kurmali yay (Reflex bow); b: Düz kurmali yay (Deflex bow); c: Ters bükümlü yay (Recurve bow); d: Düz bükümlü yay (Decurve bow; e: Ters kurmali ve ters bükümlü yay (Reflex and recurve bow); f: Düz kurmali ve ters bükümlü yay (Deflex and recurve bow); g: Ters kurmali ve düz bükümlü yay (Reflex and decurve bow); h: Düz kurmali ve düz bükümlü yay (Deflex and decurve bow). Sekil-2; Geleneksel Tük yaylari, a: Hun yayi; b: Kirim tatar yayi; 0: Osmanli yayi genel görünümleri. Sekil-3; Bulus konusu bükülmüs Tük yaylarinin bölümleri. Sekil-4; Bulus konusu bükülmemis Tük yaylarinin kesitleri ve üstten görünümü. Sekil-5; Bulus konusu Tük yaylarinin a: Bükülmemis; b: Ters bükülmüs; c: Kurulmus haldeki pozisyonlari. Sekil-6; Bulusun bir yapilanmasi olan Hibrid Türk Osmanli yaylarinin genel görünümü. Sekil-7; Bulusun diger bir yapilanmasi olan Sipahi Türk Osmanli yaylarinin genel görünümü Sekil-8; Bulusun bir yapilanmasi olan Çagan /Tatar Türk yaylarinin genel görünümü Sekil-9; Bulusun diger bir yapilanmasi olan Sipahi Short /Junior Türk Osmanli yaylarinin genel görünümü Sekil-10; Bulus konusu Tük yaylarinin ölçüm araliklari. Sekil-11; a: lamine yaylarda zimpara sonrasi kabza bölgesindeki liflerin gösterimi; b: bulus konusu sürekli sarma yöntemi ile yapilan yaydaki kabza ve liflerin gösterimi Referans Numaralari 100 Türk yayi kabza 11 kabza bogazi 12 tir geçimi sal kasan 31 kasan bogazi 32 kasan basi 40 bas 50 kertik A toplam egrisel uzunluk B tonçtan tonca uzunluk C kurulu halde uzunluk D kiris -ip uzunlugu E yasili uzunluk F yasili genislik H çekis mesafesi Bulusun Detayli Açiklamasi Bu detayli açiklamada, bulus konusu Türk yayi (100) ve üretim yöntemi sadece konunun daha iyi anlasilmasina yönelik örnek olarak ve hiçbir sinirlayici etki olusturmayacak sekilde anlatilmaktadir. Mevcut bulus, genel olarak bir yaya ve daha özel olarak, sürekli elyaf takviyeli bir polimer kompozisyonundan olusturulmus Türk yayi (100) tarzinda yaylara ve üretim yöntemine iliskindir. Bulus konusu en genel anlamda bir uzunlamasina ekseni, bir yanal ekseni ve bir enine ekseni tanimlayan bir uzun saptan olusan yekpare yapidadir. Bulus konusu replika Türk yaylarinin en temel bölümleri Sekil 3' te görüldügü gibi kabza (10), sal (20), kasan (30) ve yay basidir (40) ve her bölüm ihtiyaca göre tasarlanmistir. Kabzadan (10) kollara kabza bogazi (11) ile geçilir ki tir geçimi (12) yani okun atis sirasinda yaya temas eden kismi burada bulunur. Kabza bogazindan (11) sonra yayin bükülen esneyen kismi olan sal (20) gelir. Sal (20) yayin en çok çalisan ve en fazla stres altinda olan kismidir. Ölçüleri yayin cinsine göre çok büyük degisiklik gösterebilir. Saldan (20) sonra kasan (30) bölümü baslar. Kasan (30), yayda en az esneyen ya da esnemeyen bir bölümdür. Yatay kesiti üçgene benzer. Salin (20) bitip kasanin (30) basladigi noktaya kasan gözü ya da kasan bogazi (31) denir. Kasanin (30) bittigi yer kasan basi (32), en son bölüm ise yay basidir (40). Yay basinda (40) ise kiris (60) ya da çile denilen yayin kurulmasini saglayan ipin (60) takildigi Tonç kertigi (50) bulunmaktadir. Bulus, asagidaki özel örneklere atifta bulunularak daha fazla açiklanacaktir. Bu örneklerin yalnizca açiklama amaçli oldugu ve mevcut bulusun kapsamini sinirlama amacinda olmadigi anlasilmalidir. Asagidaki örnekler, genellikle konvansiyonel kosullara göre veya üretici tarafindan tavsiye edilen kosullara göre, belirtilmeyen kosullar altinda gerçeklestirilir. Sürekli elyaf takviyeli polimerden yay hazirlama yöntemi, tek yönlü sarma bandi hazirlama ve yay tasarimina göre tasarlanmis kalip olusturma adimlarini içerir. Bir elyaf takviyeli termoplastik tek yönlü önceden reçine emprenye edilmis tasarima göre kurulmamis yay gövdesinin kavisli yüzeyi seklinde kaliplanmis bant malzemesi üzerinde yapisal katmanlama tercihen soguk prosesle gerçeklestirilir. Kavisli bir yüzeye sahip bir yay hazirlamak için tercihen sarma ve tasarima göre yüzey islem gibi çalisma prosedürleri sayesinde, yüksek mukavemetli ve yüksek tokluga sahip takviyeli veya takviyesiz sentetik yay hazirlanir. Böylece deformasyon, çatlama problemleri çözülür ve yay parçasinin dayanikliligi iyilestirilir. Sürekli elyaf takviyeli termoplastik kompozit malzeme yay parçasinin hazirlanma yöntemi, sadece üretim verimliligini artirmakla kalmaz, ayni zamanda üretimde atmosferik ortam sorununu da azaltir. Oda sicakliginda 1-2 gün süre ile kurumaya birakilan ve kaliptan çikarilan Yari-mamul ürün, yayin kavisli yüzey sekline sahiptir ve en az iki sayida kesilmemis yay levhasindan olusan bütünleyici bir gövdedir. Ve yari bitmis ürün CNC gibi üç ya da bes eksenli bir isleme makinesi aletine yerlestirilerek, tasarima göre kesilir. Ayrica kesme isleminde kademeli olarak daraltilmis kenarin, yay ipinin baglanti kertigi ve kabza (10) seklinin oyulmasi gerçeklestirilir. Yay biçaklarinin sayisi kalibin boyutuna baglidir. Yay tabakasinin çapagi alindiktan ve tozu alindiktan sonra, bir su transfer baski filmi kaplama islemi uygulanarak yay tabakasinin görünümüne dekoratif amaçli olarak önceden belirlen dis görünüm tasarimi kazandirilir. Sürekli cam elyaf takviyeli polimer kompozit levha, yüksek mukavemet, yüksek tokluk, yorulma direnci, deformasyon çatlama direnci ve benzeri özelliklere sahiptir ve kompozit yay parçasinin fonksiyonel gereksinimlerini karsilar. Bulus sentetik Türk yayi (100) üretimi için sürekli elyaf takviyeli polimer esasli kompozit malzemeyi, bunun bir hazirlama yöntemini ve kompozit malzemenin kompozisyonunu kapsamaktadir. Sürekli elyaf takviyeli polimer esasli kompozit yay ile yüksek mukavemet, yüksek tokluk, yorulma direnci, deformasyon çatlama direnci ve benzeri özelliklere sahiptir ve Türk yayinin (100) fonksiyonel gereksinimlerini karsilar. Teknik sorunlari hedefleyen bulus, orta akiskanliga sahip reçinesini benimseyen bir yayi hazirlamak için uygun sürekli elyaf takviyeli kompozit malzeme saglar, yay için yüksek mukavemetli, yüksek özelliklere sahip termoplastik bir kompozit malzemedir. Tokluk, yorulma direnci, deformasyon çatlama direnci ve benzerleri ve bir kompozit yayin islevsel gereksinimlerini karsilar. Bulusun bir örnegi sürekli elyaf takviyeli polimer kompozit malzemenin tercih edilen bir hazirlama yöntemini olan sarma yöntemini kapsar ve bu yöntem asagidaki adimlari (i) sürekli elyaf takviye disindaki hammaddelerin agirlik kisimlarina göre tartilmasi, harmanlanarak polimer malzeme olusturulmasi ve islatma kalibina gönderme; (ii) sürekli elyafi islatma kalibindan geçilerek yayin sekline göre tasarlanmis kaliba sarilmasi; (ii) tasarima göre hazirlanan kalipta sekillenen yayin kalipta kurutulmasi ve kurutulduktan sonra kaliptan çikarilmasi. Yukarida bahsedilen üretim yönteminde (i) islem adiminda bahsedilen hammaddeler asagidaki gibidir. Takviye: - Elyaf takviye; örnege ait tercih edilen elyaf E-camindan üretilen çok uçlu fitil ürünüdür. Polimer matris karisimi: - Reçine; örnege ait tercih edilen reçine Bisfenol-A Epoksi Bazli Vinil ester Reçine; polimer malzeme karisiminda agirlikça en az %90 tercihen en az %98 kullanilabilir. - Hizlandirici; örnege ait tercih edilen hizlandirici Kobalt bazli hizlandirici; polimer malzemen karisiminda agirlikça en fazla %1 tercihen %0,1 kullanilabilir. - Sertlestirici; örnege ait tercih edilen sertlestirici Metil etil keton peroksit sertlestirici; polimer malzeme karisiminda agirlikça en fazla %5, tercihen %1,6 kullanilabilir. - Köpük Önleyici; polimer malzeme karisiminda agirlikça en fazla %1 tercihen %0,3 kullanilabilir. - Renklendirici (Pigment); polimer malzeme karisiminda agirlikça en fazla %3 kullanilabilir. Bulusun bir örnegine ait üretim yöntemi 3 kg Vinil ester reçine'ye 3gr kobalt hizlandirici, 10gr köpük önleyici ve 50ml sertlestirici eklenerek hazirlanan polyesterin islatma kabina dökülerek polimer malzemenin olusturulmasi ve islatma kabinin içinden geçerek islanan Cam elyafin, hazirlanan eliptik kaliplara sarilmasi esasina dayanmaktadir. Bu yöntemle nihai üründeki agirlikça bilesim %40 Vinil ester esasli polimer malzeme ve %60 cam elyafi içermektedir. Spesifik oranlar çok önemlidir. Oranlar asagi ya da yukari yöne degistirdiginde kirilganlik artmaktadir. Sarilan kalip sürekli döndürülmekte ve ortalama 12 saat sonunda oda sicakligindaki kuruma gerçeklesmektedir. Kuruyan kalip daha sonra CNC Router'a konulur ve çevresinden fazlaliklari adim adim alinir. Kalip üzerine sarili malzemenin inceltme isi bittiginde iki tarafindan yine router yardimiyla kopartilir ve 2 adet yay kaliptan çikarilir. Bulus sahipleri uzun yillar boyunca hem geleneksel hem de replika yay üretiminde uzmanlasmislardir. Yillar boyu üretilen ok ve yaylarla büyük ölçüde uygulamaya ve veri analizi yapmislardir. Bulus konusu kimyasal kompozisyon ilk defa yarattigi sinerjik etki ile Türk yayinin (100) istenen performansini saglarken geleneksel yaylarin veya mevcut teknikteki sentetik yaylarin tüm dezavantajlarini sasirtici bir sekilde ortadan kaldirilmasini saglamistir. Sürekli elyaf takviyeli polimer kompozit malzeme mevcut teknikte yasanan sorunlari tam olarak çözer ve tarihi görünüme mükemmel yakinlikta ve yüksek performansli yaylarin yapimini saglar. Alternatif yöntemler Termoplastik sekillendirme, Enjeksiyon kaliplama, Akitma, Dökme kaplama, daldirma, üfleme kalipçiligi, profil ekstrüzyonu, talasli imalattir. Bulus kapsaminda önerilen üretim yöntemi ile yayin formu boyutlari bükülme tasarimlari ile yayin kuvveti ve oka aktarici güç ve okun sürati ile agirlik veya birçok fiziksel özellikte geleneksel Osmanli Türk yaylarinin formuna uygun mekanik özellikleri gelistirilmis sentetik versiyonu üretilebilir. Renklendirme boyama süsleme islemleri ile geleneksel ya da modern tarzda sinirsiz tasarimlar yapilabilir. Üretilen yaylar fiziksel rehabilitasyon, spor, dekor, sanatsal amaçla kullanilabilir Bulus prensip olarak Türk yaylarini (geleneksel yaylari) kapsamaktadir. Tasarimlar Osmanli Selçuklu Hun dönemi Kirim Tatar gibi geleneksel Türk yaylarindan modellenerek tasarlanabilir. Yaylari kabza (10) sal (20) kasan bas kisimlari yayin tüm fiziksel ve mekanik özellikleri modellenerek Türk yayinin (100) sentetik versiyonu olarak üretilebilir. Bunun disinda geleneksel modelin yani sira geleneksel modern melez yapida veya tamamen modern yapida üretilebilir. Sekil 5'te görüldügü gibi bulus konusu yay kurulu halde degilken yan profilde yay kollari ters bükümlüdür. Yay kurulu halde iken sal (20) kismindan kasanin (30) bükümlenerek üçgen profil olusturmaktadir. Yay ipi takilip kurulu halde iken yay kollari tersyöne bükülür. Yayin dis kisminda tüm bölümleri ayri ayri ya da yekpare sentetik ya da gerçek deri urgan vb. dekoratif ya da islevsel malzemeler ile kaplanabilmektedir. Yüzey renklendirme süsleme dekor sanatlariyla görsel tasarimlar çesitlendirilebilir. Bulus konusu yaylarin yükleri sentetik elyaflar sinifindaki cam ve/veya karbon elyaflardan olusan takviye malzemesi ile belirlenir. Polimer malzemeler sentetik reçineler veya bunlarin kombinasyonlari olabilir. Yük içerigi 14 libre ila 250 libre arasinda olabilir. Bulus kapsamindaki yaylarin polimer matris agirligi %10 ila %70 arasinda, tercihen %35 ila 45 arasinda, daha da tercihen %40 olabilir. Bulus kapsamindaki yaylarin elyaf takviye agirligi %30 ila %90 arasinda, tercihen %55 ila 65 arasinda, daha da tercihen %60 olabilir. Ortam sicakligindaki degisiklik, dis ortamin etkisinden kaynaklanan nem, sicaklik nedeniyle mekanik özelligi etkilenmeyecektir, bu nedenle mevcut bulus yalnizca yayin hava kosullarina dayanikliligini arttirmakla kalmaz çevre için ve kullanici hizmet ömrünü uzatir tüm kullanim talebini karsilar. Ayrica, mevcut bulusun yukaridaki açiklamasini okuduktan sonra teknikte uzman bir kisi tarafindan çesitli degisikliklerin ve modifikasyonlarin yapilabilecegi asikardir ve esdegerleri, versiyonlar veya tüm türevleri yukaridaki açiklama asagidaki istemlerde tanimlandigi gibi bulusun kapsamina girer. HAMMADDELER ELYAF TAKVIYE Elyaf takviyeli kompozit malzemeler pek çok mühendislik uygulamasinda yapi elemani olarak kullanilmaktadir. Bunun sebebi kompozit malzemelerin yüksek özgül dayanimli, yüksek özgül modüllü, iyi sönüm özellikli ve yüksek yorulma dayanimli olmalaridir. Mühendislik uygulamalarinda kullanilan malzemeler yüksek sicaklik ve gerilmeye maruz kalirlar. Bu tip uygulamalarda kullanilacak malzemelerin ortam sartlarinda performansli çalismalari stabilitelerini korumalari gerekmektedir. Bu sebeplerden dolayi yüksek sicaklik ve gerilme uygulamalarinda kompozit malzemeler kullanilir. Kompozit malzemeler takviye ve matris olmak üzere iki ana kisimdan olusur. Takviye elemani olarak fiberler kompozitteki büyük hacim oranini kaplayan elemanlardir ve kompozit yapiya etki eden yüklerin büyük kismini tasima görevini üstlenmislerdir. Matris ise genelde elyafi dis faktörlerden koruyan, elyaflar arasinda yük dagitimi görevini üstlenir ve elyaflari arzulanan konum ve dogrultuda tutan baglayici özelligi olan bir yapidir. Matris malzemesi olarak genellikle metal ve polimer esasli malzemeler kullanilir. Elyaf katkili kompozit malzemelerin özgül agirlik, dayanim-agirlik orani ve modül-agirlik orani gibi mekanik özellikleri metal malzemelerden daha iyidir. Bu özelliklerinden dolayi elyaf katkili kompozitler yapisal malzemelerin içinde önemli bir yere sahiptir. Takviye elemanlari elyaf tipinin sekline ve boyutuna göre kisa elyaf (kirpilmis demet), sürekli elyaf (çok uçlu fitil, dokuma, elyaf sarma) seklinde üretilmekte kullanim alanina ve mekanik gereksinimlere göre çesitlilik göstermektedir. Bulus kapsaminda kullanilabilecek fiber türleri cam fiberler, karbon fiberler, Kevlar fiberler, polietilen fiberler, boron fiberler, seramik fiberler olarak siralanmaktadir. Cam elyaflar, teknolojide kullanilan en eski elyaf tipleridir. Son yillarda gelistirilmis olan bor, karbon, silisyum karbür ve aramid elyaflar ise gelismis kompozit yapilarda kullanilan elyaf tipleridir. Bulus kapsaminda E-camindan üretilen çok uçlu fitil mukavemet artirici takviye olarak tercih edilmistir. Yüksek sicaklik elektrik uygulamalari için üretilen bu ilk elyafa da elektrikten hareketle E cami adi verilmistir. Bununla birlikte bobinden kolay çözülme; iyi kirpila bilirlik ve düzgün elyaf dagilimi; çok düsük statik elektrik, hizli islana bilirlik; düsük reçine tüketimi, çok düsük faz; dikey yüzeylerde kolay uygulama, püskürtme uygulamalari için uygunluk özellikleri göstermektedir. Elyaf oda sicakliginda ve yaklasik %65 bagil nemde saklanmalidir. Kullanimindan önce çalisma alaninda dis ambalaji açilarak 24 saat sartlandirilmalidir. Kismi kullanim durumunda neme maruz kalmamasi için ürün tekrar paketlenmelidir. Tercih edilen çok uçlu fitil ürünü, lSO 9001 :2015 sartlarina uygundur. TEKNIK ÖZELLIKLERI Cam Tipi E Nem Miktari (%) max. 0.1 Elyaf Çapi (u) Nom. 13 Baglayici Türü Silan Split Teksi (g/îOOOm) Nom. 60 Reçine Uyumu Doymamis Poliester, Vinil ester BOBIN BOYUTLARl Iç Çap (mm) Dis Çap (mm) Agirlik (kg) Yükseklik (mm) Ambalaj Bobin sîfaleggeîji Boyutu Yüksekligi Agirligi Uç Sayisi Bîîçî'srgdîl Sayisi y ° (cm) (cm) (kg) y " (2) (E) Sürekli cam elyafi sürekli bükülü olmayan bir fitiIdir, sürekli cam elyafin elyaf tipi, alkali içermeyen cam elyafi (E cam elyafi), yüksek mukavemetli cam elyafi (S cam elyafi) veya yüksek modüIIü cam elyafidir (M cam elyafi), cam elyafi sayisi 500-3000 TeX sürekli cam elyafin yüzey hasiI maddesi doymamis reçine tercihen Vinil ester tipidir. Tercihen, islem yardimcisi bir isi dengeleyici ve/veya bir isik dengeleyici içerir. Ayrica cam elyafa katki olan karbon Iierri, Kevlar Iierri ilave edilebilir. Doymamis reçine içine ilave edilecek ayni zamanda alev geciktirici etkisi olan Alüminyum Hipofosfit ile fosfor efekti verilebilir. Ayrica tercihen, isi stabilizatörü en az bir antioksidan içerir ve parçanin uzun vadeli yaslanma gereksinimini karsilayabilir. Kalip özellikleri ve kalip kalinligi 2mm-10 mm arasindadir. Çalisma sicakligi 20-30 C tercihen oda sicakligindadir. Üretim hizi tercihen 5-20 m/dk tercihen 10m/dk dir. POLIMER MATRIS Bulus kapsaminda doymamis polyester veya Vinil ester esasli reçineler kullanilabilir. Tercih edilen BisfenoI-A Epoksi Vinil ester Reçine; BisfenoI-A epoksi bazli, orta-yüksek reaktiviteli viniI ester reçinedir. ViniI ester reçine uzun süre yüksek isi dayanimi, yüksek korozyon direnci ve mükemmel yapisma özelliklerine sahiptir. Ayrica asidik ve alkali ortamlarda performansi yüksek olan reçine bu özellikleri ile kimyasal madde depolari, kimyasal madde üreten fabrikalar için ekipman yapimi, eIektroIiz kaplarinin yapimi, korozyona karsi kaplama yapiminda güvenle kullanilir. Reçine yüksek dayanim yaninda esneklik imkâni sunan gelismis mekanik özellikleri ile, dinamik ve statik yük dayanimi gerektiren proses ekipman, yapi sektöründe, yaris ve sürat tekneleri, rüzgâr sörfü, yelkenli diregi, büyük boyutlu tekne yapiminda cam elyaf ve/veya karbon-aramid elyaf ile takviye edilerek kullanildiginda uzun süreli yüksek performans elde edilmektedir. Reçine hidrolitik dayaniminin yüksek olmasindan dolayi sicak su ve günes kolektörleri, boyler depolari, termal banyo ekipmanlari, balik üretme havuzlari, büyük boyutlu tekne yapimi gibi su ile temas eden her alanda basari ile kullanilabilmektedir. Vinil ester reçineler doymamis reçineler arasinda yüksek sicakliklarda dahi kimyasal direnci en iyi olan ürünlerdir. Poliesterlerin kostik gibi alkali- bazik maddelere ve oksitleyici asitlere karsi zayif olduklari bilinmektedir. Bulus kapsaminda tercih edilen reçine ise söz konusu kimyasal maddelere karsi güvenle kullanilir ve gelistirilmis raf ömrü ile piyasadaki Vinil ester ürünlere göre daha uzun stok ömrü saglamaktadir. Tercih edilen Bisfenol-A Epoksi Vinil ester Reçinenin Teknik Özellikleri: UYGULAMA YÖNTEMLERI . . APPLICATION METHODS O Opsiyonel, Optional . Evet, Yes El Yatinnasi Hand lay-up Elyaf Püskürtme Spray-up Fitil Sarma Filaýment Windinýg Sürekli çekme Continuous Laminating Casting Resin Transfer Moulding Soguk Pres Cold Pres Sicak Pres (SMC-BMC) Hot Press (Sheet-Bulk Mouldinýg Compound) Pullrüzyon (Prom) . Pullrusion (Profile) Hizlandirici Acceleration O Reaktivite Orta-Yüksek Reactivity Medlum- High Modiükasyon Yok Versiyonlari Yok Modification NIA Versions NIA . swi HALDEKI ÖZELLIKLERI PROPERTIES OF LIQUID FORM TEST METOD DEGER TEST METHOD VALUE Renk Observation - Clear Yogunluk iso 1675 :%5 1,044 gricmi Density Kirilma lndisi ISO 0489 :%5 1.565 Refraction Index Asit Degeri ISO 2114 - max. 9 mg KOHIgr Acid Value vaskozite* Brookfield° iso 2555 :%30 400 cp Viscosity Brooküeld" Tiksotropi - - NIA Thixotropy Gel Time Monomer Orani - :%12 42 % Monomer Content Raf ömrü - - 6 ay Shell' life in months E 23 °C de, % 0.2 ml % 6 lik Co, % 2 ml Mek-p ( Butanox M 60 ) ile ölçülmüstür. - SERTLESMIS REÇINENIN öZELLIKLERI * - PROPERTIES OF CURED RESIN rEsr METOD DEGER TEST METHOD VALUE Yük Altinda Egilme sicakligi ( HOT ) ISO 0075-A :%10 95 'c Heat Deüecüon Tempefature ( HDT ) waer Absorption Barcol Hardness (Barcol 934-1 ) Total Volume Shr'nkage MECHANICAL PROPERTIES OF CURED RESIN . SERTLESMIS REÇINENIN MEKANIK ÖZELLIKLERI 5 TEST METOD SAF REÇINE DEGERI TEST METHOD PURE RESIN VALUE Egilme Dayanimi ISO 0178 :%10 160 MPa Flexural Strength Flexural Modulus Kopmadaki Uzama ISO 0178 :%10 6,90 % Elongation at Break Çekme Dayanimi ISO 0527 :%10 80 MPa Tensile Strenght Modulus of Elasticity in Tensile Elongation at Break lzod Impact Strength Before the mechanical tests, the cured resin is post-cured. Bulus kapsamindaki reçine kullanimda karanlik ve kuru bir ortamda 5°C ile 20°C sicakliklari arasinda saklanmalidir. Saf reçinenin raf ömrü sicaklik yükseldikçe kisalmaktadir. Stiren içeren doymamis polyester reçinelerinin raf ömürleri isiga maruz kaldikça kisalir. Karanlik ve %100 isik geçirmeyen konteynerlerde saklanmali atesten uzak tutulmalidir. Yükseltgen maddelerden, peroksitlerden ve metal tuzlarindan uzak yerde saklanmasi önerilmektedir. HlZLANDlRlCl: Hizlandiricilar, peroksitleri aktive eden kimyasal maddelerdir. Poliya reçinelerinin bazilari ve jelkotlarinin neredeyse tamami hizlandirici içerir. Proses kosullarina bagli olarak, kullanicilar reçine veya jelkota hizlandirici eklemelidir. Sonrasinda dikkatlice karistirilip ardindan peroksit eklenir. Kobalt ve amin bazli hizlandiricilarin çogu oda sicakligi veya daha düsük sicakliklarda peroksiti aktive eder. Bulusta tercihen Poliya kobalt hizlandirici kullanilmaktadir. Kimyasal yapisi Kobalt oktoat / Kobalt 2- etilhekzanoat olarak bilinen Kobalt bazli hizlandiricilarin metal içerigi %1, %6, %8, %10 dur. Hizlandirici miktari reçine tipine, sicakliga ve üretim yöntemine baglidir. KÖPÜK ÖNLEYICI: Köpük önleyici Jelkot veya reçine içinde bulunan havayi ortamdan uzaklastirmak için kullanilir. Bulusta tercihen Poliya Yardimci 46 kullanilmaktadir. Reçine veya jelkota agirlikça %0,05-%0,30 oranlarinda eklenir ve iyice karistirarak kullanilir. RENKLENDIRICI (PIGMENT): Renklendirici reçine karisimini renklendirmek için kullanilir. Açik renk pigment pastalar, genel olarak beyaz renkli polipigment pasta ile çesitli polipigment renklerinin karisimindan olusur. Agirlikli olarak inorganik pigment tozlarinin renk karisimlaridir ve yüksek örtücülüktedirler. PRO Renkler ise organik ve inorganik pigment toz karisimlarinin canli pigment pastalaridir. Istenilen kompozit performans gerekliliklerini karsilamak adina seçilmis pigment tozlarini içeren özel formülasyonlara sahiptirler. PRO renkler kompozit endüstrisinde, püskürtme ya da firça tipi jelkotlar, sicak pres, soguk pres, sürekli laminasyon vb. gibi çesitli uygulamalar için uygundur. SERTLESTIRICI: Döküm Tipi Sertlestiriciler, hizlandirici veya isiyla aktive olan ve poliester reçinenin ve Vinil ester reçinenin jel ve kürlenmesini düzenleyen kimyasallardir. Keton peroksitler, Benzoil peroksitler, Peresterler, Kümilperoksitler arasindan seçilir. Reçine ile stiren gibi reaktif monomerler arasinda çapraz baglanma reaksiyonlarini baslatir. Metil etil keton peroksit (MEK-P) poliester ve Vinil esterlerin sertlesmesi için oda sicakliginda aktiftir. Tersiyer Bütil Peroksibenzoat (TBPO), pultrüzyon ve sicak pres gibi isi ile kürlenen üretimler için önerilir. Benzoil peroksit (BPO), 80°C üzerinde aktiftir ve sertlestirme sistemleri için oda sicakliginda âmin hizlandiricilarla beraber kullanilir. Asetil Aseton Peroksit (AAP), hizli kaliptan ayirma süresiyle RTM uygulamalarinda tercih edilir. Yönetmelik gerekliligine göre ftalatsiz çesitlerinin kullanimi önerilir. Bulus konusu yaylarin üretim yöntemi sürekli fiber termoset kompozit üretim yöntemleri olan iplik sarma, rulo sarma, çekme, reçine transfer kaliplama, elle tabaklama, otoklav prosesi, SCRlMP (Reçine kürlendirerek kaliplama), RlFT (esnek takimlama), VARTM (Vakum Yardimli Reçine Transfer Kaliplama) ve sürekli fiber termoplastik kompozit üretim yöntemleri olan termal sekillendirme, bant sarma, presli kaliplama, otoklav, diyafram kaliplama yöntemlerini kapsamaktadir. BULUSUN ÖRNEKLERI Geleneksel Türk Osmanli yayi olarak tasarlanmistir (Sekil 6). Deri kapli olmayan versiyonlari kapli olan versiyonlara göre daha hafiftir. Önerilen 28~29 inç çekme uzunlugu (maks. 30-31") ile tikanma olmadan rahat çekim sunmaktadir. Mevcut teknikteki lamine yaylar için büyük bir problem olan neme karsi dayaniklidir. Sudan kesinlikle etkilenmez. Yagmurda veya suda kullanima uygundur. Üretim teknigi ve hammadde kompozisyonu geleneksel okçuluk alaninda spesifik ve yenidir. Bu örnegin hem agirligi hem de refleksi lamine yaylara çok yakindir. "El soku"; Deri kaplama ve esnek iç dolgu ile sorun minimuma indirilmistir. Refleks ve atis konforu olarak orta ve ileri düzey kullanim için de uygundur, ayrica dayaniklilik ve kullanici hatalarina karsi yüksek toleransi ile iyi bir baslangiç ve egitim yayidir. Bulusun bu örnegi müzelerde sergilenen tarihi Osmanli-Sipahi yay formunun basarili bir replikasidir. ÖLÇÜLER HIBRID Agirlik: ort. 280 - 310 gr (40Ib için) Egrisel uzunluk: 120 cm Tonçtan Tonca uzunluk: 115 cm Kiris uzunlugu: 104 cm Max. Çekis mesafesi: 30" Yay gücü Ok Agirligi Çekis Ölçülen ok çikis hizi Enerji Verimliligi % (lbs) (gpp)* Mesafesi (fps) (5 atisin ortalamasi) 9 gpp 28" 186 fps 74,7 o gpp: grain per pound (örnegin 40 lbs gücündeki bir yay için lbs basina 8 grain agirlik demektir. Yani 40 lbs bir yay için 40*8= 320 grain agirliginda bir ok kullanilmistir. 1 grain 0,06 gr) Geleneksel Türk Kirim Tatar yayi olarak tasarlanmistir (Sekil 8). Hava sartlarindan etkilenmemesi için versiyonlari tamamen gerçek deri ile kaplanmistir. Böylece soguga ve sicaga karsi dayaniklidir. Önerilen 28~30 inç çekme uzunluguyla (31" maks.) tikanma olmadan rahat çekim sunar. Mevcut teknikteki lamine yaylar için büyük bir problem olan neme karsi dayaniklidir. Sudan kesinlikle etkilenmez. Yagmurda veya suda kullanima uygundur. Üretim teknigi ve hammadde kompozisyonu geleneksel okçuluk alaninda spesifik ve yenidir. Bu örnegin de hem agirligi hem de refleksi lamine fiyonklara çok yakindir. "El soku"; Deri kaplama ve esnek iç dolgu ile sorun minimuma indirilmistir. Refleks ve atis konforu olarak orta ve ileri düzey kullanim için de uygundur, ayrica dayaniklilik ve kullanici hatalarina karsi yüksek toleransi ile iyi bir baslangiç ve egitim yayidir. Bulusun bu örnegi müzelerde sergilenen tarihi Kirim Tatar yay formunun basarili bir replikasidir. Yay tellerinin baslari modern ip olarak baglanmistir. ÖLÇÜLER ÇAGAN (KlRlM TATAR) Agirlik: ort. 310 - 330 gr (40lb için) Egrisel uzunluk: 125 cm Tonçtan Tonca uzunluk: 1200m kiris uzunlugu: 112cm Max. Çekis mesafesi: 31" Çagan Short (Kirim Tatar) Yay gücü Ok Agirligi Çekis Ölçülen ok çikis hizi (fps) Enerji Verimliligi % (lbs) (gpp)* Mesafesi (5 atisin ortalamasi) o gpp: grain per pound (örnegin 40 lbs gücündeki bir yay için lbs basina 8 grain agirlik demektir. Yani 40 lbs bir yay için 40*8= 320 grain agirliginda bir ok kullanilmistir. 1 grain 0,06 gr) Geleneksel Çocuk/Genç Türk Osmanli Yayi olarak tasarlanmistir (Sekil 9). Özellikle agirligi azaltmak için kanatlarin genisligini ve kalinligini azaltilmistir. Deri kapli olmayan ve tamamen reçine (all resin) yay, özel olarak formüle edilmis sentetik malzeme karisimi ile üretilmistir. Önerilen 27 inç çekme uzunlugu (maks. 30") ile tikanma olmadan rahat çekim sunmaktadir. Mevcut teknikteki lamine yaylar için büyük bir problem olan neme karsi dayaniklidir. Sudan kesinlikle etkilenmez. Yagmurda veya suda kullanima uygundur. Üretim teknigi ve hammadde kompozisyonu geleneksel okçuluk alaninda spesifik ve yenidir. Üretim yöntemi ve kullanilan sentetik malzeme nedeniyle dayanikliligi mükemmeldir ve baslangiç hatalarina karsi oldukça dayaniklidir. Tasariminda saglamliginin yani sira estetigi ve hizi da göz önünde bulundurulmustur. Neme ve darbelere karsi direnci nedeniyle ayrica Atli Okçuluk, Avcilik ve hatta Antrenman ve Egitim için uygundur. Uygulama. Dügümden dügüme uzunluk 105cm, toplam yay uzunlugu 1100m'dir. Çekme agirligi dikkate alinarak 3 kategoride üretilmektedir: ÖLÇÜLER JUNlOR Agirlik: ort. 230 - 260 gr (25lb için) Egrisel uzunluk: 1100m Tonçtan Tonca uzunluk: 105cm kiris uzunlugu: 105cm Güvenli çekis mesafesi: 28" Max. Çekis mesafesi: 29" Junior Yay gücü Ok Agirligi Çekis Ölçülen ok çikis hizi (fps) Enerji Verimliligi % (lbs) (gpp)* Mesafesi (5 atisin ortalamasi) 9 gpp 26" 173 fps 57,1 o *gpp: grain per pound (örnegin 40 lbs gücündeki bir yay için lbs basina 8 grain agirlik demektir. Yani 40 lbs bir yay için 40*8= 320 grain agirliginda bir ok kullanilmistir. 1 grain 0,06 gr) Geleneksel Türk Osmanli yayi olarak yeni baslayanlara yönelik veya egitim amaçli hedeflenen, düsük maliyet esas alinarak tasarlanmistir (Sekil 7). Kisa boyutuna ragmen Osmanli Sipahi versiyonu 28" çekme uzunluguna sahiptir ve ~15 libre olarak üretilmistir. Malzeme temel olarak enjeksiyon kaliplama ve renklendirme için uygun olan poliplastikler esas alinmistir. Baslangiç için Siyah, Yesil ve Kahverengi renk seçeneklerinde üretilmektedir. Ayni zamanda tarihsel olarak dogru bir replika yapmak için otantik görünümü ve performansi temsil edecek sekilde tasarlanmistir. Türk Okçulugu'na baslamak isteyen her yas grubu için uygundur. ÖLÇÜLER SIPAHI Agirlik: ort. 260 - 285 gr (40Ib için) Egrisel uzunluk: 110 Tonçtan Tonca uzunluk: 104 kiris uzunlugu: 96 Güvenli çekis mesafesi: 28 Max. Çekis mesafesi: 29" Yay gücü Ok Agirligi Çekis Ölçülen ok çikis hizi (fps) Enerji (lbs) (gpp)* Mesafesi (5 atisin ortalamasi) Verimliligi % 9 gpp 28" 178 fps 73,1 o gpp: grain per pound (örnegin 40 lbs gücündeki bir yay için lbs basina 8 grain agirlik demektir. Yani 40 lbs bir yay için 40*8= 320 grain agirliginda bir ok kullanilmistir. 1 grain 0,06 gr) Geleneksel Türk Kirim yayi olarak yeni baslayanlara yönelik veya egitim amaçli hedeflenen, düsük maliyetli iki adet tasarlanmistir (Sekil 7). Görece uzun olan Kirim Tatar versiyonu 29" çekme uzunluguna ve ~25 lbs çekme agirligina sahip olacak sekilde üretilmistir. Malzeme temel olarak enjeksiyon kaliplama ve renklendirme için uygun olan poliplastikler esas alinmistir. Baslangiç için Siyah, Yesil ve Kahverengi renk seçeneklerinde üretilmektedir. Ayni zamanda tarihsel olarak dogru bir replika yapmak için otantik görünümü ve performansi temsil edecek sekilde tasarlanmistir. Türk Okçulugu'na baslamak isteyen her yas grubu için uygundur. ÖLÇÜLER KlRlM TATAR Agirlik: ort. 260 gr (25lb için) Egrisel uzunluk: 1100m Tonçtan Tonca uzunluk: 122 cm kiris uzunlugu: 108 cm Güvenli çekis mesafesi: 28" Max. Çekis mesafesi: 29" DINAMIK VERIMLILIK VERILERI YAY ADI VE KUWETI Kirim Tatar I #46 Din. Verim 77.31% 75.47% Dln. Verim 73.27% 74.74% 74 03% Dln. Verlm 73.60% 73.65% Bulus kapsamindaki yaylarin Sekil 10,da gösterilen ölçümlerin sayisal degerleri F Yasili (kurulmamis) genislik(cm) 24 30 30 34 G Kiris Kabza içi Arasi mesafe(cm) 17 17 17 19 içinden)(inch) /11 TR TR

Claims (7)

1.ISTEMLER bir Türk yayi (100) olup, özelligi; bahsedilen gövdenin sentetik elyaf takviyeli polimer esasli yekpare yapi içermesidir.

2. Istem 1'e uygun Türk yayi (100) olup, özelligi; bahsedilen sentetik elyaf takviyenin cam fiberler, karbon fiberler, kevlar fiberler, polietilen fiberler, boron fiberler, seramik fiberler içeren gruptan seçilen birey veya kombinasyonlar içermesidir.

3. Istem 1'e uygun Türk yayi (100) olup, özelligi; bahsedilen polimer malzemenin en az bir reçine, en az bir hizlandirici, en az bir sertlestirici; en az bir köpük önleyici, en az bir antioksidan, en az bir renklendirici, en az bir alev geciktirici içeren gruptan seçilen birey veya kombinasyonlar içermesidir.

4. Istem 1'e uygun Türk yayi (100) olup, özelligi; bahsedilen gövdede agirlikça %10 ila %70 arasinda, tercihen %35 ila 45 arasinda, daha da tercihen %40 polimer içermesidir.

5. Istem 1'e uygun Türk yayi (100) olup, özelligi; bahsedilen gövdede agirlikça %30 ila %90 arasinda, tercihen %55 ila 65 arasinda, daha da tercihen %60 sentetik elyaf içermesidir.

6. Istem 1'de bahsedilen Türk yayi (100) üretim yöntemi olup, özelligi iplik sarma, rulo sarma, çekme, reçine transfer kaliplama, elle tabaklama, otoklav prosesi, reçine kürlendirerek kaliplama, esnek takimlama, vakum yardimli reçine transfer kaliplama, termal sekillendirme, bant sarma, presli kaliplama, otoklav, diyafram kaliplama içeren gruptan seçilen bir sürekli elyaf takviyeli polimer kompozit üretim yöntemi olmasidir.

7. Istem 6'ya uygun Türk yayi (100) üretim yöntemi olup, özelligi polimer karisiminin hazirlanmasi; elyaf takviyenin hazirlanan polimer karisimi ile islatilarak kaliplanmasi ve kaliplanan kompozitin kurutularak kaliptan çikarilmasi islemlerini içermesidir. TÜRK YAYI ve ÜRETIM YÖNTEMI TR TR