Przedmiotem wynalazku jest sposób automatycz¬ nie sterowanego zalewania form plynnym metalem i urzadzenie do automatycznie sterowanego zale¬ wania grawitacyjnego form plynnym metalem.Znany jest sposób i urzadzenie do automatycznie sterowanego zalewania grawitacyjnego form plyn¬ nym metalem z patentu nr 1231855 Federalnej Re¬ publiki Niemieckiej wedlug którego stosowany jest automatyczny dozownik wagowy zawierajacy ukla¬ dy z tarczami kodowymi.Tarcza kodowa zainstalowana na glowicy wagi urzadzenia przekazuje odpowiednio zaszyfrowane impulsy, jako odpowiedniki wartosci ciezaru dozo¬ wanego metalu do ukladu programujacego i urza¬ dzen wykonawczych.Wada znanego urzadzenia jest to, ze im predzej odbywa sie zalewanie tym wieksza jest niedoklad¬ nosc wazenia odlanej ilosci metalu, poniewaz przej¬ scie od zalewania do momentu przerwy nie moz^ byc przeprowadzone natychmiast, lecz wymaga pewnego czasu.Celem wynalazku jest usuniecie tych wad.Cel ten zostal osiagniety przez zastosowanie dwuetapowego sterowania programowego, przy którym w pierwszym etapie otwarte sa dwa otwo¬ ry spustowe kadzi posredniej zatykane zatyczkami i zalewanie formy odbywa sie na odcinku przeno¬ szenia rolkowego przez te dwa otwory podczas gdy przy drugim etapie nastepuje zamkniecie jed¬ nej z zatyczek dzieki czemu wyplyw metalu ze zbiornika zmniejsza sie do okreslonej ilosci na jednostke czasu.Plynny metal doprowadzany jest sposobem we¬ dlug wynalazku z zatyczkowej kadzi posredniej do wneki formy przez dwie rynny doprowadzajace z regulowanym zasilaniem ich za pomoca zatyczek, przy czym odplyw plynnego metalu przez jeden z wylewów kadzi jest przerywany przez zatyczke po czesciowym wypelnianiu wneki formy, nato¬ miast odplyw metalu z kadzi przez drugi wylew przerywany jest po osiagnieciu napelnienia wneki formy równym zadanej wartosci metalu w urzadze¬ niu sterujacym. Doplyw plynnego metalu z kadzi przez dwie rynny doprowadzajace moze byc rów¬ niez regulowany przez pierwsza zatyczke za po¬ moca zadanej wartosci czasowej, a przez druga za¬ tyczke tak jak w pierwszym przypadku, przy czym w obydwu przypadkach z jednej kadzi mozna za¬ lewac jednoczesnie wiecej niz jeden odlew z osob¬ nymi ukladami wlewowymi wykonanymi w jednej formie. Dla kazdego odlewu przewidziane sa po dwa wylewy z kadzi. Zastosowanie dwóch dopro¬ wadzen plynnego metalu przy zalewaniu formy umozliwia szybkie napelnianie formy, a nastepnie przez zamkniecie jednego doprowadzenia, drugi za¬ pewnia calkowite zapelnianie wneki formy (z ukla¬ dem zasilajacym).Przedmiot wynalazku dotyczy równiez urzadzenia do stosowania sposobu, które posiada kadz posred¬ nia wyposazona w uklad do sterowania programo-* 8432784 327 3 4 wego, polaczone z urzadzeniem wagowym, przy czym uklad sterowania programowego zaopatrzony jest w sterowniki kolejnosci zapewniajace to, ze odlewnicza forma wraz z nalezacymi do niej cze¬ sciami w pierwszym etapie jest wazona w stanie próznym, a w drugim etapie uruchamia urzadzenie zatyczkowe do oprózniania zbiornika w celu zalania formy. Po osiagnieciu zadanego w urzadzeniu ste¬ rowania programowego ciezaru metalu zalewanie formy zostaje przerwane.Przedmiot wynalazku w przykladzie wykonania uwidoczniony jest na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie do automatycznie sterowa¬ nego zalewania grawitacyjnego form plynnym me¬ talem wedlug wynalazku, fig. 2 przekrój w widoku z góry czesci pokazanych wzdluz linii III—III z fig. 1, fig. 3 — forme z urzadzeniem wedlug wy¬ nalazku widziana z kierunku strzalki IV z fig. 1 i fig. 4 przedstawia odcinek biezni rolkowej prze¬ nosnika z urzadzeniem wagowym w przekroju wzdluznym. Wagowe urzadzenie 21 jest z jednym silomierzem puszkowym, a wagowe urzadzenie 22 z dwoma silomierzami puszkowymi. Uklad usytuo¬ wania trzech puszkowych silomierzy jest tak dobra¬ ny, ze puszkowy silomierz wagowego urzadzenia 21 usytuowany jest pod punktem ciezkosci jednej wneki 23 formy na kierunku dzialania sily ciez¬ kosci, a dwa puszkowe silomierze wagowego urza¬ dzenia 22 usytuowane sa w jednej linii z punktem przeciecia linii dzialania sily ciezkosci drugiej wne¬ ki 24 formy. Na puszkowych silomierzach wago¬ wego urzadzenia 21 i 22 spoczywa odcinek prze¬ nosnika rolkowego 25, z bocznymi scianami 25a, na którym ustawiona jest przygotowana do zalewania forma 26. Na tym odcinku rolkowego przenosni¬ ka 25 umieszczone sa rynny doprowadzajace 27, 28, 29 i 30. Zbiorniki wlewowe 31, 32 znajduja sie w górnej czesci formy. Na fig. 3 uwidoczniono zbiornik Wlewowy 31, który doprowadza metal do wneki 23, a zbiornik wlewowy 32 doprowadza me¬ tal do wneki 24 formy. Kadz posrednia 33 wypo¬ sazona jest w cztery zatyczki usytuowane nad rynnami 27, 28, 29 i 30. Zatyczki 34 i 35 uwi¬ docznione sa na fig. 1. Dwie dalsze zatyczki za¬ stosowane do rynien 29 i 30. Kazda z zatyczek wy¬ posazona jest w mechanizm, skladajacy sie ze wspornika 33, 39 dwuramiennej dzwigni 40, 41 i silowników 42, 43. Urzadzenia 44, 45 przeznaczo¬ ne sa do programowego sterowania przy czym urza¬ dzenie 44 jest przystosowane do zatyczek 34 i 35 lub tez moze sterowac wszystkimi czterema za- tyczkami kadzi 33. Urzadzenie 45, przeznaczone do sterowania programowego, polaczone jest z puszko¬ wymi silomierzami wagowego urzadzenia 22 i ste¬ ruje tylko zatyczkami przystosowanymi do rynien 29 i 30.Zgodnie z wynalazkiem mozliwe sa nastepujace zastosowania przykladów wykonania wedlug fig. 1—3.Przyklad I. Urzadzenie 44 sterowania pro¬ gramowego w pierwszym etapie steruje ruchem przygotowanej do zalewania formy 28 na odcinku przenosnika rolkowego 25. Odcinek przenosnika rolkowego 25, forma 26 i rynny doprowadzajace 27 do £0 sa wazone przez silomierze wagowych urza¬ dzen 21, 22. Wyniki wazenia podawane sa z pusz¬ kowych silomierzy wagowego urzadzenia 22 przez przewód 46 i z puszkowego silomierza wagowego urzadzenia 21 przez przewód 48 na urzadzenie 44 sterowania programowego. Przewód 47 urzadze¬ nia 45 sterowania programowego jest w tym przy¬ padku odlaczony. W drugim etapie odbywa sie za¬ lewanie przy otwarciu wszystkich zatyczek. Wiel¬ kosc otworów w dnie kadzi ustalono w oparciu o zaleznosc okreslona iloscia plynnego metalu, wy¬ plywajacego z kadzi 33 w jednostce czasu do czasu zalewania formy. Puszkowe silowniki wagowe urza¬ dzenia 21 i 22 waza ciezar metalu wplywajacego do formy 26. Gdy ciezar przewyzszy wartosc uzy¬ skana przy wazeniu w pierwszym etapie i osiagnie zadana wartosc dla danej formy, to urzadzenie 44 sterowania programowego zamknie wszystkie za¬ tyczki i przez to nastapi zakonczenie procesu za¬ lewania.Przyklad II. Przyklad ten rózni sie od przy¬ kladu I tym, ze odplyw metalu z kadzi przez otwór spustowy zamykany zatyczka 34 i rynne 27 doprowadzajaca lub przez otwór spustowy dopro¬ wadzajacy metal do rynny 29, zamykany jest po osiagnieciu czesci zaprogramowanego ciezaru plyn¬ nego metalu. Odplyw metalu z kadzi przez otwór spustowy zamykany zatyczka 35 lub do rynny 28 oraz otwór doprowadzajacy metal do rynny 30 za¬ mykany jest po osiagnieciu calego ciezaru metalu, potrzebnego do napelniania formy. Sterowanie pro¬ gramowe dla przykladu II moze byc równiez roz¬ wiazane w sposób taki, ze doplyw metalu z kadzi przez otwór spustowy do rynny 27, 29 doprowadza, jacej zamykany jest po uplywie ustalonego czasu, natomiast doplyw metalu z kadzi przez otwór spu¬ stowy do rynny 28 i 30 doprowadzajacej zamyka¬ ny jest dopiero po osiagnieciu calego przewidzia¬ nego ciezaru metalu.Przyklad III. Przyklad ten rózni sie od przy¬ kladu I, tym, ze zalewanie dwóch oddzielnych wnek 23, 24 formy 25 odbywa sie równoczesnie i jest sterowany niezaleznie.W tym celu uruchamiane sa oba urzadzenia 44 i 45 sterowania programowego. Puszkowy silomierz wagowego urzadzenia 21 steruje przez przewód 48 urzadzeniem 44 sterowania programowego. Puszko¬ we silomierze wagowego urzadzenia 22 sa przez przewody 46 i 47 polaczone z urzadzeniem 45 ste¬ rowania programowego. Puszkowy silomierz wago¬ wego urzadzenia 21 jest umieszczony pod punktem ciezkosci metalu napelniajacego wneke 23 formy natomiast punkt ciezkosci plynnego metalu we wnece 24 formy usytuowany jest na prostej mie¬ dzy puszkowymi silomierzami wagowego urzadze¬ nia 22. Uklad ten zapewnia to, ze puszkowy silo¬ mierz wagowego urzadzenia 21 okresla ciezar me¬ talu tylko we wnece 23. Równoczesnie oba pusz¬ kowe silomierze wagowego urzadzenia 22 okreslaja tylko ciezar metalu we wnece 24. W przypadkach wyjatkowych, gdy punkt ciezkosci plynnego me¬ talu we wnece 23 lub 24 zostanie przesuniety wzgledem puszkowych silomierzy wagowego urza¬ dzenia 21 lub 22 to odpowiednia korekcja urzadze¬ nia 44 lub 45 sterowania programowego usuwa powstajacy blad. ló 40 45 50 55 6084 327 b Przyklad IV. Przyklad ten dotyczy posze¬ rzenia sterowania programowego z przykladu I w sposób taki, ze po osiagnieciu czesci ustalonego ciezaru formy po czesciowym zalaniu jej metalem lub po uplywie ustalonego czasu, niezaleznie od siebie, zamykane sa otwory przez zatyczki po jed¬ nej dla kazdej oddzielnej wneki 23 i 24. Obie po¬ zostale zatyczki zamykane sa niezaleznie od siebie po osiagnieciu calego ciezaru metalu potrzebnego do napelnienia wneki 23 i 24.Zamiast przedstawionej na fig. 1 i 3 kadzi z za- tyczkowym zamknieciem do doprowadzania plyn¬ nego metalu do formy stosuje sie równiez kadz z dziobem mechanicznie przychylona.Uwidocznione na fig. 1 i 2 rynny 27 do 30, doprowadzajace zawieraja urzadzenia do zmiany kierunku strumienia metalu, co przyczynia sie do tego, ze doplywajacy do formy strumien plynnego metalu jest uspokojony. Umozliwia to wlewanie do formy duzych ilosci plynnego metalu w jed¬ nostce czasu bez zaklócen wynikajacych na skutek rozpryskiwanina sie lub burzliwego przeplywu.Poniewaz plyta spoczywajaca na odcinku prze¬ nosnika rolkowego, na której umieszczona jest for¬ ma odlewnicza, ma w wyniku ciaglego uzywania nierówna powierzchnie przez ;co nie zawsze sie styka \ie wszystkimi rolkami nosnymi i z uwagi na drgania w urzadzeniu wagowym, podczas za¬ lewania formy, to w celu zmniejszenia tych drgan i dla zapewnienia ciaglego styku rolek z ta plyta, zastosowano rozwiazanie wedlug fig. 4, gdzie odci¬ nek przenosnika rolkowego 51 spoczywa na urza¬ dzeniu wagowym, zlozonym z puszkowych silomie- rzy 52, 53 polaczonych z urzadzeniem sterowania programowego, do zalewania formy 60. Na rolkach nosnych 55 odcinka przenosnika rolkowego 51 po¬ lozona jest plyta 59, na której ustawiona jest for¬ ma odlewnicza 60, Rolki nosne 55 ulozyskowane sa obrotowo na osiach 56, polaczonych z dwuramien- nymi dzwigniami 5S. Dzwignie 58 umieszczone sa ruchomo na osiach 57 polaczonych ze wsporni¬ kiem 54. Na wsporniku 54 umieszczone sa zderza¬ ki 64, a na dzwigniach 58 plytki oporowe 61. Po¬ miedzy zderzakami 64 i plytkami oporowymi 61 usytuowane sa sprezyna 62.Sprezyna 62 opiera nie z jednej strony o zde¬ rzak 64, a z drugiej o plytke oporowa 61, której nacisk na te elementy j^st regulowany za pomoca sruby 63 i nakretki 65 przeznaczonej do ogranicze¬ nia skoku sprezyny 62 i regulacji wysokosci rolki nosnej 55. Sila podnoszenia rolki nosnej 55 odpo¬ wiada sile sprezystosci sprezyny 62 i jest tak do¬ brana, ze iloczyn liczby rolek nosnych przez sile podnoszenia jednej rolki 55 przewyzsza ciezar wa¬ zonej formy 60 odlewniczej.Zalety rozwiazania wedlug fig. 4 polegaja zwla¬ szcza na tym, ze wszystkie ruchome w pionie rolki nosne sa styczne z plyta, w której umieszczona jest forma odlewnicza. Dzieki temu przy zalewaniu formy nie ma drgan urzadzenia wagowego, ponie¬ waz pionowe sily pochodzace od uderzen sa prak¬ tycznie redukowane przez sprezyste podparcie rolek nosnych. PL