Forma do odlewania elementów z betonu komórkowego Przedmiotem wynalazku jest forma do odlewa¬ nia elementów budowlanych z betonu komórko¬ wego. W produkcji plyt i bloków z betonu komór¬ kowego praktykuje sie czesto najpierw odlewanie masy w duzej formie, a nastepnie dzielenie jej na zadane plyty lub bloki, przewaznie jeszcze wtedy, gdy porowata masa lekkiego betonu komórkowego znajduje sie jeszcze w stanie pól-plastycznym, to jest przed procesem naparzania. Stosowane do te¬ go celu formy odlewnicze maja zwykle duze wy¬ miary, na przyklad dlugosc 5—7 m, szerokosc 1,5—2,5 m i glebokosc 0,5—1,5 m.Jak wiadomo, na skutek reakcji egzotermicz¬ nych, temperatura masy lekkiego betonu rosnacej i wiazacej sie w formie znacznie wzrasta, dosiaga- jac idzesrto 80—90°C. Ten wzrost temperatury jest korzystny z technologicznego punktu widzenia, po¬ niewaz przyspiesza wiazanie masy. Z drugiej stro¬ ny, róznice temperatur pomiedzy zawartoscia for¬ my a otoczeniem, nasuwaja problemy dotyczace konstrukcji formy odlewniczej, poniewaz latwo wy¬ woluja naprezenia powodujace odksztalcenia glów¬ nie dna i podluznych scian formy. Moze to z kolei latwo spowodowac naruszenie pól-plastycznej jesz¬ cze zawartosci formy, na przyklad przez powsta¬ nie pekniec betonu komórkowego, a takze spowo¬ dowac trudnosci podczas jego transportowania, na przyklad z jednego stanowiska na drugie, w zwiaz¬ ku z operacja ciecia na mniejsze elementy. Pro¬ blem spowodowany przez tendencje do wypacza- 15 20 25 30 nia dna formy pod wplywem zmian temperatury jej zawartosci, byl juz uprzednio odnotowany, lecz dotychczas nie zostal pomyslnie rozwiazany. Tak wiec, na przyklad w opisie patentowym USA nr 3 298 076 sugeruje sie wyeliminowanie tego zja¬ wiska przez wykonanie konstrukcji dna formy z ramy inosinej, na której znajduje sie metalowa plyta, zmontowana w sposób umozliwiajacy jej swobodne, podluzne rozszerzanie i kurczenie sie w stosunku do ramy.W celu maksymalnego zapobiegania zmianom w ramie, plyta umieszczona jest nad nia w pewnej odleglcscli iza pomoca Wielu podkladek, po których jest przesuwana, przy czym do jej spodu praktycz¬ nie dochodzi powietrze otoczenia. Urzadzenie takie budzi jednak zastrzezenia z wielu powodów. Plyta denna musi byc albo bardzo gruba, zeby pozostala plaska pomiedzy stosunkowo mala liczba daleko rozstawionych podpierajacych podkladek, pod du¬ zym ciezarem wylanej masy — a w tym przy¬ padku w samej plycie powstana znaczne napre¬ zenia termiczne powodujace jej zginanie, lub tez ilosc podkladek podpierajacych plyte musi byc bardzo duza — wtedy zas nastapi znaczne prze¬ wodzenie ciepla i nagrzewanie ramy, powodujace znaczne ryzyko jej odksztalcenia. Tak wiec znana forma posiada dno, którego temperatura prawie zu¬ pelnie swobodnie wyrównuje sie pomiedzy tempe¬ ratura wylewanej masy i temperatura powietrza od spodu plyty, co oznacza ze zawartosc formy 77 75177751 3 4 ochladzana jest w niepozadany sposób, nawet przy utrzymaniu niskiego przewodnictwa ciepla ramy.Jak juz wspomniano, wzrost temperatury wy¬ lanej masy podczas procesu jej rosniecia i wiaza¬ nia, jest dla masy pozadany, tak, ze nalezy w miare moznosci zapobiegac studzeniu zawartosci formy. Czym wolniej ochladzana jest zawartosc formy, tym predzej nastepuje wiazanie masy i tym szybciej mozna wyjac z formy porowata, lecz jesz¬ cze pól-plastyczna mase w celu jej dalszej obrób¬ ki, a forme uzyc ponownie do nastepnego wylewu.Dlatego tez producenci elementów z betonu ko¬ mórkowego próbuja stasowania form, których .dno i-sciany posiadaja pewne wlasnosci izolacyjne. Ele¬ menty dna fscjan tych form skladaja sie z usztyw¬ niajacej, ramowfej konstrukcji metalowej, do któ¬ rej góry i bok^w przymocowane sa — na przy¬ klad ' przyspawane — wykladziny blaszane, oraz z izolacji termicznej .— na przyklad wedlug mine¬ ralnej umieszczonej w otworach ramy, która po¬ krywa odsloniete powierzchnie blachy, lecz nie pokrywa konstrukcji ramowej.Formy tego rodzaju sa jednak bardzo niedosko¬ nale, gdyz maja tendencje do skrzywiania sie i pa- czenia, a ich izolacja posiada mala pojemnosc ter¬ miczna.Obecnie producenci z betonu komórkowego wola zwykle stosowac prostsze, calkowicie nie izolowa¬ ne formy, które podczas rosniecia i wiazania masy umieszczone sa w stalych dobrze izolowanych, tak zwanych tunelach lub komorach dojrzewania, cze¬ sto zaopatrzonych takze w specjalne ogrzewanie dla utrzymania wewnatrz jednolitej, podwyzszonej temperatury. Takie tunele lub komory sa jednak kosztowne i wymagaja duzo miejsca.Celem t wynalazku jest opracowanie formy do odlewania betonu komórkowego, pozbawionej wad i niedogodnosci opisanego powyzej stanu techniki i która moze utrzymac cieplo przyspieszajace twardnienie masy, bez . koniecznosci stosowania kosztownych tuneli lub podobnych urzadzen.Szczególnie, celem wynalazku jest forma o wyso¬ kich wlasciwosciach izolacyjnych i której dno i ele¬ menty scian nie wykazuja zadnych szkodliwych tendencji do krzywienia sie lub paczenia, pomimo tego, ze konstrukcja tej formy jest mocna i prosta i nie zalezy na subtelnym wspóldzialaniu rucho¬ mych czesci.Forma do odlewania elementów z betonu komór¬ kowego wedlug wynalazku posiada dno i sciany zaopatrzone w wypelnienie izolacyjne zapewniaja¬ ce zmniejszenie ubytku ciepla z wylanej masy be¬ tonowej i zachowuje dzieki temu podwyzszona temperature masy podczas jej rosniecia i wiaza¬ nia, przy czym przynajmniej dno formy posiada otwarta, usztywniajaca rame metalowa i przymo¬ cowane do jej wierzchu pokrycie z blachy. Cha¬ rakterystyczna ceche wynalazku stanowi umiesz¬ czenie tej ramy ponad konstrukcja nosna i jej pionowe oddzielenie od konstrukcji nosnej za po¬ moca pewnej ilosci szeroko rozstawionych nózek tak skonstruowanych, ze przenosza tylko nieznacz¬ ne ilosci ciepla z ramy, a izolacja termiczna dna pokrywa zarówno dolna czesc tej otwartej ramy jak i powierzchnie pokrycia z blachy znajdujace sie pomiedzy elementami tej ramy, z wyjatkiem jedynie powierzchni wspomnianych nózek, dzieki czemu rama i pokrycie farby utrzymywane sa w przyblizeniu w takiej samej temperaturze, jak wylana w formie masa betonowa.Powyzsiza budowa dna formy inie tylko zapobiega niepozadaneimu oziebianiu masy betonowej, lecz takze nie wykazuje tendencji do odksztalcania i piacizenia sie pod wplywem amian temperatury imasy betonowej.W przykladzie wykonania wynalazku, rama dna formy posiada pewna ilosc oddzielnych sekcji, z których kazda oparta jest na czterech nózkach i posiada swoje wlasne pokrycie blaszane. Sekcje te rozmieszczone sa jedna za druga na zwyczajnej ramowej konstrukcji nosnej, tworzac razem prosto¬ katne dno formy, w którym wymiar kazdej z tych sekcji w kierunku dlugosci dna formy jest prawie taki sam, jak szerokosc dna formy. Pomiedzy bla¬ szanymi elementami pokrycia formy, znajduja sie ruchome zlacza, umozliwiajace niezalezne rozsze¬ rzanie sie i kurczenie poszczególnych sekcji formy.Taka budowa dna formy umozliwia ogromne uproszczenie jej konstrukcji, ulepszona regulacje poziomu i wyrównania dna formy oraz ulatwia reperacje uszkodzonych czesci.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig 1 przedstawia forme do odlewania duzych elemen¬ tów z betonu komórkowego w widoku bocznym, fig. 2 — forme w przekroju podluznym, fig. 3 — forme w widoku i czesciowym przekroju poprzecz¬ nym, fig. 4 — detal formy w czesciowym przekro¬ ju, pokazujacy w powiekszeniu polaczenie jednej z nózek ze wspornikiem konstrukcji nosnej.Forma do odlewania pokazana na rysunku po¬ siada dno 1, dwie podluzne sciany 2 i dwie sciany boczne 3. Ponadto, forma posiada konstrukcje nosna 4, z która sciany 2 i 3 polaczone sa za po¬ moca zawiasów 5 i 6 w taki sposób, ze mozna je odchylac na zewnatrz i do dolu przy wyjmo¬ waniu z formy odlanego betonu komórkowego.Konstrukcja 4 sluzy takze jako element nosny dna 1 formy i w zilustrowanym przykladzie po¬ siada kólka 7 umozliwiajace ruch calej formy.Kola 7 moga byc zbedne przy formie stacjonarnej.Dno formy 1 sklada sie z odpowiedniej liczby blatów, na rysunku pokazane sa cztery, kazdy z nich posiada usztywniajaca rame 8 zlozona z wielu poprzecznych beleczek korytkowych 9 i pary podluznych beleczek korytkowych 10 two¬ rzacych razem rodzaj rusztu. Beleczki korytkowe 9 i 10 wykonane sa z odpowiedniej stali. Do wierzchu kazdej ramy usztywniajacej 8 przymo¬ cowane jest sztywno — na przyklad przyspawa¬ ne — stosunkowo cienkie pokrycie blaszane 11 tworzace dno formy. Kazda sekcja ramy usztyw¬ niajacej 8 posiada cztery podpierajace nózki 12 wykonane ze stosunkowo grubosciennych rur, któ¬ rych górne konce przyspawane sa do beleczek 9, a ich dolne konce spoczywaja na wspornikach 13 umieszczonych na zewnatrz konstrukcji nosnej 4, która jest odpowiednio wezsza od dna formy.W taki sposób, utworzone sa cztery oddzielne, identyczne blaty, z których kazdy posiada sekcje 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 ramy usztywniajacej 8 i pokrycie blaszane 11, przy czym wymiar kazdego z nich w poprzecznym kie¬ runku formy jest równy pelnej szerokosci formy, a wymiar w kierunku dlugosci formy jest takze prawie równy jej szerokosci. Pomiedzy blaszanym pokryciem 11 poszczególnych blatów, znajduje sie ruchome polaczenie 14 typu umozliwiajacego pew¬ nie niezalezne rozszerzanie i kurczenie sie kazdego blatu osobno. Polaczenia 14 moga byc wykonane na zakladke, z wypelniajacymi elastycznymi pa¬ skami, lub bez nich.Blaty ustawione sa równo, jeden za drugim na konstrukcji nosnej 4, w zwiazku z czym pola¬ czenia 14 biegna poprzecznie. Pod utworzonym w ten sposób dnem formy, umieszczona jest gruba wypelniajaca warstwa 15 izolacji termicznej,, na przyklad welny mineralnej. Izolacja ta znajduje sie nie tylko pod blaszanym pokryciem 11 lecz takze pod cala rama usztywniajaca dno formy, skladajaca sie z sekcji ramy 8. Wypelnienie izola¬ cyjne 15 podtrzymywane jest korytkowa blaszana obudowa 16 spoczywajaca na wierzchu konstrukcji nosnej 4. Przez warstwe izolacyjna 15 przechodza jedynie podpierajace nózki 12 blatów, które wy¬ staja w dól do konstrukcji nosnej 4, przy czym nózki te, poniewaz maja przekrój rurowy, posia¬ daja bardzo niewielka pojemnosc cieplna.Podczas procesu rosniecia i wiazania masy wy¬ pelniajacej forme, tylko minimalna ilosc ciepla uchodzi z masy przez dno formy. Tak wiec, nie tylko pokrycie z blach 11, lecz takze cala rama utworzona z sekcji 8 natychmiast uzyska i utrzy¬ ma temperature równa w przyblizeniu zawartosci formy. Fakt ten, skutecznie zapobiega krzywieniu sie i wypaczaniu dna formy, pomimo sztywnego polaczenia pomiedzy kazda z blach pokrycia 11 i odpowiednia sekcja 8 ramy, co jest bardzo cen¬ ne ze wzgledów konstrukcyjnych.Podpierajace nózki 12 kazdego blatu, posiadaja dolne konce zaopatrzone w stopki 17 spoczywajace przesuwnie na wspornikach 13 i przymocowane do nich za pomoca sworzni 18. Sworznie te przechodza z centrycznym luzem przez otwory 19 we wspor¬ nikach 13 i zaopatrzone sa w miseczkowe spre¬ zyny 20 i znajdujace sie pod nimi blokujace na¬ kretki 21. W ten sposób, kazdy blat oddzielnie po¬ siada w pewnym stopniu swobode rozszerzania sie i kurczenia we wszystkich kierunkach, pomimo to jednak, wzgledne polozenia blatów sa ustalone do¬ statecznie dla utrzymania zawsze wymaganej szczel¬ nosci ruchomych polaczen 14.Wsporniki 13 umocowane sa na konstrukcji nosnej 4 blisko jej poziomej plaszczyzny, i w taki / s^ sposób, ze przenoszenie sie ciepla w pionowym / /7^Vw kierunku nie ma wplywu na konstrukcje. Cieplo ~ / pssekazywane przez nózki 12 na wsporniki 13 «. „ rózthjtelzi sie w konstrukcji nosnej nie powodujac ¦»a jej fcfcjpzywien ani innych odksztalcen. Poniewaz v !.'***^/' « ilosc ciepla przekazywana przez nózki 12 jest ma- v*' ;3fa; uklad ten zapewnia nienaruszalnosc konstrukcji nosnej 4 a dno formy pozostaje zawsze plaskie, z bardzo malymi tolerancjami wymiarowymi, cal¬ kowicie niezaleznymi od zmian temperatury za¬ wartosci formy.Pokrycie blaszane 11 tworzace dno formy, moze 6 byc cienkie, poniewaz jest podparte i usztywnione przez wspólpracujaca z nim sekcje ramy usztyw¬ niajacej 8, a z kolei sekcje ramy 8 sa lekkie, lecz dostatecznie mocne, gdyz sa niewielkich rozmiarów 5 i wspólpracuja konstrukcyjnie z arkuszami pokry¬ cia blaszanego. Z powyzszego widac, ze ilosc ciepla pobrana przez pokrycie i rame usztywniajaca for¬ my z wlanego w nia betonu komórkowego jest niewielka i niewiele obnizy temperature masy be- 10 tonowej, potrzebna dla procesu wiazania.Elementy podluznych scian 2 formy maja kon¬ strukcje jpodobna jak dno 1, w celu maksymalnego zapobiezenia stratom ciepla z masy betonowej i odksztalceniom. Kazdy element sciany 2 posiada 15 wewnatrz warstwe blaszanego pokrycia 25 przy- spawana do usztywniajacego elementu korytkowe¬ go 26 biegnacego wzdluz calej dlugosci formy. Do elementu korytkowego 26 przymocowanych jest kilka ramion zawiasów 5', których warunki prze- 20 wodzenia ciepla podobne sa do warunków nózek 12 podpierajacych dno formy. Ramiona zawiasów 5' przenosza wiec tylko nieznaczne ilosci ciepla. Do elementu korytkowego 26 przymocowane sa takze rzadko rozstawione sruby 27 utrzymujace zewne- 25 trzna, cienkoscienna metalowa obudowe 28 wy¬ pelnienia izolacyjnego 29, które calkowicie oslania z zewnatrz element korytkowy 26 oraz wystajaca poza niego czesc pokrycia blaszanego 25. Jak wi¬ dac z fig. 3, wystepujaca izolacja termiczna roz- 30 ciaga sie takze do dolu, ponizej górnej czesci dna formy, w poziomie 29', w celu zmniejszenia mo¬ zliwosci strat ciepla z podluznych krawedzi po¬ krycia blaszanego 11 dna formy.Elementy bocznych scian 3 formy skladaja sie 35 z wewnetrznych arkuszy blachy 30 i zewnetrznego wypelnienia izolacja termiczna 31, oslonietego bla¬ szana obudowa 32. Ze wzgledu na swoje niewiel¬ kie wymiary, boczne sciany nie wymagaja zasto¬ sowania konstrukcji usztywniajacej, lecz arkusz 40 blachy 30 obramowany jest plaskownikiem 33 chroniacym przed uszkodzeniami podczas uzywania formy.W podniesionym polozeniu, sciany podluzne 2 i boczne 3 formy utrzymane sa za pomoca srub 34 45 przymocowanych do elementów bocznych scian wspólpracujacych z uchami 35 znajdujacymi sie na koncach scian podluznych. Uniesione elementy scian 2 i 3 przylegaja szczelnie do dna formy 1 za pomoca elastycznych pasków 36. Po opuszcze- 50 niu scian formy do polozenia poziomego, ich wewnetrzne powierzchnie, obrócone obecnie ku górze, znajduja sie na poziomie nieco ponizej po¬ wierzchni dna 1, co umozliwia latwe usuniecie z formy odlanego betonu. Jesli potrzeba, wewnetrz- 55 ne powierzchnie formy, to jesit górna powierzchnie dna 1 i wewnetrzne powierzchnie elementów scien¬ nych, mozna pokrywac guma, plastikiem lub po¬ dobnym maiterialem zapobiegajacym przywieraniu wylewanej masy,, co ulatwia otworzenie formy 60 i wyjecie odLamego elementu betonowego. PL PL