Uprawniony z patentu: Stauffer Chemical Company, Nowy Jork (Stany Zjednoczone Ameryki) Sposób wytwarzania N,N-dwuetyloamidu kwasu 2-/a-naftoksy/- -propionowego Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia N,N-dwuetyloamidu kwasu 2-/a-naftoksy/-pro- pionowego, stanowiacego cenny srodek chwasto¬ bójczy.Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3480671 znany jest sposób wytwarza¬ nia N,N-dwuetyloamidu hrwasu 2-/a-naftoksy/-pro- pionowego polegajacy na tym, ze N,N-dwuetylo- amid kwasu a-bromopropionowego poddaje sie re¬ akcji z a-naftolem i metanolanem. Wada tego proce¬ su jest niewielka wydajnosc, powodowana tym, ze w wyniku reakcji N,N-dwuetyloamidu kwasu a-bromopropionowego z a-naftolem wytwarzaja sie produkty uboczne, które nastepnie trzeba oddzielac od ostatecznego produktu. Poza tym proces ten za¬ chodzi bardzo powoli.Wad tych nie ma proces prowadzony sposobem we¬ dlug wynalazku, umozliwiajacy wytwarzanie N,N- dwuetyloamidu kwasu 2-/a-naftoksy/-propionowego z wydajnoscia wynoszaca ponad 80e/o wydajnosci teoretycznej.Sposób wedlug wynalazku polega na tyrr^ ze a-naftol poddaje sie reakcji z kwasem a-chloropro- pionowym i otrzymany kwas a-naftoksypropiono- wy poddaje reakcji z N,N-dwuetyloamina, po czym na otrzymana sól kwasu a-naftoksypropiono- wego z N,N-dwuetyloamina, dziala sie tlenochlor¬ kiem fosforu, otrzymuje N,N-dwuetyloamid kwa¬ su 2-/a-naftoksy/-propionowego. 20 25 30 Reakcje a-naftolu z kwasem a-chloropropiono- wym prowadzi sie korzystnie w obecnosci rozpu¬ szczalnika i skladniki reakcji stosuje sie w ilos¬ ciach stechiometrycznych lub korzystnie 5—50°/t nadmiar kwasu a-chloropropionowego. Otrzymany kwas a-naftoksypropionowy miesza sie z N,N-dwu- etyloamina w obecnosci rozpuszczalnika, np. takie¬ go jak toluen, przy czym reakcja przebiega korzy¬ stnie, gdy na 1 mol kwasu a-naftoksypropionowego stosuje sie 1—1,5 mola N,N-dwuetyloaminy. Po otrzymaniu soli aminowej do mieszaniny reakcyjnej dodaje sie tlenochlorku fosforu i mieszanine utrzy¬ muje sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna.Eeakcja przebiega korzystnie jezeli na l mol kwa¬ su a-naftoksypropionowego stosuje sie 0,5—0,75 mo¬ la tlenochlorku fosforu. Otrzymany N,N-dwuetylo- amid kwasu 2-/a-naftoksy/-propionowego wyodre¬ bnia sie znanymi sposobami.Przyklad A. W trójszyjnej kolbie kulistej o pojemnosci 1 litra, wyposazonej w mechaniczne mieszadlo z plytka teflonowa, termometr, chlodnice zwrotna i wkraplacz z urzadzeniem do wyrównywa¬ nia cisnienia, miesza sie 144 g (1,0 mol) a-naftolu i 130 g (1,2 mola) kwasu a-chloropropionowego, po czym do mieszaniny dodaje sie powoli 80 g (1,0 mol) 50% wodnego roztworu wodorotlenku sodo¬ wego, chlodzac ; kolbe lodowata woda tak, aby utrzymac temperature mieszaniny 35—40°C. Otrzy¬ many roztwór o barwie ciemnobrazowej ogrze¬ wa sie do temperatury 50—55°C i powoli do- 8148881488 daje druga porcj*e 80 g 50% roztworu wodorotlen¬ ku sodowego. Mieszanina utrzymuje sie w ciagu 1 godziny w temperaturze 65—70aC, a nastepnie w ciagu 1 godziny ogrzewa do temperatury 95—100°C, po czym chlodzi ponownie do temperatury 65—70°C i dodaje 280 ml goracej wody. Roztwór majacy wartosc pH=9,5 wlewa sie powoli do kolby zawierajacej 250 ml stezonego kwasu solnego i miesza za po¬ moca mechanicznego mieszadla z plytka teflono- wa. Po 15—20 minutach mieszanine odsacza sie i suszy osad przez odsysanie w ciagu 10—15 minut za pomoca pompy prózniowej pracujacej pod cis¬ nieniem 10—15 mm Hg. Otrzymany surowy kwas a-naftoksypropionowy o barwie brazowej przekry- stalizowuje sie z toluenu w celu usuniecia zanie¬ czyszczen nieorganicznych, glównie chlorku sodo¬ wego.Otrzymany produkt umieszcza sie w trójszyjnej kolbie o pojemnosci 1 litra, wyposazonej w mecha¬ niczne mieszadlo z plytka teflonowa, oddzielacz wody i chlodnice zwrotna, dodaje 300 ml toluenu i odprowadzajac okresowo wode lagodnie ogrzewa sie do wrzenia pod chlodnica zwrotna, przy czym po¬ wstaje roztwór o barwie ciemnobrazowej. Gdy wy¬ dzielanie sie wody ustaje, roztwór o temperaturze 95—97°C przesacza sie przez saczek z gruboziarni¬ stego tworzywa spiekanego i przesacz pozostawia do krystalizacji.Otrzymany krystaliczny kwas a-naftoksypropio¬ nowy odsacza sie przez saczek z gruboziarnistego tworzywa spiekanego i suszy przez odsysanie.Otrzymuje sie 188 g (87% wydajnosci teoretycznej) czystego produktu w postaci krysztalów o barwie bialej i temperaturze topnienia 152—153°C. Czys¬ tosc produktu wynosi 98—90%.Postepujac w wyzej opisany sposób, lecz stosujac rózny stosunek molowy kwasu a-chloropropiono- wego do a-naftolu, otrzymuje sie kwas a-naftoksy¬ propionowy z wydajnoscia podana w tablicy 1 w przeliczeniu na 1 mol a-naftolu.Tablica 1 10 20 29 1 Nadmiar kwasu a-chloropropionowego 20% 20% 10% 30% Wydajnosc kwasu a-naftoksypropionowego 87% 83,5% 80% 83,5% Przyklad B. Stosujac kwas a-naftoksypro¬ pionowy otrzymany w sposób opisany w ustepie A, prowadzi sie szereg prób, w celu otrzymania N,N- dwumetyloamidu kwasu 2-/a-naftoksy/-propiono- wegó. W próbie 1, do roztworu 1 mola kwasu a-naftoksypropionowego w 700 ml toluenu dodaje sie 1,33 mola dwuetyloaminy w 250 ml toluenu w temperaturze 20—30°C, po czym dodaje sie 0,60 mola tlenochlorku fosforu i mieszanine utrzymuje w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 2 godzin i nastepnie chlodzi do temperatury 90°C i dodaje 1 litr wody. Warstwe organiczna od¬ dziela sie, przemywa woda i po oddestylowaniu toluenu otrzymuje surowy N,N-dwuetyloamid kwa¬ su 2-/a-naftoksy/-propionowego z wydajnoscia wy¬ noszaca 99% wydajnosci teoretycznej.Postepujac w analogiczny sposób, lecz stosujac ilosci kwasu a-naftoksypropionowego, dwuetylo¬ aminy i trójchlorku fosforu podane w tablicy 2, otrzymuje sie dwuetyloamid kwasu 2-/a-naftoksy/- propionowego z wydajnoscia podana w tablicy 2.Tablica 2 Nr pró¬ by 1 Z 3 4 1 5 Stosunek molowy reagentów kwas 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 amina 1,33 1,33 1,33 1,33 0,67 PO- CL3 0,60 0,535 0,70 0,3D 0,60 Wydajnosc produktu surowego 99% 91% • 99% 60% 71% Czystosc piroduktu surowego 98,5% 98% 93,8% 99,7% 47,9% Wydaj- i nosc produktu surowego 97,5% 89,2«/o 92,9% 59,8% 33,8% 1 PL PL