Uprawniony z patentu: Richard Wilke, Schwelm (Republika Federalna Niemiec) Przekladnia srubowa Przedmiotem wynalazku jest przekladnia srubo¬ wa z oo najmniej jedna wkladka o poijedynlczym obiegu (kulek.'W znanych przekladniach srubowych wspomnia¬ nego tyipu, kanial prowadzacy kuliki we wkladce ma postac krzywej przestrzennej, która jest dosto¬ sowywana do srednicy kulek £irizez odpowiednie jej zakrzywienie, przy czym poczatek takiej wy¬ gietej krzyweij przestrzennej jest porówtnywalny z pochylonym stromym lukiem toru wyscigowego po któryim musi przejezdzac samochód wyscigowy.Oczywistym jest, ze wspomniane wkladki o po¬ jedynczym obiegu kulek przede wszystkim musza byc dopasowywane do srednicy trzpienia a ponad¬ to do kazdego skoku gwintu jak równiez do sred¬ nicy kulek co wymaga kazdorazowego przelicza¬ nia krzywej na nowo. Olbrzymia ilosc krzywych przestrzennych w powaznym stopniu ogranicza oplacalnie wytwarzanie, 'przy zachowaniu koniecz¬ nej duzej dokladnosci. Poniewaz obieg zwrotny kulek wspomnianeigo rodzaju nie powinien zmie¬ niac swego polozenia w nakretce, w zwiazku z tym znane wkladki dla pojedynczego obiegu kulek ma¬ ja ksztalt niecyiindryczny co przy wykonywaniu otworów dla pomieszczenia tej wkladki zwiazane jest z powaznymi trudnosciami.Celem wynalazku jest zmniejszenie w mozliwie najwiejkszyim stopniu Wspomnianym wad znanych • dotychczas rozwiazan.Do osiagniecia tego celu postawiono sobie zaza- 10 15 20 25 30 danie uksztaltowanie wkladki dla obiegu kulek które obiok lepszej mozliwosci dostosowywania jej do srednicy trzipienia, skoku gwintu i srednicy ku¬ lek pozwala na uzyskanie ciaglego i niezaklócone¬ go Obiegu kulek.Zadanie to rozwiazano wedlug wynalazku dzieki temu, ze przenoszaca obiciajzenie, przy obu kierun¬ kach obrotu, linia nosna gwintu nakretki w obre¬ bie miejsca przechodzenia kulek do wkladki wzglednie w miejscu wychodzenia tych kulek z Wkladki jest przerwana ipionowym lub ukosnym odcinkiem tworzacym nieciaglosc miejscowa w tej linii, przy czym kulki opuszczajac linie nosna na¬ kretki, wzglednie wracajajc na te linie opieraja sie jednoczesnie na pionowej czesci scianki kanalu prowadzacego i ukladaja sie na prostopadlym do tej czesci scianki dinie kanalu, przy czym pionowa czesc scianki kanalu prowadzacego wkladki, po stronach przeciwHeiglyidh, w stosunku do miejsco¬ wych nieciajglosci odichylone sa równolegle do linii nosnych gwintu nie wykazujacych nieciaglosci.Rozwiazanie wedlug wynalazku, w odróznieniu od znanych, wygietych krzywych przestrzennych, uzyskano dla kulek iprosty kanal prowadzacy o przekroju kwadratowym znacznie lepiej dosto¬ sowany do srednicy trzpienia, skoku gwintu i wiel¬ kosci kulek przy jednoczesnym uzyskaniu 'znacznie nitzszych 'kosztów wytwarzania niz to ma miejsce przy wspomnianych krzywych przestrzennych. Nie skomplikowane, prostokatne uksztaltowanie kanalu 760753 76075 4 prowadzacego kulki zostalo zastosowane w opar¬ ciu o nastepujace rozwazania. Stosowane do wy¬ twarzania przekladni srubowych o wysokiej do¬ kladnosci profile ostrolukowe wykazoija okreslona 5 linie nosna dlla kulek w przekroju, glwintiu trapie¬ nia i nakretki. Wzdluz tej linii nastejpuje wiec przenoszenie sil przez kuliki.Umozliwienie sprawniejszego obiegiu zwrotnego kullek stanowi podstawe zastosowania miejscowych 10 nieciaglosci tej linii nosnej, przy których kulki bez lagodnego przejscia, to znaczy besz raafcrzyiwienia linii nosnej, opuszczaja wkladke i w tej chwili nie znajduoa sie pod Obciazeniem. W tej samej chwili odciazone kulki opuszczajace linde nosna punktem 15 swej powierzchni lezacym wyzej, po przeciwnej ich stronie, opieraja sie o (pionowe czejsci scianek kanalu prowadzacego i jednoczesnde ukladaja sie na dnie kanalu prowadzacego o ksztalcie prosto¬ katnymi a poprzez powierzchnie nosne gwintu, po- 20 miedzy oboma zwojami gwintu,, wchodza w sa¬ siedni zwój gwintu, przy czym sila odsrodkowa dziala napedzajaco na kulki.Wychodzac z tego, ze przy znanych wkladkach o (pojedynczym obiegu kulek stosuje sie ksztalt 25 odbiegajacy od cylindrycznego, to szczególna za¬ leta przedmiotu wynalazku jest jego cecha kon¬ strukcyjna, polegajaca na tym, ze wkladka ma ksztalt cylindryczny i jest osadzona w otworze obudowy oraz unieruchomiona, wystarczajaco do- 30 kladnie pomiedzy dwoma sasiednimi profilami gwdmtu, przez przywieranie powierzchniowe. Tak wiec, dziejki temu, ze kulki przy przechodzeniu wkladki na gwint sa odciazone i w zwiazku z tym / na wkladke nie dziala praktycznie zadna sila wy- 35 starczy jedynie powierzchniowe przytwierdzenie wkladki na przyklad za pomoca kleju z tworzywa sztucznego alby zapobiec obrotowi tej wkladki w otworze obudowy nakretki.W ramach konstrukcyjnego rozwiazania kanalu 40 wprowadzajacego krzywizna dna kanalu prowa¬ dzacego kulki opisuje luk kola, przy czym wa¬ runki przylegania kulek zarówno w punkcie nos¬ nym profilu gwintu jak równiez na krzywiznie dna spelnione sa tylko przy wejsciu i wyjsciu w z wklad|kL [Równolegle do tego rozwiazanie polega na tym, ze krzywizna dna jest utworzona przez zebro wy¬ stajace poza dno kanalu i obejmujace czesc sze¬ rokosci dna (tego kanalu, które spelnia warunki M przylegianda kulek, w momencie wejscia i wyjscia, do punktu nosnego gwintu oraz dna kanalu pro¬ wadzacego, przy czym zebro 'to jest osadzone i przytrzymywane w rowku wykonanym w prosto i stycznie przebiegajacym dnie wkladki. M Zaleta tego rozwiazania jest obok korzysci uzy¬ skiwanych przy wytwarzaniu uzyskanie znacznie wiekszej przestrzeni dla smaru. Oba rozwiazania sa jednak w stanie calkowicie spelnic ustalone wy¬ magania pewnego przeprowadzenia kulek na gwint.Ponadto, wynalazek umozliwia uzyskanie wkladki, która dzieki konstrukcyjnej i technologicznej pro¬ stocie jak równiez prawidlowemu dzialaniu w za¬ kresie przeprowadzania kulek stanowi nowe roz¬ wiazanie dajace znaczny postep techniczny przez co wszelkie rozwiazania dotychczasowe tego sa¬ mego tylpu daleko przewyzsza.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania przedstawionym na ryisunku,na którym filg. 1 przedstawia nakretke przekladni w przekroju, z dwoma olbok siebie lezacymi zwo¬ jami gwintu jak równiez z cylindryczna wkladka, fig. 2 nakretke i trzpien przekladni z wkladka, w przekroju, fig. 3 wklaldke z dennym zebrem pro¬ wadzacym, w przekroju, fig. 4 wkladke w prze¬ kroju A-B zaznaczonym na filg. 3, fig. 5 wkladke z fig. 3, w przekroju C^D, fig. 6 inny przyklad wykonania wkladki bez zebra prowadzacego, w przekroju podobnym jak przekrój A-B z fig. 3, przy czym tfig. 3—6 maja mniejsza podzialke niz fig. 1 i 2.(Na rysunku pokazano nakretke 1 obejmujaca trzpien 15, z dwoma sasiadujacymi ze soba zwo¬ jami gwintów z powierzchniami nosnymi 3. Po¬ miedzy zewnetrznymi powierzchniami nosnymi 3 obu salsiednich zwojów glwintu umieszczona jest. cylindryczna wkladka 2. Kulki 14 przebiegaja po zwoju gwintu wzdluz linii nosnych 7 przy obu mozliwych kierunkach obrotów nakretki trzpienia.Przy wejsciu kulki 14 do kanalu prowadzacego 4, 4a wkladki, kula opuszcza linie nosna 7 w pun^ kcie 10. Linia kolowa, na której znajduje sie punkt 10 stanowi górna linie graniczna profilu igwintu, który poprzez ukosne zeszlifowarnie daje jednocze¬ snie obreb wejscia i wyjscia wtkjlaldki, które to przejscie korzystnie jest wykonane po wyjkonaniu otworu w nakretce dla pomieszczenia wkladki 2.Ukosne zeszlilfowanie jest korzystnie tak usytuo¬ wane, ze -kulki opuszczajac punkt 10 nie dotykajac tej ukosnej powierzchni opieraja sie jednoczesnie o punkt 8 na pionowej czesci scianki kanalu pro¬ wadzacego 4a i w punkcie 11 nia dlnie 4 kanalu prowadzacego, przez co na 'kanal prowadzacy 4, 4a oddzialywuje tylko nieznaczna Sila pochodzaca od masy kulki, która nie moze spowodowac zmiany polozenia wkladki ustalonego przez przyklejenie.Korzystnie zamiast zeszlitfowanej 'ukosnej po¬ wierzchni mozna równiez wykonac za pomoca fre¬ zu pionowa iscianke przebiegajajca wzdluz lukowej krzywej przy punkcie 10. Spelnienie tych warun¬ ków powoduje bezzaklóceniowe wejscie i wyjscie kulek.Poniewaz kulki 14 przy wejsciu i wyjsciu z wkladki wykonuja ruch przestrzenny, pionowa czesc 4a scianki kanalu prowadzacego w punkcie 12 przebiega odchylajac sie równolegle do nie¬ przerwanej linii nosnej 7. Uzyskanie tego odchyle¬ nia na przyklad frezem walcowym nie przedsta¬ wia zadnych trudnosci.Prostokatny kanal prowadzacy 4, 4a tworzy ob¬ jetosciowo znaczna przestrzen dla pomieszczenia smaru tak, ze przy odpowiadajacej tej przestrzeni ilosci smaru mozliwe jest dlugotrwale smarowanie przekladni srubowej. Poniewaz krzywizna dna 4 kanalu prowadzacego kulki jest zalezna od sred¬ nicy trzpienia oraz skoku gwintu i trudna jest do obliczenia przez zastosowanie wstawionej w dno kanalu listwy prowadzacej 5 o punkcie styku 9 wykazuje trzy szczególne zalety, a mianowicie przestrzen dla smaru jest znacznie zwiekszona, a 5 9 1 10 Z a i j - 20 l 1 t » l k 30 L L l / 35 i i " 50 65 605 76075 6 przestrzen 6, 4a, z rowkowym, wybraniem dla listwy dennej 5, jelsft latwa do wykonania niezalez¬ nie od skoku gwintu, jak równiez od srednicy trzpienia. iNadto, ikrzywozne mtwy 5, zalezna od srednicy trzpienia oraz od uksztaltowania powierzchni nos- ne|j gwintu wyznacza sie doswiadczalnie a nastep¬ nie wykonuje sie je w duzej fiJlosci przez wytla¬ czanie. Istotna rzecza aby kulka jednoczesnie sty¬ kala sie z punktami 10, 11 i 8. Ody kulka opusz¬ cza punkt 10 wówczas w zaleznosci od liczlby obro¬ tów 'to jest predkosci kulek sila odsrodkowa po¬ woduje olbtaczanie sie kulek po listwie dennej 5, która moze miec ksztalt luku kola o tak duzym promieniu, ze kulka nie styka sie z powierzchnia nosna gwintu. Jesli predkosc kuliki jest zbyt mala jest ona prowadzona poprzez pionowe czesci 4a scianki kanalu prowadzacego nie stykajac sie z listwa idenna 5.[Krzywa 13 ma ksztalt pierscieniowy i znajduje sie w wystarczajacej odleglosci od zewnejtrznej po¬ wierzchni trzpienia. Szczelina 16 sluzy do regulacji oibiegu kulek.Chociaz w opisie wychodzono z ostrolukowego profilu gfwiintu o okreslonej linii nosnej 7 to prze¬ noszenie kulek daje sie uzyskiwac korzystnie przy takim samym rozwiazaniu równiez w przypadku gwintów o profilu okraglym lub trapezoidalnym, poniewaz polozenie piunktu 10, równiez i przy tych profilach gwintów utrzymuje dliuigotrwala doklad¬ nosc ukladu trzipien, nakretka.Z a s t T z e zenia patentowe 1. Przekladnia srubowa co najmniej z jedna wkladka o pojedynczym obiegu kulek, znamienna tym, ze przenoszaca obciazenie, przy obu kierun¬ kach obrotu linia nosna (7) gwintu nakretki (1) w obrejbie miejsca przechodzenia kulek (14) do Wkladki przerwana pionowym lub ukosnym odcinkiem tworzacym nieciaglosc miejscowa <10) tej (Linii (7), przy czym kuillki opuszczajac linie nosna (7) na¬ kretki, wzglednie wracajac na te linie {1\ kazdo¬ razowo w punktach :(10) maja oparcie na pionowej czesci (4a) scianki kanalu prowadzacego, kazdora¬ zowo w punktach (8), i ukladaja sie na prosto¬ padle wzgdedem tej czesci scianki podbiegajacym dnie (4) kanalu, kazdorazowo w punktach (11), przy czym pionowa czesc (4a) scianki kanalu pro¬ wadzacego wjkladki po stronach ^przeciwleglych w stosunku do miejscowych nieciajglosci, w punk¬ cie (12), odchylone sa równolegle do linii nosnych (7) glwimtu. 12. Przekladnia srubowa wedlug zastrz. 1, zna¬ mienna tym, ze wkladka (2) ma ksztalt cylindrycz¬ ny i jest osadzona w otworze obiudowy oraz unie¬ ruchomiona, pomliejdzy dwoma profilami gwintu przez przywieranie powierzchniowe. 3. Przekladnia srubowa wedlug zastrz. 1, zna¬ mienna tym, ze (krzywizna dna (4) kanalu prowa¬ dzacego kulki (4, 4a) opisuje luk kola przy czym wanumek przylegania kulek zarówno w punkcie nosnym profilu gwintu* jak równiez na krzywiz- nie idna spelniony jest tylko w momencie wejscia i wyjiscia kulek z wkladki. 4, Przekladnia srubowa wedlug zastrz. 1, zna¬ mienna tym, ze krzywizna dna (4) jest utworzona przez listwe 1(5) wystajaca poza dno kanalu i obej¬ mujaca czesc szerokosci dna tego kanalu, oraz spelniajaca warunki przylegania kulek, w momen¬ cie wejscia i wyjscia, do piunktu nosnego gwintu oraz dna kanalu prowadzacego, przy czym listwa ta jest osadzona i przytrzymywana w rowku wy¬ konanym w prostym i stycznie przebiegajacym dnie Wkladki. 10 15 20 25 30KI. 4?h,25/22 76075 MKP F16h 25/22 Fig.1. 10-77 /12 .13 ,4q r-J2 \3 * a Fig. 4 Fig. 6 Fig. 5 Krak. Zaikl. Grat Nr 1. Zam. 948/74 Cena 10 zl PL PL