Uprawniony z patentu: Bayer Aktiengeseillischaft, Leverkusen (Republika Federalna Niemiec) Srodek chwastobójczy Przedmioteim wynalazku jest srodek chwasto¬ bójczy zawierajacy jako skladnik czynny nowe pochodne 1-/1, 3, 4-rt;iadiazolilo-/2/-iimi'dazoilidyino- nu-2.Wiadomo, ze tiazolilomoczniki, np. l-/4-ine,tylo- 5 1, 3-tiazoMo-/2/-3-imetylomocznik mozna stosowac jako herbicydy (belgijski opis patentowy 679138).Jednak skutecznosc owadobójcza tych znanych moczników jest nieznaczna i dlatego w praktycz¬ nym zastosowaniu czesto (niezadowalajaca. io Stwierdzono, ze nowe pochodne 1-/1, 3, 4-tia- diiazolillo-/2/-imidazoliidynonu-2 o wzorze ogólnym 1, w którym R oznacza atom wodoru, rodnik al¬ kilowy, chlorowcoalllkilowy, cykloalkilowy, grupe alkoksylowa, alkoksyalkilowa, chlorowcocykioal- 15 kilowa, alkoksyalkilotio, ewentualnie podstawiony rodnik arylowy, alkenylowy, alkinylowy, ewen¬ tualnie podstawiona grupe alkilotio, aryloalkilo- tio, alkenylotio, alkinylotio, alkilasulfoksylowa, al- kilosulfonylowa, alkenylosulfoksylowa, alkenylo- 2° flulfonylowa, alkinylosulfoksylowa, alkinylosulfo- nylowa, aryloalkilosulfoksylowa i aryloalkilosul- fonylowa i Ri oznacza nizszy rodnik alkilowy, al¬ kenylowy i alkinylowy maja silne dzialanie chwa- stobótycze i wyzsza skutecznosc chwastobójcza w przy jednoczesnej selektywnosci w stosunku do roslin uprawnych niz znane tiozolilomoczniki.Nowe pochodne 1-/1, 3, 4-tiadiazolilo-^/-i!m!idai- zylidynomu-2 o wzorze 1 otrzymuje sie przez re¬ akcje 1, 3, 4-tiadiazolilo-/2/-moczników o wzorze ™ ogólnymi 2, w którym Ri i R2 maja wyzej podane znaczenie z glioksalem w obecnosci alkalicznego katalizatora i rozcienczalnika.Przy stosowaniu jako substancji wyjsciowych 1 -/5-trójfluorometyao-1, 3, 4Htiadiazalilo-/2/-3Hme- tylomocznika i glioksalu preelbieg reakcji przed¬ stawia podany schemat.W stosowanych jako zwiazki wyjsciowe 1, 3, 4- -tiadiazolilo-/2/Hmocznikacih o wzorze ogólnym 2, R oznacza korzystnie atom wodoru, rodnik alki¬ lowy o 1—4 atomach wegla, rodnik ehlorowcoal- kilowy o 1—4 atomach wegla, cykloalkilowy o 5—8 atomach weglla, grupe alkoksylowa o 1—4 atomach wegla, grupe ailkoksyalkilowa o 1—4 a- tomach wegla w rodnikach alkilowych, chlorow- cocykloailfcilowa o 5—8 atomach wegla w pier¬ scieniu, alkoksyalkilotio o 1^4 atomach wegla w rodnikach alkilowych, ewenituallnie podstawiony rodnik arylowy o 6—10 atomach we^la, alkenylo¬ wy o 2—4 atomach wegla, alkinylowy o 2—4 a- tomach wegla, gnupe alkilotio o 1—4 atomach wegla, ewentualnie podstawiona grupe aryloalkii- lotio o 6—10 atomach w rodniku arylowym i 1— 4 atomach w rodniku alkilowym, alkenylotio o 2—4 atoniach wegla, alkinylotio o 8—4 atomach wegla, aJMlosuiLfokBylowa o 1—4 atomach wegla, alkilosulionylowa o 1—4 atomach wegla, alkeny- losulfoksylowa o 1—4 atomach wegla, alkenylo- sulfonylowa o 2—4 atomach wegla, alkinylosulfo- nylowa o 1—4 atomach wegla, grupy aryloallkilo- 76 4443 76 444 4 sulfoksylowa lub aryloalkiloisulfonylowa zawiera¬ jace 6—10 atomów wegla w rodnikach aryOowyoh i 1—4 atomów wegla w rodnikach alkilowych, Ri oznacza korzystnie rodinik alkilowy o 1—4 a- tomacjh wegla, rodinik alkenyiowy lub alkmylowy o 2—4 atomach wegla.Zwiazki o wzorze 2, stosowane jako produkty wyjsciowe, sa juz znane. Przykladowo stosuje sie: l-/5-itrójffluorometylo-l, 3, 4Htiaddazoihlo-/2/-3-ime- tylomocznik, l-/5-trójfluarometylo-l, 3, 4^tiadiar- zolilo-/2/-3-n-butylo0iQOcz?nX l-/5-trójifluoromety- lo-l, 3, 4ntiadiazoliio-/2/-3-propargil^^ 1- /5-metylo-l, 3, 4Htaa^afflOlilo-/2/-3-metylo(mocznik, l-/5-n-butylo-l, 8, 4^aiditeoMo-/2y^-etylomocz- ndk, l-/5-IIlHrzed^iiatya©-l, 3, 4^tiadiazolilo-/2/-3- -n^buil^omocznik, i-/5^yMo-hekisylo-l, 3, 4-tia- diazoiHlo^/^3-?ne4^to l-/5-fenylo-l, 3, 4- -tiaK^azol^/2/-^^loinoczaidk, l-/5-alfia-naifltylo- =1, 3V 4-fLadia^blUo-/2/-3-izopropylomocznik, 1-/5- Hmetylotio-1, 3, 4-)todiazoinio-/2/-3-metylomocznik, l-/5nmetokisy-l, 3, 4-tiadiazoMo-/2/-3-e1yaamocz- nik, WS-benzylo-d, 3* 4Jfciaidiaaoiilo-/2/-3-II-rzed- butylomocznik, l-/5-wi(Qyilo-l, 3, 4Htiadiazolilo-/2/- -3-metylomocznik, l-/5-lbenzylotio-l, 3, 4-itiadiazo- Mo-/2/-3-etyiomocznifc, I-/5-metylosuafonylo-l, 3, 4^ia suifonylo-1, 3, 4HtiadiazoHilo-/2y-3-ime(tylomocznik, l-/5-etyloauilfonyao-l, 3, 4-tiadiazolilo-/2/-3-imety- lomocznik, l-/5Hmetylosu(lfoksylo-l, 3, 4ntiaidiazoli- lo-/2/-3^metylomoczndk, l-^-metylosulfoksylo-l, 3, 4-tiadiazoMo-/2/-3^-butyaomocznik, 1-/1, 3, 4-tiah- diazolilo-/2/Hmocznik, 1-/1, 3, 4-tiadiazoliilo-/2/-3- metylomocznik, l-/5-etynyJo-l, 3, 4-tiadiazollilo-/2/ -3-etyOomoczsndlk, WS-foenzylosulfoksylo-l, 3, 4- tiadiazolilo-/2/-3-metylCflnocznik.Jako rozcienczalniki stosuje sie, oprócz wody, wszystkie obojetne rozpuszczalniki organiczne, korzystnie fmdeszajace sie z woda, takie jak alko¬ hole, mp. metanol, etanol zasady tpirydynowe, np. pirydyna, pikolina lub lutydyna i dwuanetylofor- mamid.Jako alkaliczne katalizatory stosuje s&e wszyst¬ kie zinane zasady, korzystnie wodorotlenki metald alkalicznych, wodorotlenki metali ziem aOkalicz- hydh, weglany metaili alkalicznych, alkoholany metali alkalicznych i trzeciorzedowe aminy, a przede wszystkim wodorotlenek sodu, weglan so¬ du, metylan sodu, etylan sodu, i (pirydyne.Temperatura reakcji moze wahac sie w szero¬ kich granicach. Na ogól reakcje prowadzi sie w temperatuirze 0—80°C, korzystnie 20—40°C.Reaguje sie 1 mod pochodnej imoczndka o wzo¬ rze 2 z co najmniej 1 molem gHioksalu. Korzyst¬ nie stosuje sie lJ5^-2f moli ^Moksalu na 1 mol pochodnej mocznika. W celu przeprowadzenia re¬ akcji pochodnia mocznika rozpuszcza sie w odpo¬ wiednim rozcienczaindtou 1 .traktuje sie 30% roz¬ tworem wodnym gdioksalu, nastawionym uprzed¬ nio lugiem sodowym do wantosci pH = 7—8 i reaguje sie, ewentualnie chlodzac, w ciagu 1^3 dni. Obróbka koncowa polega na zatezeniu i prze- krystaflfizowaniu otrzymanej pozostalosci.Srodek wedlug wynalazku odznacza sie dosko¬ nalym dzialaniem herbicydowym i dlatego mbzina go uzyc do zwalczania chwastów. Pod okresle¬ niem chwasty rozumie sie w szerokim znaczeniu wszystkie rosliny rosnace w miejscach w któ¬ rych sa niepozadane. Substancje czynne dzialaja jako herbicydy selektywne lub totalne zasad¬ niczo w zaleznosci od uzytej ilosci.Srodek wedlug wynalazku mozna stosowac do nastepujacych roslin: rosliny dwuliscienne, np. gorczyca (Sinapds), pieprzyca (Ledipidum), przy¬ tulia czepna (Calium), gwiazdnica (Stellaria), ru¬ mianek (Matricaria), zóltlfica drobndkwiatowa linsoga), komosa (Chenopodium), pokrzywa (Utri- ca), starzec (Senecio), bawelna (Go*sy&**n), bu¬ raki (Beta), marchew (Daucus), fasola (Phaseodus), ziemniaki (Solanum), kawa (Goffea); foslLny jed- noliscienne, np. tymotka (Phleunij, wolina (Poa), kostrzewa (Festuca), manneczka lekowata (Eleu- sine), wlosnica (Stetarda), zycica (Loliuim), stoklo¬ sa (Bromus), chwastnica jednostronna, (Echino- chloa), kukurydza (Zea), ryz (Oryza), owies (Ave- na), jeczmien (Hordemm), pszenica (Triiticum), pro¬ so (Panicuim), trzcina cukrowa (Saccharuan).Nadaja sie one szczególnie do selektywnego zwalczania chwastów w zbozach, bawelnie, firzci- nie cukrowej i innych uprawach a zwlaszcza do niszczenia gluchego owsa.Srodek wedlug wynalazku w postaci np. roz¬ tworu, emulsji, zawiesiny, proszku, pasty i granu¬ latu otrzymuje sie w znany sposób, np. przez zmieszanie substancja czynnych z rozrzedzamika- mi to jest cieklymi rozpuszczalnikami i/lub staly¬ mi nosnikami, ewentualnie przy jednoczesnym u- zyciu substancji powierzchniowo czynnych takich jak emulgatory i/lufo dyspergatory.W przypadku stosowania wody jako rozcien¬ czalnika mozna stosowac pomocniczo rozpuszczal¬ niki organiczne. Jako ciekle rozpuszczalniki sto¬ suje sie zasadniczo zwiazki aromatyczne, np. ksy¬ len i benzen, chlorowane zwiazki aromatyczne, np. cMorobenzeny, weglowodory parafinowe, np„ frakcje ropy naftowej, alkohole, np. metanol i bu¬ tanol, rozpuszczalniki o duzej polamosd, np. dwum^yloffoimamad i suLfotlenek dwumetylowy, oraz wode; jako stale nosniki stosuje sie natural¬ ne maczki mineratoe, np. kaoliny, tlenki glinu, talk, krede i syntetyczne maczki nieorganiczne np. kwas krzemowy o duzym (rozdrobnieniu i krzemiany; jako emulgatory stosuje sie emulgato¬ ry niejonotwórcze i anionowe, np. estry poJMen- ku etylenu i kwasów tluszczowych, etery pod¬ tlenku etylenu i alkoholi tluszczowych, np. etery alkiloarylowopoldgjlikolowe, oraz aflkilosulfoniany i arylosulfoniany; jako dyspergatory stosuje sie np. lignine, lugi posiarczynowe i metyloceluloze.Substancje czynne wedlug wynalazku mozna stosowac w postaci zestawu z domieszka innych znanych substancji czynnych. Mieszanie mozna wykonac przed uzyciem. Zestawy zawieraja na ogól 0,1—©5% wagowych substancji czynnej, ko¬ rzystnie 0,5—90% wagowych substancji czynnej.Przed^zastosowaniem srodka wedlug wynalazku przygotowuje sie go w postaci preparatów robo¬ czych takich jak gotowe do uzycia roztwory, e- mulsje, zawiesiny, proszki i granulaty. 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 0076 444 Stosowanie odbywa sie w znany sposób, np. przez opryskiwanie mglawicowe, opryskiwanie, o- pylanie i rozcieranie.Parzy uzyciu jako herbicydów totalnych dawki substancji czynnej wynosza 15—30 kg/ha. Do se¬ lektywnego zwalczania chwastów stosuje sie daw¬ ki 0,1—15 kg/ha, korzystnie 1—10 kg/ha.Srodek chwastobójczy mozna stosowac zarówno przed wzejsciem jak i po wzejschi roslin upraw¬ nych i chwastów. Dziala on równiez grzybobój- czo i owadobójczo oraz dziala niszczaco na lar¬ wy komarów.Ponizszy przyklad obrazuje sposób otrzymywa¬ nia zwiazków o wzorze ogólnym 1.Przyklad I. Do roztworiu 45,4 g (0,2 mola) l-/5-trójfluorometylo-l, 3, 4^tiadiazolilo-/2/-3-ane- tylomocznika w 500 ml etanolu wkrapla sie 100 ml 30% roztworu wodnego glioksaki, który u- przednio zalkalizowano do pH 7—8 za pomoca rozcienczonego lugu sodowego. Pozostawia sie na noc, nastepnie oddetstylowuje sie rozpuszczalnik pod zmniejszonym cisnieniem i pozostalosc trak¬ tuje sie woda. Po przekrystalizowaniu z acetoni- tryhi otrzymiuje sie 4,5-dwaihydroksy-l-/5-trójjflu- orometylo-1, 3, 4Htiadiazolilo-/2/-3nmetyloimidazo- lidynon-2, wzór 4, w postaci krystalicznej o tem¬ peraturze topnienia 178°C.W sposób analogiczny otrzymuje sie zwiazki o wzorze 1 zestawione w tablicy 1.Tablica 1 R i CHjSOg CH8S - III-rzed-C4HB Ri CH, CH, CH, Temperatura topnienia 55 67 . 115 10 Ponizsze przyklady obrazuja zakres dzialania srodka wedlug wynalazku.Przyklad II. Próba po wzejsciu roslin. Roz- 15 puszczalnik: 5 czesci wagowych acetonu; emulga¬ tor: 1 czesc wagowa eteru alkdloarylowopoUgildko- lowego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia roz- 20 puszczalnika, dodaje sie podana ilosc emulgatora i rozciencza sie woda do zadanego stezenia. O- trzymanym preparatem opryskuje sie badane rosliny o wysokosci 5—15 om dawkami na jed¬ nostke powierzchni podanymi w tablicy 2. W za- 25 leznosci od stezenia cieczy dawka wody wynosi 1000—2000 l/ha.Po 3 tygodniach ustala sie stopien uszkodzenia roslin w umownej skali 0—5, o nastepujacym znaczeniu: 0 — brak dzialania, 1— pojedyncze Tablica 2 Próba po wzejsciu roslin cd u 5 8 a* co a o w I 8 3 Q $ 8 S Pi vt ti li U p, o Zwiazek o wzorze 3 (znany) Zwiazek o wzorze 4 Zwiazek o wzorze 5 4 2 1 2 1 0,5 4 2 1 0,5 0,25 3 3 1 5 5 5 5 5 4 4 2-3 5 4-5 4 5 5 4-5 5 5 5 1 0 5 4-5 4 5 5 5 5 5 5 5 5 4-5 3 5 5 5 5 5 5 3-4 1 4 3 2 5 5 5 5 5 5 3 1 5 3 2 0 1 1 0 5 5 5 5 5 5 5 1 4-5 4-5 4 4 2 1 0 2 1 0 5 5 4-5 2 1 2 1-2 0 2 1 0 4-5 4-5 3 2 1 Tablica 3 Próba przed wzejsciem rosliny sl i 1 6 8, co S S li < 53 "fi N Zwiazek o wzorze 5 20 10 5 2,5 1,25 5 5 5 5 4-5 5 5 5 5 4-5 5 5 5 5 5 5 4-5 4-5 4-5 4 4-5 4-5 4-5 4-5 4 4-5 4-5 4 3 3 4-5 4-5 4 S 376 444 7 S lekkie plamki zgorzeli, 2 — wyrazne uszkodzenie lisci, 3 — pojedyncze liscie i czesci lodygi czes¬ ciowo obumarle, 4 — rosliny czesciowo zniszczo¬ ne, 5 — rosliny calkowicie obumarle.W tablicy 2 podane sa stosowane substancje czynne, dawki substancji czynnych oraz uzyskane wyniki.Przyklad III. Próba przed wzejsciem roslin.Rozpuszczalnik: 5 czesci wagowych acetonu; e- mulgator: 1 czesc wagowa eteru alkiloarylowopo- liglikolowego.W celu otrzymania preparatu miesza sie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika, dodaje sie podana ilosc emulga¬ tora, po czyim rozciencza sie woda do zadane¬ go stezenia. Nasiona roslin badanych wysiewa sie do normalnej gleby i po 24 godzinach podle¬ wa otrzymanym preparatem. Utrzymuje sie celo¬ wo stala ilosc wody na jednostke powierzchni.Stezenie substancji czynnej w preparacie nie od¬ grywa zadnej roli, decyduje tylko dawka substan¬ cji czynnej na jednostke powierzchni.Po 3 tygodniach ustala sie stopien uszkodze¬ nia badanych roslin, oznacza sie go liczbami u- mownymi 0-^5 o nastepujacym znaczeniu: 0 — brak dzialania, 1 — lekkie uszkodzenia lub zwol¬ nienie wzrostu, 2 — wyrazne uszkodzenia lub zahamowania wzrostu, 3 — ciezkie uszkodzenia, i tylko niedostateczny rozwój lub wzeszlo tylko 50% roslin, 4 — rosliny po kielkowaniu czescio¬ wo zniszczone, lub wzeszlo tylko 25% roslin, 5 — rosliny calkowicie obumarle lub nie wzeszly.W tablicy 3 podane sa stosowane substancje czynne, dawki substancji czynnych oraz uzyskane wyniki. PL PL PL PL PL