Przedmiotem wynalazku sa nowe wartosciowe srodki chwastobójcze zawierajace estry 5-benzofuralu, jako substancje czynna.Znane jest stosowanie metanosulfonianu, 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu z opisu patentowego RFN nr 1 926 139) jako srodka chwastobójczego. Dzialanie jego jest jednak niewielkie. Stwierdzo¬ no, ze estry 5-benzofuranylu o wzorze ogólnym 1 w którym R1# R2 i Ra sa takie same lub rózne i oznaczaja atom wodoru albo grupe alkilowa, np. metylowa, etylowa, propylowa albo Rx i R2 albo R2 i R3 razem tworza lancuch alkilenowy, np. o 2-5 atomach wegla; R4 oznacza grupe hydroksylowa, alkoksylowa, np. o 1—5 atomach wegla, ewentualnie podstawiona atomem chlorowca albo grupa alkoksylowa, np. grupa metoksylowa, etoksylowa, 0-chloroetoksylowa, albo metoksyetoksylowa, grupe alkenyloksylowa, np. o 2—4 atomach wegla, ewentualnie podstawiona atomem chlorowca, np. grupe alliloksylowa albo chloroalliloksylowa, grupe alkinylo- ksylowa, np. o 2—4 atomach wegla, ewentualnie podstawiona atomem chlorowca, na przyklad grupe propargilo- ksylowa, butynyloksylowa albo chlorobutynyloksylowa, grupe alkilomerkaptanowa, np. metylomerkaptanowa, etylomerkaptanowa, propylomerkaptanowa, grupe aryloalkilomerkaptanowa, ewentualnie podstawiona w piers¬ cieniu aromatycznym atomem chlorowca albo grupa alkilowa np. grupe benzylomerkaptanowa, 0-fenyloetylo- merkaptanowa, p-chlorobenzylomerkaptanowa, grupe aryloksylowa, ewentualnie podstawiona atomem chloro¬ wca albo grupa nitrowa, np. grupe fenoksylowa, nitrofenoksylowa, poza tym R4 oznacza grupe NR10Rn w której R10 i R11 oznaczaja grupe alkilowa, np. metylowa, etylowa, propylowa, butylowa albo podstawiona grupe alkilowa, np. o 1—4 atomach wegla podstawiona atomem chlorowca albo grupa alkoksylowa, np. grupe chlorowcoetylowa albo metoksyetylowa albo R10 i R11 razem z atomem azotu, do którego sa podstawione, tworza pierscien heterocykliczny, który ewentualnie jest podstawiony np. morfoline, 2,6-dwumetylomorfoline, pirelidyne, piperydyne, metylopiperazyne, heksametylenoimine, 2-metylo-heksametylenoimine, acetydyne, trójmetyloacetydyne, R4 oznacza poza tym grupe OCOR12, w której R12 oznacza grupe alkilowa np. o 1-4 atomach wegla, ewentualnie podstawiona atomem chlorowca, np. grupe metylowa, etylowa, propylowa, trójfluorometylowa, chlorometylowa, grupe alkenylowa, np. allilowa i metyloallilowa, grupe alkinylowa, np.2 88774 propargilowa i butyny Iowa, grupe arylowa, ewentualnie podstawiona atomem chlorowca, grupa alkilowa albo nitrowa, np. grupe fenylowa, tolilowa, chlorofenylowa, nitrofenylowa, ponadto R12 oznacza grupe alkiloami- nowa, np. metyloaminowa, dwumetyloaminowa, grupe alkoksylowa, ewentualnie podstawiona atomem chloro¬ wca albo grupe alkoksylowa, np. grupa metoksylowa, etoksylowa, propoksylowa, grupe elkenyloksylowa o 3-4 atomach wegla, ewentualnie podstawiona atomem chlorowca np. grupe alliloksylowa i chloroalliloksylowa, grupe alkinyloksylowa np. o 3—4 atomach wegla ewentualnie podstawiona atomem chlorowca, np. grupe propargilo- ksylowa albo chlorobutynyloksylowa, ponadto grupe aryloaminowa, ewentualnie podstawiona grupa alkilowa, atomem chloru albo grupa alkoksylowa, np. grupe fenyloaminowa, toliloaminowa, chlorofenyloaminowa, ponadto grupe aryloksylowa, ewentualnie podstawiona grupa alkilowa albo atomem chlorowca, np. grupe fenoksylowa, toliloksylowa, chlorofenoksylowa, R5 i R6 sa takie same lub rózne i oznaczaja atom wodoru, grupe alkilowa, na przyklad metylowa, etylowa, propylowa, izopropylowa, butylowa, ll-rzed.butylowa, izobutylowa albo podstawiona grupe alkilowa, na przyklad 0-chloroetylowa, R7, R8 i R9 sa jednakowe albo rózne i oznaczaja atom wodoru, grupe alkilowa, na przyklad metylowa, etylowa, atom chlorowca, na przyklad chlor, brom, grupe cyjanowa, acetylowa albo metoksylowa, posiadaja dobre dzialanie chwastobójcze lepsze od znanych srodków chwastobójczych.Substancje czynna o wzorze 1 wymienionym powyzej, która jest nowym zwiazkiem wytwarza sie w ten sposób, ze pochodna benzofuranylu o wzorze 2, w którym R1, R2, R3, R4, R7, R8 i R9 posiadaja wyzej wymienione znaczenia, poddaje sie reakcji, ewentualnie w obecnosci akceptora kwasu, z halogenkiem aminosulfo- nylu o wzorze R5 R6NS02X, w którym R5 i R6 posiadaja wyzej wymienione znaczenia, a X oznacza chlorowiec.Nowe substancje czynne wykazuja silne dzialanie chwastobójcze i dlatego mozna je stosowac jako srodki do niszczenia chwastów, wzglednie do zwalczania wzrostu niepozadanych roslin. Nowe substancje czynne dzialaja jako srodki totalne albo selektywne w zaleznosci glównie od ilosci substancji czynnej na jednostke powierzchni.Pod chwastami i wzglednie wzrostem niepozadanych roslin rozumie sie wszystkie jednoliscienne i dwulis¬ cienne rosliny, które wyrastaja w niepozadanych miejscach.Tak mozna srodkami wedlug wynalazku zwalczac na przyklad trawy, jak: Cynoden spp., Digitaria spp, Echinochloa spp., Setaria spp., Panicum spp.f Alopecurus spp., Lolium spp., Serghum spp., Agrepyron spp., Phalaris spp., Apera spp., Dactylis spp., Avena spp., Bromus spp., Uniola spp., Poa spp., Leptochloa spp., Brachiaria spp., Eleusine spp., Cenchrus spp., Eragrostis spp., i inne Cyperaceae, jak: Carex spp., Cyperus spp., Scirpus spp., Eleocharis spp., i inne chwasty dwuliscienne jak: Malvaceae, na przyklad Abution theoprasti, Sida spp., Malva spp., Hibiscus spp., i inne Compostiae, jak: Ambrosia spp., Lactus spp., Senecis spp., Sonchus spp., Xanthium spp,, lva spp., Centaurea spp., Tusilago spp., Lapsana communis, Tagetea spp., Erigoron spp., Enthemis spp., Matricaria spp., Taraxacum spp., Chrysanthemum spp., Bidens spp., Cirisum spp., Artemisia spp., i inne Convolvulaceae jak: Convolvulus spp., pmoea spp., Jaguemontia tamnifolia, Cuscuta spp. i inne Cruciferae, jak: Barbarea vulgaris, Brassica spp., Capsella spp., Sisymbrium spp., Thlaspi spp., Sinapis arvensis, Raphanus spp., Arabidopsis thaliana, Descurainia spp., Draba spp., Coronopus didymus, Lepidium spp., i inne Geraniaceae, jak: Erodium spp., Geranium spp., i inne Portulacaeae, jak: Portulaca spp., i inne Primulaceae, jak: Anagallis arvensis, Lysimachia app., iinne Rubiaceae, jak: Richardia spp., Galium spp., i inne Scrophulariaceae, jak: Linaria spp., Veronica spp., Digitalis spp. i inne Solanaceae jak: Physalis spp., Solanum spp., Datura spp., Nicandra spp., i inne Urticaceae, jak: Urtica spp., Violaceae, jak: Viola spp., i inne Zygophyllaceae jak: Tribulus terrestis i inne Euphorbiaceae, jak: Mercurialis annua, Euphorbia spp. Umbelliferae, jak: Daucus carota, Aethusa cynapium, Ammi majus i inne Commelinaeae, jak: Commelina spp., i inne.Labiatae, jak: Lamium spp., Galeopsis spp., i inne Leguminosae, jak: Medicago spp., Trifolium spp., Vicia spp., Lathyrus spp., Sesbania exaltata, Cassia spp., i inne Plantaginaceaejak: Plantago spp., i inne Polygonaceae, jak: Polygonum spp., Rumex spp., Fagopyrum spp., i inne Aizoaceae, jak: Mollugo verticillata i inne Amaranthaceae jak: Amaranthus spp. i inne Boraginaceae, jak: Amsinckia spp., Myostis spp., Lithospermum spp, Anchusa spp. i inne caryophyllaceae, jak: StelIaria spp., Spergula spp., Saponaria spp., Scleranthus annuus, Silene spp., Cerastium spp., Agrostemma githago iinne Chenopodiaceae jak: Chenopodium spp., Kochia spp., Salsola Kali, Atriplex spp., Monolepsis nuttalliana i inne Lythraceae, jak: Cuphea spp, i inne Oxalidaceae, jak: Oxaiis spp., Ranunculaceae, jak: Ranunculus spp.Delphinium spp., Adonis spp. i inne Papaveraceae, jak: Papaver spp., Fumaria officinalis i inne Onagraceae, jak: Jussiaea spp., i inne Rosaceae, jak: Alchemillia spp., Potentilla spp., i inne Potamgetonaceae, jak: Potamogeton spp., i inne Najadaceae, jak: Najas spp., i inne Marsileaceae, jak: Marsilea quadrifolia i inne.Nowe substancje czynne mozna stosowac w uprawach zbóz, jak: Avena spp., Triticum spp., Hordeum spp., Secale spp., Sorghum, Zea mays, Panicum miliaceum, Oryza spp, i w uprawach roslin dwulisciennych, jak: Cruciferea, np. Brassica spp., Sinapis spp., Raphanus spp., Lepidium spp., Compositae, np.: Lactuca spp..88774 3 Htllanthus spp., Carthamus spp., Scorzónera spp., Malvaceae, np.: Gossypium hirsutum, LegumlnoM*. np, Medicago spp., Trjfolium spp., Pisum spp., Phaseolus spp., Arachis spp., Glycine Max, Chenopodiacea, np. Btti vulgari$, Spinacia spp., Solanaceae, np. Solanum spp., Nicotiania spp., Capsicum annuum, Linaceae, np, Llnum spp,, Umbelliferae, np. Petroselinum spp., Daucus carota, Apium graveolens, Rosaceae, np. Cucurbitaceae, np, Cucumis spp., Fragaria, Cucurbita spp., Liliaceae, np. Allium spp., Vitaceae, np. Vitis vinifera, Bromeliaceae, np, Ananas sativus.Srodek chwastobójczy stosuje sie w postaci roztworów dajacych sie bezposrednio rozpylac, proszków, suspensji albo dyspersji, emulsji, dyspersji olejowych, past, srodków do opylania, srodków do DOSVDVwania. granulatów, przez opryskiwanie, rozpylanie mglawicowe, opylanie, posypywanie i polewanie. Formy uzytkowe zaleza calkowicie od celu stosowania i w kazdym przypadku powinny one gwarantowac mozliwie jak najdoklad¬ niejsze rozprowadzenie substancji czynnych wchodzacych w sklad srodka chwastobójczego wedlug wynalazku.W celu wytworzenia odpowiednich roztworów do bezposredniego rozpylania, emulsji, past i dyspersji olejowych mozna uzywac frakcje oleju mineralnego o temperaturze wrzenia od sredniej do wysokiej, takie jak nafta swietlna albo olej do silników wysokopreznych, dalej oleje ze smoly weglowej itd., oraz oleje pochodzenia roslinnego lub zwierzecego, weglowodory alifatyczne, cykliczne i aromatyczne, na przyklad benzen, toluen, ksylen, parafina, tetrahydronaftalen, alkilowane naftaleny, albo ich pochodne na przyklad metanol, etanol, propanol, butanol, chloroform, czterochlorek wegla, cykloheksanol, cykloheksanon, chlorobenzen, izoferon itd., rozpuszczalniki silnie polarne, na przyklad dwumetyloformamid, dwumetylosulfotlenek, N-metylopirolidon, woda itd.Postacie uzytkowe zawierajace wode przygotowuje sie z koncentratów emulsyjnych, past albo proszków zwilzalnych (proszków natryskowych), dyspersji olejowych przez dodanie wody. W celu wytworzenia emulsji, past albo dyspersji olejowych mozna substancje jako takie albo rozpuszczone woleju lub rozpuszczalniku homogenizowac w wodzie przy pomocy srodków zwilzajacych, zwiekszajacych przyczepnosc, dyspergatorów albo emulgatorów. Mozna takze wytwarzac koncentraty odpowiednie do rozcienczania woda skladajace sie z substancji czynnej, srodka zwilzajacego, zwiekszajacego przyczepnosc, dyspergatora albo emulgatora i ewentu¬ alnie rozpuszczalnika albo oleju.Jako substancje powierzchniowo-czynne stosuje sie: sole metali alkalicznych, metali ziem alkalicznych i amonowe kwasu lignosulfonowego, kwasów naftalenosulfonowych, kwasów fenolosulfonowych, alkiloarylosul- fonjany, siarczany alkilowe, alkanosulfoniany, sole metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych kwasu dwubutylonaftalenosulfonowego, siarczan laurylu, siarczany alkoholi tluszczowych, sole metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych kwasów tluszczowych, sole sulfonowanych heksadekanoli, heptadekanoli, oktadeka- noli, sole sulfonowanego eteru glikolu i alkoholu tluszczowego, produkty kondensacji sulfonowanego naftalenu i pochodnych naftalenu z formaldehydem, produkty kondensacji naftalenu wzglednie kwasów naftalenosulfono¬ wych z fenolem i formaldehydem, eter oktylofenolowy polioksyetylenu, etoksylowany izooktylofenol, -oktylofe- nol-nonylofenol, eter alkilofenolowy poliglikoli, eter trójbutylofenylowy poliglikolu, alkiloarylopoiieteroalko- hole, alkohol izotridecylowy, produkty kondensacji alkoholi tluszczowych z tlenkiem etylenu, etoksylowany olej rycynowy, etery alkilów polioksyetylenu, etoksylowany polioksypropylen, acetoeter laury Iowy poliglikolu, estry sorbitu, lignine, lugi posiarczynowe i metyloceluloze.Proszki, srodki do posypywania i opylania mozna wytwarzac przez zmieszanie albo wspólne zmielenie substancji czynnych ze stalym nosnikiem.Granulaty, na przyklad granulaty w otoczkach, impregnowane i homogeniczne mozna wytwarzac przez polaczenie substancji czynnych ze stalym nosnikiem. Jako stale nosniki stosuje sie na przyklad: ziemie mineralne takie jak silikazel, kwasy krzemowe, zele krzemionkowe, krzemiany, talk, kaolin, glinka Attaclay, wapien, wapno, kreda, glinka bolus, less, glina, dolomit, ziemia okrzemkowa, siarczan wapniowy i magnezowy, tlenek magnezowy, zmielone tworzywa sztuczne, nawozy jak na przyklad siarczan amonowy, fosforan amonowy, azotan amonowy, moczniki i produkty roslinne, jak maczki zbozowe, maczka z kory, drewna i lupin orzechów, proszek celulozowy i inne nosniki stale.Preparaty zawieraja 0,1—95% wagowych substancji czynnej, zwlaszcza 0,5—90% wagowych.Do mieszanek albo pojedynczych substancji mozna dodawac ewentualnie takze dopiero przed uzyciem (mieszanie w zbiorniku) oleje róznych typów, srodki chwastobójcze, grzybobójcze nicieniobójcze, owadobójcze, bakteriobójcze, pierwiastki sladowe, nawozy, srodki przeciw pienieniu (np. silikony) regulatory wzrostu, odtrutki albo inne zwiazki dzialajace chwastobójczo, jak np. podstawione aniliny, podstawione kwasy aryloksykarbony- lowe oraz ich sole, estry i amidy podstawione etery, podstawione kwasy arsenowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione benzimidazole, podstawione benzoizotiazole, podstawione dwutlenki benzotiadiazynonu, podsta-4 88 774 wione benzoksazyny, podstawione benzoksazynony, podstawione benzotiadiazole, podstawione biurety, podsta¬ wione chinoliny, podstawione karbaminiany, podstawione alifatyczne kwasy karboksylowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione aromatyczne kwasy karboksylowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione karbamyloalki- lotiolc albo dwutiofosforany, podstawione chinazoliny, podstawione kwasy cykloalkiloamidokarbotiolowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione cykloalkilokarbonamidotiazole, podstawione kwasy dwukarboksylowe oraz ich cole, estry i amidy, podstawione dwuhydrobenzofuranylosulfoniany, podstawione dwusiarczki, podstawione sole dwupirydyliowe, podstawione dwutiokarbaminiany, podstawione kwasy dwutiofosforowe oraz ich sole, estry albo amidy, podstawione moczniki, podstawione heksahydro-1-H-karbotioniany podstawione hydantoiny, pod¬ stawione hydrazydy, podstawione sole hydrazoniowe, podstawione izooksazolopirymidony, podstawione imida- zole, podstawione izotiazolopirymidony, podstawione ketony, podstawione naftochinony, podstawione nitryle alifatyczne, podstawione nitryle.aromatyczne, podstawione oksadiazole, podstawione oksadiazynony, podstawio¬ ne oksadiazolidyndiony, podstawione oksadiazynydiony, podstawione fenole oraz ich sole i estry, podstawione kwasy fosforowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione chlorki fosfoniowe, podstawione fosfonoalkiloglicyny, podstawione fosforyny, podstawione kwasy fosforowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione piperydyny, podstawione pirazole, podstawione kwasy pirazoloalkilokarboksylowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione sole pirazoliowe podstawione siarczany alkilopirazoliowe, podstawione pirydazyny, podstawione pirydazony, podstawione kwasy pirydynokarboksylowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione pirydyny, podstawione pirydynokarboksylany, podstawione pirydynony, podstawione pirymidyny, podstawione pirymidony, podstawio¬ ne kwasy pirolidynokarboksylowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione pirolidyny podstawione pirolidony, podstawione kwasy arylosulfonowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione styreny, podstawione tetrahydro- oksadiazyndiony, podstawione tetrahydrooksadiazolodiony, podstawione tetrahydrometanoindeny, podstawione tetrahydrooksadiazolotiony, podstawione tetrahydrotiadiazynotiony, podstawione tetrahydrotiadiazolodiony, podstawione aromatyczne amidy kwasów tiokarboksylowych, podstawione kwasy tiokarboksylowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione tiolokarbaminiany, podstawione tiomoczniki, podstawione kwasy tiofosforowe oraz ich sole, estry i amidy, podstawione triazyny, podstawione triazole, podstawione uracyle, podstawione uretydyn- diony. W koncu wymienione zwiazki chwastobójcze mozna takze stosowac przed albo po pojedynczych substancjach czynnych srodka wedlug wynalazku albo ich mieszaninach.Domieszanie tych srodków do substancji chwastobójczych srodka wedlug wynalazku moze nastepowac w stosunku wagowym wynoszacym 1 :10 do 10,: 1. To samo dotyczy olei, srodków grzybobójczych, nicieniobój- czych, owadobójczych, bakteriobójczych odtrutek i regulatorów wzrostu.Srodki chwastobójcze wedlug wynalazku mozna stosowac jedno- lub kilkakrotnie miedzy innymi przed wysadzeniem, po wysadzeniu, przedsiewnie, przedwschodowo, powschodowo albo w czasie wschodu roslin uprawnych lub roslin niepozadanych. Ilosci stosowanych srodków chwastobójczych wedlug wynalazku moga wahac sie i zaleza glównie od rodzaju zadanego efektu. Na ogól stosowana ilosc wynosi 0,1—15 albo wiecej, zwlaszcza 0,2 i 6 kg substancji czynnej na hektar.Ponizej podane przyklady V—XI ilustruja wynalazek. Przyklady I—IV maja charakter informacyjny i wyjasniaja, w jaki sposób wytwarza sie najczesciej stosowane substancje czynne.Przyklad I. Do roztworu 48,8 czesci wagowych 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-hydro- ksybenzofuranu i 27,3 czesci trójetyloaminy w 130 czesciach czterowodorofuranu dodaje sie przy mieszaniu w temperaturze 0—5°C 36 czesci chlorku metyloaminosulfonylu. Mieszanine reakcyjna po jednogodzinnym mieszaniu w temperaturze pokojowej saczy sie. Przesacz zageszcza sie pod zmniejszonym cisnieniem, a pozosta¬ losc rozpuszcza sie w 250 czesciach metanolu. Po dodaniu 100 czesci wody i po traktowaniu roztworu weglem aktywnym, a nastepnie schlodzeniu, rozpoczyna sie krystalizacja. Breje krystaliczna saczy sie, osad przemywa 50 procentowym wodnym metanolem i suszy pod zmniejszonym cisnieniem. Surowy produkt posiada tempera¬ ture topnienia 125—128°C. Po przekrystalizowaniu próby z 80 procentowego metanolu otrzymuje sie czysty metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu. Temperatura topnienia 129—131 °C. Zwiazek posiada budowe przedstawiona wzorem 3.W analogiczny sposób otrzymano nastepujace zwiazki: aminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu; etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfilino-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 95—97°C; propyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu, niedestylujacy olej; izopropyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 117-119°C; butyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu; j3-chloroetyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu;88774 5 aminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-piperydyno-5-benzofuranyla¬ metyloaminosulfonian 2,3 etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-piperydyno-5-benzof oranylu; propyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-piperydyno-5-benzofuranylu; izopropyloaminosulfonian 2r3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-p^perydyno-5-benzofuranylu; j8-chloroetyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3#3-dwumetylo-2-piperydyno-5-benzofuranylu; aminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-(4-metylopiperazyno)-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-(4-metylopiperazyno)-5-benzofuranylu; etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-(4-metylopiperazyno)-5-benzofuranylu; propyloaminosulfonian 2r3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-(4-metylopiperazyno)-5-benzofuranylu; izopropyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-(4-metylopiperyzyno)-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3r3-dwumetylo-2-(heksametylenoimino)-5-benzofuranylu; etyloaminosulfonian 2r3-dwuhydro-3/3-dwumetylo-2-(heksametylenoimino)-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2,3-dwuliydro-3-etylo-2-morfolino-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2;3-dwuhydro-3-etylo-2- piperydyno-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 114—115°C; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3-etylo-2-pirolidyno-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3/3-dwumetylo-2-(dwumetyloamino)-5-benzofuranylu; etyloaminosulfonian 2/3-dwuhydro-3/3-dwumetylo-2-(dwumetyloamino)-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3,6-trójmetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu; etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3,6-trójmetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu; *" metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3,6,7-czterometylo-2-morfolino-5-benzofuranylu; etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3,6,7-czterometylo-2-morfolino-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2/3-dwuhydro-3/3-dwunnetylo-2-pirolidyno-4f6-dwuchloro-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian-2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-6-chloro-5-benzof uranylu; metyloaminosulfonian 2/3-dwuhydro-3/3-dwumetylo-2-morfolino-4r6-dwuchloro-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfilino-4-acetylo-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-6-metoksy-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2r3-dwuhydro-2,3-czterometyleno-2-morfolino-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-2,3-trójmetyleno-2-morfolino-5-benzofuranylu.Przyklad II. Do roztworu 99,6 czesci 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-hydroksy-benzo- furanu w 360 czesciach czterohydrofuranu dodaje sie przy mieszaniu, stosownie do wydzielajacego sie wodoru zawiesine 9,6 czesci wodorku sodowego w 190 czesciach czterohydrofuranu w temperaturze 20—30°C.Nastepnie miesza sie jeszcze godzine w temperaturze do 40°C w celu zakonczenia reakcji. Potem do mieszaniny reakcyjnej wkrapla sie w temperaturze 30-35°C 60 czesci chlorku dwumetyloaminosulfonylu i utrzymuje w temperaturze 50-55°C przez 30 minut w celu zakonczenia reakcji. Chlorek sodowy odsacza sie, klarowny roztwór zageszcza sie pod zmniejszonym cisnieniem, pozostalosc rozpuszcza sie w metanolu przy podgrzaniu i goracy roztwór saczy sie. Po schlodzeniu odsacza sie krystaliczny osad. Surowy produkt-posiada temperature topnienia 110—113°C. Po jednej, dwóch krystalizacjach z metanolu otrzymuje sie czysty dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 113-114°C.Zwiazek posiada strukture przedstawiona wzorem 4. W analogiczny sposób otrzymano nastepujace zwiazki: dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 90—92°C; N-metylo-/J-chloroetyloarainosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu; dwumetyloaminosulfonian-2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-piperydyno-5-benzofuranylu; dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-piperydyno-5-benzof uranylu; dwumetyloaminosulfonian, 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-pirolidyno-5-benzofuranylu; dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-pirolidyno-5-benzofuranylu; dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3-etylo-2-piperydyno-5-benzofuranylu; dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3-etylo-2-piperydyno-5-benzofuranylu, N-metyloetyloaminosulfonian2,3-dwiihydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu.Wytwarzanie podstawionych pochodnych 5-hydroksy-benzofuranylu, uzywanych jako surowiec wyjsciowy, opisane jest w opisie patentowym holenderskim nr 6 512 311, w Journal fur praktische Chemie, nr 4, tom 32, str. 144 (1966) iw opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 184 457.Przyklad III. Do mieszaniny 133 czesci wody i 68 czesci stezonego kwasu solnego dodaje sie6 88774 jednorazowo w temperaturze 80°C, przy mieszaniu, 68 czesci metyloaminosulfonianu 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu. Otrzymana mieszanine ogrzewa sie szybko do temperatury 90-95°C i utrzymuje w tej temperaturze przez 2 minuty. Potem roztwór reakcyjny natychmiast chlodzi sie przez dodanie lodu i ekstrahuje eterem. Roztwór eterowy przemywa sie dwukrotnie woda, suszy siarczanem magnezowym i zageszcza pod zmniejszonym cisnieniem. Zawiesista pozostalosc rozpuszcza sie w 100 czesciach eteru, dodaje 60 czesci n-heksanu, chlodzi. Otrzymuje sie krystaliczny osad metyloaminosulfonianu 2,3- dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 111—112°C.Zwiazek posiada strukture przedstawiona wzorem 5.W analogiczny sposób otrzymano nastepujace zwiazki: ctyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu n*fi ¦ 1,5250; propyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu; izopropyloaminosulfonian 2,3-dwuhy&o-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 75-76°C; butyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofiuranylu; J^hloroetyloammosulfonian2,3^wuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofuianylu^ dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-beiizofuranylu, temperatura topnienia 90-91°C; dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 65—66°C; aminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu; r^metylo-N-|8-chloroetyloaminosulforó metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3-etylo-2-hy droksy-5-benzofuranylu; metyloammosulfonian2,3 etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3,6,7-czterometylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu.Przyklad IV. < Do roztworu 22,5 czesci metyloaminosulfonianu 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu w 200 czesciach metanolu dodaje sie 4 krople stezonego kwasu siarkowego i utrzymuje we wrzeniu pod chlodnica zwrotna przez 30 minut. Mieszanine reakcyjna chlodzi sie i neutralizuje trójetyloamina a potem zageszcza do sucha pod zmniejszonym cisnieniem. < Dzialajac na lepka pozostalosc mieszanina eter/n-heksan otrzymuje sie w postaci krystalicznego osadu metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 89-91°C.Zwiazek posiada strukture przedstawiona wzorem 6. Zgodnie z powyzsza metoda otrzymano nastepujace zwiazki: metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwume tylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 64-66°C; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwametylo-2-propoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 51-53°C; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 58-59°C; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-butoksy-5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylu; temperatura topnienia 66-6 7,5°C; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propargiloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 70-71° C; metyloammosulfonian2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-(2-chloroetoksy5-benzofuranylu, temperatura topnienia 52-54°C; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-(2-metoksyetoksy5-benzofuranylu; metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-e tylotio-5-benzofuranylu; etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, nf^. 1.5130; etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, n^j: 1,5065; etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofuranylu, n^ : 1.5005; etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu, nj^5:1.5020; etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylu; propyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 74-75°C; propyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 49-50° C; propyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 54-55°C; • propyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 79-81° C; propyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylu; izopropyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 84-86°C; izopropyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 73-74°C; izopropyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 77-78^C,88774 7 izopropyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumctylo-2-izopropoksy-5-benzofuranytu, temperatura topnienia 69-70° C; izopropyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylu, dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, nft:1.5087, temperatura wrzenia: 147-150°C°.°\ dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, n^5 :1.5023, temperatura wrzenia: 165-167°C0.01, dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofuranylu, n^: 1.5002 temperatura wrzenia: 170-173°C0.°\ dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 37-38°C, dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylu, temperatura wrzenia: 161'CV nb* 1.5125. dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 52-53°C, dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, n\$ : 1.4995, dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofuranylu; dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu; dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-(2-chloroetoksy)-5-benzofuranylu, temperatura wrzenia: 170-173°C005nfo5:1.5135; dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksyetoksy-5-benzofuranylul temperatura wrzenia: 168-172#Cf-0i nfo5:1.5025 dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylu, n^J: 1.5050, N-metyloetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, temperatura wrzenia 143-152°C0.05n^: 1.5075; N-metyloetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetyio-2-etoksy-5-benzofuranylu, N-metyloetyloaminosulfonian 2,3^1wuhydro-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofuranylu; N-metyloetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dv/umetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu N-metylo-^chloroetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydio-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu; N-metylo-|3-chloroetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu; N-metylo-J3-chloroetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydrc-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofUranyiu; r N-metylo^-chloroetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-33-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu; "* aminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 130—131*C; aminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 139-140°C; _ aminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofuranyiu, aminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu; aminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-beiizofuranylu; metyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3,3l6,7-czterometylo-2-ctoksy-5-benzofuranylu; dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metylo-karbonyloksy-5-benzofuranylu temperatura topnienia: 66-68°C; dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-chlorometylokarbonyloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 89-90° C; dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etylokarbonyloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 53-55°C; dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksykarbonyloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 101-102°; dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksykarbonyloksy-5-benzofuranylu, dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metylokarbamyloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 100-102°C; dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etylokarbamyloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 111-113°C; dwujnetyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropylokarbamyloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia 107-109°C dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-chlorometylokarbonyloksy-5-benzofuranylu, niedestylujacy olej n\J: 1.5078; dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksykarbonyloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 96-97°C, dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metylokarbamyloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 122-123°C; dwuetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2retylokarbamyloksy-5-benzofuranylu, temperatura topnienia: 125-125°C.8 88 774 Przyklad V. W cieplarni wypelnia sie naczynia doswiadczalne gliniasto piaszczysta gleba i wysiewa nasiona Beta vulgaris, Spinacia oleracca, Ayens fatua, Echinochloa crus galli, Lolium multiflorum, Poa annua iSinapis covensis. Bezposrednio potem traktuje sie substanqami czynnymi I do VIII i porównawcza substancje czynna IX, stosujac kazdorazowo 2 kg aktywnej substancji na hektar, zdyspergowanej albo zemulgowanej w 500 I wody na hektar.Substanqa czynna: I etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, II metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylul III metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu, IV metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuxanyluf V metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, VI etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3«dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, VII etyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu, VIII dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu.X dwuetyloaminosulfonian2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-5-benzofUranylu, XI metyloetyloaminosulfonian 2t3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, XII dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-j3-chloroetoksy-5-benzofuranylu XIII dwumetyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo2-j3-metoksy-etoksy-5-benzofuranylu XIV dwumetyloammosulfonian2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylu XV metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-^-chloroetoksy-5-benzofuranylu XVI metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofuranylu XVII metyloaminosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylu XVIII metyloaminosulfonian 2f3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propargiloksy-5-benzofuranylu substanqa porównawcza IX » metanosulfonian 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu.Po 3 do 4 tygodniach stwierdzono, ze substancje czynne I do VIII wykazuja lepsza znosnosc przez rosliny uprawne i lepsze dzialanie chwastobójcze niz substancje czynne IX. Wyniki doswiadczenia przedstawiono w tablicy I.Ta bI i ca I Substancja czynna kg/ha substanqi czynnej Rosliny uzytkowe: Beta vulgaris Spinacia oleracea Rosliny niepozadane: Avena fatua Echinochloa crus galli Lolium multiflorum Poa annua Sinapis arvensis Substancja czynna kg/ha substancji czynnej Rosliny uzytkowe: Beta vulgaris Rosliny niepozadane.Avena fatua Echinochloa crus galli Lolium mutiflorum Poa annua Sinapis arvensis 1 2 0 0 100 100 100 100 40 X 2 0 100 100 100 100 80 II 2 0 0 95 95 100 100 60 XI 2 0 90 100 90 90 III 2 0 0 95 90 100 100 60 XII 2 0 85 90 100 100 IV 2 0 0 90 90 100 100 65 XIII 2 • 0 95 85 80 85 V 2 0 0 100 90 100 100 60 XIV 2 0 90 90 90 90 VI ~~ 2 90 90 85 90 XV 2 0 90 85 80 85 40 VII 2 0 2 90 90 50 65 XVI 2 0 90 85 85 85 40~ VIII 2 0 0 85 85 100 95 XVII 2 0 90 80 80 80 IX 2 80 80 80 85 XVIII | 2 0 <90 80 80 80 0 = bez szkodliwosci 100 = szkodliwosc88774 9 Przyklad VI.W cieplarni rózne rosliny o wysokosci wzrostu 3 do 11 cm traktuje sie substancjami czynnymi: I II III IV V VI VII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVIII Xviii stosujac kazdorazowo 2 kg substancji czynnej na hektar, zdyspergowanej albo zemulgowanej w 5001 wody na hektar* Po 2 do 3 tygodni stwierdzono, ie substancja czynna I do VII wykazuja lepsza znosnosc* przez rosliny uprawne i lepsze dzialanie chwastobójcze od substancji czynnej VIII.Wyniki doswiadczenia przedstawiono w tablicy II. metyloaminosulfonianem 2,3^dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, mctyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, etyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, metyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu, metyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu, etyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-izopropoksy-5-benzofuranylu, dwumetyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-morfolino-5-benzofuranylu, dwuetyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-hydroksy-S-benzofuranylu, metyloetyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-metoksy-5-benzofuranylu, dwumetyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-^-chloroetoksy-5-benzofuranylu, dwumetyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-j3-metoksyetoksy-5-benzofuranylu, dwumetyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylu, metyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-/J-chloroetoksy-5-benzofuranylu, metyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propoksy-5-benzofuranylu, metyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-alliloksy-5-benzofuranylul metyloaminosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-propargiloksy-5-benzofuranylui porównaw substancja czynna, metanosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, Substancja czynna kg/ha substancji czynnej Rosliny uzytkowe Beta wulgaris Rosliny niepozadane Avena tatua Echinochloa crus gali i Poa annua . - Substancja czynna kg/ha substancji czynnej Rosliny uzytkowe Beta vulgaris Rosliny niepozadane Avena fatua Echinochloa crus galli Poa annua 1 2 0 100 100 95 IX 2 0 75 80 85 II 2 0 100 100 95 X 2 0 80 80 80 Tablica III 2 0 100 100 100 XI 2 0 85 75 80 II IV 2 0 85 80 85 XII 2 0 90 70 70 V 2 0 85 80 80 XIII 2 0 90 75 80 VI 2 0 90 85 85 XIV 2 0 100 90 70 VII 2 0 90 90 85 XV 2 0 90 80 85 VIII 2 75 70 70 XVI 2 0 95 80 95 XVII 2 0 90 70 70 ' • 0 = bez szkodliwosci 100 = szkodliwosc calkowita Odpowiednio biologicznie czynne jak w przykladzie 5 i 6 sa nastepujace zwiazki wyrazone ogólnym wzorem 7. W tablicy 3 zestawiono znaczenia podstawników we wzorze 7, odpowiadajace poszczególnym zwiazkom.Tabl ica III ~3l '10 -CO-CH2CI -CO-CH3 -CO-CH2CI -CO-NH-CH3 -CO-NH-C3H7i -CO-NH-CH3 -CO-NH-C2H5 R6 —C2H5 -CH3 -CH3 -CH3 -CH3 —C2H5 —C2H5 Rs —C2H5 -CH3 -CH3 -CH3 -CH3 —C2H5 -C2H510 88774 Przyklad VII. W cieplarni wypelnia sie naczynia doswiadczalne gliniasto piaszczysta gleba i wysiewa rózne nasiona. Bezposrednio potem traktuje sie substancjami czynnymi I (wzór 8), II (wzór 9), III (wzór 10) IV (wzór 11) w porównaniu z substancja czynna V metanosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5- benzofuranylu, stosujac kazdorazowo 0,5 kg substancji czynnej na hektar, zdyspergowanej albo zemulgowanej w 500 I wody na hektar. Po 3 do 4 tygodniach stwierdzono, ze substancje czynne I do IV wykazuja lepsza znosnosc przez rosliny uprawne i lepsze dzialanie chwastobójcze niz substancja czynna V.Wyniki doswiadczenia przedstawiono w tablicy IV.TablicalV Substancja czynna kg/ha substancji czynnej I 0,5 0 10Q 80 100 90 II 0,5 0 100 85 100 90 III 0,5 0 80 50 50 80 IV 0,5 0 90 60 100 85 V 0,5 2,5 16, 4 17 Beta vulgaris Avena fatua Lolium multiflorum Echinochloa crus gali i Alopecurusmyosuroides 0 = bez szkodliwosci 100 = szkodliwosc calkowita Odpowiednio biologicznie czynne jak substancja I i II sa substancje czynne o wzorach 12, 13, 14, 15, 16.Przyklad VIII. W cieplarni rózne rosliny o wysokosci wzrostu 3 do 11 cm traktuje sie nastepujacymi substancjami czynnymi I (wzór 8), II (wzór 10) III (wzór 11), IV (wzór 15), V (wzór 9), w porównaniu z substancja czynna VI metanosulfonianem 2,3-dwuhydro-3,3-dwumetylo-2-etoksy-5-benzofuranylu, stosujac kazdorazowo 1 kg substancji czynnej na hektar, zdyspergowanej, albo zemulgowanej w 500 I wody na hektar.Po 2-3 tygodniach stwierdzono, ze substancje czynne I do V wykazuja lepsze dzialanie chwastobójcze niz substancja czynna VI.Wyniki doswiadczenia przedstawiono w tablicy V.Substancja czynna kg/ha substancji czynnej Beta vulgaris Avena fatua Alopecurus myosuroides Cynodon dactylon I I 0 100 85 85 T abli II I 0 80 80 80 ca V III I 0 90 85 80 IV I 0 90 80 80 V I 0 100 85 85 VI I 0 55 50 50 0,= bez szkodliwosci 100 = szkodliwosc calkowita Odpowiednio biologicznie czynne jak l-V sa substancje o wzorach 16,12.Przyklad IX. Do roztworu 28,7 czesci wagowych dwumetyloaminosulfonianu 2,3-dwuhydro-3,3-dwu- metylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu i 14 I czesci wagowych trójetyloaminy w 120 czesciach wagowych eteru (suchy) dozuje sie przy mieszaniu w temperaturze —8 do —12°C 10,3 czesci wagowe chlorku acetylu. Po godzinie mieszanine reakcyjna wytrzasa sie trzykrotnie z woda. Przy zageszczaniu fazy organicznej, wysuszonej siarcza¬ nem magnezowym, wypada wieksza czesc produktu reakcji. Temperatura topnienia 66—68°C. Zwiazek posiada strukture wyrazona wzorem 17.Przyklad X. Do roztworu 28,7 czesci wagowych dwumetyloaminosulfonianu 2,3-dwuhydro-3,3-dwu- metylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu i 14 I czesci wagowych trójetyloaminy w 120 czesciach wagowych eteru (suchy) dozuje sie przy mieszaniu w temperaturze —8 do —12°C 12,4 czesci wagowe chloromrówczanu metylu.Po obróbce (jak opisano w poprzednim przykladzie) izoluje sie produkt reakcji w postaci krystalicznej, temperatura topnienia: 101—102°C. Zwiazek posiada strukture odpowiadajaca wzorowi 18.Przyklad XI. Do roztworu 28,7 czesci wagowych dwumetyloaminosulfonianu 2,3-dwuhydro-3,3-dwu- metylo-2-hydroksy-5-benzofuranylu w 90 czesciach wagowych czterohydrofuranu dodaje sie 1 czesc wagowa trójetyloaminy i nastepnie 6,9czesci wagowych izocyjanianu metylu. Mieszanine reakcyjna pozostawia sie w temperaturze pokojowej przez 48 godzin a nastepnie zageszcza pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc przekrystalizowuje sie z eteru, temperatura topnienia 100-102°C. Zwiazek posiada strukture wyrazona wzo¬ rem 19. PL PL PL