PL99608B1 - Srodek do selektywnego zwalczania chwastow w uprawach zboz - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobój¬ czy do skutecznego selektywnego zwalczania chwa¬ stów w uprawach zbóz zawierajacy jako substan¬ cje czynna nowa synergetycznie dzialajaca mie¬ szanine substancji czynnych skladajacy sie ze zna¬ nych pochodnych l,2,4-triazyn-5/4H/-onu i zna¬ nych kwasów fenoksyalkanokarboksyiowych.

Wiadomo, ze 6-III-rzed-butylo-4-amino- wzgled¬ nie 6-III-rzed-butylo-4-izobutylidenoamino-3-me- tylotio-l,2,4-triazyn-5/4H/-on mozna stosowac jako selektywny herbicyd (opis patentowy Stanów Zje¬ dnoczonych Ameryki nr 3 671523). Ponadto wia¬ domo, ze mozna stosowac kwasy fenoksyalkano- karboksylowe jako herbicydy w uprawach zbóz (opisy patentowe Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 2 740 810 i 822 199).

Dzialanie chwastobójcze obu preparatów uzytych do zwalczania chwastów w uprawach zbóz jest jednak w nizszych dawkach i stezeniach nie zaw¬ sze zadawalajaca, przede wszystkim w stosunku do trudnych do zwalczania chwastów.

Na przyklad dzialanie wymienionych pochod¬ nych 1,2,4-triazynonu na przytulie czepna (Ga- lium aparine) i rumian (Matricaria sp.) jest niedo¬ stateczne nawet w wyzszych dawkach. Kwasy fe- noksyalkanokarboksylowe' sa nieskuteczne w sto¬ sunku do wyczynca polnego (Alopecurus myosu- roides), miotly zbozowej (Apera spica-venti) i wie¬ chliny jednorocznej (Poa annua).

Stwierdzono, ze nowy zestaw substancji czyn- ao 2 nych skladajacy sie z pochodnej l,2,4-triazyn-5- -/4H/-onu o wzorze 1, w którym R oznacza grupe aminowa lub izobutylidenoaminowa, oraz kwasu fenoksyalkanokarboksylowego o wzorze 2, w któ¬ rym X oznacza rodnik metylenowy lub metylo- metylenowy, Ri oznacza atom chloru lub rodnik metylowy, a R2 oznacza atom wodoru lub chloru, oraz jego soli i estrów, wykazuje szczególnie sze¬ rokie i selektywne dzialanie chwastobójcze w uprawach zbóz.

Niespodziewanie skutecznosc zestawu substancji czynnych srodka wedlug wynalazku jest znacznie wyzsza od sumy dzialan poszczególnych substan¬ cji czynnych. Wystepuje zatem nieprzewidywany efekt synergetyczny, a nie tylko uzupelniajace sie dzialanie. Efekt synergetyczny wystepuje szcze¬ gólnie wyraznie przy okreslonych stosunkach ste¬ zen.

W porównaniu z dzialaniem znanych ze stanu techniki pojedynczych substancji czynnych zestaw substancji czynnych srodka wedlug wynalazku stwarza korzystna mozliwosc jednoczesnego ni¬ szczenia w jednej operacji nawet trudnych do zwalczania chwastów i chwastów z gatunku traw bez uszkodzenia uprawy zbozowej. Srodek wedlug wynalazku wzbogaca zatem stan techniki w zakre¬ sie herbicydów zbozowych.

Srodek wedlug wynalazku zwalcza równiez sku¬ tecznie inne chwasty wystepujace czesto w upra¬ wach zbóz. Sa to na przyklad rodzaje Stellaria, 99 60899 608 Tablica I Próba po wzejsciu (pole — jeczmien ozimy) Procentowe uszkodzenie chwastów i chwastów z gatunku traw w próbach w polu Wartosci srednie z czterech prób Substancja czynna lub zestaw substancji czynnych Zwiazek o wzorze Ib (znany) Zwiazek o wzorze 2b (w postaci soli z jednometyloamina (znany) zestaw: Zwiazek o wzorze Ib + Zwiazek o wzorze 2b w postaci soli z jednometylo¬ amina Dawka kg/ha 0,7 0,9 1,0 1,6 1,8 0,9+1,8 0,7+ 1,6 1,0+1,8 Alopecu- rus myosu- roides otrz. 1 obi. 88 95 100 0 0 98 92 100 95 88 100 * Galium aparine otrz. | obi. 85 92 98 92 100 93,2 86,5 93,6 Matrica- ria chamo- milla 1 otrz. 1 obi. 70 75 80 80 90 100 100 100 97,5 94 98 Veronica hederi- folia otrz. obi. 80 95 100 40 50 100 95 100 97,5 88 100 Jecz¬ mien ozi¬ my 0 0 0 0 0 0 0 0 otrzym. = uszkodzenie stwierdzone oblicz. = uszkodzenie obliczone wedlug podanego wzoru Tablica II Próba po wzejsciu roslin (pole — jeczmien jary) Procentowe uszkodzenie chwastów i chwastów z gatunku traw w próbach w polu Srednie wartosci z czterech prób Substancja czynna wzglednie zestaw sub¬ stancji czynnych Zwiazek o wzorze Ib (znany) Zwiazek o wzorze 2b (w postaci soli z jedno¬ metyloamina) (znany) Zwiazek o wzorze 2d w postaci soli potasowej (znany) Zwiazek o wzorze Ib + zwiazek o wzorze 2b w postaci soli z jedno¬ metyloamina Zwiazek o wzorze la + zwiazek o wzorze 2d w postaci soli potasowej Dawka kg/ha 0,3 0,4 0,6 1,2 1,5 1,2 1,5 0,3+ 1,5 0,4 + 1,2 0,6+1,2 0,3+1,5 0,4 + 1,2 0,6 + 1,2 Apera spica-venti otrzym. 90 95 100 0 0 0 0 95 98 100 96 98 100 obhcz. 90 95 100 90 95 100 Polygonum aviculare otrzym. 40 60 90 90 100 80 90 100 99 100 100 98 100 oblicz. 100 96 99 94 92 98 Galium aparine | otrzym.| oblicz. 0 0 70 95 75 95 98 80 85 100 85 i 88 95 70 73 95 75 77,5 I Jeczmien jary otrzym, obi, 0 0 0 o 0 0 0 0 0 0 0 0 0 otrzym. = uszkodzenie stwierdzone oblicz. = uszkodzenie obliczone wedlug podanego wzoru i99 608 Veronica, Lamium, Papaver i Polygonum.

Pierwsza grupa (I) substancji czynnych przed- stawcina wzorem 1 obejmuje dwie substancje czynne: 6-III-rzad-butylo-3-metylotio-4-amino-l ,2, 4-trLizyn-5/4H/-on (wzór la) i 6-III-rzed-butylo-4- -izofcutylidenoamino-3-metylotiol,2,4 -triazyn-5/4H/- - n (wzór Ib), które sa juz znane (opis patento¬ wy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 671523).

Dru^a giupa (II) substancji czynnych przedsta¬ wiona jest wzorem ogólnym 2. Szczególnie ko¬ rzystnymi kwasami fenoksyalkanokarboksylowymi sa kwas 2,4-dwuchlorofenoksyoctowy (2,4-D) (wzór 2a), kwas a-/2,4-dwuchlorofenoksy/-propionowy (;,4-ri) (wzór. 2b), kwas 2-metylo-4-chlorofenoksy- o:towy (MCPA) (wzór 2c) i kwas a-/2-metylo-4- -chlorofenoksy/-propionowy (MCPP) (wzór 2d).

Kwasy fenoksykarboksylowe mozna wprowa¬ dzac do zestawu w postaci wolnej, w postaci soli z metalami, zwlaszcza postaci soli z metalami al¬ kalicznymi, soli amonowej lub soli amin oraz w postaci estrów.

Stosunek wagowy zwiazków czynnych o wzo¬ rze 1 i o wzorze 2 w zestawie moze wahac sie w stosunkowo szerokich granicach. Na ogól na 1 czesc wagowa zwiazku czynnego o wzorze 1 przy¬ pada 1—10 czesci wagowych substancji czynnej o wzorze 2, korzystnie 2—10 czesci wagowych.

Substancje czynne zestawy mozna przeprowa¬ dzac w zwykle preparaty w postaci roztworów, emulsji, zawiesin, proszków, past i granulatów.

Otrzymuje sie je w znany sposób, np. przez zmie¬ szanie substancji czynnych z rozcienczalnikami, to jest cieklymi rozpuszczalnikami, skroplonymi pod. cisnieniem gazami i/lub stalymi nosnikami, ewen¬ tualnie stosujac substancje powierzchniowo czyn¬ ne, takie jak emulgatory i/lub dyspergatory i/lub srodki pianotwórcze. W przypadku stosowania wody jako rozcienczalnika mozna stosowac np. rozpuszczalniki organiczne jako rozpuszczalniki pomocnicze. Jako ciekle ? rozpuszczalniki mozna stosowac zasadniczo zwiazki aromatyczne, np. ksy¬ len, toluen, benzen lub alkilonaftaleny, chlorowa¬ ne zwiazki aromatyczne lub chlorowane weglowo¬ dory alifatyczne, takie jak chlorobenzeny, chloro¬ etyleny lub chlorek metylenu, weglowodory ali¬ fatyczne, np. cykloheksan lub parafiny, np. frak¬ cje ropy naftowej, alkohole, takie jak butanol lub glikol oraz ich etery i estry, ketony, takie jak aceton, metyloetyloketon, metyloizobutyloketon lub cykloheksanon, rozpuszczalniki o duzej polarno- sci, takie jak dwumetyloformamid i sulfotlenek dwumetylowy, a takze wode. Jako skroplone ga¬ zowe rozcienczalniki lub nosniki stosuje sie ciecze, które w normalnej temperaturze i pod normal¬ nym cisnieniem sa gazami, np. gazy aerozolotwór- cze, takie jak dwuchlorodwufluorometan lub trójchlorofluorometan. Jako stale nosniki stosuje sie naturalne maczki mineralne, takie jak kaoliny, tlenki glinu, talk, kreda, kwarc, atapulgit, mont- morylonit lub ziemia okrzemkowa i syntetyczne maczki nieorganiczne, takie jak kwas krzemowy o wysokim stopniu rozdrobnienia, tlenek glinu i krzemiany. Jako emulgatory stosuje sie emulga¬ tory niejonotwórcze i anionowe, takie jak estry politlenku etylenu i kwasów tluszczowych, etery politlenku etylenu i alkoholi tluszczowych, np. etery alkiloarylopoliglikolowe, alkilosulfoniany, siarczany alkilowe, arylosulfoniany i hydrolizaty bialka. Jako srodki dyspergujace stosuje sie np. lignine, lugi posiarczynowe i metyloceluloze. Pre¬ paraty zestawu substancji czynnych moga zawie¬ rac domieszki innych, znanych substancji czyn¬ nych.

Preparaty zawieraja na ogól 0,1—95tyo wago- wych, korzystnie 0,5—90% wagowych zestawu sub¬ stancji czynnych. Substancje czynne mozna stoso¬ wac same, w postaci koncentratów lub przygoto¬ wanych z nich postaci roboczych, takich jak go¬ towe do uzycia roztwory, emulsje, zawiesiny, pro- 1§ szki, pasty i granulaty.

Srodki stosuje sie w znany sposób, np. przez opylanie, opryskiwanie mglawicowe, opryskiwanie, podlewanie i rozsiewanie. Dawki srodka wedlug wynalazku zawieraja sie w okreslonych granicach. " 20 Na ogól stosuje sie dawki wynoszace 1—10 kg/ha, m korzystnie 1—5 kg/ha.

Stosowanie srodka w postaci zestawu substan¬ cji czynnych prowadzi sie korzystnie po wzejsciu roslin. Dobre dzialanie chwastobójcze zestawu substancji czynnych srodka wedlug wynalazku po¬ twierdzaja nizej podane przyklady. Pojedyncze substancje czynne wykazuja niedostatki dzialania herbicydowego, natomiast ich zestaw ma bardzo szerokie dzialanie na chwasty i chwasty z gatun- ku traw, które przewyzsza zwykle zsumowanie dzialania.

Synergistyczny efekt herbicydowy wystepuje wtedy, gdy dzialanie herbicydowe zestawu sub¬ stancji czynnych jest wieksze od dzialania poje- 33 dynczo uzytych substancji czynnych. Spodziewane dzialanie danego zestawu dvtóch herbicydów moz¬ na obliczyc w sposób nizej podany (Colby, S. R., „Calculating synergistic and antagonistic response of herbicyde combinations", Weeds 15, strony 20— 40 —22, 1967).

Jesli X = uszkodzenie w °/o wywolane herbicy¬ dem A w dawce p kg/ha i Y = uszkodzenie w %> wywolane herbicydem B w dawce q kg/ha, to E = = oczekiwane uszkodzenie wywolane herbicydami 45 A i B w dawce p + q kg/ha oblicza sie ze wzoru XXY E=x + Y-rroir W przypadku gdy faktyczne uszkodzenie jest wieksze od obliczonego, zestaw jest nadaddycyjny, 50 to jest wystepuje efekt synergistyczny.

Przyklad I. Próba w polu (jeczmien ozimy).

Próba po wzejsciu roslin (pole) proszek zwilzal- ny.

Nosnik obojetny: 0,25 czesci wagowej kaolinu 55 i kwasu krzemowego (3 : 1); koloid ochronny: 0,02 czesci wagowej siarczanu ligniny; dyspergator: 0,15 czesci wagowej produktu kondensacji kwasu hydroksyarylosulfonowego z formaldehydem.

W celu otrzymania odpowiedniego preparatu 60 substancji czynnej miesza sie 1 czesc wagowa sub¬ stancji czynnej z podanymi ilosciami srodków po¬ mocniczych i nastepnie koncentrat rozciencza sie woda do zadanego stezenia.

Parcele w polu obsadzone roslinami doswiad- w czalnymi o wysokosci okolo 10—20 cm opryskuje99 608 sie preparatem substancji czynnej do równomier¬ nego zwilzenia roslin. Decyduje przy tym dawka substancji czynnej na jednostke powierzchni. Po trzech tygodniach ustala sie stopien uszkodzenia roslin w % w stosunku do roslin kontrolnych.

Oznacza sie: O = nietraktowane rosliny kontrol¬ ne (brak dzialania) i 100% = calkowite zniszczenie roslin.

W tablicy I podaje sie substancje czynne, daw¬ ki substancji czynnych oraz uzyskane wyniki.

Przyklad II. Próba w polu — jeczmien jary.

Fvóba po wzejsciu roslin (pale) proszek zwilzalny.

Obojetny nosnik: 0,25 czesci wagowej kaolinu i kwasu krzemowego (3 : 1); koloid ochronny: 0,02 czesci wagowej siarczanu ligniny; dyspergator: 0,15 czesci wagowej produktu kondensacji kwasu hydroksyarylosulfonowego z formaldehydem.

W. celu otrzymania odpowiedniego preparatu substancji czynnej miesza sie 1 czesc wagowa sub¬ stancji czynnej z podana iloscia srodków pomocni¬ czych, nastepnie koncentrat rozciencza sie woda do zadanego stezenia.

Parcele w polu obsadzone roslinami o wysoko¬ sci okolo 3—10 cm opryskuje sie preparatem sub¬ stancji czynnej do równomiernego zwilzenia ro¬ slin. Decyduje dawka substancji czynnej na jed- 01 nostke powierzchni. Po uplywie trzech tygodni ustala sie stopien uszkodzenia roslin w % w sto¬ sunku do roslin kontrolnych.

Oznacza sie: O = nietraktowane rosliny kontrol¬ ne (brak dzialania); 100% = calkowite zniszczenie.

W tablicy II podaje sie substancje czynne, stoso¬ wane dawki oraz uzyskane wyniki.

Claims (3)

Zastrzezenia patentowe

1. Srodek do selektywnego zwalczania chwastów w uprawach zbóz zawierajacy substancje czynna oraz staly lub ciekly nosnik, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera pochodna 1,2,4- -triazyn-5/4H/-onu o wzorze 1, w którym R ozna¬ cza grupe aminowa lub izobutylidenoaminowa, oraz pochodna kwasu fenoksyalkanokarboksylowego. o wzorze 2, w którym X oznacza rodnik metyleno¬ wy lub metylometylenowy, Ri oznacza atom chlo¬ ru lub rodnik metylowy, a R2 oznacza atom wo¬ doru lub chloru, albo jego soli lub estrów.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera pochodna l,2,4-triazyn-5/4H/-onu o wzo¬ rze 1 i kwas fenoksyalkanokarboksylowy o wzo¬ rze 2 w stosunku wagowym 1:1 do 1 : 10, korzy¬ stnie 1 : 2 do 1 : 10. o CCHAC

3. -3 N-R S/Sch, WZÓR 1 0 ci-^Vo-x-cooh ' R1 wzór 2 i; x-f~\-o-ch2-cooh CK (CH3)3Cni- -N-N!-l2 SfScK WZdR 1a G-/A-O-CK-COOH WZdR 2c Cl WZdR 2a CK .rL_/~yo-CH-COOH CK O _ CH3 ui3 (CH3)3CYJkN-N=CH-CH(Chi3)2 CL-^yO-CH-COOH WZdR 2d >r ^sck WZdR 1b CL WZdR 2b Ctna 45 zl WZGraf. Legn. 1200/Da-80. 90+15 egz.