PL79277B1 - - Google Patents

Description

Uprawniony z patentu: The Upjohn Company, Kalamazoo (Stany Zjed¬ noczone Ameryki) Sposób wytwarzania nowych pochodnych linkomycyny Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarza¬ nia nowych pochodnych linkomycyny, stanowia¬ cych nowa grupe antybiotyków, o ogólnym wzo¬ rze 1, w którym X oznacza grupe OH, atom Cl lub Br, Ri i HRi moga byc identyczne i oznacza¬ ja rodniki alkilowe o nie wiecej niz 20 atomach wegla, korzystnie o nie wiecej niz 8 atomach wegla, cykloalkilowe o 3—8 atomach wegla lub aryloalkilowe o nie wiecej niz 12 atomach wegla, korzystnie nie wiecej niz o 8 atomach wegla, R3 oznacza atom wodoru lub rodnik alkilowy o nie wiecej niz 20 atomach wegla korzystnie nie wie¬ cej niz o 8 atomach wegla, cykloalkilowy o 3—8 atomach wegla lub aryloalkilowy o nie wiecej niz 12 atomach wegla, korzystnie nie wiecej niz o 8 atomach wegla.Jako rodniki alkilowe b nie wiecej niz 20 ato¬ mach wegla rozumie sie rodniki: metylowy, ety¬ lowy, propylowy, butylowy, pentylowy, heksylo- wy, heptylowy, oktylowy, nonylowy, decylowy, undecylowy, dodecylowy, oktadecylowy, tridecyIo¬ wy, tetradecylowy, pentadecylowy, heksadecylowy, heptadecylowy, nonadecylowy i eikozylowy oraz ich izomery; jako rodniki cykloalkilowe: cyklopro- pylowy, cyklobutylowy, cyklopentylowy, cyklo- heksylowy, cykloheptylowy, cyklooktylowy, 2-me- tylo-cyklopentylowy, 2,3-dwumetylo-cyklobutylo- wy, 4-metylo-cyklobutylowy i 3-cyklopentylopro- pylowy; jako rodniki aryloalifatyczne: benzylowy, 10 15 20 25 30 2 fenetylowy, alfa-fenylopropylowy i alfanaftylo- metylowy.Sposobem wedlug wynalazku, zwiazki o wzorze 1, w którym X oznacza grupe OH, atom Cl lub Br, Ri i HRi moga byc identyczne i oznaczaja rodniki alkilowe o nie wiecej niz 20 atomach we¬ gla, korzystnie nie wiecej niz 8 atomach wegla, cykloalkilowe o 3—8 atomach wegla lub arylo¬ alkilowe o nie wiecej niz 12 atomach wegla, ko¬ rzystnie nie wiecej niz 8 atomach wegla, R3 ozna¬ cza atom wodoru lub rodnik alkilowy o nie wie¬ cej niz 20 atomach wegla korzystnie nie wiecej niz 8 atomach wegla, cykloalkilowy o 3—8 ato¬ mach wegla lub aryloalkilowy o nie wiecej niz 12 atomach wegla, korzystnie nie wiecej niz 8 atomach wegla, otrzymuje sie w ten sposób, ze zwiazek o wzorze 39, w którym R i HRi ozna¬ czaja identyczne lub rózne grupy alkilowe o nie wiecej niz 20 atomach wegla lub grupy cyklo¬ alkilowe o 3—8 atomach wegla lub grupy arylo¬ alkilowe o nie wiecej niz 12 atomach wegla, R3 oznacza atom wodoru lub grupe alkilowa o nie wiecej niz 20 atomach wegla lub grupe cyklo- alkilowa o 3—8 atomach wegla lub grupe arylo- alkilowa o nie wiecej niz 12 atomach wegla, Z oznacza jedna z grup: CH3, CH2CH3, CH(CH3)2, C(CH3)3, 3,4-(CH2)4, C6H5, CF3, CN, COCH3, C02 C2H5, C02H, C02, CH2Si(CH3)3, Si(CH3)3, Si(C2H5)3, Ge(CH8)3, Ge(C2H5)3, Sn(CH3)„ Sn(C2H5)3 N2+, NHCOCH8, N(CH3)3, N02, PÓ3H-, AsOsH-, 79 2773 79 277 4 OCH3, OC2H5, 0(CH2)2CH3, OCH(CH3)2, 0(CH2)3 CH3, 0(CH2)4CH3, OC6H5, OCOCH3, OH, SCH3, SC2H5, SCH(CH3)2, SH, SCOCH3, SCN, SOCH3, S02CH3, S02NH2, S(CH3)2+, S03-,_SeCH3, F, Cl, Br, J, J02, CH=CHN02, n oznacza liczbe calkowi¬ ta od 1—4, X oznacza chlor, brom lub grupe tri- tylowa o ogólnym wzorze 40, w którym Xi, X2, X3 oznaczaja atom wodoru, chlorowca lub grupe OCH3, fosforyluje sie za pomoca POCl3 a na¬ stepnie poddaje sie dodatkowo kwasnej hydroli¬ zie po czym otrzymany zwiazek o ogólnym wzo¬ rze 1, w którym X, R, HRi i R3 maja wyzej po¬ dane znaczenie ewentualnie przeprowadza sie w sól.Zwiazki otrzymane sposobem wedlug wynalaz¬ ku maja spektrum antybakteryjne in vivo w za¬ sadzie identyczne z antybiotykiem linkomycyna i moga byc stosowane do tych samych celów co linkomycyna. Szczególnie nadaja sie do stosowa¬ nia doustnego u zwierzat wlacznie z ssakami, po¬ niewaz nie posiadaja gorzkiego smaku linkomy- cyny.Przeprowadzajac sposób wedlug wynalazku ko¬ rzystne jest linkomycyne lub jej analogi jak rów¬ niez chlorowodorek poddac najpierw kondensa¬ cji z aldehydem aromatycznym, lagodnie ogrze¬ wajac, w celu wytworzenia 3,4-O-arylideno-linko- mycyny. Jezeli stosuje sie chlorowodorek linko- mycyny, kataliza kwasowa reakcji nie jest ko¬ nieczna, poniewaz dzialanie katalityczne tej soli jest wystarczajace. Aby zapewnic calkowite prze- reagowanie reagentów stosuje sie azeotropowe usuwanie wody rozpuszczalnikiem organicznym, np. benzenem, toluenem, chloroformem, chlorkiem etylenu itp. Rozpuszczalnik azeotropujacy stosu¬ je sie z domieszka rozpuszczalnika wysoce polar¬ nego takiego jak N,N-dwumetyloformamid, N,N- -dwumetyloacetamid, dwumetylosulfotlenek, N- -metylopirolidon itp., w celu solubilizacji chloro¬ wodorku linkomycyny i otrzymania w ten sposób homogennego roztworu.Reakcje kondensacji prowadzi sie w tempera¬ turze 70—180°C przy czym temperatura optymal¬ na wynosi 90—110°C. Temperatura optymalna za¬ lezy od stosunku rozpuszczalnika polarnego do niepolarnego oraz od specyficznych wlasciwosci rozpuszczalnika niepolarnego, takich jak tempe¬ ratura wrzenia azeotropu utworzonego z woda, jak równiez temperatura wrzenia samego roz¬ puszczalnika niepolarnego. Rozpuszczalnik niepo- larny zawierajacy wilgoc mozna odbierac w spo¬ sób ciagly przez destylacje i zastepowac okresowo swiezym, suchym rozpuszczalnikiem. Wode mozna równiez usuwac przez kondensacje oraz mozna zastosowac oddzielanie wody poprzez odbieralnik umozliwiajac w ten sposób powrót osuszonego rozpuszczalnika do naczynia reakcyjnego.Czas trwania calkowitej kondensacji chlorowo¬ dorku linkomycyny z aldehydem aromatycznym zmienia sie wraz ze skladem rozpuszczalnika i szybkoscia usuwania wody. Jezeli uzywa sie roz¬ puszczalników azeotropujacyeh, jak to opisano powyzej, wówczas przebieg reakcji mozna kon¬ trolowac pomiarem ilosci powstajacej wody. Al¬ ternatywnie, mozna okresowo pobierac próbki 10 15 20 25 30 40 45 50 i badac je chromatograficznie. Stosujac rozpusz¬ czalnik stanowiacy mieszanine benzenu i dwume- tyloformamidu czas reakcji wynosi 1—16 godzin, przy czym optimum wynosi 2—3 godzin. Jezeli uzywa sie bezwodnego chlorowodorku linkomy¬ cyny, wówczas wymagany czas reakcji mnozy sie przez przyblizony wspólczynnik V2, poniewaz uwalnia sie tylko polowa ilosci wody w porów¬ naniu z jednowodnym chlorowodorkiem linkomy¬ cyny. W sposobie wedlug wynalazku mozna sto¬ sowac aldehydy aromatyczne takie jak np. fur- fural, 5-metylofurfural, benzaldehyd, aldehyd sa¬ licylowy, aldehyd-m-toluilowy, -o-toluilowy, -p- -toluilowy, o-chlorobenzaldehyd, m-chlorobenzal- dehyd, m-bromobenzaldehyd, p-bromobenzaldehyd, p-metoksybenzaldehyd, m-metoksybenzaldehyd, o- -metoksybenzaldehyd, 3,4-dwumetoksybenzaldehyd (aldehyd weratrowy), izomer aldehydu salicylo¬ wego p-hydroksybenzaldehyd, 3,4,5-trójmetoksy- benzaldehyd, piperonal, o-nitrobenzaldehyd, p- -chlorobenzaldehyd, aldehyd ftalowy, m-nitrobenz- aldehyd, p-nitrobenzaldehyd, beta-naftaldehyd, o- -bromobenzaldehyd, 2,4-dwuchlorobenzaldehyd, wa¬ niline, aldehyd tereftalowy, aldehyd 3,4-dwuhy- droksy-benzoesowy, aldehyd cynamonowy.Uzyteczne sa równiez aldehydy, w których gru¬ pa karbonyIowa jest oddzielona od ezesci aroma¬ tycznej jednym lub wieksza liczbe podwójnych wiazan, przez co powstaje struktura sprzezona o ogólnym wzorze 30, w którym n oznacza liczbe calkowita 1—4, a Z oznacza jeden z nastepujacych podstawników czesci aromatycznej: CH3 CH2CH3 CH(CH3)2 C(CH3)3 3,4-(CH2)4 C6H5 CF3 CN COCH3 C02C2H5 C02H co2 CH2Si(CH3)3 Si(CH3)3 Si(C2H5)3 Ge(CH3)3 Ge(C2H5)3 Sn(CH3)3 Sn(C2H5)3 N2+ NHCOCH3 N(CH3)3 NQ2 POaH- As03H- OCH3 OC2H5 0(CH2)2CH3 OCH(CH3)2 0(CH2)3CH3 0(CH2)4CH3 OC6H5 OCOCH3 OH SCH3 SC2H5 SCH(CH3)2 SH SCOCH3 SCN SOCH3 S02CH3 S02NH2 S(CH3)2 so3- SeCH3 F Cl BR J JO2 CH=CHN02 65 Acetale powstale w wyniku opisanego powyzej procesu wyodrebnia sie wstepnie w postaci kry¬ stalicznych chlorowodorków. W przypadku ace¬ tali trwalych, np. 3,4-benzylidenolinkomycyny i 3,4-p-chlorobenzylidenolinkomycyny, rekrystaliza¬ cje chlorowodorków prowadzi sie z goracej me- tylocelulozy, dwumetyloformamidu, chloroformu itp. Acetale mniej trwale, np. 3,4-p-anizylidenolin-5 79 277 * komycyne, 3,4-cynamylidenolinkomycyne i 3,4-to- lilidenolinkomycyne, nalezy przed wydzieleniem przeprowadzic w postac wolnej zasady.Chlorowodorki arylidenolinkomycyny mozna przeprowadzic w wolne zasady dodajac do nich substancje zasadowa np. wodny roztwór wodoro¬ tlenku sodu, czwartorzedowy wodorotlenek amo¬ nu, wodorotlenek amonu lub mocna zasade ami¬ nowa. Mozna zastosowac zasadowy wymieniacz jonowy. Nierozpuszczalna zasadowa arylidenolin- komycyne mozna usunac przez filtracje lub wy¬ ekstrahowac rozpuszczalnikami niemieszajacymi sie z woda, np. chloroformem, chlorkiem metyle¬ nu, dwuchlorkiem etylenu, eterem itp. Alterna¬ tywna mozliwosc stanowi przeprowadzenie soli chlorowodorków arylidenolinkomycyny w wolne zasady przez uprzednie zobojetnienie soli zasada po rozpuszczeniu soli w rozpuszczalniku takim jak chloroform, dwumetyloformamid, dwumetylo- acetamid, glikol propylenowy itp. Jako zasade stosuje sie alkilotlenek, amine, amoniak lub za¬ sade nieorganiczna w postaci stalej, np. wodoro¬ tlenek sodu, wodorotlenek potasu itp. Powstale roztwory zasadowej arylidenolinkomycyny odzys¬ kuje sie z mieszalnych z woda rozpuszczalników przez rozcienczenie woda do punktu metnienia, co prowadzi do powolnej krystalizacji acetali.Roztwory zasadowej arylidenolinkomycyny w roz¬ puszczalnikach niemieszalnych z woda mozna od¬ zyskac, rozcienczajac roztwór rozpuszczalnikiem niepolarnym takim jak np. heksan, heksany izo¬ meryczne itp., lub po prostu przez odparowanie rozpuszczalnika. Ten ostatni sposób otrzymywa¬ nia wolnej zasady z soli chlorowodorowych ary¬ lidenolinkomycyny nadaje sie do wyodrebniania bardzo labilnych acetali linkomycyny, stosujac pro¬ ces bez uzycia wody.Wiekszosc zasadowych arylidenolinkomycyn mozna oczyszczac przez rozpuszczenie zwiazku w acetonie, rozcienczenie roztworu eterem a na¬ stepnie dodanie heksanu do punktu zmetnienia w celu wywolania krystalizacji.Etery trójetylowe 3,4-O-arylidenolinkomycyny otrzymuje sie przez reakcje nadmiaru halogenku tritylu lub podstawionego halogenku tritylu z 3,4- -arylidenolinkomycyna w obecnosci mocnej zasa¬ dy i odpowiedniego rozpuszczalnika. Najlepszy stosunek molowy halogenku tritylu lub podstawio¬ nego halogenku tritylu do 3,4-arylidenolinkomy- cyny wynosi 4:1. Mozna zastosowac wiekszy sto¬ sunek srodka tritylujacego do 3,4-arylidenolinko- mycyny do okolo 10:1, chociaz z duzym nad¬ miarem srodka tritylujacego wiaze sie wzrost ilosci powstajacych dwutritylowanych produktów ubocznych. Nizsze stosunki molowe srodka tri¬ tylujacego do 3,4-arylidenolinkomycyny, np. po¬ nizej 1:1, prowadza do reakcji niecalkowitej, jak równiez do tworzenia dodatkowych nieokreslo¬ nych produktów ubocznych.W opisanej powyzej reakcji najkorzystniejszym halogenkiem tritylu jest chlorek tritylu. Mozna jednak zastosowac takze inne halogenki tritylu i podstawione halogenki tritylu o ogólnym wzo¬ rze 31, w którym Y oznacza Cl lub Br, a Xi, X2 i Xa oznaczaja atom wodoru, atom chlorowca lub rodnik OCH3.Zwiazku tego typu, w których podstawniki Xi, X2 i X3 sa typu mono-, dwu-, lub trój-para-chlo- * ro, mozna otrzymac metodami opisanymi przez Gomberga (Ber., 37, 1633 /1904/). Odpowiednie zwiazki,- w których Xi, X2 i X3 stanowia para- -metoksy, mozna otrzymac metodami opisanymi przez Smitha et al., (J.Am. Chem. Soc, 84, 430, 10 /l962/, zob. str. 436) i w odsylaczach do tej pracy.Najkorzystniejszym dla tritylowania rozpuszczal¬ nikiem jest aceton. Innymi rozpuszczalnikami, które mozna zastosowac, sa: butanon-2, pentanon- -2, pentanon-3, eter, benzen, N,N-dwumetyloforma- 15 mid, N,N-dwumetyloacetamid, dwumetylosulfotle- nek, octan metylu, octan etylu, pirydyna itp. Jed¬ nakze zastosowanie rozpuszczalników polarnych o wyzszej temperaturze wrzenia prowadzi do two¬ rzenia w reakcji dodatkowych produktów ubocz- 20 nych, natomiast uzycie rozpuszczalników o nizszej temperaturze wrzenia nie pozwala na calkowite przeprowadzenie reakcji.Najkorzystniejsza zasada jest trójetyloamina.Mozna zastosowac takze inne silnie zasadowe ami- 25 ny trójalkilowe, np. trójetylodwuamine, pochodne N-alkilomorfoliny, trójpropyloamine, trójbutylo- amine itp. Zasady trzeciorzedowe o PKa powyzej 8 umozliwiaja bardziej gwaltowny przebieg reak¬ cji ze wzgledu na lepsza rozpuszczalnosc arylide- 80 nolinkomycyny. Slabsze zasady w rodzaju piry¬ dyny wymagaja dluzszych czasów reakcji, ponie¬ waz w ich obecnosci obniza sie znacznie rozpusz¬ czalnosc arylidenolinkomycyny w postaci chloro¬ wodorku. 5 Czas reakcji jest okreslony kilkoma czynnikami, np. temperatura wrzenia rozpuszczalnika, moca zasady, stezeniem i stosunkiem halogenku tritylu do 3,4-arylidenolinkomycyny oraz polarnoscia roz¬ puszczalnika. Np. przy stosunku molowym chlor- 40 ku tritylu do anizylidenolinkomycyny do trójety- loaminy i do acetonu wynoszacym 72:15:16:34 naj¬ korzystniejszy czas reakcji w temperaturze wrze¬ nia mieszaniny reakcyjnej wynosi 24 godziny, mozna zastosowac czas reakcji do 48 godzin, ale 5 wzrasta wówczas ilosc 2,7-dwu-0-tritylo-3,4-0- -anizylidenolinkomycyny. Czas reakcji krótszy niz 6 godzin daje w wyniku znaczne ilosci niezmie¬ nionej anizylidenolinkomycyny. Przy innych sto¬ sunkach molowych czas przebiegu reakcji moze wynosic 1—100 godzin.Po zakonczeniu reakcji tritylowania powstala 7-0-tritylo-3,4-0-arylideno-linkomycyne wytraca sie przez dodanie niepolarnego rozpuszczalnika ta¬ kiego jak heksan, heptan, pentan, cykloheksan, S5 benzen itp. Surowy produkt reakcji powtórnie rekrystalizuje sie z goracego acetonitrylu i wresz¬ cie z goracej mieszaniny aceton—woda w sto¬ sunku 1:1 otrzymujac czysta 7-O-tritylo-3,4-0- -arylideno-linkomycyne. Do rekrystalizacji mozna 10 zastosowac inne rozpuszczalniki organiczne, np. butanon-2, pentanon-3, n-propanol, propanol-2, oc¬ tan butylu, benzen, nitryl kwasu maslowego, N,N-dwumetyloformamid z woda, N,N-dwumetylo- acetamid z woda, etanol z woda itp. 15 7-0-tritylo-3,4-0-arylidenolinkomycynef mozna79 277 8 fosforylowac, stosujac procesy juz dobrze znane, np. poddajac ja reakcji z czynnikiem fosforylu- jacym w obecnosci czynnika wiazacego kwas, np. aminy trzeciorzedowej, w celu otrzymania 7-0- -tritylo-3,4-0-arylidenolinkomycyno-2-fosforanu.Odpowiednie czynniki fosforylujace obejmuja chlorek fosforylu, dwuanilinofosforotlenochlorek, dwu-t-butylofosforo-tlenochlorek, dwumorfolino- -fosforo-tlenobromek i cjanoetylofosforan plus dwucykloheksylokarbodwuimid. Odpowiednimi a- minami trzeciorzedowymi sa aminy heterocyklicz¬ ne takie jak pirydyna, chinolina i izochinolina, trójalkiloaminy, jak trójmetyloamina, trójetyloa- mina, trójpropyloamina itp., N,N-dwualkiloanili- ny jak dwumetyloanilina, dwuetyloanilina itp., oraz N-alkilopiperydyny jak N-etylopiperydyny, N-metylopiperydyna itp. Najkorzystniejsza zasada jest pirydyna.Fosforylowanie przeprowadza sie najkorzystniej dzialajac na roztwór 7-0-tritylo-3,4-0-arylideno- linkomycyny lub 3,4-0-arylideno-7-chlorowco-7- -dezoksylinkomycyny lub analogu w aminie trze¬ ciorzedowej, np. w pirydynie, czynnikiem fosfo- rylujacym np. chlorkiem fosforylu i ochladzajac mieszanine reakcyjna w celu unikniecia nadmier¬ nych reakcji ubocznych. W sposób korzystny przeprowadza sie reakcje w pirydynie w niskich temperaturach, korzystnie w temperaturze —38— 42°C. Dopuszczalne sa temperatury — 50—+10°C, chociaz w wyzszych temperaturach powstaja cza¬ sami znaczne ilosci produktów ubocznych. Powsta¬ ly 2-fosforo-dwu-tlenochlorek hydrolizuje sie wo¬ da do odpowiedniego estru fosforowego w tem¬ peraturze —40—+10°C. Aby otrzymac jak naj¬ mniej produktów ubocznych, korzystne jest sto¬ sowanie niskiej temperatury. W wyniku reakcji 7-0-tritylo-3,4-0-anizylidenolinkomycyny w obec¬ nosci trzeciorzedowej aminy z co najmniej jed¬ nym molem czynnika fosforylujacego otrzymuje sie 7-0-tritylo-3,4-0-anizylidenolinkomycyno-2-fos- foran i podobnie w wyniku reakcji 3,4-O-anizy- lideno-7-chloro-7-dezoksylinkomycyny otrzymuje sie 3,4-0-anizylideno-7-chloro-7-dezoksylinkomycy- no-2-fosforan.Linkomycyno-2-fosforan mozna otrzymac z 7-0- -tritylo-3,4-arylideno-linkomycyno-2-fosforanu przez selektywne usuwanie grup tritylowych i ary- lidenowych, a 7-chlorowco-7-dezoksylinkomycyno- -2-fosforan z 3,4-arylideno-7-chlorowco-7-dezoksy- linkomycyno-2-fosforanu przez selektywne usu¬ wanie grupy arylidenowej. Grupy ochronne moz¬ na usunac poprzez lagodna hydrolize kwasna. Na przyklad 7-0-tritylo-3,4-anizylidenolinkomycyno-2- -fosforan i 3,4-0-anizylideno-7-chloro-7-dezoksy- linkomycyno-2-fosforan ogrzewane z 80°/o kwa¬ sem octowym w temperaturze 100°C w ciagu V2—1 godziny, daja odpowiednio linkomycyno-2- -fosforan i 7-chloro-7-dezoksylinkomycyno-2-fosfo- ran. Mozna równiez zastosowac takie kwasy, jak mrówkowy, propionowy, rozcienczony kwas sol¬ ny i rozcienczony kwas siarkowy. 2-fosforan mozna wydzielic z mieszaniny reak¬ cyjnej w znany sposób lub sposób szczególny, sto¬ sowany w odniesieniu do linkomycyno-2-fosfora- nu. Korzystnie jest poddac mieszanine reakcyjna chromatografii na wymieniaczu jonowym z wy¬ mywaniem selektywnym na zywicach amonowych czwartorzedowych takich jak Dowex 1-X2. Octan amonu o pH = 9 oddziela linkomycyno-2-fosforan 5 od produktów ubocznych. Frakcje odpowiadajaca pikowi linkomycyno-2-fosforanu zbiera sie i su¬ szy przez wymrazanie. Octan amonu usuwa sie przez ogrzewanie, a fosforan nieorganiczny przez nasycanie wodnego roztworu linkomycyno-2-fosfo- io ranu gazowym amoniakiem w celu wytracenia fosforanu dwuamonowego.Linkomycyno-2-fosforan otrzymuje sie przez suszenie z wymrazaniem roztworu wodnego otrzy¬ mujac mieszane sole amonowe. Sól hemi-amono- 13 wa linkomycyno-2-fosforanu otrzymuje sie przez ogrzewanie soli w temperaturze 100°C w ciagu trzech godzin. Postac amfoteryczna linkomycyno- -2-fosforanu wolnego od amoniaku otrzymuje sie przez ogrzewanie soli amonowej w temperaturze w 118°—120°C w ciagu 8—24 godzin w wysokiej prózni.Alternatywnie, fosforany nieorganiczne mozna usuwac przed hydroliza kwasna, dzieki czemu lin- komycyno-2-fosforan otrzymywany w ten sposób, 25 mozna krystalizowac bezposrednio bez koniecz¬ nosci przechodzenia przez posrednia sól amonowa.Reakcja ta przedstawiona jest na schemacie 1.Nowe zwiazki otrzymane sposobem wedlug wy¬ nalazku sa aminokwasami i moga wystepowac w 36 postaci protonowej lub nieprotonowej zaleznie od pH srodowiska. Przy niskim pH, zwiazki wyste¬ puja w postaci addycyjnej soli kwasowej, przy wysokim pH w postaci jonu dwubiegunowego, a przy jeszcze wyzszym pH, w postaci soli me¬ ss talicznej, która moze byc sola obojetna z dwóch równowazników zasady na kazdy mol linkomycy- no-2-fosforanu, sola kwasna lub pojedyncza z jed¬ nym równowaznikiem zasady na kazdy mol linko- mycyno-2-fosforanu lub hemi-sola z polowa rów- 40 nowaznika zasady na kazdy mol linkomycyno-2- -fosforanu. Wszystkie te postacie mozna wyodreb¬ nic przez dodanie wlasciwych ilosci odpowied¬ nich kwasów i zasad. Addycyjne sole kwasowe obejmuja sole z kwasem solnym, siarkowym, fos- 45 forowym, octowym, bursztynowym, cytrynowym, mlekowym, maleinowym, fumarowym, pamoiko- wym, cholowym, palmitynowym, sluzowym, kam¬ forowym, glutarowym, glikolowym, ftalowym, wi¬ nowym, laurynowym, stearynowym, salicylowym, 50 3-fenylosalicylowym, 5-fenylosalicylowym, 3-mety- loglutarowym, orto-sulfobenzoesowym, cyklohek- sanoamidosulfonowym, cyklopentanopropionowym, cykloheksano-l,2-dwukarboksylowym, 4-cyklopen- tanopropionowym, cykloheksano-l,2-dwukarboksy- 55 lowym, cykloheksano-4-karboksylowym, oktadoce- nylobursztynowym, oktenylobursztynowym, meta- nosulfonowym, benzenosulfonowym, heliantyno- wym, kwasem Reinecke'go, dwumetylo-dwutiokar- baminowym, cykloheksyloamidodulfonowym, hek- *o sadecyloamidosulfonowym, oktadecyloamidosulfono- wym sorbinowym, monochlorooctowym, undecyle- nowym, 4'-hydroksyazobenzeno-4-sulfonowym, oktylidecylosiarkowym, pikrynowym, benzoesowym, cynamonowym itd. Do soli kwasnych i obojetnych •5 zaliczaja sie sole metali alkalicznych, wlacznie79277 10 z amonem oraz sole metali ziem alkalicznych, wlacznie z magnezem, trzymanie przez zobojet¬ nienie postaci kwasnej odpowiednia zasada, np. wodorotlenkiem amonu, sodu lub potasu, alkoho¬ lanem, wodorotlenkiem wapnia lub magnezu itp. 5 Do soli kwasnych i obojetnych zalicza sie rów¬ niez sole aminowe, otrzymane przez zobojetnienie postaci kwasnej amina zasadowa, np. mono-, dwu- i trójmetyloaminy, mono-, dwu- i trójetyloaminy, mono-, dwu- i trójpropyloaminy, izo- i normalne, w etylodwumetyloaminy, benzylodwuetyloaminy, cy- kloheksyloaminy, benzyloaminy, dwubenzyloami- ny, N,N-dwubenzyloetylenodwuaminy, bis-(orto- -metoksyfenylo-izopropylo)-aminy i podobne nis¬ kie aminy alifatyczne, niskie aminy cykloalifa- 13 tyczne i niskie aminy aryloalifatyczne, przy czym niskie rodniki alifatyczne i niskie rodniki cyklo- alifatyczne oznaczaja czasteczke do 8 atomów we¬ gla: aminy heterocykliczne jak piperydyna, mor- folina, pirolidyna, piperazyna i pochodne nisko- 20 alkilowe, w których niski alkil zawiera jeden do osmiu atomów wegla, wlaczajac w to takie zwiaz¬ ki jak 1-metylopiperydyne, 4-etylomorfoline, 1- -izopropylopirolidyne, 1,4-dwumetylopiperazyne, 1- -n-butylopiperydyne, 2-metylopiperydyne i 1-ety- 2S lo-2-metylopiperydyne; aminy zawierajace grupy warunkujace rozpuszczanie w wodzie lub hydro- filowe jak mono-, dwu- i trójetanoloaminy, etylo- -dwuetanoloamina, n-butylomonoetanoloamina, 2- -aminobutanol-1, 2-amino-2-etylopropadiol-l,3-, 2- 30 -amino-2-metylopropanol-l, tris-(hydroksy-metylo)- -aminometan, fenylomonoetanoloamina, p-tert-amy- lofenylo-dwuetanoloamina i galaktamina, N-mety- loglokamina, N-metyloglukozamian, efedryna, fe- nylefryna, epinefryna i prokaina, wodorotlenek ** czteroetyloamoniowy i guanidyna. Mozna stosowac postacie znamienne lecz dla wiekszosci celów sto¬ sowana jest amfoteryczna postac o ogólnym wzo¬ rze 32 i postac soli hemi-amoniowej.Nastepujace przyklady ilustruja sposób wytwa- *° rzania wedlug wynalazku nie ograniczajac jego zakresu: Przyklad I. Linkomycyno-2-fosforan.Czesc A. Chlorowodorek 3,4-O-anizylideno-lin- komycyny i 3,4-O-anizylidenolinkomycyna zasada. 45 Roztwór 47,0 g (0,1 mola) pólwodnego chloro¬ wodorku linkomycyny rozpuszczonego w miesza¬ ninie 125 ml dwumetyloformamidu z 75 ml alde¬ hydu anyzowego i 160 ml benzenu ogrzewano na lazni w temperaturze 140°C, odbierajac azeotrop » benzenowowodny do temperatury 105—110°C, przy czym po zebraniu kazdych 50 ml destylatu do¬ dawano 50 ml suchego benzenu. Krystalizacja chlorowodorku 3,4-O-anizylidenolinkomycyny za¬ czela wystepowac po zebraniu 100 ml destylatu, w a po zebraniu dalszych 250 ml destylatu pozosta¬ wiono mase reakcyjna do ochlodzenia w tempe¬ raturze pokojowej. Jasno-brazowa mieszanine re¬ akcyjna zadano 200 ml eteru i substancje stale odfiltrowano i przeplukano eterem. Po osusze- «° niu substancji stalych pod zmniejszonym cisnie¬ niem w temperaturze 40°C wydajnosc surowego bialego chlorowodorku 3,4-O-anizylidenolinkomy¬ cyny wyniosla 43,0 g. Czesc otrzymanego chloro¬ wodorku, poddano przemianie w wolna zasade w w nastepujacy sposób: zawiesine 21,0 g chlorowo¬ dorku 3,4-O-anizylidenolinkomycyny w 150 ml wo¬ dy wstrzasano z 15 ml 2N wodorotlenku sodu w rozdzielaczu. Produkt zasadowej 3,4-O-anizyli¬ denolinkomycyny wyekstrahowano czterokrotnie po 400 ml eteru. Ekstrakty eterowe polaczono, osuszono siarczanem sodu i zatezono do 100 ml.Po odstawieniu na noc do lodówki, odfiltrowano biale krysztaly zasadowej 3,4-O-anizylidenolinko¬ mycyny w ksztalcie igiel i przeplukano miesza¬ nine eter—heksan 1:1. Krysztaly osuszono pod zmniejszonym cisnieniem otrzymujac 13,2 g pro¬ duktu. Dodatkowa ilosc 4,7 g zasadowej 3,4-0- -anizylideno-linkomycyny otrzymano po dodaniu heksanu do lugów pokrystalicznych uzyskujac cal¬ kowita wydajnosc 17,9 g.Anal. Obi. dla C26H40N2O7S: C 59,53; H 7,69; N 5,34; S 6,10; Równ. wag. 524,63; H20, O.Stwierdzono: C 59,77; H 7,66; N 5,34; S 6,17; Równ. wag. 524; H20, O. [a] 2£° + 96° (1,08%, EtOH). Jtmax 95% EtOH 226,5 mu (e 14,775).Czesc B. 7-0-tritylo-3,4-0-anizylidenolinkomycyna.Roztwór 8,0 g (15,2 mola) 3,4-O-anizylidenolinko¬ mycyny, otrzymanej jak w czesci A-l, w 25 ml acetonu zadano 16 g trójetyloaminy i 20 g (72 mo¬ la) chlorku tritylu w podanej kolejnosci. Kolbe reakcyjna zaopatrzono w chlodnice zwrotna za¬ bezpieczona chlorkiem wapnia i ogrzewano w tem¬ peraturze wrzenia w ciagu 24 godzin. Wykrystali¬ zowany chlorowodorek trójetyloaminy odfiltro¬ wano, a brunatny przesacz rozcienczono najpierw 100 ml cykloheksanonu, a nastepnie 300 ml hek¬ sanu do wstepnego zmetnienia. Mieszanine pozo¬ stawiono na noc w temperaturze pokojowej. Po¬ wstale zólte krysztaly surowego produktu 7-0-tri- tylo-3,4-0-anizylidenolinkomycyny odfiltrowano, przeplukano heksanem i osuszono na wolnym po¬ wietrzu, otrzymujac 9,4 g produktu, 9,3 g otrzyma¬ nego produktu rozpuszczono w 100 ml acetonitrylu, roztwór czesciowo odbarwiono dodajac 1,0 g weg¬ la aktywowanego. Po zatezeniu roztworu do 30 ml nastapila krystalizacja 7-0-tritylo-3,4-0-anizylide- nolinkomycyny. Odfiltrowane krysztaly rekrysta- lizowano dwukrotnie z acetonitrylu otrzymujac 6,45 g blado-zóltych krysztalów 7-0-tritylo-3,4-0- anizylidenolinkomycyny. Preparat ten rozpuszczo¬ no w 160 ml goracego acetonu i roztwór rozcien¬ czono 140 ml wody o temperaturze 50°C do wstep¬ nego zmetnienia. Po wychlodzeniu mieszaniny w temperaturze 0°C w ciagu 1 godziny odfiltrowano biale krysztaly 7-0-tritylo-3,4-0-anizylideno-linko- mycyny, przeplukano mieszanine aceton — woda 1:2 i osuszono na wolnym powietrzu; otrzymujac 6,2 g produktu. Temperatura topnienia — 203 — 204°C. y Anal. Obi. dla C45H54N2O7S.C 70,47; H 7,10; N 3,65; S 4,18.Stwierdzono: C 70,58; H 7,41; N 3,70; S 4,39.Czesc C. 7-0-tritylo-3,4-0-anizylideholinkomycyno -2-fosforan.Roztwór 18,4 g POCI3 w 200 ml suchej pirydyny umieszczono w 1-litrowej kolbie kulistej o trzech tubusach wyposazonej w mieszadlo smiglowe, ter-11 mometr, wkraplacz oraz rurke zabezpieczajaca z CaCh. Po oziebieniu roztworu do -40°C, dodano w przeciagu 10 minut roztwór 76,7 g 7-0-tritylo-3,4-0- -anizylidenolinkomycyny w 200 ml suchej pirydy¬ ny. Temperature w naczyniu reakcyjnym utrzy¬ mywano w przedziale -38°C - -42°C, chlodzac w suchej kapieli acetonowo-lodowej. Podgrzano ró¬ zowy roztwór do -20°C przez 25 minut, a nastep¬ nie oziebiono do -45°C i dodano w jednej porcji roztwór 36 ml wody w 150 ml pirydyny uprzednio oziebionej do okolo -35°C. Roztwór masy reak¬ cyjnej natychmiast zmienil zabarwienie na po¬ maranczowe, a temperatura wzrosla do -30°C.Po Czterech godzinach utrzymywania masy reak¬ cyjnej w temperaturze pokojowej usunieto roz¬ puszczalnik pod zmniejszonym cisnieniem w tem¬ peraturze 55°C, dodano 100 ml etanolu i usunieto rozpuszczalnik oraz ponownie dodano nowa porcje 100 ml etanolu i powtórzono proces odparowywa¬ nia otrzymujac 7-0-tritylo-3,4-0-anizylidenolinko- mycyno-2-fosforan w postaci mazistego osadu.Czesc* D. Lihkomycyno-2-fosforan, surowy.Lepki osad rozpuszczono, a nastepnie rozcien¬ czono 80 ml wody. Roztwór ogrzewano na lazni parowej w ciagu 1 godziny, po czym rozpuszczal¬ nik usunieto w wysokiej prózni w temperaturze 55°C, otrzymujac mazisty osad, który zmieszano z 200 ml wody i odparowano powtórnie otrzymujac zólty mazisty osad. Otrzymany osad wymieszano z 700 ml wody, dodano 100 ml stezonej wody a- moniakalnej i zawiesine poddano ekstrakcji 11 chloroformu. Warstwe wodna stezono do malej objetosci w celu usuniecia amoniaku, rozcienczona woda do objetosci 500 ml i osuszono przez wy- mrozenie. Otrzymano slabo-zólty surowy linkomy- cyno-2-fosforan w ilosci 75 g.Otrzymany w ten sposób surowy linkomycyno-2- -fosforan rozpuszczono w 750 ml wody i prze¬ puszczono w kolumnie 7,6X35,5 cm przez wymie¬ niacz jonowy Dowex 1-X2 (octan), bedacy kationi- tem octanem trójmetylobenzyloamoniowym, poli¬ styrenu polaczonego miedzymolekularnie z 2°/o dwuwinylobenzenem i przy pH 9. Roztwór wpro¬ wadzano z szybkoscia 1500 ml/godz. ze wzrastaja* cym gradientem liniowym octanu amonu przy pH 9, roztworem zawierajacym 7 litrów wody o war¬ tosci pH=9 (0,ld/o stezonej wody amoniakalnej i 7 litrów 2N octanu amonu, majacego pH 9. Wyplyw z kolumny badano automatycznie polarymetrem za¬ pisujacym Bendix. Siedem litrów wstepnego eluatu odrzucono, a szczytowy produkt zbierano oddziel¬ nie.Bezbarwny eluat szczytowy zatezono do 10—15Vo pierwotnej objetosci, celem usuniecia wiekszosci octanu amonu, nastepnie pozostalosc rozcienczono do 4 litrów i wysuszono przez wymrozenie. Otrzy¬ many produkt powstaly po tej ostatniej operacji ogrzewano w temperaturze 100°C w wysokiej próz¬ ni w celu usuniecia pozostalych sladów octanu amonu.Czesc E. Sól dwuamonowa linkomycyno-2-fos- foranu.Liofilat z czesci D-l rozpuszczono w 200 ml wo¬ dy i rozcienczono 200 ml etanolu. Roztwór ochlo¬ dzono w kapieli wodno-lodowej, a nastepnie na¬ ft 15 20 79 277 ia sycono gazowym amoniakiem. Bialy osad fosfo¬ ranu dwuamonowego odfiltrowano, a przesacz osuszono w 30°C w wysokiej prózni. Osad rozpusz¬ czono w 200 ml metanolu i rozcienczono 1500 ml eteru w celu wytracenia linkomycyno-2-fosforanu w postaci soli amonowej. Ilosc bialego produktu wyniosla 18,9 g.Czesc F. Sól hemi-amonowa linkomycyno-2-fos- foranu. Roztwór 16,5 g soli amonowej linkomycy- no-2-fosforanu z czesci E-l rozpuszczono w 66 ml wody. Bezbarwny roztwór rozcienczono 3,6 ml kwasu octowego, a nastepnie dodano 450 ml aceto¬ nu, do wystapienia punktu zmetnienia. Po ochlo¬ dzeniu w lodówce w ciagu 8 godzin wyizolowano krysztaly przez odfiltrowanie, przeplukano 20 ml mieszaniny aceton- woda 95:5, a nastepnie 200 ml acetonu.Bialy krystaliczny zwiazek suszono w tempera¬ turze 100°C w ciagu 3 godzin, w wysokiej prózni.Otrzymano sól hemi-amonowa, wykrystalizowa¬ na w postaci igiel daje sie bez trudu rekrystali- zowac.Anal. Obi. dla C36H73N5Oi8P2S2(990,10) C 43,67; H 7,43; N 7,07; P 6, 26; (Równowaznik wagowy 245,02) Stwierdzono po skorygowaniu dla 6,91°/o H2O i 0,87*/o fosforanu nieorganicznego jako NH4H2PO4; C 42,22; H 7,90; P 5,77; N 7,07; (Równowaznik wagowy 237).Czesc G. Linkomycyno-2-fosforan.Sól hemi-amonowa z czesci F-l ogrzewano w temperaturze 118-120°C w ciagu 8 — 24 godzin w wysokiej prózni w celu przemiany w linkomy- cyno-2-fosforan.Zastepujac w czesci A-l 7-chloro-7-dezoksylin- komycyne i 7-brpmo-7-dezoksylinkomycyne, za¬ równo konfiguracji R (Rektus), jak i S (sinister) linkomycyna i pomijajac przemiany wedlug czesci B-l otrzymano 7(R)-chloro-, 7(S)-chloro-, 7(R)- -bromo- i 7(S)-bromo-7-dezoksy-linkomycyno-2- -fosforany jako sole hemi-amonowe i w postaci amfoterycznej. Otrzymano równiez posrednie 3,4-0- -arylidenolinkomycyno-2-fosforany i 3,4-0-arylide- noepilinkomycyno-2-fosforan.Sól wapniowa linkomycyno-2-fosforanu.Do roztworu 5,0 g linkomycyno-2-fosforanu w 40 ml wody dodano mieszanine zawierajaca 1,47 g chlorku wapnia i 5 ml stezonego wodorotlenku amonu. Powstal bialy osad o znacznej objetosci.Zawiesine rozcienczono 40 ml 95% etanolu i mie¬ szano w ciagu 0,5 godziny. Osad odfiltrowano, prze¬ plukano 20 ml mieszaniny etanolu i wody w sto¬ sunku 1:1 i wysuszono w strumieniu azotu, otrzy¬ mujac 4,4 g soli wapniowej linkomycyno-2-fosfo- ranu. Anal. Obi. dla Ca C18H33N2O9PS: C 41,21; H 6,34; N 5,34; S 6,11; P 5,90; Ca 7,64; H20 10,27 Stwierdzono po skorygowaniu dla H2O: C 40,30; H 6,25; N 5,65; S 5,78; P 6,08; Ca 7,32.Sól wapniowa jest nierozpuszczalna w wodzie, lecz rozpuszczalna w roztworach kwasów. Zaleta jej jest mozliwosc tworzenia zawiesin wodnych do doustnego stosowania. Innymi nierozpuszczalnymi 30 35 45 50 4579377 13 14 w wodzie solami, które mozna otrzymac w podobny sposób, sa sole strontu, magnezu i glinu.Przyklad II. 7(S)-chIoro-7-dezoksylinkomy- cyno-2-fosforan. Czesc A. 3,4-0-p-acetamidobenzy- lideno-7(S)-chloro-7-dezoksylinkomycyna.Roztwór 10 g chlorowodorku 7(S)-chloro-7-dezok- sy-linkomycyny rozpuszczono w 20 ml N,N-dwu- metyloformamidu i 170 ml benzenu, a nastepnie dodano 15 g p-acetamidobenzaldehydu. Mieszanine ogrzewano w ciagu 1,5 godziny pod chlodnica zwrotna z równoczesnym odbieraniem wody. Po oziebieniu do temperatury pokojowej mase poreak¬ cyjna przefiltrowano, usuwajac niewielka ilosc nierozpuszczalnego produktu. Przesacz rozcienczono 400 ml wody, a powstaly osad odfiltrowano, prze¬ plukano eterem i osuszono w strumieniu azotu, otrzymujac 7,4 g chlorowodorku 3,4-0-p-acetamido- benzylideno-7(S)-chloro-7-dezoksylinkomycyny.Wytworzono wolna zasade przez zmieszanie 7,4 g chlorowodorku z mieszanina 50 ml wody i 10 ml stezonej wody amoniakalnej. Powstaly material odfiltrowano i wysuszono w strumieniu azotu, otrzymujac 5 g wolnej fasady 3,4-0-p-acetamido- benzylideno-7(S)-chloro-7-dezoksylinkomycyny o temperaturze topnienia 109—114°C.Czesc B. 7(S)-chloro-7-dezoksylinkomycyno-2-fos- foran. 3,4-0-p-acetamidobenzylideno-7(S)-chloro-7-dezo- ksylinkomycyne poddano fosforylacji za pomoca POCI3 w pirydynie w sposób jak w przykladzie I.Po usunieciu grupy ochronnej 80°/o-owym kwasem octowym produkt oczyszczono chromatograficznie z wymieniaczem jonowym i otrzymano 7(S)-chlo- ro-7-dezoksylinkomycyno-2-fosforan.Zastepujac chlorowodorek 7(S)-chloro-7-dezoksy- Hnkomycyny chlorowodorkiem 7(S)-bromo-7-dezo- ksylinkomycyny otrzymano 7(S)-bromo-7-dezoksy- linkomycyno-2-fosforan. 7(S)-chlorolinkomycyne i 7(S)-bromo-7-dezoksy- linkomycyne otrzymano w nastepujacy sposób: chlorowodorek 7(S)-chloro-7-dezoksylinkomycyny. 10 g (0,0226 mola) chlorowodorku linkomycyny zmieszano z 200 ml czterochlorku wegla i 10 ml SOClj i ogrzewano w temperaturze wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 4 godzin. Mieszanine reakcyjna oziebiono do temperatury 25°C i prze¬ saczono. Zólta substancje stala osuszono w próz¬ ni, a nastepnie rozpuszczono w okolo 10 ml wrza¬ cego etanolu. Dodano octanu etylu do zmetnienia i pozostawiono roztwór do ostygniecia. Uzyskano krysztaly chlorowodorku 7-chloro-7-dezoksylinko- mycyny z wydajnoscia okolo 43°/e.Anal. Obi. dla C18H33CIN2O5S.HCI-H2O C 45,18; H 7,37; Cl 14,82; N 5,86; S 6,70; H20 3,77.Stwierdzono: C 44,70; H 7,65; Cl 14,27; N 5,78; S 6,45; H2O 3,85. 7(S)-bromo-7-dezoksylinkomycyna i jej bromo- wodorek.Sporzadzono roztwór odczynnika Rydona przez zmieszanie w temperaturze 30° w atmosferze azo¬ tu suchego roztworu 52,6 g (0,2 mola) trójfenylo- fosfiny w 800 ml acentonitrylu oraz dodanie w ciagu 20 minut (0,19 mola) bromu. Po dalszym mieszaniu w ciagu 10 minut dodano 8,2 g linko¬ mycyny i mieszano w temperaturze 30° w ciagu 18 godzin. Mieszanine poreakcyjna przesaczono i usunieto substancje stala. Do przesaczu dodano 100 ml metanolu, a nastepnie odparowano roz- 5 puszczalniki w prózni. Mazisty osad rozpuszczono w 100 ml metanolu, rozcienczono 1800 ml wody i ek¬ strahowano szesciokrotnie po 200 ml eteru. Ek¬ strakty eterowe usunieto, faze wodna zalkalizowa- no do pH 11 wodnym roztworem KOH, a nastep¬ nie ekstrahowano czterokrotnie po 200 ml chlorku metylenu. Ekstrakty osuszono i odparowano roz¬ puszczalnik otrzymujac 11 g zóltej substancji sta¬ lej, która poddano oczyszczaniu chromatograficzne¬ mu na 1 kg zelu krzemionkowego stosujac jako uklad rozpuszczalników mieszanine metanol: chlo¬ roform 1:9. Po odrzuceniu 1200 ml odebrano 22 frakcje z 56 ml. Ostatnie 6 frakcji (frakcje 17 — 22) zebrano razem i odparowano do suchosci o- trzymujac 2,8 g 7-bromo-7-dezoksylinkomycyny.Otrzymany produkt poddano przemianie w bro- mowodorek przez rozpuszczenie w wodzie, i do^ danie HBr do pH 1. Po odfiltrowaniu, przesacz poddano liofilizacji. Otrzymany bromowodorek mial Anal. Obi. dla CisI^Br^OsS: C 39,28; H 6,23; N 5,09; S 5,83; Br 29,04.Stwierdzono: C 39,64; H 6,19; N 5,07; S 6,04; Br 28,59.Zastepujac brom chlorem otrzymano 7(S)-chloró- -7-dezoksylinkomycyne, która jest identyczna z produktem otrzymanym przez chlorowanie linko¬ mycyny chlorkiem tionylu. Zamiast trójfenylofo- sfiny mozna wprowadzic trójfenylofosforyn. Mozna równiez uzyc w tym przypadku halogenku metylu zamiast chlorowca.Przyklad III. Linkomycyno-2-fosforan.Czesc A. 7-0-tritylo-3,4-0-anizylidenolinkomycy- no-2-fosforan. *o w 22-litrowej kolbie wyposazonej w kolumne do suszenia z chlorkiem wapnia, termometr do niskich temperatur, mieszadlo i 1-litrowy wkrap- lacz umieszczono 3 600 ml pirydyny i 300 ml chlor¬ ku fosforylu. Powstaly roztwór oziebiono w su- « chej kapieli lodowo-acetonowej do -35°C. Roztwór 1200 g 7-0-trityIo-3,4-0-anizylidenolinkomycyny w 11 litrach piperydyny przenoszono pod azotem do wkraplacza porcjami po 11 i wprowadzono do kolby w ciagu 25 minut, utrzymujac temperature 30 reakcji -25oC-30°C. Po wprowadzeniu calosci roz¬ tworu mieszanine reakcji mieszano w temperatu¬ rze -30°C w ciagu pól godziny, a nastepnie w tem¬ peraturze -20°C--15°C w ciagu nastepnych 30 minut. Szybko przelano produkt reakcji do 12 1 55 pirydyny w otwartym zbiorniku o pojemnosci okolo 38 1 i oziebiwszy uprzednio pirydyne przez do¬ danie 3 kg lodu i mieszanie w ciagu 5 minut. Na¬ stepnie stezono w wyparce powstaly roztwór do 7 litrów w temperaturze 55°C i aparat wyparny 60 przeplukano 4 litrami etanolu przenoszac kon¬ centrat do otwartego zbiornika o pojemnosci okolo 100 1, w którym koncentrat wymieszano z 38 1 wody. 7-0-tritylo-3,4-0-anizylidenolinkomycyno-2-fosfo- 65 ran wytracil sie w postaci zóltej substancji stalej, 15 20 25 so79 277 15 która odfiltrowano i przeplukano okolo 20 1 wódy.Czesc B. Linkomycyno-2-fosforan.Osad filtracyjny z czesci A-3 rozpuszczono w 15 1 80tyo-owego kwasu octowego i ogrzewano w temperaturze 85°C w ciagu 45 minut, po czym 5 dodano 10 kg lodu i mieszanine dokladnie wy¬ mieszano, a nastepnie po 10 minutach mieszania powstaly osad odfiltrowano i przeplukano 2 1 wody, oraz ponownie odfiltrowano. Zmieszane ra¬ zem przesacz i popluczyny odparowano do 4 1, roz- 10 cienczono okolo 20 1 wody i ponownie stezono do 2 1. Roztwór wraz z popluczynami poddano ekstrak¬ cji, stosujac okolo 4 1 chloroformu. Faze chlorofor¬ mowa poddano ekstrakcji z 2 1 wody, która do¬ dano do fazy wodnej. Polaczona faze wodna za- 15 tezono nastepnie do 3 litrów w wyparce. Wodny koncentrat usunieto, do wyparnki dodano 4 1 50*/o wodnego etanolu (objetosciowo) i stezono w nim do 2 1. i po zmieszaniu z odebranym poprzednio wodnym koncentratem zatezono ponownie pod 2° zmniejszonym cisnieniem do 2 1. Nastepnie dodano okolo 4 1 absolutnego etanolu i roztwór stezono do 3 1. Do pozostalosci dodano okolo 4 1 absolutnego etanolu, zaszczepiono roztwór krysztalami postaci amfoterycznej linkomycyno-2-fosforanu i odsta- 25 wiono na 2 godziny, w czasie których wydzielily sie biale krysztaly postaci amfoterycznej linkomy- cyno-2-fosforanu. Odfiltrowane krysztaly przemy¬ to okolo 4 1 absolutnego etanolu i wysuszono pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze 40°C *° przez 24 godzin. Otrzymano 310 g 32,4% wydajno¬ sci linkomycyno-2-fosforanu w postaci bialych krysztalów, pierwszego rzutu o temperaturze top¬ nienia 215—216°C i drugiego rzutu o temperaturze topnienia 214—215°C. Po rekrystalizacji z 71,5°/o ^5 wodnego etanolu otrzymano 220 g bialych krysz¬ talów pierwszego rzutu o temperaturze topnienia 216—218°C i 95 g bialych krysztalów drugiego rzu¬ tu o temperaturze topnienia 216—217°C z 80^/a eta¬ nolu. Po ponownej rekrystalizacji z wodnego eta- *° nolu otrzymano 250 g linkomycyno-2-fosforanu w postaci bialych krysztalów o temperaturze top¬ nienia 222—224°C.AnaL Obi. dla C18H35C9N2SP: C 44,43; H 7,25; N 5,76; P6,37. 45 Stwierdzono: C 44,72; H 7,35; N 5,84; P 6,60 po skorygowaniu dla 4°/o wody.Postac amfoteryczna mozna w razie potrzeby przeprowadzic w inne postacie przez dodanie wy¬ mienionych wyzej zasad lub kwasów. w Zastepujac 7-tritylo-3,4-0-anizylidenolinkomycy- no-2-fosforan z czesci A-3 3,40-anizylideno-7(S)- -chloro-,7(R)-chloro-, 7(S)-bromo- i 7(R)-bromo-7- -linkomycynami otrzymuje sie 3,4-0-anizylideno- 7(S)-chloro, 7(R)-chloro-, 7(S)-bromo- i 7(R)-bro- M mo-7-dezoksylinkomycyno-2-fosforany i poddajac te produkty procedurze z czesci B. otrzymuje sie 7(S)-chloro-, 7(R)-chloro-, 7(S)-bromo- i 7(R)-bro- mo-7-dezoksylinkomycyno-2-fosforany w postaci amfoterycznej. M Przyklad IV. 2-fosforan linkomycyny C (6,8* -dwudezoksy-6-trans-l-metylo-4-propylo-L-2- -pi- rolidyno- karboksyamido- 1-tio- D-erytro-alfa- D- -galaktooktopiranozydo-2-fosforan etylowy) o wzo¬ rze33, w 16 Zastepujac chlorowodorek linkomycyny z przy¬ kladu I chlorowodorkiem linkomycyny C otrzy¬ muje sie 2-fosforan linkomycyny G. Otrzymanie linkomycyny C.Linkomycyne C otrzymuje sie poddajac linko- mycyne reakcji z etanotiolem (merkaptanem ety¬ lowym) prowadzacej do powstania dwutioacetalu dwuetylowego i ogrzewajac produkt reakcji w obecnosci kwasu p-toluenosulfonowego lub ogrze¬ wajac go do stopienia, wedlug nizej podanego sposobu. 6,8-dwudezoksy-6- (trans-1-metylo- 4-propylo-L- -2-pirolidynokarboksyamido) -D-erytro- D-galakto- aldehydooktozy — dwuetylowy dwutioacetal o wzo¬ rze 34.W litrowej kolbie trójszyjnej, umieszczono 150 cm* stezonego kwasu solnego i 50 cm* etano- tiolu, oziebionego uprzednio do 0°C, a nastepnie 15,0 g chlorowodorku linkomycyny i mieszano w temperaturze pokojowej w ciagu 5 godzin, na¬ stepnie produkt reakcji rozcienczono taka sama objetoscia lodowatej wody i poddano roztwór eks¬ trakcji technicznym heksanem i usunieto ekstrakt.Wiekszosc kwasu zobojetniono dodajac ostroz¬ nie energicznie mieszajac 1C0 g stalego wodoro¬ tlenku potasu, utrzymujac przy tym temperature 20—30°C przez chlodzenie acetonem z suchym lo¬ dem. Staly chlorek potasu odfiltrowano i prze¬ plukano chloroformem. Do przesaczu dodano jesz¬ cze okolo 150 cm* chloroformu i mieszajac do¬ prowadzono mieszanine do odczynu pH 10 przez dodanie 2N roztworu wodnego wodorotlenku sodu.Warstwe chloroformowa oddzielono, a warstwe wodna poddano starannej ekstrakcji chlorofor¬ mem, polaczone ekstrakty chloroformowe prze¬ plukano dwukrotnie woda i osuszono bezwodnym siarczanem sodu. Po usunieciu rozpuszczalnika w temperaturze 30°C pod zmniejszonym cisnieniem otrzymano pól-staly osad, z którego po krystali¬ zacji z acetonu uzyskano 5,31 g dwutioacetalu dwuetylowego 6,8-dwudezoksy-6-(trans-l-metylo-4- -propylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- D-erytro- -D-galakto-aldehydo-oktozy w postaci bezbarw¬ nych splaszczonych igiel o temperaturze topnienia 130—132°C. Ze stezonych lugów macierzystych otrzymano dodatkowo 1,50 g produktu o tempe¬ raturze topnienia 129—131°C. Calkowita wydaj¬ nosc wynosila 6,91 g = 42,4°/o.Anal. ObL dla C21H42N2O6S2: C 52,25; H 8,77; N 5,81; S 13,29%.Stwierdzono: C 52,38; H 8,71; N 5,93; S 13,46»/e.Cyklizacja do linkomycyny C.Mieszanine 1 czesci dwutioacetalu dwuetylowego i 1 czesci jednowodnego kwasu p-toluenosulfono¬ wego w 25 czesciach acetonitrylu ogrzano pod chlodnica zwrotna do momentu wystapienia znacz¬ nej aktywnosci przeciwbakteryjnej. Mieszanine reakcyjna oziebiono, odparowano do sucha i pod¬ dano rozdzialowi preparatywnemu w chromato¬ grafie na zelu krzemionkowym stosujac jako fa¬ ze nosna mieszanine octanu etylu, acetonu i wo¬ dy w stosunku odpowiednio 8:5:1. Frakcje 102— 131 wykazywaly aktywnosc przeciwbakteryjna.Sposród nich polaczono razem frakcje 105—125, odparowano do suchosci i poddano krystalizacji»277 17 18 z acetonu zakwaszonego kwasem solnym i re¬ krystalizacji przez rozpuszczenie w wodzie i do¬ danie acetonu, otrzymujac krysztaly chlorowodor¬ ku linkomycyny C o temperaturze topnienia 149— 153°C.Alternatywna metoda cyklizacji. , Dwutioacetal dwuetylowy ogrzewano w tempe¬ raturze 260°C w ciagu okolo 3 minut. Wystapil zapach merkaptanu etylowego. Po rozfrakcjono¬ waniu chromatograficznym produktu uzyskano linkomycyne C.Otrzymywanie linkomycyny C droga fermen¬ tacji.Fermentacja. Uzyto ziemny szczep bakteryjny Streptomyces lincolnensis var. lincolnensis NRRL r 2936 dla posiadania serii kolb Erlenmeyera o po¬ jemnosci 500 ml, z których kazda zawierala 100 ml pozywki o nastepujacym skladzie: Yeastolac1) 10 g Jednowodzian glukozy 10 g N-Z-Amina B2) 5 g Woda miejska do 11. i) Yeastolac jest hydrolizatem bialkowym z komórek drozdzy. s) N-Z-Amina B jest wyciagiem Scheffielda enzymatycz¬ nego rozkladu kazeiny.Wstepna sterylizacje pozywki przeprowadzono w srodowisku o pH 7,3. Szczep hodowano w cia¬ gu 2 dni w temperaturze 28°C na obrotowej wstrzasarce Gumpa 250 obr/min. 5 ml 5*/o-owe inokulum szczepu opisanego po¬ wyzej wprowadzono do kazdej z 30 kolb Erlen¬ meyera o pojemnosci 500 ml, z których kazda za¬ wierala 100 ml nastepujacego srodka fermenta¬ cyjnego: Jednowodzian glukozy 15 g Skrobia 40 g Melasa 20 g Plyn peptonowy Wilsona nr 1590 10 g Wyciag z kukurydzy 20 g Weglan wapnia 8 g Smalec 0,5 ml Woda miejska do 11. i) Plyn peptynowy Wilsona .nr 150 jest preparatem zhy- drolizowanym enzymatycznie bialek pochodzenia zwierze¬ cego. W czasie inokulacji dodawano DL-etionine do kon¬ cowego stezenia 2 mg/ml.Po wytrzasaniu kolb w ciagu 4 dni fermentacji w temperaturze 28°C na wstrzasarce, wykazaly one 200 mcg/ml w opisanej ponizej próbie z Sar- cina lutea. Zawartosc substancji stalych w calos¬ ci zacieru wynosila okolo 20 g/l.Oczyszczanie. Calosc w ilosci 235 z fermentacji DL-etioniny przesaczono przy niezmienionym pH.Mase grzybni przeplukano woda i usunieto. Prze¬ sacz z zacieru i popluczyny wodne w ilosci 275 litrów mieszano w ciagu 45 minut z 12,5 kg wegla aktywowanego i 2,5 kg ziemi okrzemkowej, na¬ stepnie przefiltrowano przesacz, usunieto mase weglowa przeplukano jeszcze 80 1 wody odrzuca¬ jac przesacz. Nastepnie przeplukano mase 70 1 20*/o wodnego acetonu, usuwajac równiez prze¬ sacz, a pozostala mase poddano dwukrotnie wy¬ mywaniu 100 1 90Vt wodnego acetonu. 215 1 polaczonych eluatów zatezono do 18 1 i doprowadzono odczyn koncentratu do pH 10,0 za pomoca 50*/* roztworu wodnego wodorotlenku sodu, a nastepnie poddano go ekstrakcji 3 X 20 1 5 chlorku metylenu. 60 1 ekstraktu chlorku mety¬ lenu polaczono i zatezono, otrzymujac 7,14 g olei¬ stego produktu zawierajacego linkomycyne i lin¬ komycyne C w równych ilosciach i w postaci wol¬ nych zasad. Otrzymany produkt rozpuszczono w *o 200 ml chlorku metylenu. Roztwór przefiltrowano, a nastepnie zatezono do sucha pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc rozpuszczono w 100 ml IN roztworu chlorowodoru w metanolu. Roztwór metanolowy wymieszano z 3,2 1 eteru i powstaly 15 bezbarwny osad surowego chlorowodorku linko¬ mycyny i linkomycyny C odfiltrowano i wysuszo¬ no, otrzymujac 7,14 g produktu. Próba z Sarcina lutea 940 mcg/mg. Próbe z Sarciria lutea prze¬ prowadza sie na agarze buforowanym do pH = 20 = 6,8 buforem fosforanowym (0,1 m) o pH = 7.Jednostke objetosci 0,08 ml badanego materialu umieszcza sie na 12,7 ml krazku do badan, który nastepnie umieszcza sie na plytce agarowej, na której posiano uzyty w próbie mikroorganizm. *5 Chromatografia cienko-warstwowa wykazala obec¬ nosc zarówno chlorowodorku linkomycyny, jak i chlorowodorku linkomycyny C w ilosciach w przyblizeniu równych. 7,0 g surowego chlorowodorku linkomycyny C 30 rozpuszczono w 20 ml wody i 20 ml butanolu do¬ prowadzajac pH do wartosci 4,2 za pomoca IN HC1 i rozfrakcjonowano próbka w przeciwpra- dzie w kolumnie rozdzielczej na 1000 frakcji.Analiza chromatograficzna w cienkiej warstwie w wykazala, ze frakcje w probówkach 135—190 za¬ wieraja linkomycyne C. Frakcje te polaczono i roztwór stezono, po czym osuszono przez wy- mrozenie, otrzymujac 2,44 g chlorowodorku linko¬ mycyny C. 500 mg produktu rozpuszczono w 2 ml *° wody, 1 ml metanolu i 100 ml acetonu i przefil¬ trowano, a nastepnie dodano eteru az do wytra¬ cenia sie krysztalów i pozostawiono mieszanine w temperaturze pokojowej w ciagu 1 godziny.Krysztaly chlorowodorku linkomycyny wytracone 45 w postaci szescianów oddzielono przez dekanta- cje od roztworu i podano rekrystalizacji z 1 ml wody, 1 ml metanolu, 80 ml acetonu i 20 ml ete¬ ru. Otrzymano 250 mg krystalicznego w postaci szescianów chlorowodorku linkomycyny C. Otrzy- M many w wyniku dekantacji roztwór pozostawiono w temperaturze 5°C w ciagu 4 godzin i otrzyma¬ no krysztaly w postaci igiel, chlorowodorek linko¬ mycyny C, który odsaczono i wysuszono, uzysku¬ jac 150 mg produktu o temperaturze topnienia 55 151—157°C.Alternatywna metoda otrzymywania linkomy¬ cyny C. 8,85 g = 0,02 M chlorowodorku linkomycyny roz¬ puszczono w 20 ml wody, ochlodzono do 0°C 60 i mieszajac ^dodano kroplami 3,52 g = 0,022 M bromu w ciagu 1 minuty, nastepnie dodano 25 ml etanotiolu i mieszano w temperaturze 25°C w ciagu 2 godzin. Klarowny, bezbarwny uklad dwu¬ fazowy (etanotiol jest wzglednie nierozpuszczalny f5 w wodzie) oziebiono w kapieli lodowej i nasyca*ftffi ii Ho chlorowodorem przez okolo 5 minut* Dolna faza wodna zmienila zabarwienie na czerwono.Mieszanine reakcji wyekstrahowano 3 X100 ml technicznego heksanu i faze wodna doprowadzono do pH 11 wodnym roztworem wodorotlenku sodu, a nastepnie poddano ekstrakcji chloroformem.Ekstrakty chloroformowe przeplukano nasyconym roztworem chlorku sodu, osuszono i odparowano w prózni otrzymujac 6,2 g bialej substancji sta¬ lej. 4,8 g tej substancji poddano rozdzialowi w chromatografie na 800 g zelu krzemionkowego sto¬ sujac mieszanine metanol—chloroform w stosun¬ ku odpowiednio 1:7. Po 800 ml przedgonu ze¬ brano 80 frakcji po 25 ml. Frakcje 40—58 pola¬ czono i odparowano do suchosci, pozostalosc pod¬ dano rekrystalizacji z acetonu, otrzymujac 0,5 g produktu identycznego z dwutioacetalem dwuety- lowym. Frakcje 65—75 polaczono, odparowano do suchosci i rozpuszczono w mieszaninie 5 ml me¬ tanolu i 400 ml eteru dwuetylowego, a nastepnie dodano gazowego chlorowodoru i zebrano wy¬ tracona biala substancje. Po rekrystalizacji z wod¬ nego acetonu otrzymano 0,5 g chlorowodorku lin- komycyny C.Inne 6,8-dwudezoksy-6- (trans- 1-metylo- 4-pro- pylo^L-2-pirolidyno-karboksyamido)- 1-tio- D-ery- tro-alfa-D-galakto-oktopiranozydo- 2-fosforany al¬ kilowe.Zastepujac etanotiol innymi merkaptanami alki¬ lowymi, np. merkaptanem propylowym, butylo- wym, pentylowym, heksylowym, heptylowym, oktylpwym, nonylowym, decylowym, undecylo- wym, dodecylowym, tridecylowym, tetradecylo- wym, pentadecylowym, heksadecylowym, hepta- decylowym, oktadecylowym, nonadecylowym i ei-. kozylowym i ich postaciami izomerycznymi, mer¬ kaptanami cykloalkilowymi, np. merkaptanem cyklopropylowym, cyklobutylowym, cyklopentylo- wym, cykloheksylowym, cykloheptylowym, cyklo- oktylowym, 2-metylocyklopentylowym, 2,3-dwu- metylocyklobutylowym, 2-metylocyklobutylowym i 3-cyklopentylopropylowym; lub merkaptanami aryloalkilowymi, np. merkaptanem benzylowym, fenetylowym, 3-fenylopropylowym i 1-naftylome- tylowym otrzymuje sie odpowiednie 6,8-dwudez- oksy-6- (trans-1-metylo-4-propylo- L-2-pirolidyno- karboksyamido-)-l-tio- D-erytro-alfa- D-galakto- oktopiranozydy alkilowe, cykloalkilowe i aryloal- kilowe, które poddane procesowi z przykladu I przechodza w odpowiednie 6,8-dwudezoksy-6-(trans- ,- 1-metylo- 4-propylo- L-2-pirolidynokarboksyami- do)-1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktooktopiranozydo- -2-fosforany alkilowe, cykloalkilowe i aryloalkilo- we. Otrzymane w ten sposób zwiazki, w których ^alkilem jest propyl, butyl, pentyl i heksyl, otrzy¬ mane przez zastosowanie odpowiedniego merka- ptanu propylowego, butylowego, pentylowego i he- ksylowego, sa szczególnie skutecznymi srodkami przeciwbakteryjnymi o identycznym z linkomycy¬ na spektrum in vivo oraz równej lub wiekszej aktywnosci.- Przyklad V. 6,8-dwudezoksy-6-(trans-l-alki- lo-4-butylo- L-2-pirolidynokarboksyamido-) 1-tio- -D-erytrb-alfa D-galaktooktopiranozydo- 2-fosfora¬ ny o ogólnym wzorze 35, w którym Hs oznacza rodnik metylowy lub etylowy.Czesc A. Zamiast chlorowodorku linkomycyny w przykladzie I stosujac chlorowodorek 6,8-dwu- 5 dezoksy-6- (trans-1-etylo- 4-butylo- L-2-pirplidy- nokarboksyamido)-1-tio- D-erytro-alfa- D-galakto- oktopironozydu metylowego, otrzymuje sie 6,8- -dwudezoksy-6-(trans-1-etylo- 4-butylo-L- 2-piro- lidynokarboksyamido- 1-tio- D-erytro- alfa- D- W -galaktooktopiranozydo- 2-fosforan metylowy.Podstawiajac epimer cis, otrzymuje sie 6,8-dwu- dezoksy-6-(cis- 1-etylo- 4-butylo-L- 2-pirolidyno- karboksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galakto¬ oktopiranozydo-2-fosforan metylowy o tym samym 18 spektrum przeciwbakteryjnym.Podstawiajac analogi 1-metylowe otrzymuje sie 6,8-dwudezoksy-6-(cis- i trans-1-metylo- 4-butylo- -L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro- -alfa- D-galaktooktopiranozydo- 2-fosforany me¬ so tylowe.Epimery cis i trans zastosowane jako material wyjsciowy w powyzszym przykladzie otrzymano w nastepujacy sposób: B. 4-butylideno- 1-karbobenzoksy- L-prolina i jej sól dwucykloheksyloaminowa. 19 g wodorku sodu w postaci 53°/o zawiesiny w oleju mineralnym ogrzewano z 350 ml sulfotlenku dwumetylowego w temperaturze 70—75°C przez = 30 minut. Po ochlodzeniu do temperatury 32°C dodano 16,2 bromku butylotrójfenylofosfoniowego i powstala mieszanine reakcji mieszano przez 1 godzine, nastepnie dodano roztworu 26 g 4-keto- -1-karbobenzoksy-L-proliny w 100 ml sulfotlenku . dwumetylowego i powstala mieszanine ogrzewa¬ no w temperaturze 70°C w ciagu 3 godzin. Mie¬ szanine po reakcji ochlodzono do 25°C i dodano 1 1 2,5°/o roztworu wodnego dwuweglanu potasu.Przeplukano te mieszanine dwukrotnie po 700 ml eteru i usunieto eter po przemyciu go 150 ml 2,5% roztworu wodnego dwuweglanu potasu. Roz¬ twory dwuweglanowe polaczono i zakwaszono 4N kwasem solnym. Zakwaszona mieszanine poddano ekstrakcji 4 X 500 ml eteru. Polaczone ekstrakty eterowe przeplukano kolejno 250 ml wody, 3 X X 250 ml nasyconego roztworu wodnego dwusiar- czynu sodu i 250 ml wódy, a nastepnie wysuszono bezwodnym siarczanem sodu. Po odparowaniu roz¬ puszczalnika pod zmniejszonym cisnieniem otrzy- 50 mano 24 g oleistej pozostalosci, stanowiacej 4-bu¬ tylideno-1-karbobenzoksy-L-proline. Otrzymana pozostalosc rozpuszczono w 31 ml acetonitrylu, zadano 18 ml dwucykloheksyloaminy i umiesz¬ czono w lodówce.. Odfiltrowane krysztaly, prze- 05 plukano acetonitrylem i wysuszono pod zmniej¬ szonym cisnieniem, otrzymujac 21 g 46,8°/o kry¬ stalicznej soli dwucykloheksyloaminowej o tem¬ peraturze topnienia 136—140°C. Po dwukrotnej rekrystalizacji z acetonitrylu otrzymano próbke 60 analityczna o punkcie topnienia 142—144°C *M-~£ Cc = 0,99, CHCfe).Analiza. Obliczono: Dla C29H44N2O4: C 71,86; H 9,15; N 5,78. 65 Stwierdzono: C 71,69; H 9,30; N 5,74. 4510 g dwucykloheksyloaminowej soli 4-butyli- deno-1-karbobenzoksy-L-proliny wstrzasano z ete¬ rem i nadmiarem 5f/t roztworu wodorotlenku po¬ tasu do calkowitego rozpuszczenia. Rozdzielone warstwy i kazda z nich odpowiednio wyplukano od zatrzymanych mechanicznie zanieczyszczen dru¬ ga warstwa. Wodna warstwe zasadowa polaczona z popluczynami ze „wstecznego" plukania z war¬ stwy eterowej zakwaszono, dodajac 4N kwasu solnego. Mieszanine poddano powtórnej ekstrakcji eterem, ekstrakty eterowe polaczono, wysuszono siarczanem sodu i odparowano eter pod zmniej¬ szonym cisnieniem, otrzymujac 6,3 g 93Vo 4-butyli- deno-1-karbobenzoksy-L-proliny w postaci oleju.C. 4-butylideno-l-karbobenzoksy-L-prolina.Olej z czesci B uwodorniono w 200 ml metanolu przy uzyciu 2,1 g katalizatora 10*/o platyny na Dowex-l stosujac cisnienie okolo 3 atmosfer wo¬ doru. Katalizator odfiltrowano i przesacz odpa¬ rowano, otrzymujac 6,3 g 4-butylideno-l-karbo- benzoksy-L-proliny w postaci oleju, skladajacy sie z cis i trans-4-butylideno-l-karbobenzoksy-L- -proliny w stosunku 2:1.Operacje uwodornienia mozna prowadzic w do¬ wolnej fazie procesu.Zastepujac bromek butylotrójferiylofosfoniowy z czesci B innymi podstawionymi bromkami trój- fenylofosfomowymi, w których podstawnikami sa: metyl, etyl, propyl, pentyl, heksyl, heptyl, nonyl, oktyl, decyl, indecyl, dodecyl, tridecyl, tetradecyl, pentadecyl, heksadecyl, heptadecyl, oktadecyl, no- nadecyl i epikozyl oraz ich postacie izomeryczne lub cyklopropyl, cyklobutyl, cyklopentyl, cyklo- heksyl, cykloheptyl, cyklooktyl, 3-fenylopropyl i naftylometyl, otrzymuje sie odpowiednie 4-alki- lideno-, 4-cykloalkilideno- i 4-aryloalkilideno-l- -karbobenzoksy-L-proliny i odpowiednie 4-alkilo, 4-cykloalkilo i 4-aryloalkilo-l-karbobenzoksy-L- -proliny, np. zastepujac bromek butylotrójfenylo- fosfoniowy bromkami etylo-, propylo-, izobutylo-, pentylo-, heksylo- lub trójfenylofosfoniowymi, otrzymuje sie 4-etylideno-l-karbobenzoksy-L-pro- line, 4-propylideno-l-karbobenzoksy-L-proline, 4- -izobutylideno-1-karbobenzoksy-L-proline, 4-pen- tylideno-1-karbobenzoksy-L-proline i 4-heksylide- no-1-karbobenzoksy-L-proline oraz cis i trans 4- -etyló-1-karbobenzoksy-I-proline 4-propylo-1-kar- bobenzoksy- L-proline, 4-izobutylo- 1-karbobenz- oksy-L-proline, 4-pentylo-l-karbobenzoksy- L-pro¬ line i 4-heksylo-l-karbobenzoksy-L-proline.D. 6-amino- 6,8-dwudezoksy- 1-tio- D-eryto-alfa-D- -galaktooktopiranozyd metylowy (alfa-MTL).Roztwór 40 g wolnej linkomycyny zasadowej (opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 086 912) w 20 ml 98—100§/o wódziami hydra¬ zyny ogrzewano pod chlodnica zwrotna w ciagu 21 godzin, nastepnie w atmosferze azotu w tem¬ peraturze wrzacej lazni wodnej. Pozostala mase krysztalów, o konsystencji ciasta oziebiono, wy¬ mieszano z acetonitrylem, a nastepnie przefiltro- wano i przeplukano acetonitrylem i eterem. Wy¬ dajnosc bialej, krystalicznej wolnej zasady alfa- -MTL po wysuszeniu pod zmniejszonym cisnie¬ niem w temperaturze pokojowej, wyniosla 21 g = — 84f/o, Rekrystalizacje wolnej zasady alfa-MTL 10 15 przeprowadzono dwumetyloformamidu po dodaniu równej objetosci eteru dwumetylowego glikolu . etylenowego.Wolny zasadowy 6-amino-6,8-dezoksy-l-tio-D- * -erytro- alfa- D-galaktooktopiranozyd metylowy miala temperature topnienia 225—228°C. [a] d + 276° (c = 0,768, woda) i pKa' 7,45.Anal. Obi. dla C9H19NO5S: C 42,7; H 7,56; N 5,53; S 12,66.Stwierdzono: C 42,6; H 7,49; N 5,75, S 12,38.Zastepujac linkómycyne innymi 6,3-dwudez- oksy-6- (trans-1-metylo- 4-propylo- L-2-pirólidy- nokarboksyamido)-l-tio- D-erytro-alfa-D-galakto- oktopiranózydem alkilowym, cykloalkilowym lub aryloalkilowym, z których odpowiednio alkilem jest etyl, propyl, butyl, pentyl, heksyl, heptyl, ok¬ tyl, nonyl, decyl, undecyl, dodecyl, tridecyl, tetra¬ decyl, pentadecyl, heksadecyl, oktadecyl, nona- decyl lub eikozyl oraz ich postacie izomeryczne, 20 cykloalkilem jest cyklopropyl, cyklobutyl, cyklo¬ pentyl, cykloheksyl, cyklooktyl, 2-metylo-cykló- pentyl, 2,3-dwumetylocyklobutyl, 2-metylocyklo- butyl lub 3-cyklopentylopropyl, a aryloalkilem , jest benzyl, fenetyl, 3-fenylopropyl lub 1-naftyló- 29 metyl, otrzymuje sie odpowiednio 6-amino-6,8- -dwudezoksy- 1-tio- D-erytro- alfa- D-galakto¬ oktopiranozyd alkilowy, cykloalkilowy lub aryló- alkilowy, np. zastepujac linkómycyne 6,8-dwudez- , oksy-6-(trans- 1-metylo- 4-propylo- L-2-pirolidy- 30 nokarboksyamido)- 1-tio- D-erytró- alfa- D-ga- laktooktopiranozydem etylowym, propylowym bu- tylowym, pentylowym i heksylowym, otrzymuje sie 6-amino- 6,8-dwudezoksy- 1-tio-D-erytro^alfa- -D-galaktooktopiranozyd etylowy, 6-amino- 6,8- 38 -dwudezoksy- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktook¬ topiranozyd propylowy, 6-amino-6,8-dwudezoksy- -1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktooktopiranozyd bu¬ tylowy, 6-amino- 6,8-dwudezoksy- 1-tio- D-erytro- -alfa-D-galaktooktopiranozyd pentylowy i 6-ami- no-6,8-dwudezoksy- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galalr- tooktopiranozyd heksylowy.Wolna zasada 6,8-dwudezoksy-6-(l-karbobenzok- sy- 4-butylo- L- 2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- -D-erytro-alfa- D-galaktooktopiranozydu metylo¬ wego. Przebieg reakcji przedstawia schemat 2.Do roztworu 6,3 g 4-butylideno-l-karbobenz- oksy-L-proliny (olej z czesci C) w 175 ml swiezo destylowanego acenitrylu oziebionego do tempe¬ ratury 0°, dodano 3,46 ml trójetyloaminy, a na- 50 stepnie 3,34 ml chloromrówczanu izobutylu i mie¬ szano w temperaturze 0°C ±3° w ciagu 15 minut, a nastepnie dodano roztwór 6,2 g wolnej zasady alfa-MTL z czesci D w 85 ml wody i kontynuo¬ wano mieszanie w temperaturze 0°C w ciagu dalszych 30 minut, a nastepnie w temperaturze 25°C przez 1 godzine. Produkt reakcji odfiltrowa¬ no i osad wysuszono, otrzymujac 4,57 g = 37,7V* wolnej zasady 6,8-dwudezoksy-0- (1-karbobenz- oksy- 4-butylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)-l- -tio- D-erytro- alfa-D-galaktóoktopiranozydu me¬ tylowego. Przesacz zatezono pod zmniejszonym cisnieniem i uzyskano dodatkowo 4,25 g = 35,2*/© produktu. Po rekrystalizacji z acetonitrylu otrzy¬ mano krystaliczna wolna zasade 6,8-dwudezoksy- ** -6-(l-karbobenzoksy- 4-butylo- L-2-piroUdynokaT- 40 45 85 6028 70277 U boksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktookto- piranozydu metylowego o temperaturze topnienia 194—196°C. Po drugiej krystalizacji z acetonitrylu otrzymano próbke analityczna o temperaturze top¬ nienia 195,5—200°C, [a]D + lll° (c. 0,98, MeOH).Anal. Obi. dla C26H40N2O8S: C 57,75; H 7,46; N 5,13; S 5,93.Stwierdzono: C 57,58; H 7,16; N 5,50; S 6,07.F. Chlorowodorek 6,8-dwudezoksy- 6-(4-butylo- -L- 2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro- -alfa- D-galaktooktopiranozydu metylowego. Prze¬ bieg reakcji przedstawia schemat 3.Roztwór 7,8 g wolnej zasady 6,8-dwudezoksy-6- -(1-karbobenzoksy- 4-butylo- L-2-pirolidynokarbo- ksyamido)- 1-tio- D-erytro- alfa-D-galaktooktopi- ranozydu metylowego z czesci E w 200 ml meta¬ nolu, wytrzasano w ciagu 17 godzin z 2 g 10°/o palladu osadzonego na weglu w atmosferze wo¬ doru pod cisnieniem okolo 3 atmosfer, a nastep¬ nie katalizator usunieto przez odfiltrowanie i roz¬ twór zatezonp pod zmniejszonym cisnieniem. Po¬ zostalosc rozpuszczono w mieszaninie 20 ml ace¬ tonu z 20 ml wody i zakwaszono 6N kwasem sol¬ nym. Po rozcienczeniu 4 objetosciami acetonu wy¬ tracil sie chlorowodorek 6,8-dwudezoksy- 6-(4-bu- tylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-ery¬ tro-alfa- D-galaktooktopiranozydu metylowego, który odsaczono i wysuszono w temperaturze 55°C pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 4,7 g produktu o temperaturze topnienia 188— 194°C. Próbka analityczna otrzymana przez re¬ krystalizacje z acetonu miala temperature top¬ nienia 197—199°C, Md-+150 (woda, c. 0,89).Analiza. Obliczono dla C18H34N2O6S-HC1.C 48,80; H 7,96; N 6,32; S 7,24.Stwierdzono: po skorygowaniu 5,54% wody: G 48,58; H 8,19; N 6,04; S 7,36.Aktywnosc przeciwbakteryjna tego zwiazku wy¬ nosila 8Vq aktywnosci linkomycyny wedlug próby z S lutes.Zastepujac alfa-MTL innymi 6-amino-6,8-dwu- dezoksy-l-tio- D-erytro- alfa-D-galaktboktopirano- zydami alkilowymi, cykloalkilowymi lub arylo- -alkilowymi, w których alkilem jest etyl, propyl, butyl, pentyl, heksyl, heptyl, oktyl, nonyl, decyl, undecyl, dodecyl, tridecyl, tetradecyl, pentadecyl, heksadecyl, heptadecyl, oktadecyl, nonadecyl lub eikozyl oraz ich postacie izomeryczne, cykloalki- lem jest cyklopropyl, cyklobutyl, cyklopentyl, cy- kloheksyl, cykloheptyl, cyklooktyl, 2-metylocyklo- pentyl, 2,3-dwumetylocyklobutyl, 2-metylocyklobu- tyl lub 3-cyklopentylopropyl, a aryloalkilem jest benzyl, fenetyl, 3-fenylopropyl lub 1-naftylometyl, otrzymuje sie odpowiedni 6,8-dwudezoksy- 6-(l- -karbobenzoksy- 4-butylo- L-2-pirolidynokarboksy- amido)- 1-tio- D-erytro- alfa- D-galaktooktopira- nozyd alkilowy, cykloalkilowy lub aryloalkilowy oraz odpowiedni 6,8-dwudezoksy- 6-(4-butylo-L-2- -pirolidynokarboksyamido)- i-tio- D-erytro- alfa- -D-galaktooktopiranozyd alkilowy, cykloalkilowy lub aryloalkilowy, jak równiez ich 2-fosforany.Zastepujac np. alfa-MTL 6-amino-6,8-dwudezoksy- -1-tio- D-erytro- alfa- D-galaktooktopiranozydem etylowym, propylowym, butylowym, pentylowym lub heksylowym, otrzymuje sie 6,8-dwudezoksy-6- -(1-karbobenzoksy- 4-butylo- L-2-pirolidynokarbo- ksyamido)- 1-tio- D-erytroalfa- D-galaktooktopi- ranozyd etylowy, 6,8-dwudezoksy- 6-(l-karbobenz- oksy- 4-butylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1- 5 -tio- D-erytro- alfa- D-galaktooktopiranozyd pro¬ pylowy, 6,8-dwudezoksy- 6-(l-karbobenzoksy- 4- -butylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D- -erytro- alfa- D-galaktooktopiranozyd butylowy, 6,8-dwudezoksy- 6-(l-karbobenzoksy- 4-butylo-L- -2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro- al- fa-D-galaktooktopiranozyd pentylowy, 6,8-dwudez¬ oksy- 6-(l-karbobenzoksy- 4-butylo- L-2-pirolidy- nokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro- alfa-D-galak- tooktopiranozyd heksylowy, 6,8-dwudezoksy- 6-(4- -butylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D- -erytro- alfa- D-galaktooktopiranozyd etylowy, 6,8- -dwudezoksy- 6-(4-butylo- L-2-pirolidynokarboksy- amido)- 1-tio- D-erytroalfa- D-galaktooktopirano¬ zyd propylowy, 6,8-dwudezoksy- 6-(4-butylo- L-2- -pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro- alfa- -D-galaktooktopiranozyd, 6,8-dwudezoksy- 6-(4-bu- tylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-ery¬ tro- alfa- D-galaktooktopiranozyd pentylowy, 6,8- -dwudezoksy- 6-(4-butylo- L-2-pirolidynokarboksy- amido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktooktopirano¬ zyd heksylowy i ich 2-fosforany.Zastepujac 4-butylo-1-karbobenzoksy- L-proline innymi 4-alkilo-karbobenzoksy- L-prolinami, w których 4-alkilem jest etyl, propyl, pentyl, heksyl, heptyl, oktyl, nonyl, decyl, undecyl, dodecyl, tri¬ decyl, tetradecyl, pentadecyl, heksadecyl, hepta¬ decyl, oktadecyl, nonadecyl lub eikozyl oraz ich postacie izomeryczne, 4-cykloalkilo-l-karbobenzo- ksy-L-prolinami, w których 4-cykloalkilem jest cyklopropyl, cyklobutyl, cyklopentyl, cykloheksyl, cykloheptyl, cyklooktyl, 2-metylocyklopentyl, 2,3- -dwumetylocyklobutyl, 4-metylocyklobutyl lub 3* -cyklopentylopropyl oraz 4-aryloalkilokarbobenz- oksy- L-prolinami, w których 4-aryloalkilem jest benzyl, fenetyl, 3-fenylopropyl lub naftylometyl, otrzymuje sie odpowiednio 6,8-dwudezoksy- 6-(l- -karbobenzoksy- 4-alkilo-, 4-cykloalkilo-, i 4-ary- loalkilo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D- -erytro- alfa- D-galaktooktopiranozydy alkilowe, cykloalkilowe i aryloalkilowe oraz odpowiednie alkilo-, cykloalkilo- i arylo-alkilo- 6-(4-alkilo-, 4- -cykloalkilo-, 4-aryloalkilo- L-2-pirolidynokarbo- ksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktooktopi¬ ranozydy i ich 2-fosforany. Zastepujac np. 4-buty- lo-1-karbobenzoksy-L-proline 4-metylo-, 4-etylo^, 4-propylo-, 4-pentylo- lub 4-heksylo-l-karbobenz- oksy-L-prolinami, otrzymuje sie 6,8-dwudezoksy- -6-(l-karbobenzoksy- 4-metylo- L-2-pirolidynokar- boksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktookto¬ piranozydy metylowy, etylowy, propylowy, buty¬ lowy, pentylowy lub heksylowy, 6,8-dwudezoksy- -6-(l-karbobenzoksy- 4-etylo- L-2-pirolidynokar- boksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktookto¬ piranozydy metylowy, etylowy, propylowy, buty¬ lowy, pentylowy lub heksylowy, 6,8-dwudezoksy- -6-(1-karbobenzoksy- 4-propylo- L-2-pirolidyno- karboksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galakto¬ oktopiranozydy metylowy, etylowy, propylowy, butylowy, pentylowy lub heksylowy, 6,8-dwudez¬ oksy- 6-(1-karbobenzoksy- 4-pentylo- L-2-piroli- 19 20 25 30 85 4P 45 50 55 6070877 dynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro- alfa-D-ga- laktóoktopiranozydy metylowy, etylowy, propylo¬ wy, butylowy, pentylowy lub heksylowy, 6,8-dwu- dezoksy- 6-(l-karbobenzoksy- 4-heksylo- L-2-pi- rolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa-D- -galaktooktopiranozydy metylowy, etylowy, propy¬ lowy, butylowy, pentylowy lub heksylowy, 6,8- -dwudezoksy- 6-<4-metylo- L-2-pirolidynokarbo- ksamido)- 1-tio- D-erytro- alfa-D-galaktooktopi- ranozydy metylowy, etylowy, propylowy, butylo¬ wy, pentylowy lub heksylowy oraz ich 2-fosfora- ny, 6,8-dwudezoksy- 6-(4-etylo- L.-2-pirolidynokar- boksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktookto- piranozydy metylowy, etylowy, propylowy, buty¬ lowy, pentylowy lub heksylowy oraz ich 2-fosfo- rany, 6,8-dwudezoksy- 6-(4-propylo- L-2-piroli- dynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-ga- laktooktopiranozydy metylowy, etylowy, propylo¬ wy, butylowy, pentylowy lub heksylowy oraz ich 2-fosforany, 6,8-dwudezoksy- 6-(4-pentylo- L-2-pi- rolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D- -galaktooktopiranozydy metylowy, etylowy, pro¬ pylowy, butylowy, pentylowy lub heksylowy oraz ich 2-fosforany, oraz 6,8-dwudezoksy- 6-(4-heksy- lo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro- -alfa-D-galaktooktopiranozydy metylowy, etylowy, propylowy, butylowy, pentylowy lub heksylowy i ich 2-fosforany.Chlorowodorek 6,8-dwudezoksy-6-(l-metylo-4-bu- tylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)-1 -tio-D-erytro- -alfa-D-galaktooktopiranozydu metylowego. Prze¬ bieg reakcji przedstawia schemat 4.Roztwór 2,0 g chlorowodorku 6,8-dwudezoksy-6- -(4-butylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- -D-erytro- alfa-D-galaktooktopiranozydu metylo¬ wego z czesci F i 2,0 ml 37°/o formaliny w 150 ml wytrzasano w ciagu 3,5 godziny w obecnosci 500 mg 10Vt palladu osadzonego na weglu, w atmo¬ sferze wodoru pod cisnieniem okolo 3 atmosfer.Po usunieciu katalizatora droga filtracji i przez odfiltrowanie a nastepnie oddestylowaniu rozpusz¬ czalnika pod zmniejszonym cisnieniem otrzymano czesciowo krystaliczny chlorowodorek 6,8-dwudez- oksy-6-(l-metylo- 4-butylo- L-2-pirolidynokarbo- ksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktookto- piranozydu metylowego. Analiza chromatograficz¬ na w cienkiej warstwie na zelu krzemionkowym przy uzyciu do wymywania mieszaniny octanu etylu, acetonu i wody w stosunku odpowiednio 8:4:1 oraz roztworu KMn04 do detekcji wy¬ kazala, ze otrzymany produkt skladal sie glównie z dwóch zwiazków, epimerów cis i trans chloro¬ wodorku 6,8-dwudezoksy- 6-(l-metylo- 4-butylo- -L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro- -alfa- D-galaktooktopiranozydu metylowego w przyblizonej proporcji 3:2.Oddzielenie postaci cis i trans za pomoca chro¬ matografii.Chlorowodorek 6,8-dwudezoksy- 6-(l-metylo- 4- -butylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio-D- -erytro-alfa- D-galaktooktopiranozydu metylowego z czesci Gl rozpuszczono w mieszaninie metanolu z chlorkiem metylenu w stosunku 1 :1 i dodano 1,5 ml trójetyloaminy, nastepnie dodano 7 g zelu krzemionkowego i rozpuszczalnik odparowano pod zmniejszonym cisnieniem pozostawiajac antybio¬ tyk na zelu krzemionkowym wydzielonym w szczy¬ towej czesci kolumny chromatograficznej z 200 g zelu krzemionkowego z mieszanina rozpuszczalni- * kowa zlozona z octanu etylu, acetonu i wody w stosunku 8:4:1. Kolumne wymywano tym samym rozpuszczalnikiem, odbierajac porcje po 20 ml.Chromatografia cienkowarstwowa wykazala, ze frakcja 31—38, stanowily 310 mg zasadniczo czys- *• tego epimeru trans, frakcje 49—74, stanowily 32 mg zasadniczo czystego epimeru cis, a frakcje, 39—48 skladaly sie z mieszaniny epimerów. Te ostatnia mozna rozdzielic dalej droga powtórnego rozdzialu chromatograficznego. Kazdy z epimerów w rozpuszczono w kilku kroplach rozcienczonego kwasu solnego i po dodaniu acetonu wytracono chlorowodorek. W ten sposób otrzymano 50 mg chlorowodorku 6,8-dwudezoksy- 6-(trans-)- 1-me- tylo- 4-butylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1- 20 -tio- D-Erytro-alfa- D-galaktooktopiranozydu me¬ tylowego, w temperaturze topnienia 135—137°C i okolo 150 mg chlorowodorku odmiany cis o tem¬ peraturze zmiekczenia 105°C; w temperaturze top¬ nienia 175—185°C. 25 Epimer trans rekrystalizowany z tego samego rozpuszczalnika mial temperature topnienia 139— 141°C i sklad nastepujacy: Anal. Obi. dla CuHse^OeS-HCL C 49,93; H 8,16; N 6,13; S 7,92; *° Stwierdzono po skorygowaniu dla 4,07Vo HzO, C 48,81; H 8,54; N 6,49; S 6,67.Podobnie w wyniku rekrystalizacji epimeru cis powstal produkt zmiekczenia o temperaturze 108°C, a nastepnie okolo 189°C (zwiazany solwa- * tacyjnie) o nastepujacym skladzie: Anal. Stwierdzono po skorygowaniu dla 4,9JVt H20: ¦'.;;¦¦" C 50,27; H 9,00; N 6,05; S 6,65.Aktywnosc epimeru trans byla okolo 2,2 raza 40 wyzsza od aktywnosci linkomycyny wedlug próby z S lutea, okolo 2 razy wyzsza wedlug próby, na rozcienczonym bulionie i 2,5 raza wyzsza w pró¬ bie z mysza zakazona S aureus.Aktywnosc epimeru cis stanowila okolo V* &Q 45 V3 aktywnosci epimeru trans i byla w przyblize¬ niu równa aktywnosci linkomycyny.Chlorowodorek 6,8-dwudezoksy- 6-(l-etylo-4*bu- tylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-ery¬ tro-alfa- D-galaktooktopiranozydu metylowego.^° Mieszanine 2,0 g chlorowodorku 6,8-dwudezoksy^ -6-(4-butylo- L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- -D-erytro-alfa- D-galaktooktopiranozydu metylo¬ wego z czesci F, 1,5 ml aldehydu octowego i 150 mg 10% palladu osadzonego na weglu z 150 ml 95 metanolu wytrzasano w ciagu 5,5 godzin pod cis¬ nieniem okolo 2,5 atmosfer wodoru. Katalizator odfiltrowano otrzymujac pozostalosc zlozona glów¬ nie z epimerów cis i trans chlorowodorku 6,8-dwu- dezoksy-6- (1-etylo- 4-butylo- L-2-pirolidynokar- 60 boksyamido)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktookto¬ piranozydu metylowego.Rozdzielanie epimerów. 2 g mieszaniny epimerów poddano chromato¬ grafii na 200 g zelu krzemionkowego z miesza- ** nina rozpuszczalnikowa zlozona z octanu etylu,17 nm « acetonu i wódy w stosunku 8:4:1. Frakcje 33— 42 oznaczone chromatograficznie w cienkiej war¬ stwie okazaly sie czystym epimerem trans i zo¬ staly polaczone, frakcje 49—64 stanowily zasad¬ niczo czysty epimer cis i równiez zostaly pola¬ czone. Frakcje 43—48 stanowily mieszanine epi¬ merów] dajaca sie rozdzielic powtórnie za pomoca frakcjonowania chromatograficznego. Kazdy epi¬ mer rozpuszczono w kilku kroplach rozcienczonego kwasu solnego i po rozcienczeniu duza objetoscia eteru wytracono krystaliczne chlorowodorki.Z surowej frakcji 415 mg epimeru trans otrzy¬ mano 340 mg =* 15,4*/« krystalicznego chlorowo¬ dorku 6,8-dwudezoksy-6- (trans-1-etylo- 4-butylo- -L-2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- D-erytro- -alfa-D-galaktooktopiranozydu metylowego o tem¬ peraturze topnienia 144—151°C. Po krystalizacji z rozcienczonego acetonu podwyzszono tempera¬ ture topnienia do 148—151ÓC.Z 045 mg frakcji epimeru cis otrzymano 300 mg 14,lVr krystalicznego chlorowodorku 6,8-dwudez- oksy-6- (cis-l*etylo- 4-butylo- L-2-pirolidynokar- boksyamidó)- 1-tio- D-erytro-alfa- D-galaktookto- piranozydu metylowego o temperaturze topnienia 135—r39°C, Po rekrystalizacji z rozcienczonego acetonu otrzymano krysztaly o temperaturze top¬ nienia 134—138°C.Izomer epimeryczny trans wykazywal aktywnosc równa 1—1,2 aktywnosci linkomycyny wedlug pró¬ by z S lutea, 2—4 razy wieksza od linkomycyny w stosunku do organizmów Gram-dodatnich i 8 lub wiecej razy wieksza w stosunku do organiz¬ mów Gram-ujemnyeh. U myszy epimer trans byl 2 razy bardziej aktywny w stosunku do S sureus w porównaniu z linkómycyna. Epimer cis wyka¬ zywal okolo 1/2 aktywnosci epimeru trans.Rozdzial epimerów cis i trans nie jest koniecz¬ ny, poniewaz 2-fosfórany mieszanych epimerów sa stosowane per se. Pozadane jest jednakze utrzy¬ manie na wysokim poziomie zawartosci izomeru trans, poniewaz jest to postac najbardziej aktyw¬ na^ Prowadzalc proces wytwarzania, nalezy miec na uwadze, ze mozna otrzymac mieszane produkty etfimeryczrie o stosunku epimerów trans i cis Odpowiednio od 3:1 do 1: 5.Zastepujac aldehyd mrówkowy lub aldehyd oc¬ towy z czesci G i H innymi okso- zwiazkami o ogólnym wzorze R4R5CO, na przyklad aldehy¬ dem propionowym, acetonem, aldehydem maslo¬ wym, ketonem izobutylometylowym, benzaldehy¬ dem, aldehydem fenylooctowym, aldehydem hy- drócynamonowym, acetofenonem, propiofenonem, butyrofenonem, 3-metylo-4-fenylobutanonem-2, 2- -metylo-5-fenylopentanonem-3, aldehydem 3-cyk- lopentanopropionowym, aldehydem cykloheksano- octówym, aldehydem cykloheptanokarbóksylowym, aldehydem 2,2-dwumetylo-cykloprópanooctowym, ketonem (z^2-dwumetylocykiopropylo)~metylowym, ketonem cyklopentylometylowym, ketonem cyklo- butylometyiówym, cyklobutanonem, cykloheksario- nem lub 4-metylocykloheksanonem i uzywajac od¬ powiedniego 6,8-dwudezoksy-6-(4-alkilo-, 4-cyklo- alkilo- lub 4-arylo-alkilo-L-2-pirolidyno-karboksy- amido)-l-tio-D-erytro-alfa- D-galaktooktopiranozy- du alkilowego, cykloalkilowego lub aryloalkilówe- 10 15 20 S5 go, otrzymuje sie odpowiednio 6,8-dwudezoksy-6- (l-R4R5CH-4-alkilo-, 4 cykloalkilo- lub 4-aryloal- kilo-L-2-pirolidynokarboksyamido) -1-tio-D-erytro- alfa-D-galaktooktopiranozyd alkilowy, cykloalkilo- wy lub arylo-alkilowy, który poddany procesowi wedlug przykladu I daje odpowiedni 6,8-dwude- zoksy-6-(l-R4-R5CH-4-alkilo-, 4-cykloalkilo- lub 4- -arylo-alkilo-L- 2-pirolidynokarboksyamido)- 1-tio- -D-erytro-alfa-D-galaktooktopiranozydo- 2-fosforan alkilowy, cykloalkilowy lub arylo-alkilowy, w którym R4R5CH- stanowi propyl, izopropyl, butyl lub 4-metylo-2-pentyl, benzyl, fenetyl, 3-fenylo- -propyl, 1-fenyloetyl, 1-fenylopropyl, 1-fenylobutyl, 3-metylo-4-fenylo-2-butyl lub 2-metylo-5-fenylo-3~ -pentyl; 3-cyklopentylopropyl, 2-cykloheksyloetyl, cykloheptylometyl, 2-(2,2-dwumetylocyklopropylo)- etyl, l-(2,2-dwumetylo cyklopropylo)-etyl, 1-cyklo- pentyloetyl, 1-cyklobutyloetyl, cyklobutyl, cyklo- heksyl i 4-metylocykloheksyl. Stosujac formalde¬ hyd, aldehyd octowy lub inny alkanal, np. alde¬ hyd propionowy, aldehyd maslowy, aldehyd wale¬ rianowy, lub aldehyd kapronowy z 6,8-dwudezok- sy-6-(4-alkilo-L-2-pirolidynokarboksyamido)-l-tio- -D-erytro-alfa-D-galaktooktopiranozyden alkilo¬ wym, w którym alkil i 4-alkil stanowia metyl, etyl, propyl, butyl, pentyl lub heksyl, otrzymuje sie naj¬ bardziej pozadane zwiazki o ogólnym wzorze 36, w którym R, HRi i R3 sa alkilami o nie wiecej niz 6 atomach wegla, korzystnie nie wiecej niz dwu¬ nastu atomach wegla w danej grupie.Przykladowe zwiazki o tym wzorze podane sa w nastepujacej tabeli I. w *5 60 <* 5A 5B 5C Linko- mycyno- 2-fosfo- ran 5D Allo- linkomy- cyno-2- -fosforan 5E E Lin- komycyno- 2-fosfo- ran 5FE Al- lolinko- mycynó R metyl metyl metyl metyl metyl -2-fosforan metyl 5G 5H 51 5J 5K 5L 5M 5N 50 5P 5Q etyl etyl metyl metyl metyl metyl etyl etyl metyl metyl metyl TabelaI HRi trans-etyl cis-etyl trans-propyl cis-propyl trans-propyl cis-propyl trans-propyl cis-propyl trans-butyl cis-butyl trans-propyl cis-propyl trans-propyl cis-propyl trans-butyl cis-butyl trans-pentyl R3 metyl metyl metyl metyl etyl etyl metyl metyl metyl metyl etyl etyl etyl etyl etyl etyl metylW277 30 5R 5S 5T 5U 5V 5W 5X 5Y 5Z 5AA 5AB 5AC 5AD 5AE 5AF 5AG 5AH 5AI 5AJ 5AK 5AL 5AM 5AN metyl etyl etyl metyl metyl etyl etyl metyl metyl butyl butyl etyl etyl butyl butyl butyl butyl cykloheksyl cykloheksyl butyl butyl pentyl pentyl cis-pentyl trans-butyl cis-butyl trans-pentyl cis-pentyl trans-pentyl cis-pentyl trans-heksyl cis-heksyl trans-propyl cis-propyl trans-pentyl cis-pentyl trans-butyl cis-butyl trans-pentyl cis-pentyl trans-propyl cis-propyl trans-pentyl cis-pentyl trans-pentyl cis pentyl metyl etyl etyl etyl etyl metyl metyl metyl metyl metyl metyl etyl etyl etyl etyl metyl metyl metyl metyl etyl etyl etyl etyl Przyklad VI. 6,8-dwudezoksy-6- (trans-1- -metylo-4-propylo-L-2-pirolidynokarboksyamido)- -l-tio-L-erytroalfa-D-galaktooktopiranozydo-2-fos- foran metylowy (epilinkomycyno-2-fosforan).Zastepujac linkomycyne z przykladu I epilinko- mycyna, otrzymuje sie epilinkomycyno-2-fosforan.Epilinkomycyne otrzymuje sie w nastepujacy spo¬ sób: 3,4-0-izopropylidenolinkomycyna o ogólnym wzo¬ rze 37.Roztwór 9,8 g linkomycyny w 150 ml acetonu dodano do roztworu 9,8 g jednowodnego kwasu p-toluenosulfonowego w 100 ml acetonu starannie mieszajac i zabezpieczajac przed wilgocia, nastep¬ nie mieszano w temperaturze otoczenia w ciagu 1 godziny, po czym dodano 100 ml bezwodnego ete¬ ru i kontynuowano mieszanie w kapieli lodowej w ciagu 0,5 godziny. Po przefiltrowaniu substancje stala wysuszono pod zmniejszonym cisnieniem w temperaturze 50°C; otrzymujac 13,35 g = 85,5°/o p-toluenosulfonianu 3,4-0-izopropylidenolinkomy- cyny. Dodatkowe 1,15 g = 7,4%, uzyskano z lugów macierzystych, po dodaniu 350 ml bezwodnego ete¬ ru z poprzedniej operacji. 14,5 g otrzymanego w ten sposób produktu zawieszono w 200 ml eteru i wstrzasano energicznie z 125 ml 5% roztworu dwuweglanu potasu. Warstwe wodna poddano ek¬ strakcji 2X100 ml eteru. Ekstrakty eterowe prze¬ plukano 50 ml nasyconego roztworu chlorku sodu i po rozdzieleniu warstwe eterowa przesaczono przez bezwodny siarczan sodu. Po odparowaniu eteru pod zmniejszonym cisnieniem otrzymano 7,9 g = 73,1%. 3,4-0-izopropylidenolinkomycyny, która rozpuszczono w 25 ml octanu etylu, zatezono do okolo 10 —15 ml pozostawiono na kilka godzin w temperaturze pokojowej a przez noc oziebiono w lodówce. Krysztaly odfiltrowano i przeplukano oszczednie zimnym octanem etylu uzyskujac 4,55 = 42,2%. 3,4-0-izopropylidenolinkomycyny o tem¬ peraturze topnienia 126 — 128°C, [a]^ 101 — 102 (c, 1, chlorek metylenu). 10 15 20 25 30 35 45 50 55 60 65 7-dehydro-3,4-0-izopropylidenolinkomycyna; Do roztworu 6 g 0,0135 mola izopropylidenolinko- mycyny w 75 ml pirydyny dodano 12 g tlenku chromowego i utrzymujac temperature .okolo 2Q°C.Po godzinie wprowadzono produkt reakcji do roz¬ tworu mieszaniny 250 ml eteru etylowego i octanu etylu. Po przefiltrowaniu zatezono przesacz do 8,4 g.Rozdzielono syrop na 500 frakcji w przeciwpradzie, stosujac jako nosnik uklad woda: octan etylu: eta* nol: cykloheksan w odpowiednich stosunkach.1:1: 1:1. Wyizolowano 7-dehydro-3,4-0-izopropylidenai- linkomycyne jako frakcje szczytowa z probówek 330 — 380, K = 2,45.Analiza Obliczona dla C21H36N2O6S: .C 56,72; H 8,16; N 6,30; S 7,21; Stwierdzono: C 56,37; H 7,62; N 6,51; S 6,84.C. 3,4-0-izopropylidenoepilinkomycyna.Do 1,6 g czystej wedlug Craiga 7-dehydro-3,4r0- -izopropylidenolinkomycyny w 75 ml metanolu do¬ dano 400 ml borowodorku sodu. Po 1,5 godziny od¬ parowano roztwór do suchosci w wyparce cien¬ kowarstwowej. Pozostalosc wprowadzono do 25 ml wody i poddano ekstrakcji 3X25 ml chlorku me- tylenu. Ekstrakt przeplukano 15 ml wody, nastep¬ nie wysuszono chlorkiem magnezu i odparowano do sucha. Pozostalosc 1,4 g rozdzielono na 500 frakcji w przeciwpradzie, stosujac jako nosnik uklad woda: octan etylu: etanol: cykloheksan w odpowiednich stosunkach 1:1:1:1 i stwierdzono po¬ jedynczy szczyt przy K = 1,05 co odpowiadalo zalozeniom teoretycznym. Produkt w probówkach 240 — 280 wyizolowano w postaci syropu.Anal. Obi. dla C2iH38N206S: C 56,47; H 8,58; N 6,27; S 7,18.Stwierdzono: C 56,24; H 8,54; N 6,13; S 7,01.Chromatografia w cienkiej warstwie wykazala, ze produkt sklada sie z 2 substancji. Jedna stano¬ wila 3,4-0-izopropylidenolinkomycyna; druga — 3,4-0-izopropylidenoepilinkomycyna, przemieszcza¬ jaca sie z nieznacznym opóznieniem.Epilinkomycyna.Syrop z czesci C przechowywano w ciagu 5 go¬ dzin w temperaturze pokojowej w roztworze za¬ wierajacym 60 ml 0,25N kwasu solnego i 40 ml etanolu. Nastepnie przechowywano mieszanine w ciagu 4 dni w temperaturze 0°C. Po zobojetnie¬ niu dwuweglanem sodu odparowano roztwór do 25 ml, a nastepnie ekstrahowano chloroformem. Ek¬ strakt wyplukano niewielka iloscia wody, wysuszo¬ no siarczanem magnezu i odparowano rozpuszczal¬ nik. Pozostalosc badana chromatograficznie w cien¬ kiej warstwie wykazala obecnosc dwóch substan¬ cji, z których kazda byla aktywna w stosunku do S lutea. Badanie chromatograficzne przeprowadzo¬ no w kolumnie 36 cm X 2 cm na nosniku stalym Florosilu (syntetyczny krzemian typu opisanego w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Amery¬ ki nr 2 393 625). Kolumna byla wymywana gra- dientalnie rozpuszczalnikiem zmieniajacym sie w sposób ciagly od 100% heksanu technicznego do 100% acetonu. Calkowita objetosc wynosila 5 000 ml. W ten sposób oddzielono dwa zwiazki.Frakcja I: Probówki 53 — 65 frakcje po 40 ml stanowila epilinkomycyna.Próba 450 mcg/ml (próba linkomycyny).70277 M Analiza. Obliczona dla C18H34N2O6S: C 50,92; H 8,55; N 6,60; S 7,56.Stwierdzono: C 50,19; H 7,91; N 6,05; S 6,42.Frakcja II: Probówki 73 — 104 stanowila linko- mycyna. r5 Próba 950 mcg/mg.Zastepujac w tym przykladzie linkomycyne odpo- ?wiednimi jej analogami, otrzymano odpowiednie analogi epilinkomycyno-2-fosforanu o ogólnym wzorze 38, w którym Z, Ri, R2 i R3 grupy Ac i R, W majace znaczenie jak wyzej juz omawiano, zosta¬ ly stwierdzone. Wszystkie opisane powyzej zwiazki maja zatem swoje odpowiedniki o konfiguracji przeciwnej, tj. konfiguracji pochodnej formy 7-epi.Równiez wszystkie opisane powyzej zwiazki maja 1* swoje odpowiedniki w analogach 7(S)-chloro-7-de- zoksy-, 7(R)-chloro-7-dezoksy, 7(S)-brcmodezoksy i 7(R)-bromo-7-dezoksy. PL

Claims (1)

1. Zastrzezenie patentowe 2o Sposób wytwarzania nowych pochodnych lin- komycyny o ogólnym wzorze 1, w którym X ozna¬ cza grupe OH, atom Cl lub Br, Ri i HRi moga byc identyczne i oznaczaja rodniki alkilowe o nie wiecej niz 20 atomach wegla, korzystnie nie wie- 25 cej niz o 8 atomach wegla, cykloalkilowe o 3-8 atomach wegla lub aryloalkilowe o nie wiecej niz 12 atomach wegla, korzystnie nie wiecej niz 8 atomach wegla, R3 oznacza atom wodoru lub rod¬ nik alkilowy o nie wiecej niz 20 atomach wegla *° korzystnie nie wiecej niz 8 atomach wegla, cykloa- lkilowy o 3—8 atomach wegla lub aryloalkilowy o nie wiecej niz 12 atomach wegla, korzystnie nie wiecej niz 8 atomach wegla, znamienny tym, ze zwiazek o ogólnym wzorze 39, w którym R i HRi oznaczaja identyczne lub rózne grupy alkilowe o nie wiecej niz 20 atomach wegla lub grupy cyk¬ loalkilowe o 3—8 atomach wegla lub grupy ary¬ loalkilowe o nie wiecej niz 12 atomach wegla, R3 oznacza atom wodoru lub grupa alkilowa o nie wiecej niz 20 atomach wegla lub grupe cykloalki- lowa o 3—8 atomach wegla lub grupe aryloalkilo- wa o nie wiecej niz 12 atomach wegla, Z oznacza grupe taka jak: grupa CH3, CH2CH3, CH(CH3)2 CH(CH3)3, 3,4-(CH2)4, CeHB, CF3, CN, COCH3, CO2 C2H5, CO2H, C02, CH2Si(CH3)3, Si(CH3)3, PO3H, ASO3H-, OCH3, OC2H5, 0(CH2)2CH3, OCH(CH3)2, 0(CH2)3CH3, 0(CH2)4CH3, OC6H5, OCOCH3, OH, SCH3, SC2H5, SCH(CH3)2, Si(C2H5)3, Ge(CH3)3, Ge(C2 H5)3 Sn(CH3)3, Sn(C2H5)3, N2+, NHCOCH3, N(CH3)3+, N02, SH, SCOCH3, SCN, SOCH3 SO2CH3,. SO2NH2, S(CH3)2+, SO3-, Se CH3, F, Cl, Br, J, JO2, CH= =CHN02, X oznacza atom Cl, Br, grupe OH lub grupe tritylowa o ogólnym wzorze 40, w którym Xi, X2, X3, oznaczaja atom wodoru, chlorowca, lub grupe OCH3 a n oznacza liczbe calkowita od 1—4, fosforyluje sie za pomoca POCI3 a nastepnie otrzymany zwiazek poddaje sie dodatkowo kwasnej hydrolizie, po czym otrzymany zwiazek. o ogól¬ nym wzorze 1, w którym X, R, HRi i R3 maja wy¬ zej podane znaczenie ewentualnie przeprowadza sie w sól.KI. 12p,2 79 277 MKP C07d 27/06 1' CK3 C NH HR/ II 1 b HO SR U/ V A °-P<°H ^ ^ ©s- CH, HO- NH. O OH, Wzdn£ ActtH OH WzdP & CHi CHi HO- AcNH- OH AcNH NO *0H SR SR OH 5 OH flzdp 6 CH3 NH2 HO .OH 0. OH HR2 C OH T3 O DH HR1 O lVz^ 9 X—^ /) CH2QC Wzóp H Wzór 42 C—OH Wzdn 3 ^zón tó z I W1 HR. f? OH

1.-/ . O Wzcp 44 CH3 AcNH- HO ,0H -OH O O Wzifp 4o V0H OH Wzcp 45 —.iKI. 12p,2 79 277 MKP C07d 27/06 CHa Ac-HH- H0 ,H 'SR OH WzdP 16 HR„ ?H3 tfiH 0 NH II 0 HD ,Halo SR OH Wzór j? H^ ,N\ CH3 C NH Ki"' o HQ .Hale SR Wzdr 18 OH -PXi Wzdn 49 o- ,PXa Wzdr 2o \ // \ //—°—s™** \\ //—° Wzdn 21 CH3 AcNH- (Vztf/ i§ CH, AcNH HO °H ^-SR6 OH Wzór 23 OH CH, 4cNH- HO OH i- ttzcp 24 CH3 NH2 HO QH SR, 0H Wzdr£TKI. 12p,2 79 277 MKP C07d 27/06 CM 3 Ac-NH H NtA SR Yfzón ZT AcNH. Wzónm28 CH3 AcNH- HO OH SR* im Wzór 29 \ ^ .(OH -CH)n-C^H fV/0/ J0 O •0 Y Hfe H\i3© F*» CH3 HR' C NH- II 1 0 HOj| \ i SR G H» J2 CH* I 3 V?3H7., CH3 HO- -NH- C I O HO Q SC2H5 Wzór 53 rm CH3 HO- ¦ NH- C II O HO 1 OH SEi *SEt Wzór 34 CH3 C NH- O HO, -OH Wzór 35 y/r OHKI. 12p,2 79 277 MKP C07d 27/06 Cl Ó NH. HR: ^ O HO SR OH Wzór 36 i^oh o CH3 SCH-, Wzór 37 CH* NN J/C —NH ¦ ; Hff-, 0 /SR I=\ OH X2~\ /}- —O— - 0 Wzdn 40 CH? AcHH HO -OH rSR .OH O-P^ *NOH lifcdr J8 ° CHt Nn D NH , 'i HR4 o H 'SR •OMKI. 12p,2 79 277 MKP C07d 27/06 *-^y°r°~ z o -a ?"0"r°"^KI. 12p,2 79 277 MKP C07d 27/06 Z I + a-MTL GGOH C4H9 Schemat 2 GOMTL Schemat 5 H CH3 Nv -HCt ^N\ , -HCL CyiLomu y /cgmtl Schemat 4 PL