PL87765B1 - - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sjfosólb wytwarzania nowych steroidów o ogólnym wzorze 1, w którym X oznacza atom wodoru lub fluoru, gdy Y ozna¬ cza atom wodoru, a gdy Y oznacza atom fluoru, wówczas X oznacza atom fluoru, Z oznacza grupe wodorotlenowa, ewentualnie zestryfikowana, a R oznacza rodnik weglowodorowy o lancuchu prostym lub rozgalezionym, zawierajacy 2—10, korzystnie 2—16 atomów wegla. Zwiazki te sa zwiazkami fi¬ zjologicznie czynnymi.

Zwiazki o ogólnym wzorze 1, w którym wszyst¬ kie symbole maja wyzej podane znaczenie, sposo¬ bem wedlug wynalazku wytwarza sie ze steroidów o ogólnym wzorze 2, w którym X, Y i Z maja wyzej -podane znaczenie* iprzez reakcje z aldehydami o ogólnym wzorze 3, w którym R ma wyzej podane znaczenie. Jezeli w otrzymanym zwiazku o wzorze 1, w którym X, Y i R maja wyzej podane znacze¬ nie, Z oznacza wolna grupe wodorotlenowa, wówt czas grupe te mozna estryfikowac kwasem tluszczo¬ wym o ^ncuchu prostym lub rozgalezionym, za¬ wierajacym 1—'12 atomów wegla, albo hetero¬ cyklicznym kwasem karboksylowym.

Przykladami takich kwasów tluszczowych sa kwasy 'takie jak: kwas octowy, propionowy, ma¬ slowy, walerianowy, izowalerianowy, trójmetylo- octowy, pentanokar!boksylowy-l, Ill-rzed.butylooc- towy lub heptanokarboksylowy-1, a przykladami kwasów heterocyklicznych sa:j kwas pirydynokarbo- ksylowy-3, p4rydynokaribok»ylowy^4, benzofurano- 80 karboksylowy-2 lub kwas mentoksyinetylokarboksy- lowy. W celu otrzymania rozpuszczalnych w wodzie pochodnych steroidów proces esitryfikacji prowadzi sie korzystnie za pomoca kwasów dwukarboksylo- wych, zwlaszcza zawierajacych 2—12 atomów wegla lub za pomoca kwasu fosforowego albo siarkowe¬ go.

Reakcje zwiazku o wzorze 2, w którym wszy¬ stkie symbole maja wyzej podane znaczenie, ze zwiazkiem o ogólnym wzorze 3, w którym R ma wyzej podane znaczenie, •prowadzi sie korzystnie dodajac steroid o wzorze 2 do roztworu zwiazku karbonylowego o wzorze 3, i kwasnego katalizatora, na przyklad kwasu nadchlorowego, kwasu p-to- luenosullfonowego M> kwasu solnego, w dioksanie lub podobnym rozpuszczalniku. Mieszanine reak¬ cyjna rozpuszcza sie w chlorku -metylenu, zobojet¬ nia i wyosabnia otrzymana pochodna acetalowa od¬ saczajac przez zel, np. przez usieciowany dekstran typu Sephadex LH lulb kopolimer octanu winylu, taki jak Merckogefl. OR—PVA, stosujac odpowiedni rozpuszczalnik, na przyklad chlorowcowany weglo¬ wodór, eter lub ester, talki jak octan etylu, chlo¬ roform, chlorek metylenu, chlorek etylenu, cztero- wodorofuran lub dioksan. W celu otrzymania po¬ chodnej 21-acyloksylowej do estryfikacji stosuje sie wolny kwas lub jego halogenek albo bezwodnik.

W celu otrzymania pochodnych ^1-fosforanowych jako srodek estryfikujacy stosuje sie tlenochlorek fosforu w obecnosci trzeciorzedowej zasady, np. 87 76587 765 pirydyno-3-etyloaminy. Chlorek otrzymany jako produkt posredni hydrolizuje sie za pomoca wody w obecnosci takiej samej trzeciorzedowej zasady.

W razie potrzeby pochodna 21-fosforanowa mozna przeprowadzac w jej sól alkaliczna, dzialajac wo¬ dorotlenkiem metolu" alka^ takim jak wodo¬ rotlenek potasowy lub sodowy, albo weglanem me¬ talu alkalicznego, takim jak weglan potasowy lub sodowy.

Steroidy wytwarzane sposobem wedlug wj*nalaz- ku wystepuja w odmianach stereoizomerycznych :ia 'skutek róznego rozmieszczenia w przestrzeni podstawników przy atomie wegla w pozycji 2 w pierscieniu dioksolanowym. Izomery te mozna roz¬ dzielac droga filtrowania zelowego przez odpowied¬ ni material.

Sposób wg wynalazku jest opisany w nizej po¬ danych przykladach. W przykladach tych stosuje sie kolumne chromatograficzna o wysokosci 85 cm i wewnetrznej srednicy 2,5 cm, a predkosc prze¬ plywu przez kolumne wynosi 1 ml/minute. Ciezary czasteczkowe otrzymanych zwiazków oznacza sie na podstawie analizy widma masowego. Objetosci retencji podane w przykladach oznaczono przy sto-, sowaniu chloroformu jako eluentu. Temperatury topnienia zwiazków oznaczono metoda mikrosko¬ powa Reicherta, przy czym wszystkie te zwiazki topiia sie z objawami rozkladu.

Przyklad I. Do roztworu 59,0 mg swiezo przedestylowanego aldehydu propionowego i 0,1 ml 72°/o kwasu nadchlorowego w 30 ml oczyszczonego i wysuszonego dioksanu dodaje sie porcjami w ciagu 30 minut 200,0 mg trójamsynolanu i miesza w ciagu 5 1/2 godziny w temperaturze pokojowej, po czym rozciencza 200 ml chlorku metylenu, roz-r twór przemywa sie dwukrotnie 15#/o roztworem wodoroweglanu potasowego i trzykrotnie woda, a nastepnie suszy. Rozpuszczalniki odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem, pozostalosc rozpuszcza w eterze etylowym i wytraca eterem naftowym su¬ rowy 16a,l7a-/2'-wodoro-2'-etylo/-metylenodwu- oksy-9-fluoropregnadieno-l,4-diolo-llp,M-dion-3,20.

Otrzymuje sie 220,0 mg surowego produktu chro- matografuje sie na kolumnie z hydroksypropylowa- nego, usieciowanego zelu dekstranowego o ciezarze czasteczkowym /Sephadex LH 20, Pharmacia Fine Chemicals, Uppsala, Szwecja/, eluujac chloroformem pray objetosci retencyjnej 840—990 ml. Otrzymuje sie 174,6 mg /79°/o wydajnosci teoretycznej/ czystej mieszaniny izomerów o temperaturze topnienia 155--197°C, [a] 5j= + 975o /c=0}2 w jCH,^, ciezar czasteczkowy 434, podczas gdy wzorowi sumarycz- nemu odpowiada ciezar czasteczkowy 434,5.

Podobne wyniki uzyskuje sie stosujac do oczysz¬ czania zel kopolimerów octanu winylu o ciezarze czasteczkowym do 1000 /Merckogel OR—PVA 2000/, ; jak równiez stosujac jako eluenty w przypadku 2S obu tych zeli takie rozpuszczalniki jak chloroform, chlorek metylenu, chlorek etylenu, octan etylu, czterowodorofuran lub dioksan.

Przyklady II—XII. W sposób analogiczny do opisanego w przykladzie I wytwarza sie i o- , czyszcza zwiazki podane w tablicach 1, 2 i 3.

Skrecalnosc produktów w tablicach I, II i III oraz dalej w tablicy IV oznacza sie* dla c=0,2 w CH2C12, jedynie w przykladzie VIII c=0,l.

Tablica I Numer przykladu "II"" 111 ¦ iv r. . v.

Zwiazek wchodzacy w sklad wyjsciowej pochodnej 16(1,17a-trÓjamsynolonu aldehyd n-maslowy aldehyd n-waleria¬ nowy aldehyd n-kapronowy aldehyd n-decylowy MS. +94,0° +86,4° +82,3° +76,4° Tempera¬ tura top¬ nienia °C 130—145 96—108 94—100 76—80 Ciezarcza znale¬ ziony 448 462 476 532 steczkowy obli¬ czony ni i Objetosc retencyj¬ na w ml 822—984 780—924 702—828 540—630 Numer przykladu VI VII VIII Zwiazek wchodzacy w sklad wyjsciowej pochodnej 16a,17a-fluorosynolonu aldehyd, n-maslowy aldehyd n-kapronowy aldehyd n-fcaprylowy Tabl Mg +88,3° +83,6° +73,1° i c a II Tempera¬ tura top¬ nienia C 155—165 150—157 117—130 Ciezar czasteczkowy znale¬ ziony 476 494 522 obli¬ czony ni Objetosc retencyj¬ na w ml 1430—1320 870—1000 750— 850 Tablica III Numer przykladu 1 IX X ¦ XI 1 XII .

Ji\*. v..{-:- Zwiazek wchodzacy w sklad wyjsciowej pochodnej 16a,17a-prednasynolonu aldehyd n-maslowy aldehyd h-toapronowy aldehyd n-kaprylowy aldehyd n-decylowy M2D5 +96,9° +87,3° +82,0° +79,1° Tempera¬ tura top¬ nienia C 215—222 190—194 75— 90 65— 80 Ciezar czasteczkowy znaleziony 430 458 486 514 obliczony 430,5 458,6 486,7 514,7 Objetosc retencyj¬ na w ml 456—540 414—498 372—420 | 336—39087 765 Przyklad XIII. Roztwór 50,0 mg l6a,17a-/2'- -wodoro-2'-n-propylo/-metylenodwuoksy-9-fluoro- pregnadieno-l,4^diolo-l10,21-dionu-3,20 w 2 ml bezwodnej pirydyny dodaje sie do 56,4 mg chloTku AAC oznacza chlorek acetylu, VAC oznacza chlorek kwasu walerianowego, BAC oznacza chlorek kwasu benzo&ranokarbo- ksylowego-2.

Tablica IV Numer przykladu 1 XIV 1 XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI XXII XXIII XXIV X!XV XXVI l. XXVII XXVIII xxax xxx XXXI XXXII XXXIII | XXXIV xxxv XXXVI • 21-ester zwiazku z kwasem nr przykladu II II II II IV V VI VI VI VI VII VIII IX IX IX IX X XI *• xi XI XII XII XII kwas NAC IAC AAC VAC VAC VAC BAC NAC AAC VAC AAC VAC BAC NAC AAC VAC VAC BAC AAC VAC BAC AAC VAC L«Jd + 119,4° + 115,5° + 83,3° + 86,2° + 79,3° + 71,8° + 138,9° +108,3° + 78,8° + 81,2° + 73,0° + 69,2° + 142,9° + 120,6° + 86,2° + 93,9° + 83,3° +112,2° + 78,4° + 77,4° +123,5° + 75,2° + 96,7° Tempera¬ tura top¬ nienia C 212—235 198—201 216—234 224—243 189—197 162—163 197—200 187—199 260—278 238^245 250—255 192—198 120—130 110—125 157—163 166—178 177—187 103—112 185—187 153—154 79— 90 142—145 108—110 Ciezar czasteczkowy estru znaleziony 553 553 490 532 560 610 571 - 508 550 536 606 574 505 472 514 542 656 528 570 658 556 598 obliczony 553,6 553,6 490,6 532,7 560,7 616,8 610,7 571,6 508,6 550,7 536,6 6063 574,7 535,6 472,6 514,7 542,7 658,8 528,7 570,8 658,8 556,7 598,8 Objetosc retencyj¬ na w ml 342—420 | 320—380 310—360 27D~ 315 235— 80 234^- 58 282—348 282—348 3)35—395 270—306 336—384 245—275 230—270 275—340 240—265 220—250 222—246 204^-228 225—250 216—246 198—222 215—235 195—225 kwasu benzofuranokarboksylowego-2 w 1 ml bez¬ wodnego dioksanu, po czym miesza sie w tempe¬ raturze pokojowej w ciagu nocy, nastepnie odpa¬ rowuje glówna czesc rozpuszczalników pod zmniej¬ szonym cisnieniem i pozostalosc wlewa do 20 ml 3% roztworu chlorku amonowego. Otrzymany osad odwirowuje sie i rozpuszcza w 75 ml chloroformu, roztwór przemywa 1 porcja 15% roztworu wodo¬ roweglanu sodowego, 3 porcjami wody, suszy nad siarczanem magnezu i odparowuje pod zmniejszo¬ nym cisnieniem. Pozostalosc rozpuszcza sie w eterze etylowym i wytraca 16 pylo/-metylenodwuoksy-lip-hydroksy-21-/benzofu- rano-2-karbpnyloksy/-9-fluoropregnadieno-l,4-dion- -3,20. Otrzymuje sie 54,5 mg surowego produktu, który chromatografuje sie na zelu /Sephadex LH—20/, eluujac chloroformem i stosujac objetosc retencyjna 372—420 ml. Otrzymuje sie 48,5 mg /73°/o wydajnosci teoretycznej/ iestru kwasu 21-ben- zofuranokarboksylowego-2 mieszaniny izomerów czystego produktu o temperaturze topnienia 175— —190°C, [a] p =+150,2° /c=0,2 w CH2C12/ i cie¬ zarze czasteczkowym 592, podczas gdy ciezar cza¬ steczkowy obliczony z wzoru wynosi 592,7.

(Przyklady XIV—XXXVI. W sposób analo¬ giczny do opisanego w przykladzie XIJI otrzymuje sie 21-estry zwiazków otrzymanych sjposobami opi¬ sanymi w przykladach I—XII. Wlasciwosci otrzy¬ manych estrów podano w tablicy IV. Chlorki kwa¬ sowe stosowane do estryfikacji oznaczono w tabli¬ cy IV skrótami, a mianowicie: NAC oznacza chlorek kwasu nikotynowego, IAC oznacza chlorek kwasu izonikotynowego, 40 45 50 55 ',_ Przyklad XXXVII. Do roztworu 0,016 ml swiezo przedestylowanego. tlenochlorku fosforu w 2,0 ml bezwodnej pirydyny dodaje sie mieszajac w temperaturze ^26°C roztwór 40,0 mg 16a,17a- -/2'-wodoro-;2'-n-propylo/Hmetylenodwuoksy-9-flu- oropregnadieno-l,4-diolo-lip,21-dionu-3,20 w 2,0 ml bezwodnej pirydyny, po czym pozostawia sie mie¬ szanine az do ogrzania sie do temperatury —10°C, utrzymuje w tej temperaturze w ciagu kilku minut i nastepnie wkrapla w tej temperaturze 0,16 ml wody. Po uplywie 13 minut odparowuje sie piry¬ dyne pod zmniejszonym cisnieniem, pozostalosc roz¬ puszcza w chloroformie i ekstrahuje 3 porcjami wody.

Wyciagi eterowe laczy sie, zobojetnia 1,4 ^1 5% roztworu wodoroweglanu sodowego do wartosci pH 7,0 i suszy przez wymrazanie. Otrzymuje sie 95,3 mg stalej substancji, która miesza sie z metanolem i odwirowuje substancje nie rozpuszczone. Koztwór traktuje sie nadmiarem zywicy Dowex 50 W—X8, odmiana H /kationowy wymieniacz" zywiczny skla¬ dajacy sie z kopolimeru styrenu i 8Vo dwuwinylo- benzenu firmy Dow Chemical Company, Stany Zjedn. Am./, przesacza i przepuszcza przez kolumne Sephadex LH—20, eluujac metanolem, slabo zakwa¬ szonym kwasem siarkowym /objetosc retencyjna 255—330 ml/.

Nastepnie odparowuje sie metanol pod zmniej¬ szonym cisnieniem, pozostalosc rozpuszcza w wo¬ dzie, zobojetnia do wartosci pH 7,0 za pomoca fi%> roztworu weglanu sodowego i suszy przez wymra¬ zanie. Otrzymany produkt miesza sie z bezwodnym87 765 8 metanolem, odwirowuje zawtiasine, roztwór odpa¬ rowuje do objetosci 1 ml i dodaje eteru naftowego.

Otrzymuje sie 22,7 img /45% wydajnosci teoretycz¬ nej/ 21-dwusodowyfostforan 16a, 17a-/2'-wodoro-2'- ^n-propylo/^metylenodwuoksy-9-£luoropregtnadieno- -l,4-diolo-liip,21-dionu-3,20 o wartosci Rf=0,78 mie¬ rzonej metoda chromatografii cienkowarstwowej na celulozie, stasujac mieszanine izopropanolu z amoniaflri^m i woda 7:1:2.

Analiza — wzóor C^H^OgFPNa^ ciezar czastecz¬ kowy obliczony 572,84. obliczono: 52,45% C, 5,63% H, 5,41% P, znaleziono: 51,87% C, 5,41% H, 5,59% P.

Przyklad XXXVIII. ; W sposób analogiczny do opisanego w przykladzie XXXVII otrzymuje sie 21-dwusodowyfosforan 16a,1.7a-/2'-wodoro-2'nn-pro- pylo/-metylenodwuoksy-6a,9i-dwufluoropregnadieno- -l,4-diolo-lip,21-dionu-3,20. Objetosc retencyjna 250—305 ml, wartosc Rf oznaczana jak w przykla¬ dzie XXXVII wynosi 0,69.

Analiza — wzór C25H8109F2PNa2, ciezar czastecz¬ kowy 590,473. obliczono: 50,85% C, 5,29% H, 5,25% P, znaleziono: 50,53% C, 5,12% H, 5,38% P.

Wszystkie steroidy wytwarzane sposobem wedlug wynalazku sa zwiazkami fizjologicznie czynnymi, majacymi zdolnosc hamowania stanów zapalnych.

Wlasciwosci te badano za pomoca testu ziarninia- kowego na, szczurach, u których wywolano zapa- letiie nadnercza. Badania pirowadzono metoda odpo¬ wiadajaca w przyblizeniu metodzie G. Engelhardta /Arzneimittel-Forschuffig, 13, fitr. 588, 1963/, która umozliwia badanie miejscowego dzialania •przeciw- zapaleniowego w schorzeniu ziaminiakowym, a równoczesnie bafdanie systerhicznego dzialania obja¬ wiajacego sie w powodowaniu ustepowania grasicy i zahamowaniu wzrostu masy ciala. 39 Mlode samce szczura odmiany Sprague — Dawley o masie ciala okolo 110—130 g pod narkoza etero¬ wa poddawano zabiegowi polegajacemu na wszcze^ pianiu podskórnie w poprzek kregoslupa po dwa tampony z wyjalowionej waty po okolo 6 mg. Po przebudzeniu zwierzeta przechowywano ipo 5 w klatkach, dajac im normalne pozywienie i 1% roz¬ twór wodny chlorku sodowego jako wode pitna. Ósmego dnia zwierzeta poddawano smiertelnej nar¬ kozie eterem, dokladnie usuwano ziarniniak utwo¬ rzony dookola tamponu z waty i mierzono grasi¬ ce oraz mase ciala zwierzecia. Dwa ziarniniaki z kazdego zwierzecia suszono w ciagu nocy w tem¬ peraturze 80°C i wazono. Po odjeciu poczatkowej wagi tamiponów ustalano przyrost masy jako miare wzrostu ziarniniaków.

Substancje 'badane rozpuszczano w octanie etylu i w warunkach aseptycznych 0,05 ml roztworu wstrzykiwano w kazdy z tamponów waty ^i pozo¬ stawiano tampony w eksykatorze w celu odparo¬ wania rozpuszczalnika. Stosowano po 3 stezenia kazdej z badanych substancji, mianowicie dawiki dla kazdego zwierzecia wynosily po 3,3, 30 i 270 y- Kazdemu badaniu poddawano gruipe 10 szczurów, przy czyim zwierzetom z grupy kontrolnej wstrzy¬ kiwano w tampony z waty tylko octan etylu, ale poza tym zwierzeta te traktowano tak jak pozo¬ stale. Wymiki oceniano mierzac przecietna wartosc wzrostu ziarniniaka, mase grasicy i przyrost masy ciala, wyrazajac te wartosci w liczbach bezwzgled¬ nych i w stosunku procentowym do odpowiednich wartosci w grupie kontrolnej. Krzywe reakcji zwie¬ rzat na stosowane dawki wykreslano i stosowano je w celu okreslenia zahamowania wzrostu ziarni¬ niaka i masy grasicy o 50% i zmniejszenia wzrostu masy ciala o 25%. Wyniki prób podano w tabli¬ cy V.

Nazwa badanego zwiazku lub numer iprzykladu, w którym opisano badany zwiazek Acetonid trójamsynolonu I II III IV • ¦:¦ V : ¦ Acetonid fluorosynolonu VI VII VIII Acetonid prednasynolonu IX ' 'X XI XII XIII XIV 'XV ' • XVI XVII XX XXI , XXII XXVI XXVII 1 XXIX Tablica V Dawka y/zwierze niezbedna dc 50% zahamowania rozwoju ziarniniaka 125 < 3 17 < 30 50 < 3 < 30 270 100 < 30 < 30 < 3 7 < 3 < 7 < 3 < 3 < 3 3 < 3 50% zahamowania wzrostu grasicy 70 100 > 30 70 130 > 30 14 > 30 105 80 • 175 >270 >270 . * > 17 50 60 90 60 otrzymania: % zahamowania wzrostu masy ciala 100 140 > 30 170 >270 > 30 « 50 [ 30 > 30 >270 80 90 270 .25 ,10 .20 40 70 2087 765 Wyniki podane w tablicy V swiadcza o tym, ze zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku sa zwiazkami czynnymi fizjologicznie i wykazuja dzialanie przeciwzapaleniowe wyraznie silniejsze od odpowiedniego dzialania znanych steroidów, zas dawka tych zwiazków niezbedna w celu spowodo¬ wania 50% zmniejszenia wzrostu ziarniniaka jest mniejsza niz w przylpadku znanych zwiazków sto¬ sowanych do tego celu, równiez wymienionych w tablicy V.

Dane te swiadcza równiez o tym, ze zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku maja stosunek pomiedzy zdolnoscia przeciwdzialania miejscowym stanom zapalnym i systemicznymd efektami w postaci zmniejszenia masy grasicy i w postaci zmniejszenia wzrostu masy ciala lepszy niz zwiazki znane. W przypadku podobnych zwiazków znanych dawki niezbedne do uzyskania 50Vo za¬ hamowania rozwoju ziarniiniaka sa wyzsze niz daw¬ ki oddzialywujace negatywnie na gnasice i wzrost masy ciala. W przeciwienstwie do tego, dawki zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wyna¬ lazku, niezbedne do 5(rVo zahamowania stanów za¬ palnych, sa nizsze od dawek powodujacych ujemne dzialanie systemiczne. s

Claims (1)

1. Zastrzezenie patentowe Sposdb wytwarzania nowych steroidów o ogól¬ nym wzorze 1, w którym X oznacza atom wodoru lub fluoru, gdy Y oznacza atom wodoru, a gdy Y io oznacza atom fluoru, wówczas X oznacza atom fluoru, Z oznacza grupe wodorotlenowa, ewentual¬ nie zestryfikowana, a R oznacza rodnik weglowo¬ dorowy o lancuchu prostym lulb rozgalezionym, zawierajacy 2—.10 atomów wegla, znamienny tym, 15 ze steroid o ogólnym wzorze 2, w którym X, Y i Z maja wyzej podane znaczenie, poddaje sie reakcji z laldehydem o ogólnym wzorze 3, w którym R ma wyizej podane znaczenie, po czym ,w otrzyma¬ nym zwiazku o ogólnym wzorze 1, w którym X, 20 Y i R maja wyzej podane znaczenie, a Z oznacza wolna gruipe wodorotlenowa, grupe te ewentualnie estryfikuje sie. CH,-Z c=o -OH "OH H 0=C \, Wzór 3