Przedmiotem wynalazku jest srodek kosmetyczny do wlosów o dzialaniu przeciwlupiezowym, zawierajacy 1-hydroksy-2-pirydynotiony i ich sole.Wiadomo, ze 1-hydroksy-2-pirydynotiony i ich sole, zwlaszcza scl cynkowa, maja dzialanie przeciwlupie- zowe. Nie mozna bylo oczekiwac, ze takze zwiazki, stosowane w srodku wedlug wynalazku, nie zawierajace siarki, wykazuja silne dzialanie przeciwlupiezowe.Zastosowanie w srodku wedlug wynalazku wymienionych 1-hydroksy-2-pirydonów odznacza sie wieloma zaletami, zwlaszcza w stosunku do znanego stanu techniki. W porównaniu z sola cynkowa 1 -hydroksy-2-pirydy- notionu zaobserwowano przy zastosowaniu znanego sposobu oceny (wielotygodniowe, powtarzane w okreslo¬ nych odstepach czasu mycie wlosów na polowie powierzchni owlosionej czesci glowy za pomoca porównywal¬ nych produktów) lepsze dzialanie przeciwlupiezowe. Podczas gdy po znormalizowanym myciu produktem porównawczym w wielu wypadkach obserwowano jeszcze wystepowanie lupiezu, to przy stosowaniu 1-hydro- ksy-2-pirydonów uzyskiwano z reguly zanik lupiezu.Nieoczekiwanie o wiele mniejsza toksycznosc wykazuja zwiazki, zawarte w srodku wedlug wynalazku w porównaniu z sola cynkowa 1-hydroksy-2-pirydynotionu, która jest uznana za najlepsza sposród znanych przeciwlupiezowych substancji czynnych, jak to wynika z zestawienia wartosci LD50.Zwiazek a b c d e f g Tabela LD50 (mg/kg) 4480 6400 G400 5500 6400 2700 7002 94626 LD50 — dzialanie ostre, doustne na szczurach, substancje czynne stosowane w postaci 0,5% lepkiej zawiesiny w wodnym roztworze ty lozy: a = sól 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-2-pirydonu z etanoloamina b = sól cynkowa 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-2-pirydonu c= sól cynkowa 1-hydroksy-4-metylo-6-(2,4,4-trójmetylopentylo)-2-pirydonu d - sól 1-hydroksy-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirydonu z etanoloamina, stosowana w postaci lepkiej zawiesiny w wodnym roztworze skrobi e = sól cynkowa 1-hydroksy-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirydonu f = sól cynkowa 1-hydroksy-4-metylo-6-benzylo-2-pirydonu g = sól cynkowa 1-hydroksy-2-pirydynotionu Z powyzszego zestawienia wynika, ze wartosci LD50 sa wielokrotnie wieksze w porównaniu z odpowiednia wartoscia, charakteryzujaca toksycznosc dotychczas znanego zwiazku.Zwiazki, stosowane w srodku wedlug wynalazku, wykazuja poza tym decydujace i zupelnie nieoczekiwane zalety pod wzgledem mozliwosci ich przerobu na srodki kosmetyczne, z punktu widzenia elegancji i atrakcyjnosci wyrobów gotowych dla uzytkownika.Dotychczas stosowano sól cynkowa 1-hydroksy-2-pirydynotionu w kompozycjach kosmetycznych do wlosów tylko w postaci zawiesin ze wzgledu na jej bardzo ograniczona rozpuszczalnosc w wodzie. Takapostac kompozycji wymaga uprzedniego rozdrobnienia przeciwlupiezowej substancji czynnej lub wytwarzania stabilnej przy skladaniu dyspersji tej substancji, przy czym z uwagi na toksycznosc i na niebezpieczenstwo przy obchodzeniu sie ze sproszkowanym produktem konieczne jest zastosowanie odpowiednich srodków ostroznosci.Wprowadzenie tej substancji w postaci proszku o bardzo duzym stopniu rozdrobnienia powoduje poza tym trudnosci w równomiernym rozprowadzaniu substancji czynnej w gotowej kompozycji/bowiem lepkosc tej kompozycji nie moze byc mniejsza od okreslonej wartosci, z uwagi na potrzebe unikniecia ewentualnej pózniejszej sedymentacji fazy zdyspergowanej. Nalezy z tego powodu brac takze pod uwage zmniejszenie lepkosci przy przerobie znanej substancji czynnej w postaci dyspersji wodnej. Poza tym przy stosowaniu tej substancji w postaci proszku istnieje niebezpieczenstwo wprowadzenia powietrza, a w wyniku tego — niepozada¬ nego pecherzenia i pienienia, jezeli nie pracuje sie w specjalnych warunkach, jak zmniejszone cisnienie.Ograniczenie do ukladu dwufazowego cialo stale-ciecz oznacza nastepnie, ze nie bylo dotychczas w ogóle mozliwe sporzadzenie przezroczystych, a zatem atrakcyjnych pod wzgledem kosmetycznym produktów, zawiera¬ jacych znana substancje czynna, jak np. galaretek fryzjerskich i klarownych szamponów, jak równiez wytwarza¬ nie przezroczystych roztworów, jak np. wody fryzjerskie i plyny do ondulacji wodnej. Nie bylo takze mozliwe wytwarzanie preparatów w postaci aerozolu ze wzgledu na niebezpieczenstwo sedymentacji, a nastepnie zatkania otworów w zaworze i glowicy natryskowej.Zwiazki, zawarte w srodku wedlug wynalazku, mozna natomiast przerabiac bez trudnosci dzieki dobrej ich rozpuszczalnosci np. w wodzie, w alkoholach i w roztworach wodno-alkoholowych. Korzystajac z tego, ze uzyskuje sie roztwory zamiast uzywanych dotychczas zawiesin, mozna wytwarzac przezroczyste preparaty o dobrej lepkosci.Nowsze badania wykazaly (porównaj np. J. Coc. Cosmet. Chem. 23, 99-114 /1972/), ze z soli cynkowej 1-hydroksy-2-pirydynotionu mozna wytwarzac roztwory wodne, a zatem takze przezroczyste kompozycje kosmetyczne do wlosów, dopiero przez zastosowanie dodatkowych sposobów — przez utworzenie kompleksów z okreslonymi aminami aromatycznymi. Poza dodatkowym nakladem pracy i materialu kompozycje takie wykazuja istotne wady. Jedna z wad tych kompozycji polega na tym, ze nie mozna na ogól przekraczac okreslonej zawartosci wody, gdyz po dodaniu wiekszej ilosci wody wystepuje niebezpieczenstwo zmetnienia wskutek wydzielenia sie wolnej soli cynkowej ze zwiazku kompleksowego. We wszystkich preparatach na podstawie wspomnianych kompleksów z aminami organicznymi wartosc pH winna byc zawsze wyzsza od 7,5, a z reguly wyzsza od 8,8, aby uniknac wytracen, tak ze wytwarzanie slabo kwasnych kompozycji, dostosowa¬ nych do pH skóry lub wlosów, jak np.: srodki do plukania wlosów z dodatkiem kwasów, nie jest mozliwe. Poza tym maja one te wade, ze nie moga zawierac jonów sodowych z,powodu mozliwosci hydrolizy do soli sodowe} 1-hydroksy-2-pirydynotionu, która nie nadaje sie do uzycia w kompozycjach kosmetycznych i dermatologicz¬ nych do miejscowego stosowania na naskórek ze wzgledu na jej zla tolerancje przez naskórek (porównaj J. Soc.Cosmet. Chem. 23, 100 /1972/). Wymaganie to wyklucza zatem takze stosowanie cennych soli sodowych anionowych substancji pioracych, najkorzystniej stosowanych do wytwarzania szamponów.Zwiazki, stosowane w srodku wedlug wynalazku, nie wykazuja natomiast powyzszych wad.Takze pod wzgledem stabilnosci zwiazki, stosowane w srodku wedlug wynalazku, wykazuja nieoczekiwanie zalety w porównaniu z 1-hydroksy-2-pirydynotionami. Takwiec sam 1-hydroksy-2-pirydynotion jest wrazliwy na podwyzszona temperature i nieodporny na swiatlo, a jego rozpuszczalne w wodzie sole, np. sól sodowa, sa poza tym nieodporne na hydrolize. Ponadto 1-hydroksy-2-pirydynotion i jego rozpuszczalne w wodzie sole, a takze jego trudnorozpuszczalna w wodzie sól sodowa, sa wrazliwe na utlenienie. Nawet lagodne srodki utleniajace94626 3 powoduja utworzenie 2,2'-dwutiobis-1 -tlenku pirydyny, który moze sie jeszcze dalej utleniac poprzez stadium monosulfotlenku i dwusulfotlenku do pochodnej kwasu sulfonowego.Zwiazki, wchodzace w sklad srodka wedlug wynalazku, zarówno w stanie suchym, jak tez w roztworze, nie sa natomiast wrazliwe na podwyzszona temperature, sa zas odporne na swiatlo i na hydrolize. Zmiany pod wplywem utleniania sa mozliwe tylko w drastycznych warunkach.Nieprzyjemny zapach, zwiazany z zawartoscia siarki, który moze ewentualnie wystepowac przy rozkladzie zwiazków, nalezacych do znanego stanu techniki, nie wystepuje w przypadku substancji, stosowanych w srodku wedlug wynalazku.Srodek wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze zawiera 1-hydroksy-2-pirydony o wzorze ogólnym 1 i/lub jego sole, w którym to wzorze Ri, moze oznaczac atom wodoru, grupe alkilowa, zawierajaca 1—17 atomów wegla, grupe alkenylowa, zawierajaca 2—17 atomów wegla, grupe cykloalkilowa, zawierajaca 5—8 atomów wegla, grupe dwucykloalkilowa, zawierajaca 7—9 atomów wegla, grupe cykloalkiloalkilowa, z grupa alkilowa, zawieraja¬ ca 1—4 atomów wegla, przy czym reszty cykloalkilowe moga byc podstawione grupami alkilowymi, zawierajacy¬ mi 1—4 atomów wegla, grupe arylowa, grupe aryloalkilowa z grupa alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla, grupe aryloalkenyIowa z grupa alkenylowa, zawierajaca 2—4 atomów wegla, grupe aryloksyalkilowa lub arylomerkaptoalkilowa z grupa alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla, grupe benzhydrylowa, grupe fenylosul- fonyloalkilowa z grupa alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla, grupe furylowa lub furyloalkenylowa z grupa alkenylowa, zawierajaca 2—4 atomów wegla, przy czym wymienione powyzej reszty arylowe moga byc podstawione grupami alkilowymi, zawierajacymi 1—4 atomów wegla, grupami al koksy, zawierajacymi 1—4 atomów wegla, grupami nitrowymi, cyjanowymi lub atomami chlorowca; R2 moze oznaczac atom wodoru, grupe alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla, grupe alkenylowa, lub alkinylowa, zawierajaca 2—4 atomów wegla, atom chlorowca lub grupe benzylowa; R3 moze oznaczac atom wodoru, grupe alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla lub grupe fenylowa, a R4 oznacza atom wodoru, grupe alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla, grupe alkenylowa, zawierajaca 2-4 atomów wegla, grupe metoksymetylówa, atom chlorowca lub grupe benzylowa.W srodku wedlug wynalazku, zawierajacym substancje czynne o podanym powyzej wzorze ogólnym poszczególne podstawniki moga miec w ramach podanych powyzej definicji na przyklad nastepujace znaczenia: Rx moze oznaczac atom wodoru, liniowa lub rozgaleziona grupe alkilowa, zawierajaca 1—17, najkorzystniej 1—11 atomów wegla, jak np. grupa metylowa, etylowa, izopropylowa, butylowa, pentylowa, heptylowa, oktylowa, 2,2,4-trójmetylopentylowa, undecylowa, dodecylowa, stearylowa; grupe alkenylowa, zawierajaca 2—17, najkorzystniej 3—8 atomów wegla, jak np. grupa propenylowa, izobutenylowa, oktenylowa, 2,2-dwubuty- lowinylowa, heptadecenylowa, cykloheksylidenometylowa; grupe cykloalkilowa, zawierajaca 5—8 atomów wegla, jak np. grupa cyklopentylowa, cykloheksylowa, cykloheptylowa, cyklooktylowa, a najkorzystniej cykloheksylo- wa; grupe dwucykloalkilowa, zawierajaca 7—9 atomów wegla, najkorzystniej 2-dwucyklo(2,2,1)heptylowa; grupe cykloalkiloalkilowa, przy czym reszta alkilowa moze zawierac 1—4 atomów wegla, jak np. grupa cykloepntylo- metylowa, cyklooktylometylowa, cykloheksylobutylowa, a najkorzystniej c\kloheksylometylowa, przy czym wymienione grupy cykloalkilowe moga byc takze podstawione grupami alkilowymi, zawierajacymi 1—4 atomów wegla, jak np. grupa metylocykloheksylowa, dwumetylocykloheksylowa, butylocykloheksylowa, metylocyklohe- ksylometylowa, dwumetylocykloheksylopropylowa; grupe arylowa, np. naftylowa, a zwlaszcza fenylowa; grupe aryloalkilowa z reszta alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla, jak np. grupa fenyloetylowa lub fenylobutylowa, a najkorzystniej benzylowa; grupe aryloalkenyIowa, jak np. grupa fenylowinylowa lub fenylobutadienylowa; grupe aryloksyalkilowa z grupa alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla, zwlaszcza grupe fenoksymetylowa, lub grupe arylomerkaptoalkilowa; grupe benzhydrylowa, fenylosulfonyloalkilowa z reszta alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów, zwlaszcza grupe fenylosulfonylometylowa, grupe furylowa lub furyloalkenylowa z reszta zawierajaca 2—4 atomów wegla, jak np. grupa furylowinylowa.W wymienionych podstawnikach reszty arylowe, zwlaszcza reszty fenylowe, moga byc podstawione jedna lub kilkoma grupami alkilowymi, zawierajacymi 1—4 atomów wegla, najkorzystniej 1—2 atomów wegla, grupami alkoksy zawierajacymi 1—4 atomów wegla, najkorzystniej grupa metoksylowa, grupami nitrowymi, grupami cyjanowymi albo jednym lub kilkoma atomami chlorowca, najkorzystniej chloru lub bromu. Jako przyklady takich podstawników mozna wymienic 3-metylofenyl, 4-metylofenyl, 2,4-dwumetylofenyl, 3-metylo-4-chlorofe- nyl, 3,5-dwuchlorofenyl, 3-bromo-4-chlorofenyl, trzec.butylobenzyl, 2,4-dwumetylobenzyl, 2-chlorobenzyl, 4-chlorobenzyl, 2,5-dwuchlorobenzyl, 4-bromobenzyl, 3-metylofenoksymetyl, 4-llrz. butylofenoksymetyl, 4-bro- mofenoksymetyl, 2,4,5-trójchlorofenoksymetyl, 4-metylofenylomerkaptometyl. 4-chlorofenylomerkaptometyl, 4-metoksystyryl, 1-(4-nitrofenoksy)butyl, 4-cyjanofenoksymetyl, 4-chlorofenylosulfonylobutyl.R2 mozna oznaczac atom wodoru, grupe alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla, jak propyl, butyl, a zwlaszcza metyl lub etyl, grupe alkenylowa lub alkinylowa zawierajaca 2—4 atomów wegla, jak np. grupa allilowa, propargilowa, atom chlorowca, jak np. atom chloru lub bromu, a zwlaszcza chloru, lub grupe benzylowa; R3 moze oznaczac atom wodoru, grupe alkilowa, zawierajaca 1—4 atomów wegla, zwlaszcza grupe4 94626 metylowa lub etylowa, grupe alkenyIowa, zawierajaca 2—4 atomów wegla, jak np. grupa allilowa, a poza tym grupe metoksymetylowa, benzylowa lub atom chlorowca, jak np. chlor lub brom, a zwlaszcza chlor.Jako przyklady substancji, które mozna stosowac w srodku wedlug wynalazku mozna wymienic nastepu¬ jace zwiazki: 1-hydroksy-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-2-pirydon, 1-hydroksy-6-metylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-2-pirydon, 1-hydroksy-3,4,6-trójmetylo-2-pirydon, 1-hydroksy-3,5,6-trójmetylo-2-pirydon, 1-hydroksy-3-9tylo-4-metylo-6-izopropylo-2-pirydon, 1-hydroksy-3,6-dwumetylo-4-metylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-5-etylo-6-butylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-heptylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-( 1 -etylopentylo)-2i3irydon, 1 -hydroksy-4-metylo-6-(2,4,4-tfójmetylopentylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-undecylo-2-pirydon, 1 -hydroksy-4-metylo-6-propenylo-2-pirydon, 1-hydroksy-3,4-dwumetylo-6-izobutenylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-oktenylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(2,2 1-hydroksy-4-metylo-6-(cykloheksylidenometylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirydon, 1-hydroksy-3-etylo-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirydon, 1 -hydroksy-4-metylo-6-(metylocykloheksylo) -2-pirydon, 1-hydroksy-3,4-dwumetylo-6-(lllrz. butylo-cykloheksylo)-2-pirydon, • 1-hydroksy-4-metylo-6-(2-dwucyklo[2,2,1 ]heptylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-[2-(dwumetylocykloheksylo)propylo]-2-pirydon, 1-hydroksy-3,4-dwumetylo-6-fenylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-metylofenylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(3-metylofenylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-lllrz. butylofenylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(3-metylo-4-chlorofen/lo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(3,5-dwuchlorofenylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(3-bromo-4-chlorofenylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-metoksystyrylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-[1-(4-nitrofenoksy)-butylo]-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-cyjanofenoksymetylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(fenylosulfonylometylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-[1-(4-chlorofenylosulfenylo)butylo]-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-benzylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(2,4-dwumetylobenzylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(I llrz. buty lobenzylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(2-chlorobenzylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(2,5-dwuchlorobenzylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metyto-6-(4-bromobenzylo)-2-pirydon, 1 -hydroksy-4-metylo-6-(fenoksymetylo)-2-pirydon, 1 -hydroksy-4-metylo-6-(3-metylofenoksymetylo) -2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-llrz. butylofenoksymetylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(2,4,5-trójchlorofenoksymetylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-bromofenoksymetylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-3,4-dwumetylo-6-(fenylomfirkaptometylo)-2-pirydon 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-chlorofenylomarkaptometylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-metylofenylomerkaptometylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-3,5-dwuchloro-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-3,5-dwuchloro-2-pirydon, 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-3,5-dwuchloro-2-pirydon, 1-hydroksy-3,4,6-trójmetylo-5-chloro-2-pirydon, 1-hydroksy-4-etylo-5,6-dwumetylo-3-chloro-2-pirydon, l-hydroksy^-metylo-B-cykloheksylo-S^-dwuchloro^-pirydon 1-hydroksy-4-metylo-6-benzylo-3,5-dwuchloro-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-fenylo-3,5-dwuchloro-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-(2-naftylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-benzhydrylo-2-pirydon, 1-hydróksy-4-metylo-6-furylo-2-pirydon, i-hydroksy-4-metylo-6-(furylowinylo)-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-6-styrylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-5-allilo-2-pirydon, 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-5-benzy!o-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metylo-5-propargilo-6-fenylo-2-pirydon, 1-hydroksy-3-allilo-4-metylo-6-fenylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4-fenylo-6-metylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4,6-dwufenylo-2-pirydon, 1-hydroksy-3-metoksymetylo-4-metylo-6-(4-tolilo)-2-pirydon.Wymienione zwiazki mozna stosowac zarówno w postaci wolnej, jak równiez w postaci soli. Jezeli stosuje sie zasady organiczne, to uzywa sie najkorzystniej zasad o mniejszej lotnosci, jak maloczasteczkowe, alkanolo- aminy, np. etanoloamina, dwuetanoloamina, N-etyloetanoloamina, N-metylodwuetanoloamina, trójetanoloamina, dwuetyloaminoetanol, 2-amino-2-metylo-n-propanol, dwumetyloaminopropanol, 2-amino-2-metylopropaodiol, trójizopropanoloamina. Jako dalsze zasady o mniejszej lotnosci mozna np. wymienic etylenodwuamine, szescio-S4626 5 metyienodwuamine, morfoline, piperydyne, piperazyne, cykloheksyloamine, trójbutyloamine, dodecyloamine, N,N-dwumetylododecyloamine, stearyloamine, oleiloamine, benzyloamine, dwubenzyloamine, N-etylobenzylo- amine, dwumetylostearyloamine, N-metylomorfoline, N-metylopiperazyne, 4-metylocykloheksyloamine, N-hydroksyetylomorfoline. Moznatakze stosowac sole wodorotlenków czwartorzedowych zasad aminowych, jak np. wodorotlenek trójmetylobenzyloamoniowy, czterometyloamoniowy lub czteroetyloamoniowy, a pozja tym guanidyne i jej pochodne, a zwlaszcza produkty jej alkilowania. Jest jednak taze mozliwe stosowanie jako substancji, tworzacych sole maloczasteczkowych elkiloamin, jak np. metyloamina, etyloamina lub trójetyloami- na. Zwiazki stosowane w sposobie wedlug wynalazku, mozna takze stosowac w postaci soli z nieorganicznymi kationami, jak np. sole metali alkalicznych, zwlaszcza sole sodowe, potasowe lub amonowe, sole metali ziem alkalicznych, jak zwlaszcza sole wapniowe lub magnezowe, jak równiez sole z kationami o wartosciowosci od 2 do 4, jak np. sole cynkowe, glinowe lub cyrkonowe.Substancje czynne o podanym powyzej wzorze ogólnym, które stosuje sie w srodku wedlug wynalazku, mozna wytwarzac wedlug sposobów opisanych w opisie patentowym amerykanskim nr 2540218, w opisie wylozeniowym RFN nr 1795270 lub w opisie zgloszeniowym RFN nr P 2214608.3. Pochodne, zawierajace chlor w polozeniu 3 i/lub 5, uzyskuje sie korzystnie z odpowiednich zwiazków, nie zawierajacych chloru, przez chlorowanie np. przez dzialanie chlorem elementarnym, chlorkiem sulfurylu lub kwasem solnym w polaczeniu ze zródlem utleniajacym, jak np. nadtlenek wodoru. Wytwarzanie wymienionych powyzej soli odbywa sie w znany sposób przez polaczenie najkorzystniej równomolowych ilosci substancji, tworzacych sól.Wymienione zwiazki wchodza w sklad najrózniejszych kompozycji kosmetycznych, zwlaszcza szamponów.Jako dalsze przyklady zastosowania srodka wedlug wynalazku mozna wymienic nastepujace srodki do pielegnacji wlosów i srodki fryzjerskie: srodki do plukania wlosów, srodki do regeneracji wlosów, wody fryzjerskie, plyny do ondulacji wodnej, srodki do natryskiwania wlosów, kremy fryzjerskie, galaretki fryzjerskie, oleje do wlosów, pomady do wlosów lub brylantyny do wlosów. Chodzi zatem zawsze o srodki, które zgodnie ze swoim wlasciwym stosowaniem nanosi sie na krótszy lub dluzszy czas na wlosy lub na skóre glowy. Przez dodanie zwiazków zawartych w srodku wodlug wynalazku uzyskuje sie wówczas równoczesne dzialanie przeciwlupiezowe. Jest jednak takze mozliwe wytwarzanie srodka, który sluzy przede wszystkim lub wylacznie do usuwania lupiezu.Jezeli srodki przeciwlupiezowe wedlug wynalazku stosuje sie jako szampony to moga one miec postac przezroczystych cieczy, metnych cieczy (z odcieniem perlowym), kremów, galaretek, a takze proszków, tabletek lub aerozoli. Srodki piorace, stanowiace podstawe tych szamponów, moga miec charakter anionowy, kationowy, niejonowy lub amfoteryczny; mozna takze stosowac kombinacje tych substancji.Jako przyklady takich anionowych substancji pioracych mozna wymienic:alkilo(Ci0-C2o)karboksylany, alkileno(Ci0—C20)karboksylany, alkiloeterokarboksylany, siarczany alkoholi tluszczowych, siarczany alkoholo- eterów tluszczowych, siarczany i sulfoniany alkiloamidów, siarczany poliglikoloeterów alkiloamidów kwasów tluszczowych, alkanosulfoniany i hydroksyalkanosulfoniany, olefinosulfoniany, estry acylowe izotionianów, estry kwasów a-sulfotluszczowych, alkilobenzenosulfoniany, sulfoniany poliglikoloeterów alkilofenoli, sulfo- bursztyniany, kwasne estry i dwuestry kwasu sulfobursztynowego, fosforany alkoholoeterów tluszczowych produkty kondensacji bialek z kwasami tluszczowymi, siarczany i sulfoniany monoglicerydów tluszczowych, sulfoniany eterów alkiloglicerydów, metylotaurydy kwasów tluszczowych sarkozyniany kwasów tluszczowych, sulforycynolany. Zwiazki te i ich mieszaniny stosuje sie w postaci ich rozpuszczalnych w wodzie lub dysperguja¬ cych sie w wodzie soli, np. soli sodowych, potasowych, magnezowych, amonowych, monoetanoloamoniowych, dwuetanoloamoniowych i trójetanoloamoniowych, jak równiez analogicznych soli alkiloloamoniowych. ;< Jako kationowe srodki powierzchniowe czynne mozna np. stosowac czwartorzedowe sole amoniowe, jak chlorek lub bromek dwu-(Ci 0—C24-alkilo)-dwumetylo-amoniowy, najkorzystniej chlorek lub bromek dwu-(Ci 2Ci 8-alkilo)-dwumetyloamoniowy; chlorek lub bromek (Ci0—C24-alkilo)-dwumetylo-etylo-amoniowy; chlorek lub bromek (CJ0—C24-alkilo)- trójmetylo-amoniowy, najkorzystniej chlorek lub bromek cetylo-trójmetylo-amoniowy i chlorek lub brornek (C20—C22-alkiio)-trójrnetylowy-amoniowy; chlorek lub bromek iCi0-C24-alkilo)-dwumetylo-benzylo-amoniowy; najkorzystniej chlorek (Ci2—Ci8-al- kilo)-dwumetylowy-benzyloamoniowy; * chlorek lub bromek N-(Ci0—Ci 8-alkilo)-pirydyniowy, najkorzystniej chlorek lub bromek N-(Ci 2—C16-al- kilo)-pirydyniowy; chlorek, bromek lub monoalkilosiarczan N-(Ci0-Ci 8-alkilo)-izochinoliniowy; chlorek N-(C] 2-Ci 8-alkiloilokolaminoformylometylo)-pirydyniowy; chlorek,bromek lub monoalkilosiarczan N-(Ci2—Ci 8-alkilo)-N-metylo-morfoliniowy; chlorek, bromek lub monoalkilosiarczan N-(Ci 2—Ci 8-alkilo)-N-etyfo-morfoliniowy;6 94626 chlorek (Cl6-16-alkilo)-penta(oksyetylo)-amoniowy; chlorek dwuizobutylo-fenoksytoksyetylodwumetylobenzyloamoniowy; sole N,N-dwuetyloaminoetylostearyloamidu i N,N-dwuetyloaminoetylooleilamidu z kwasem solnym, octo¬ wym, mlekowym, cytrynowym, fosforowym; chlorek, bromek lub monoalkilosiarczan N-acyloamidooctylo-N,N-dwuetylo-N-metylo-amoniowy i chlorek, bromek lub monoalkilosiarczan N-acyloamidoetylo-N,N-dwuetylo-N-benzylo-amoniowy, przy czym grupa acylo- wa jest najkorzystniej grupa stearylowa lub oleilowa.Jako niejonowe srodki powierzchniowo-czynne, które mozna stosowac jako substancje piorace, mozna wymienic np. etoksylowane alkohole tluszczowe (alkilopoliglikole etylenowe), alkilofenylopoliglikole etylenowe, alkilomerkaptopoliglikole etylenowe, etoksylowane aminy tluszczowe (alkiloamihopoliglikole etylenowe), eto¬ ksylowane kwasy tluszczowe (acylopoliglikole etylenowe), etoksylowane poliglikole propylenowe (Pluronic), alkiloloamidy kwasów tluszczowych (pochodne amidów kwasów tluszczowych i poliglikoli etylenowych), estry sacharozy, estry sorbitu i poliglikoloetery.Przykladami amfoterycznych srodków powierzchniowo czynnych, które mozna dodawac do szamponów, sa nastepujace zwiazki: N-(Ci2—Ci8-alkilo)-0-aminopropioniany i N-(Ci2—C18-alkilo)-^-iminodwupropioniany w postaci soli meta¬ li alkalicznych i soli monoalkiloamoniowych, dwualkiloloamoniowych i trójalkiloloamoniowych; N-acyloamidoalkilo-N,N dwumetyloacetobetainy; (Ci2—Ci 8alkilo)-dwumetylo-sulfopropylo-betaina; amfoteryczne srodki powierzchniowo czynne na podstawie imidazoliny (nazwy handlowe: Miranol, Steinapon), najkorzystniej sól sodowa zwiazku 1-(/3-karboksy-metoksyetylo)-1-(karboksymetylo)-2-laurylo-imida- zoliniowego; Tlenki amin, np. tlenek (Ci2—Ci 8-alkilo)-dwumetyloaminy, Srodek wedlug wynalazku moze poza tym zawierac inne dodatki, stosowane amidowej.Srodek wedlug wynalazku moga poza tym zawierac inne dodatki, stosowane zazwyczaj w kosmetyce, np. srodki zapachowe, barwniki, w tym takie, które równoczesnie farbuja lub tonuja kwasy, rozpuszczalniki, srodki matujace i farbuja i nadajace odcien perlowy, np. estry kwasów tluszczowych z poliolami, sole magnezowe i cynkowe kwasów tluszczowych, dyspersje na podstawie kopolimerów, zageszczacze, jak chlorek sodowy, potasowy, lub amonowy, siarczan sodowy, alkiloloamidy kwasów tluszczowych, pochodne celulozy, rozpuszczal¬ ne w wodzie polimery pochodzenia naturalnego, ekstrakty roslinne, pochodne bialkowe, jak zelatyna, hydroliza¬ ty kolagenu, polipeptydy na bazie naturalnej i syntetycznej, zóltko jajka, lecytyna, lanolina i pochodne lanoliny, oleje, alkohole tluszczowe, silikony, srodki odwadniajace, substancje o dzialaniu przeciwbakteryjnym, substancje o dzialaniu przeciwlojotokowym, substancje o dzialaniu keratolitycznym i keratoplastycznym, jak np. siarka, kwas salicylowy, enzymy.Wytwarzanie szamponów odbywa sie w znany skadinad sposób przez zmieszanie poszczególnych skladni¬ ków i w razie potrzeby przez dalszy przerób, dostosowany do kazdorazowego rodzaju kompozycji. Niektóre sposród tych wielorakich mozliwych postaci kompozycji sa opisane w przykladach wykonania.Jako dalsze srodki fryzjersko-kosmetyczne, w których moga byc zastosowane 1-hydroksy-2-pirydony, mozna np. wymienic: srodki do plukania wlosów (tak zwane hair rinses), srodki do regeneracji wlosów, które mozna splukac z wlosów po pewnym czasie, lub które w zaleznosci od skladu moga takze pozostac na wlosach.Preparaty te zawieraja miedzy innymi substancje z grupy wymienionych powyzej kationowych srodków powierzchniowo czynnych, które maja na wlosach dzialanie ozywiajace i antystatyczne.Srodek przeciwlupiezowy wedlug wynalazku mozna takze oferowac w postaci wodnych i wodno-alkoholo- wych wód fryzjerskich, plynów do ondulacji wodnej, takze w postaci galaretek, oraz w aerozolu do natrysku na wlosy, jak równiez w postaci kremów i galaretek fryzjerskich i do pielegnacji wlosów. Jako alkohole stosuje sie najkorzystniej etanol i izopropanol.Jako przyklady zywic o dzialaniu usztywniajacym wlosy i utrwalajacym fryzure, które to zywice moga byc zawarte w odpowiednich komopozycjach (plyny do natrysku) w stezeniu do 0,5 do 6% wagowych, najkorzystniej od 1 do 3% wagowych, mozna wymienic szelak i jego pochodne, produkty reakcji kalafonii z kwasem akrylowym, poli-N-winylopirolidon i podstawiony grupami alkilowymi poli-N-winylopirofidon, poli-N- winylo-N-alkiloacetamid, polioctan winylu i czesciowo zmydlony polioctan winylu, polialkohol winylowy, estry alkilowe kwasu akrylowego, kopolimery octanu winylu i N-winylo-N-alkiloacetamid, kopolimery octanu winylu i N-winylopirolidonu, produkty reakcji kopolimerów octanu winylu i kwasu akrylowego lub kwasu krotonowego z zasadami organicznymi, kopolimery octanu winylu i kwasnych estrów kwasu maleinowego, kopolimery octanu winylu, piwaliniany winylu i kwasu krotonowego, kopolimery estrów winylowych kwasów tluszczowych i kwasu akrylowego lub metakrylowego, kopolimery estrów kwasu akrylowego lub metakrylowego i N-winylopirolidonu,94626 7 kopolimery estrów kwasu akrylowego i metakrylowego, estry alkilowe, otrzymane z kopolimerów eteru metylo- winylowego i bezwodnika maleinowego, estry alkilowe, otrzymane z kopolimerów olefin i bezwodnika maleino¬ wego, powinylcacetale i poliwinylobutyrale kondensaty dwumetylohydantoiny z formaldehydem, zywice cyklo- heksa-nonowo-formaldehydowe, zywice ftalowe, hydrolizaty bialek i pochodnych bialek, pochodne skrobi i celulozy, które moga takze zawierac grupy kationowe, jak równiez inne substancje blonotwórcze z grupami czwartoakrylanów alkilowych oraz akrylanów i metakrylanów dwumetyloaminoetylowych ze srodkami alkiluja¬ cymi, a takze czwartorzedowe kopolimery z N-winylopirolidonu i akrylanów lub metakrylanów dwualkiloamino- alkilowych.Jest poza tym mozliwe uzycie srodka wedlug wynalazku w postaci bezwodnych srodków oleistych, jak olejek do wlosów, pomada do wlosów i brylantyna dowlosów. ' Takze wytwarzanie wszystkich tych srodków odbywa sie, jak to juz wspomniano przy omawianiu szamponów, w znany sposób, przy czym dodaje sie substancje czynna, stosowana w srodku wedlug wynalazku.Srodki przeciwlupiezowe wedlug wynalazku moga zawierac jeden lub wiecej zwiazków sposród wymienionych powyzej 1-hydroksy-2-pirydonów.Do srodka wedlug wynalazku wprowadza sie przeciwlupiezowa substancje czynna w ilosci, wynoszacej zazwyczaj od okolo 0,05% do okolo 10%. W tym zakresie dobiera sie stezenia specjalnych kompozycji w zaleznosci od zastosowania. Okreslone postacie kompozycji, jak np. koncentraty, które nalezy rozcienczyc przed uzyciem, moga takze zawierac substancje czynna w znacznie wiekszym stezeniu.W przypadku srodków, które pozostaja na wlosach, jak np. wody fryzjerskie, srodki do utrwalania fryzury, kremy itd., stosuje sie mniejsze stezenie, np. od okolo 0,05% do okolo 1%, najkorzystniej od 0,1% do 0,5%.Wieksze stezenia stosuje sie korzystnie wówczas, gdy chodzi o kompozycje kosmetyczne, które — ewentualnie po rozcienczenie — dzialaja na wlosy i skóre glowy tylko przez krótki czas, jak np. szampony lub srodki do plukania wlosów. W tych warunkach mozna stosowac korzystnie np. stezenia od okolo 0,2% do okolo 10%, najkorzystniej od okolo 0,5% do okolo 2%.Niniejszy wynalazek jest blizej wyjasniony za pomoca ponizszych przykladów, które nie ograniczaja jego zakresu.Jezeli nie podano inaczej, to przytoczone ilosci odnosza sie do ilosci wagowych.Pr z y k l a d I. Szampon w kremie.Sklad: sól sodowa produktu kondensacji nasyconych kwasów tluszczowych o sredniej dlugosci lancucha i metylotauryny (okolo 30% substancji czynnej) — 70%; sól sodowa produktu kondensacji nasyconych kwasów tluszczowych o wiekszym ciezarze czasteczkowym i metylotauryny (okolo 30% substancji czynnej) — 15,9%; estry poliglikoli i kwasów tluszczowych (jako srodek powodujacy zmetnienie) — 3%; sól sodowa produktu kondensacji nasyconych kwasów tluszczowych o sredniej dlugosci lancucha i sarkozyny (okolo 65% substancji czynnej) — 3,0%; woda — 8,0% sól 1-hydroksy-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirydonu - 1,0%; srodki konserwujace, barwnik, perfumy — q.s.Wszystkie skladniki oprócz perfum, srodków konserwujacych, barwnika i przeciwlupiezowej substancji czynnej stapia sie w temperaturze 70—75°C. Pozostawia sie do ochlodzenia do temperatury okolo 40°C i dodaje mieszajac olejek zapachowy, srodek konserwujacy, roztwór barwnika i rozpuszczona w wodzie przeciwlupiezowa substancje czynna. Nastepnie pozostawia sie mieszanine bez dalszego mieszania do wykrystalizowania. Zamiast wymienionej powyzej przeciwlupiezowej substancji czynnej zastosowano w niniejszej kompozycji równiez: sól etanoloaminowa 1-hydroksy-4-metylo-6-benzylo-2-pirydonu i 1-hydroksy-4-metylo-6-(2-dwucyklo)2,2,1-(heptyl- o)-2-pirydonu, sól morfolinowa 1-hydroksy-4-metylo-6:(4-chlorobenzylo)-2-pirydonu i sól sodowa 1-hydroksy-3.4- -dwumetylo-6-(2-cykloheksylo)-2-pirydonu. W wymienionej powyzej kompozycji szczególnie dobre wyniki dalo takze zastosowanie soli etanoloaminowej 1-hydroksy-4-metylo-6-(2,4,4-trójmetylopentylo)-2-pirydonu w stezeniu 0,5%.Przyklad II. Szampon w postaci aerozolu.Sklad: só! sodowa siarczanu eteru laurylowego (27—28% substancji czynnej) — 55,0%; sól sodowa siarczanu laurylowego (90% substancji czynnej) -5,0%; dwuetanoloamid kwasów tluszczowych oleju kokosowego—- 3,0%; sól etanoloaminowa 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-2-pirydonu-3,0%; perfumy, barwnik, srodak konserwujacy- -q.s.; woda-do 100%. Napelnienie: 92% szamponu o powyzszym skladzie i 8% mieszaniny srodków gazotwórczych i dwuchlorodwufluorometanu (F12) i 1,1,2,2-czterofluorodwuchloroetanu (F114) miesza sie w stosunku 40 :60.Zamiast soli etanoloaminowej 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-2-pirydonu zastosowano w niniejszej kompozycji równiez: sól dwuetanoloaminowa 1-hydroksy-3,4,6-trójmetylo-2-pirydonu w stezeniu 3% i sól trójetanoloamino- wa 1-hydroksy-2-pirydonu w stezeniu 5% w przeliczeniu na mieszanine bez dodatku srodków gazotwórczych.8 94626 Przyklad III. Szampon w postaci tabletek.Sklad: sól sodowa siarczanu laurylu (90% substancji czynnej) 50,0%; siarczan sodowy bezwodny, przesiany — 48,5%; stearynian magnezu — 0,5%; sól etanoloaminowa 1-hydroksy-4-metylo-6 izopropylo-2-pirydo- nu — 1,0%; perfumy suche to znaczy olejek zapachowy, zaadsorbowany na weglanie magnezu, na silnie zdyspergowanym bezpostaciowym kwasie krzemowym lub cukrze mlekowym — q .s.; barwnik — q .s.Wszystkkie skladniki miesza sie w mieszalniku bebnowym, uzyskkujac jednorodny proszek, z którego nastepnie prasuje sie tabletki.Zamiast soli etanoloaminowej 1-hydroksy-4-metylo-6-izopropylowej-2-pirydonu zastosowano w niniejszej kompozycji równiez sól aminopropanolowa 1-hydroksy-3,4-dwumetylo-6-propenylo-2-pirydonu i sól etanoloami¬ nowa 1 -hydroksy-4,6-dwumetylo-3,5-dwuchloro-2-pirydonu.Przyklad IV. Szampon w postaci proszku.Sklad: sól sodowa metylotaurydu oleilu (okolo 64% substancji czynnej) - 32,0%; trójpolifosforan sodowy lub szesciometafosforan sodowy — 3,0%; wysuszony siarczan sodowy -63,0%; srodki przeciwko spiekaniu, np. stearynian wapnialub silnie zdyspergowany bezpostaciowy kwas krzemowy lub produkty na podstawie CCaC • P205 • Si02—q.s.;sól wapniowa 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-tolilo)-2-pirydonu —2,0%; olejek zapachowy, barwnik —q.s.Skladniki miesza sie w mieszalniku bebnowym, uzyskuje jednorodny proszek.Zamiast soli wapniowej 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-tolilo)-2-pirydonu zastosowano w niniejszej kompozycji równiez sól magnezowa 1-hydroksy-4-metylo-6-(3-chlorofenylo)-2-pirydonu, sól glinowa 1-hydroksy-4-metylo-6- (2-naftylo)-2-pirydonu, sól czterometyloamoniowa 1-hydroksy-3-benzylo-4,6-dwumetylo-2-pirydonu i sól cztero- etyloamoniowa 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-5-benzylo-2-pirydonu.Przyklad V. Szampon (klarowny, ciekly) na podstawie niejonowych substancji powierzchniowo czynnych.Sklad: poliglikoloetery alkoholi tluszczowych oleju kokosowego zawierajace 15 grup oksyetylenowyeh (100% substancji czynnej) — 19,0%; poliglikoloetery alkoholi tluszczowych oleju kokosowego zawierajacego 10 grup oksyetylenowych (100% substancji czynnej) —1,0%; monoetanoloamid kwasów tluszczowych oleju kokosowego 1,0%; woda — 78%; sól sodowa 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-2-pirydonu — 1,0%; barwnik, srodek konserwujacy, olejek zapachowy — q.s. Poliglikoloetery alkoholi tluszczowych oleju kokosowego zawie¬ rajace 15 grup oksyetylenowych i monoetanoloamid kwasów tluszczowych oleju kokosowego stapia sie w temperaturze 60—70°C. W temperaturze okolo 40°C dodaje sie poliglikoloetery alkoholi tluszczowych oleju kokosowego, zawierajace 10 grup oksyetylenowych i olejek zapachowy, a nastepnie wprowadza sie mieszajac ^roztwór barwnika, srodek konserwujacy i rozpuszczona w wodzie przeciwlupiezowa substancje czynna.Przyklad VI. Szampon z amfoterycznym srodkiem powierzchniowo czynnym.Sklad: sól sodowa sulfobursztynianu poliglikoloeteru laurylowego (okolo 40% substancji czynnej) —30,0%; sól sodowa siarczanu eteru laurylowego (27-28% substancji czynnej) — 10,0%; amfoteryczny srodek powierzchniowo czynna na podstawie imidazoliny kwasu laurylowego; sól sodowa zwiazku 1-(]8-karboksymetoksy etylo)-1-karboksymetylo)-2-laurylo-2-imidazoliniowego — 10,0%; izopropanoloamid kwasów tluszczowych oleju kokosowego — 3,0%; sól sodowa sulfobursztynianu monoetanoloamidu kwasu undecylenowego (50% substancji czynnej) — 4,5%; woda — 42%; sól etanoloaminowa 1-hydroksy-4-mety!o-6-cykioheksylo-2-pirydonu — 0,5%; ole¬ jek zapachowy, barwnik — q.s.Sól sodowa sulfobursztynianu poliglikoloeteru laurylowego, sól sodowa siarczanu eteru laurylowego, amfoteryczny srodek powierzchniowo czynny, sól sodowa sulfobursztynianu monoetanoloamidu kwasu undecy- lenowego i monoizopropanoloamid kwasów tluszczowych oleju kokosowego ogrzewa sie do temperatury 80°C.Do tego roztworu mieszajac dodaje sie ogrzana do temperatury 60°C wode, w której uprzednio rozpuszczono barwnik i przeciwlupiezowa substancje czynna. W temperaturze 40°C dodaje sie olejek zapachowy.'-Wytworzono takze kompozycje, która zawierala 0,2% soi i etanoloaminowej 1-hydroksy-4-metylo-6-cyklo- heksylo-2-pirydonu i 42,3% wody.Zamiast soli etanoloaminowej 1-hydroksy-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirydonu zastosowano w niniejszej kompozycji równiez: sól 2-amino-2-metylopropanodiolowa 1-hydroksy-4-metylo-6-heptylo-3,5-dwuchloropirydo- nu, sól morfolinowa lub etanoloaminowa 1-hydroksy-4-metylo-6-fenylomerkaptometylo-2-pirydonu, sól trójeta- noloaminowa 1-hydroksy-4,6-dwufenylo-2-pirydonu i sól dodecyloaminowa 1-hydroksy-3,4,6-trójmetylo-5-chlo- ro-2-pirydonu.Hydroksy-4-metylo-6-heptylo-3,5-dwuchloro-2-pirydon mozna uzyskac w nastepujacy sposób.Do roztworu 19,9 g 1-hydroksy-4-metylo-6-heptylo-2-pirydonu w 40 cm3 chlorku metylenu wkrapla sie w temperaturze pokojowej wciagu 5 minut roztwór 29,7 g chlorku sulfurylu w 20 cm3 chlorku metylenu,94626 9 ogrzewa sie przez 30 minut do wrzenia pod chlodnica zwrotna, oddestylowuje rozpuszczalnik i przekrystalizowu- je pzostalosc z metanolu. Wydajnosc 14,5 g. Temperatura topnienia 87°C. Obliczono: 53,4% C, 6,6% H, 24,3% Cl, 4,8% N; oznaczono: 53,6% C, 6,5% H, 24,8% Cl, 4,8% N.Przyklad VII. Srodek do plukania wlosów.Sklad: ciekla lanolina, samoemulgujaca sie —3,0%; alkohol stearylowy lub cetyIowy — 2,0%; dwusteary- nian poliglikolu etylenowego o ciezarze czasteczkowym 400—3,0%; chlorek stearylo-benzylo-dwumetylo-amonio- wy (25% substancji czynnej) — 10,0% lub chlorek albo bromek cetylotrójmetyloamoniowy — 2,5%; chlorek (C29/2 2-all niowy (okolo 20% substancji czynnej) — 12,5%; sól potasowa 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-2-pirydonu — 2,5%; barwnik, olejek zapachowy i regulator lepkosci, np. elektrolity, jak chlorek sodowy — q.s.; woda — do 100,0%.Lanoline, alkohol tluszczowy i dwustearynian poliglikolu etylenowego o ciezarze czasteczkowym 400 stapia sie w temperaturze okolo 70°C. Wieksza czesc wody, w której rozpuszczona jest przeciwlupiezowa substancja czynna, ogrzewa sie równiez do temperatury okolo 70°C i dodaje mieszajac do fazy olejowej.W temperaturze 40°C dodaje sie reszte wody, ewentualnie z chlorkiem sodowym, barwnikiem itd., oraz olejek zapachowy. Chlodzi sie mieszajac do temperatury 30°C i napelnia sie opakowania.Zamiast soli potasowej 1-hydroksy-4,6-metylo-2-pirydonu dodano równiez 1% 1-hydroksy-4-metylo-6-(2,4,- 4-trójmetylopentylo)-2-pirydonu do 1% 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-chlorofenoksymetylo)-2-pirydonu w postaci soli eta no Ioaminowych.Emulsje rozcienczona woda w stosunku 1 :1 nanosi sie na wilgotne wlosy i wyplukuje po czasie dzialania, wynoszacym 5—10 minut.Przyklad VIII. Woda fryzjerska.Sklad: izopropanol lub etanol — 45,00%, 1-hydroksy-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirodon — 0,05%; olejek zapachowy — q.s.; woda — do 100,00%.Przeciwlupiezowa substancje czynna rozpuszcza sie w etanolu. Do tego roztworu dodaje sie olejek zapachowy i nastepnie wode.Dwie dalsze kompozycje zawieraly 0,5% i 1% przeciwlupiezowej substancji czynnej.Zamiast 1-hydroksy-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirydonu zastosowano równiez jego sól etanoloaminowa, a takze sól 2-amino-2-metylopropanolowa i 2-amino-2-etylopropanolowa» 1-hydroksy-4-metylo-6-benzhydrylo-2- -pirydonu, przy czym w tych przypadkach przeciwlupiezowa substancje czynna rozpuszczono w wodzie i roztwór ten dodano do alkoholu, zawierajacego olejek zapachowy.Wody fryzjerskie wedlug powyzszej receptury ramowej moga jeszcze na przyklad zawierac: substancje o dzialaniu keratolitycznym i keratoplastycznym, jak siarka i jej pochodne, srodki dezynfekujace jak czwartorze¬ dowe zwiazki amoniowe, substancje zwiekszajace ukrwienie, zmniejszajace wypadanie wlosów i zwiekszajace rosniecie wlosów, a takze takie substancje, których dzialanie ogranicza sie przewaznie do pielegnacji wlosów.Przyklad IX. Kompozycje wzmacniajace wlosy.Sklad: kopolimer zlozony z 50 czesci octanu winylu i 50 czesci N-winylopirolidonu (okolo 50% substancji czynnej w roztworze izopropanolowym) — (0% izopropanol —40,0% sól morfolinowa 1-hydroksy-4-metylo-6-(4- metylocykloheksylo)-2-pirydonu 0,1%; chlorek pentaoksyetylostearyloamoniowy (okolo 20% substancji czynnej- — 2,0%; olejek zapachowy — q.s.; woda — do 100,0%.Roztwór kopolimeru rozciencza sie podana iloscia izopropanolu. Do tego roztworu dodaje sie chlorek pentaoksyetylostearyloamoniowy i olejek zapachowy, a nastepnie wode, w której rozpuszczono uprzednio przeciwlupiezowa substancje czynna.W dalszym przykladzie zastosowano 0,5% przeciwlupiazowej substancji czynnej.Zamiast soli morfolinowej 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-metylocykloheksylo)-2-pirydonu zastosowano w ni¬ niejszej kompozycji równiez sól N-etyloetanoloaminowa 1-hydroksy-4-mety1o-6-(1-etylopentylo)-2-pirydonu i sól etyloaminowa 1-hydroksy-4-metylo-6-(2,4-dwumetylobenzylo)-2-pirydonu.Przyklad X. Plyn natryskowy do wlosów.Przez zmieszanie wytwarza sie koncentrat o nastepujacym skladzie: kompolimer zlozony z 90% czesci octanu winylu i 10 czesci kwasu krotonowego — 6,80%; 2-amino-2-metylo-propanodiol (do 80%-owego zobojet¬ nienia powyzszego kopolimeru) — 0,59%; olej silikonowy (polidwumetylosiloksan) o lepkosci 20 ±10 cSt (w temperaturze 25°C — 0,10%; lanolina (ciekla, rozpuszczalna w wodzie i alkoholu) — 0,13%; 1-hydroksy-4-me- tylo-6-undecylo-2-pirydon — 0,08%; olejek zapachowy — 0,10%; etanol bezwodny — 92,20%.10 94626 Koncentrat przesacza sie i napelnia sie nim pojemniki aerosolowe, stosujac 25% koncentratu i 75% srodka gazotwórczego: trójchlorofluorometan (F11) i dwuchlorodwufluorometan (F12) w stosunku 65 :35.Zamiast soli etanoloaminowej 1-hydroksy-4-metylo-6-undecylo-2-pirydonu zastosowano w niniejszej kom¬ pozycji równiez 1-hydroksy-3,4-dwumetylo-6-oktenylo-2-pirydon, 1-hydroksy-4-metyloL6-stearylo-2-pirydon, 1- hydroksy-4-metylo-6-(4-metoksystyrylo-2-pirydon lub 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-chlorofenylomerkaptometylo)-2 -pirydon.P r z y k l a d XI. Krem fryzjerski.Sklad: trzeciorzedowy ester kwasu fosforowego i czteroglikoloeteru alkoholi tluszczowych Ci2_Ci4—14,30%, olej parafinowy wedlug Farmakopei Niemieckiej DAB7, ciekly, o duzej lepkosci —37,70%, olejek zapachowy —0,30%; sól etanoloaminowa 1-hydroksy-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirydonu —0,10%, woda i srodek konserwujacy — 49,60%.Stop emulgatora z tluszczem ogrzewa sie do temperatury 70°C a faze wodna — do temperatury 75°C. Faze wodna dodaje sie powoli mieszajac do fazy olejowej. W temperaturze 40°C dodaje sie olejek zapachowy.Zamiast soli etanoloaminowej 1-hydroksy-4-metylo-6-cykloheksylo-2-pirydonu zastosowano w niniejszej kompozycji równiez sól cykloheksyloaminowa 1-hydroksy-4,6-dwumetylo-5-allilo-2-pirydonu lub sól N,N-dwu- metylostearylowa 1-hydroksy-4-metylo-6-(2-furylowinylo)-2-pirydonu.Przyklad XII. Galaretka fryzjerska.Sklad: sól monoetanoloaminowa estru ortofosforowego tetragIikoloeteru mono(dwualurylowego — 13,10- %; poliglikoloeter alkholu oleilowego zawierajacy 5 grup oksyetylenowych —4,30%; alkohol oleilowy — 2,90%; olej parafinowy o malej lepkosci — 14,60%; poliglikol o ciezarze czasteczkowym 200—20,20%; olejek zapacho¬ wy — 1,0%; sól sodowa 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-metylocykloheksylo)-2-pirydonu —0,06%; woda i srodek kon¬ serwujacy — 43,84%.Faze tluszczowa — emulgatorowa z poliglikolem ogrzewa sie do temperatury 75—80°C; wode ogrzewa sie oddzielnie do tej samej temperatury. Przed emulgowaniem wprowadza sie do fazy tluszczowo-emulgatorowej mieszajac olejek zapachowy, po czym od razu dodaje sie wode, stale mieszajac.* Galeretka fryzjerska napelnia sie na goraco tubki lub sloiki.Zamiast soli etanoloaminowej 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-metylocyklohekylo)-2-pirydonu zastosowano w ni¬ niejszej kompozycji równiez sól etanoloaminowa 1-hydroksy-4-metylo-6-(4-tolilomerkaptometylo)-2-pirydonu. PL