Automat tokarski Praedimdoitem wynalazku jest automat tokarski do wykonywania gwintów za pomoca nozy grze¬ bieniowych.W praktyce zdarza sie czesto, ze na jednym przedmiocie nalezy wykonac dwa lub szereg gwintów, które musza byc dokladnie wspólosiowe.Zadanie to nie moze byc rozwiazane przez uzycie gwintowników lub gwintownic. W automatach to¬ karskich strefa obróbki, gdzie musza znalezc miejsce liczne narzedzia biorace udzial w jednym cyklu obróbkowym, aby uzyskac gladka (cylin¬ dryczna, plaska, stozkowata lub profilowana) po¬ wierzchnie toczona ma bardzo ograniczona ilosc miejsc. W zwiazku z tym jest praktycznie wyklu¬ czone, aby w /tym miejscu na suporcie poprzecz¬ nym lufo suporcie krzyzowym umiescic wiecej jak jedna glowice gwintujaca z nozami grzebiemio- wyrmi, której narzedzie sterowane obrotowymi tarczami krzywkowymi wykonuje zarówno ruch wzdluzny w kierunku osi obrabianego przedmiotu podczas skrawania i ruchu powrotnego, jak rów¬ niez poprzeczne ruchy dla zaglebienia i wycofania narzedzia. Niemozliwe wiec jeist wykonywanie dwóch LuJb wiecerj gwintów na przedmiocie tez jego odmocowywania. Ponadto nalezy wziac pod uwage, ze dla napedu kazdej glowicy gwintujacej z nozami grzebieniowymi koniecznym jest nape¬ dzanie tarcz krzywkowych, sterujacych ruchem wzdluznym, z predkoscia obrotowa proporcjonalna do predkosci obrotowej wrzeciona, na którym za- 15 25 30 mocowany jest przedmiot obrabiany co wymaga odpowiednio skonstruowanego polaczenia napedo¬ wego.Znany jest automat tokarski wieloczynnosciowy, w którym przedmiot obrabiany podczas jednego zamocowania iw pierwszym uchwycie obróbkowym przechodzi przez jeden zestaw operacji, nastepnie zostaje przeniesiony do dmgiego uchwytu i jest wprowadzany w obreb dzialania narzedzi, które znajduja sie na glowicy rewolwerowej. W sklad zestawu narzedziowego wchodza zwykle wiertla, którym nadawany jest ruch obrotowy za pomoca srodków napedowych znajdujacych sie w glowicy rewolwerowej. W glowicy tej znajduje sie rów¬ niez uchwyt gwintownika lub gwintownicy ze srodkami napedowymi nadajacymi ruch obrotowy oraz posuw wzdluzny w obu kierunkach. W obra¬ biarce tej jednak nie ma mozliwosci zastosowania glowicy gwintujaicej z nozami grzebieniowymi, glowica rewolwerowa nie ma silnikowego napedu w kierunku jej osi przelaczania jak równiez po¬ laczenia napedowego pomdedizy odtpowiednim wa¬ lem do napedu glowicy gwintujacej i wrzecionem* Celem wynalazku jest umozliwienie dokladnego nacinania dwóch gwintów na jednym przedmiocie bez koniecznosci jego odmocowyrwania.Dla osiagniecia tego celu postawiono sobie za¬ danie opracowania konstrukcji automatu tokar¬ skiego, umozliwiajacej wykonywanie na jednym przedmiocie dwóch lub wiecej gwintów bez zrniia- 78 4383 78 438 4 ny mocowania tego przedmiotu, przy czym zasto¬ sowany do tego celu naped pomiedzy wrzecionem a krzywkami sterujacymi glowicy gwintujacej z nozami grzebieniowymi powinien zajmowac jak najmniej miejsca i dzieki temu umozliwic zastoso¬ wanie dwóch lub wiecej glowic gwiinitujacych.Zadanie to zostalo rozwiazane wedlug wynalazku w automacie tokairskrim jednowrzecionowym, dzieki temu, ze glowica narzedziowa, Obracajaca sie wzgledem osi przebiegajacej pod katem prostym do osi wrzeciona jest wyposazona w przynajmniej jedna glowice gwintujaca z nozykami grzebienio¬ wymi, w której oprawka noza gwintujacego jest prowadzona w obudowie glowicy przy ruchu wzldluzrlyni iruchu promieniowym wzgledem glo- wucy narzedziowej jak równiez w ruchu poprzecz- njsm, w , kierunku osi glowicy narzedziowej, a wf qbudowie tej ulozyiskowany jest walek, na któ- rym~ zamocowana jest? krzywka sterujaca poprzecz¬ nym ruchem glowicy gwintujacej, a pomiedzy tym walkiem wzglednie kazda glowica gwintujaca a wrzecionem automatu zinajiduje polaczenie nape¬ dowe oraz dzieki temu ze glowica narzedziowa jest wyposazona w naped (silnikowy ruchu glowicy w kierunku jej osi.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia automat tokarski wedlug wynalazku w rzucie z boku, fig. 2 automat z fig. 1 w widoku od tylu, fig. 3 — automat z fig. ii w rzucie po¬ ziomym, fig. 3 — fragment automatu w powiek¬ szeniu w przekroju poziomym wzdluz linii IV—IV zaznaczonej na fig. '1, przedstawiajacy szczególy glowicy gwintujacej oraz jej polaczenia napedo¬ wego z wrzecionem, fig. 5 — fragment automatu z fig. 1 w przekroju wzdluz linii V—V, zazna¬ czonej na fig. 4, fig. 6 — fragment automatu z fig. 1 w przekroju VI—VI, w wiekszej podzialce szczególy napedu walka sterujacego i urzadzenia do przelaczania glowicy narzedziowej w poszczególne jej polozenia robocze, a fig. 7 — fragment z fig. 6 w widoku z iboku i w czesciowymi przekroju.Na lozu 1 automatu znajduje sie wrzeciennik 2, w którym umieszczone jest wrzeciono 3, które z koled wyposazone jest w uchwyt mocujacy 4 oraz jest napedzane od silnika elektrycznego 5 za pomoca napedu pasowego 6, 7, 8. Na lozu 1 obra¬ biarki znajduja sie sanie wzdluzne 9, które sa prowadzone przesuwnie w kierunku równoleglym do osi obrotu X wrzeciona 3. Na saniach wzdluz¬ nych 9 znajduja sie sanie poprzeczne 10 prowa¬ dzone przesuwnie w kierunku prostopadlym do wspomnianej osi obrotu.Sanie poprzeczne w górnej swej czesci tworza obudowe lozyskowa lOa, na przedniej cylindrycz¬ nej czesci 1 (fig. 4 i 7) jest ulyzyskowana glo¬ wica rewolwerowa 11 o osi obrotu Y prostopadlej do osi obrotu wrzeciona 3. Za pomoca opisanego dalej urzadzenia przelaczajacego glowica rewolwe¬ rowa 11 jest przestawiana z jednego polozenia w drugie, na przyklad o kat 60°.Na przedniej stronie glowicy rewolwerowej 11, w pokazanym przykladzie wykonania, obok opra¬ wek narzedziowych 12, w totórych zamocowane sa obrotowo noze 13, zamocowane sa równiez dwie glowice gwintujace 14 z nozami grzebieniowymi 15 i 15a. Przez przestawianie glowicy rewolwero¬ wej 11 poszczególne narzedzia sa doprowadzane w polozenie robocze wzgledem przedmiotu obra- 5 bianego A. Na glowicy rewolwerowej 11 sa ko¬ rzystnie równiez zamocowane wiertla w odpowied¬ nich oprawkach o dowolnej kolejnosci wprowadza¬ nia narzedzi do pracy.Do sterowania ruchem san 9 i 10 wraz z glowica 10 rewolwerowa 11 sluzy element krzywkowy 16, wzglednie 17, które to czlony osadzone sa na wal¬ ku sterujacym 18 i pokazane sa tyUko schema¬ tycznie. Powierzchnia tarczy krzywkowej 16 wspól- x pracuje z ulozyskowanyim na lozu 1 wodzikiem 19, 15 który oddzialywuije na zamocowana do san wzdluz¬ nych 9, szyne 20, której polozenie w kierunku równoleglym do przesuwu san jest regulowane.Dla uzyskiwania ruchu powrotnego san wzdluz¬ nych (w prawo) zastosowano sprezyne powrotna 20 21. Element krzywkowy 17 w postaci bebna krzywkowego wspólpracuje z ulozyskowanym na lozu 1 wodzikiem 22, który oddzialywuje na tylna strone san poprzecznych 10. Równiez i tutaj za¬ stosowano sprezyne 24 do uzyskania ruchu powrot- 25 nego san.Walek sterujacy 18 jest ulozyskowany w kozle lozyskowym zamocowanym w tylnej czesci loza 1, na którym to stojaku znajduje sie moikrowylacz¬ nik 119 sluzacy do sterowania czynnosciami po- 30 mocndczymi i uruchamiany noskami 120. Noski te sa zamocowane ma bebnie 118 osadzonym na wale sterujacym 18 a ich polozenie na obwodzie tego walka jest korzystnie regulowane.Walek sterujacy jest napedzany przez silnik 3 35 za posrednictwem napedu pasowego skladajacy sie z kól stopniowych 25, 26 i pasa 27, a dalej po¬ przez walek posredni 28, 28a .oraz przekladnie sli¬ makowa 29, 30. Pomiedzy odcinkami 28 i 28a wal¬ ka posredniego znajduje sie sprzeglo klowe 31, 40 które jest przelaczane recznie za pomoca dzwigni 32, przez co odcinek 28 walka posredniego, a tym samym walek sterujacy 18 jest korzystnie obra¬ cany recznie za pomoca korby z gniazdem czworo¬ katnym. 45 Glowice gwintujace 14, w przedstawionym przykladzie wykonania, zamocowane sa za pomoca srub 32 do glowicy rewolwerowej 10 za posred¬ nictwem obudowy 33, na której przedniej stronie utworzona jest prowadnica przebiegajaca w kie¬ so runku promieniowym glowicy rewolwerowej.W prowadnicy tej jest prowadzone ramie 34a czlonu 34 w ksztalcie litery L, którego drugie ramie 34b ma prowadnice przebiegajaca równo¬ legle do osi obrotu glowicy rewolwerowej 11. 95 w prowadnicy tej 'prowadzolne sa sanki 35, na których zamocowana jest oprawka 36 noza grze¬ bieniowego 15 lub 15a. 'W obudowie 33 ulozysko¬ wany jest walek pomocniczy 37, na którym osa¬ dzony jest beben krzywkowy 58 z rowkiem krzyw- 60 kowym 38a, beben krzywkowy 39 z rowkiem krzyw¬ kowym 39a oraz stozkowe kolo zebate 40. Rowek krzywkowy 38 stanowi krzywke posuwu wzdluz¬ nego noza grzebieniowego 15 lub 15a i ma w roz¬ winieciu przebieg trójkatny. W rowku tym jest 65 prowadzony wodzik 41 zamocowany do ramienia5 78 438 6 34a. Rawek krzywkowy 39a stanowi krzywke dla ruchu poprzecznego noza 15 hub 15a i sklada sie z dwóch obwodowych odcinków i dwóch odcinków laczacych (fig. 5). W rowku tym jest prowadzony wodzik 42 osadzony w sa/ndach35. 5 Walek pomocniczy 37 kazdej z glowic gwintuja¬ cych 14 musi sie obracac podczas kazdego okresu pracy tej glowicy ze stala predkoscia, która to predkosc powinna pozostawac w okreslonym sto¬ sunku do predkosci wrzeciona 3. Z tego wzgledu 10 zastosowano nastepujace polaczenie napedowe.Wrzeciono 3 napedza poprzez przekladnie stozko¬ wa 43, 44, walek posredni 45 oraz przekladnie stozkowa 47, walek wejsciowy 47 przekladni zmia¬ nowej. Kola zmianowe tej przekladni sa oznaczone 15 odnosnikami 49 i 50. Poprzez walek 51 oraz pare kól zebatych 52, 53, naped zostaje przeniesiony dalej na teleskopowy walek przegubowy 54. Wew¬ natrz obudowy lozyskowej 10a san poprzecznych 10 naped jest przenoszony poprzez przekladnie 20 stozkowa i przelaczalne sprzeglo 57 na walek przekladniowy 58, wspólosiowy do glowicy rewol¬ werowej i wreszcie poprzez stozkowe kolo zebate 59 osadzone ma przednim koncu tego walka na kolo stozkowe 40 osadzone na walku pomocniczym 25 37. Sprzeglo klowe 57 jest tylko wtedy wlaczane gdy glowica gwintujaca 14 znajduje sie w poloze¬ niu roboczym. Tk tego celu sluzy elektromagnes 60, którego wzbudzanie jest sterowane przeznaczo¬ nymi do tego elementami, w których sklad weno- 30 dzi mikrowylacznik 120.Dla skokowego przestawiania glowicy rewolwe¬ rowej 11, w przedstawionym przykladzie wyko¬ nania, zastosowano mechanizm skladajacy sde z sil¬ nika elektrycznego 61 oraz przekladni srubowej 62 35 wbudowanych w obudowe lOa san poprzecz¬ nych 10.INa kole pasowym 64 osadzanym na walku wyjs¬ ciowym tej przekladni nalozony jest pas 63 prze^ chodzacy przez rolke naprezajaca 65 oraz rowek *o znajdujacy sie na mniejszej srednicy glowicy re¬ wolwerowej 11. Krazek naprezajacy 65 jest ulo- zyskowamy na jednym ramieniu dzwigni, której drugie ramie jest polaczone z elektromagnesem uruchamiajacym i wyposazone w zab ryglujacy 45 66. Przy wlaczonym silniku 61 i .wciagnietym rdze¬ niu elektromagnesu 67 (w obu przypadkach stero¬ wanymi za pomoca nosków 120 i milkrowylacznika 119 w zaleznosci od polozenia katowego walka sterujacego 18), pas 63 jest naprezony krazkiem 50 naprezajacym 65, a zab ryglujacy 66 znajduje sie w polozeniu spoczynkowym. W zwiazku z tym glo¬ wica 11 obraca sie. Gdy nastepnie rdzen elektro¬ magnesu zostanie wysuniety, zab ryglujacy zacze¬ pia w wyciecia ustalajace 68 zamocowanej do 55 glowicy rewolwerowej 11 tarczy ustalajacej 69.Podczas pracy walek sterujacy 18 wykonuje jeden obrót dla jednego pelnego cyklu obróbkowego kaz¬ dego przedmiotu. Steruje on wiec silnikiem elek¬ trycznym 61 oraz elektromagnesem 67, sluzacymi «o do przestawiania katowego glowicy rewolwerowej 11, jak równiez elektromagnesem 60 dla wlaczania i wylaczania sprzegla klowego 57. Ponadto ste¬ ruje on za pomoca swych czlonów krzywkowych 16 i 17 wzdluznymi i poprzecznymi posuwami glo- 65 wicy rewolwerowej 11, a tym samym narzedzi znajdujacych sie na tej glowicy.Gdy glowice gwintjujace 15 Job 15a znajduja sie w swym polozeniu roboczym to przy posuwie po¬ przecznym nastepuje najpierw szyibkie dosuniecie narzedzia do przedmiotu, nastepnie stopniowe do- suwanie w celu zwiekszenia glebokosci skrawania i szybkie wycofanie po calkowitym nacieciu gwin¬ tu. Stopniowe dosuwanie w celu zwiekszenia gle¬ bokosci skrawania wzglednie zaglebienia narze¬ dzia w przedmiot jest uzyskiwane za pomoca krzywek 38a i 39a podczas wielu Obrotów czescia 37, 38 i 39 glowicy gwintujacej. Przy jednym takim obrocie nastepuje szybkie dosuniecie do przedmio¬ tu za pomoca malego odcinka a krzywki 39a; skrawanie przedmiotu wzdluznie ruchem powo¬ dowanym krzywka 38a i przebiegajacym równo¬ legle do osi przedmiotu; odsuniecie narzedzia przez odcinek odsuwajacy krzywiki 39a na odleglosc a od przedmiotu i nastepnie szybkie wycofanie z powrotem w polozenie wyjsciowe pochylym od¬ cinkiem krzywiki 38a. Tak iwiec wyinika w sposób oczywisty, ze glebokosc gwintu i jego skok jest zalezna od stopnia wniosku pierwszego odcinka krzywki 38a oraz stosunku obrotu pomiedzy czlo¬ nem (krzywkowym 38 (tym isamym walkiem po¬ mocniczym 37) oraz wrzecionem 3, który to sto¬ sunek obrotów jest korzystnie zmieniany za po¬ moca kól zmianowych 49, 50. Wywolywane przez element krzywkowy 17 dosuwanie, jest podczas ostatniego obrotu czesci 37, 38, 39 glowicy gwintu¬ jacej, równe zeru oo jest warunkiem wykonania gwintu dokladnie cylindrycznego.Za pomoca opisanego automatu tokarskiego do toczenia gwintów mozna na jednym przedmiocie przy jednym tylko zamocowaniu obok zwyklych operacji obróbki tokarskiej równiez nacinac dwa gwinty, na przyklad jeden wewnetrzny a drugi zewnetrzny, przy czym caly przebieg jest stero¬ wany w pelni automatycznie. PL PL