ziarnistej ze szklem wodnym z jednakie w masach ze szklem wodnym zaden z wy¬ mienionych dodatków nie polepszyl wybijalnosci w takim stopniu, by masy te mozna bylo zaliczyc do latwo wybijalnych. 5 Celem wynalazku jest usuniecie wskazanej wady.Zadanie pozwalajace na osiagniecie tego celu po¬ legalo na opracowaniu takiego sposobu wytwarza¬ nia masy ze szklem wodnym, by wykonane z niej rdzenie piaskowe tracily w odpowiedniej tempera- 10 turze te wytrzymalosc, jaka uzyskaly po utwardze¬ niu szkla wodnego.Zgodnie z wynalazkiem mase wytwarza sie w ten sposób, ze w czasie mieszania piasku — przed wprowadzeniem szkla wodnego — dodaje sie 15 zywice termoutwardzalna, spoiwo o innych niz szklo wodne wlasnosciach fizyko-chemicznych, ko¬ rzystnie zywice mocznikowo-formaldehydowa, która powleka sie ziarna osnowy piaskowej; oprócz tego ziarna tej osnowy zwilza sie katalizatorem poli- 20 kondensacji, korzystnie kwasem fosforowym, który dodaje sie do piasku najlepiej przed dodaniem zy¬ wicy, a utworzone na poszczególnych ziarnach po¬ wloki z tej zywicy utwardza sie, przy czym sto¬ sunek wagowy katalizatora do zywicy — o ile do- 25 datek szkla wodnego nie przekracza normalnie przyjetych' granic — wynosi korzystnie 0,1—0,5, zas zywicy do piasku — korzystnie 0,004—0,015.Dodawanie katalizatora przed zywica zmniejsza ogólny rozchód obu tych skladników i zapewnia do- 30 bra przyczepnosc zywicy do powierzchni ziaren Sposób wytwarzania masy i Wynalazek ten dotyczy sposobu wytwarzania masy ziarnistej ze szklem wodnym, przeznaczonej zwlaszcza na rdzenie odlewnicze.Dotychczas masy ziarniste ze spoiwem w postaci szkla wodnego wytwarza sie w ten sposób, ze ziar¬ na osnowy, która najczesciej stanowi piasek for¬ mierski (kwarcowy), pokrywa sie w czasie miesza¬ nia odpowiednia iloscia szkla wodnego, dodawa¬ nego do mieszarki najczesciej w ilosci 4—8% wa¬ gowych w stosunku do ciezaru osnowy piaskowej.Po wymieszaniu obu tych skladników gotowa mase wprowadza sie do skrzynek rdzeniowych lub for¬ mierskich i utwardza dwutlenkiem wegla lub py- listym zuzlem samorozpadowym, zawierajacym glównie krzemian dwuwapniowy gamma, przy czym ten ostatni utwardzacz dodaje sie do mieszarki w zasadzie przed dodaniem szkla wodnego. Wymienio¬ ny zuzel stosuje sie w szybko wiazacych odmia¬ nach mas ze szklem wodnym, znanych jako samo- utwardzalne ciekle i sypkie, w których oprócz ich utwardzania ma on równiez za zadanie polepszyc wybijalnosc przegrzanych (cieklym metalem) form i/lub rdzeni odlewniczych.W tym samym celu, tzn. polepszenia wybijalnos¬ ci, do mas ze szklem wodnym dodawany jest naj¬ czesciej pyl weglowy, który jednoczesnie poprawia jakosc powierzchni odlewów.Poza pylem weglóWym stosowano równiez tro¬ ciny, torf, gline ogniotrwala, kaolin, bentonit i inne dodatki, a wsród nich równiez zywice syntetyczne,75 803 3 piasku , zwilzonych katalizatorem, wskutek czego proces powlekania poszczególnych ziaren trwa kró¬ cej niz przy odwrotnym stosowaniu wymienionych skladników.W ramach wynalazku mozna wytwarzac zarów¬ no masy samoutwardzalne szybko wiazace, w któ¬ rych szklo wodne utwardza sie pylistym zuzlem samorozpadowym zawierajacym glównie krzemian dwuwapniowy w fazie gamma, jak tez masy, w których szklo wodne utwardza sie dwutlenkiem wegla. W obu odmianach tych mas zaleca sie sto¬ sowac pyl weglowy, przy czym mozna go wpro¬ wadzac nie tylko po zakonczeniu procesu zwilza¬ nia ziaren piasku ^wasem fosforowym i ich po¬ wlekania zywica mocznikowo-formaldehydowa, lecz równiez przed tym procesem. W przypadku masy szybko wiazacej, pyl weglowy mozna równiez wpro¬ wadzac w postaci mieszaniny z wymienionym zu¬ zlem, dodawanym przed wprowadzeniem szkla wod¬ nego- Caly proces mieszania wymienionych skladników masy mozna prowadzic w mieszarkach dowolnego typu, jednakze w przypadku wytwarzania masy szybkowiazacej zaleca sie stosowac mieszarki o dzialaniu ciaglym.Przykladowe sklady i wlasnosci technologiczne masy wytworzonej proponowanym sposoberr przed¬ stawiaja sie nastepujaco: Przyklad I Piasek formierski 95,50 cz. wag Pyl weglowy 0,70 cz. wag.Zuzel samorozpadowy 3,80 cz. wag.Kwas fosforowy 0,16 cz. wag.Zywica mocznikowo-formaldehydowa 1,00 cz. wag.Szklo wodne 5,80 cz. wag.Wytrzymalosc na sciskanie na wilgotno (R*) 0,05—0,1 kG/cm- Wytrzymalosc rta rozciaganie po samoutwardzeniu (R^) 2,00—2,6 kG/cm2 Przepuszczalnosc na wilgotno (Pw) powyzej 180 cmVG • min.Przepuszczalnosc po samoutwardzeniu (Pu ) powyzej 240 cmVG • min.Wilgotnosc (W) 2,5—3,0% Osypliwosc 0,2—0,4% Zywotnosc do 0,5 h Przyklad II Piasek formierski 99,00 cz. wag.Pyl weglowy 1,00 cz. wag.Kwas fosforowy 0,16 cz. wag. 10 Zywica mocznikowo-formaldehydowa 1,00 cz. wag.Szklo wodne 5,80 cz. wag.Wytrzymalosc na sciskanie na wilgotno (R™) 0,05—0,1 kG/cm2 5 Wytrzymalosc na rozciaganie po utwardzeniu bezwodnikiem kwasu weglowego (R1^) 1,8-2,6 kG/cm'2 Przepuszczalnosc na wilgotno (Pw) powyzej 200 cnvVG • min.Przepuszczalnosc po utwardzeniu bezwodnikiem kwasu weglowego (Pu) powyzej 260 cnvVG • min.Wilgotnosc (W) 2,5—3,5% 15 Osypliwosc 0,2—0,4% Zywotnosc do 24 h Rdzenie odlewnicze z masy wytworzonej propo¬ nowanym sposobem, wykonane jako pelne lub sko¬ rupowe, charakteryzuja sie odpowiednia wytrzy- 20 maloscia wyjsciowa oraz dobrym odpalaniem od powierzchni odlewu, zwlaszcza przy stosowaniu pylu weglowego i/lub czernidla spirytusowego, pod¬ palanego przed zalozeniem rdzeni w formach od¬ lewniczych. W czasie krzepniecia i stygniecia od- 25 lew u nastepuje w przegrzanej strefie masy rdze¬ niowej calkowite rozluznienie jej struktury wsku¬ tek termicznego zniszczenia na poszczególnych ziar¬ nach piasku ich otoczek zewnetrznych, utworzo¬ nych ze szkla wodnego, przez otoczki wewnetrzne, 3o utworzone z zywicy mocznikowo-formaldehydowej.Dzieki temu masa wytworzona sposobem wedlug wynalazku osiaga w strefie przegrzanej — po ze¬ tknieciu z cieklym metalem — bardzo dobra wy¬ bija lnosc, rzedu mas ze spoiwem olejowym. 33 PL PL