Sposób wytwarzania nowych estrów kwasu pirylofenylooctowego Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania no¬ wych estrów kwasu pirylofenylooctowego ewentualnie w postaci ich soli addycyjnych z kwasami, o szczegól¬ nie korzystnych wlasnosciach farmakologicznych.Estry kwasu pirylofenylooctowego o wzorze ogólnym 1, w którym Ri oznacza atom wodoru, grupe metylowa albo etylowa, R2 oznacza atom wodoru albo chlorowca o liczbie atomowej do 35, R3 i R4 oznaczaja niezalez¬ nie od siebie, grupy alkilowe zawierajace najwyzej 4 atomy wegla albo razem z sasiednim atomem azotu oznaczaja grupe polimetylenoiminowa o pierscieniu 5—7 czlonowym albo grupe morfolinowa, a A oznacza gru¬ pe alkilenowa zawierajaca 2—3 atomów wegla i co- najmniej 2-czlonowy lancuch pomiedzy atomami tlenu i azotu oraz ich sole addycyjne z kwasami nieorga¬ nicznymi i organicznymi nie byly dotychczas nigdzie opisane.Stwierdzono, ze nowe zwiazki wykazuja szczególnie korzystne wlasnosci farmakologiczne, zwlaszcza prze¬ ciwbólowe, przeciwzapalne i miesniotropowo-przeciw- skurczowe. Wukazuja one takze bardzo korzystne wskaz¬ niki lecznicze i w przeciwienstwie do niektórych zna¬ nych srodków przeciwzapalnych nie wykazuja ujem¬ nego dzialania ubocznego na stystem zoladkowo-jeli- towy. Skutecznosc przeciwbólowa nowych estrów o wzo¬ rze ogólnym 1 i ich addycyjnych soli z kwasami moze byc oznaczona, na przyklad na myszach za pomoca znanej metody E. Siegmunda, R. Cadmusa i C. Lu opisanej w Proc. Soc. Exp. Biol. Med. 9S, 279 (1957) 10 15 20 25 30 pozwalajacej na ustalenie ilosci badanej substancji, po¬ dawanej myszom doustnie, przeciwdzialajacej wystapie¬ niu zespolu chorobowego wywolanego zastrzyknieciem ciem dootrzewnowym 2-fenylo-l,4-benzochinonu. W opi¬ sanym tescie szczególna skutecznosc wykazaly na przy¬ klad chlorowodorek estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego i chlorowodorek es¬ tru 2-dwumetyloamino-l-metyloetylowego kwasu p-(l- -pirylo)-fenylooctowego. Skutecznosc przeciwzapalna oz¬ nacza sie, na przyklad na szczurach za pomoca metody Bolus alba — Oedem opisanej przez G. Wilhelmiego Jap. J. Pharmakol. 15, 187 (1955).Skutecznosc miesniótropowo-przeciwskurczowa estrów o wzorze ogólnym 1 oznacza sie na wyizolowanej lapie swinki morskiej przez ustalenie ilosci substancji bada¬ nej przeciwdzialajacej skurczowi wywolanemu za po¬ moca chlorku barowego i porównanie jej z litycznym dzialaniem papaweryny.Nowe estry o wzorze ogólnym 1 i ich farmakologicz¬ nie dopuszczalne sole addycyjne z kwasami nieorga¬ nicznymi i organicznymi moga byc stosowane jako skladniki biologicznie czynne leków podawanych do¬ ustnie, doodbytniczo i pozajelitowo w celu lagodzenia i usuwania boli róznego pochodzenia, na przyklad spastycznych stanów bólowych, a takze do leczenia artretyzmu, chorób reumatycznych i innych zwiazanych ze stanem zapalnym.W zwiazkach o wzorze ogólnym 1 i substancjach wyjsciowych stosowanych w ich syntezie, omówionych dalej, R2 oznacza atom fluoru, bromu i szczególnie 698203 chloru, R3 i R4 oznaczaja rózne lub takie same grupy alkilowe, takie jak grupa metylowa, etylowa, n-propy- lowa, izopropylowa, n-butylowa albo izobutylowa. R3 i R4 moga takze oznaczac lacznie z sasiednim atomem azotu grupe 1-pirolidynylowa, piperydynowa albo sze- 5 sciowodoro-lHHazepin-1-ylowa. Grupa alkilenowa ozna¬ czona we wzoize ogólnym litera A moze byc grupa etylenowa, propylenowa albo cyklopropanylowa.W celu otrzymania nowych estrów o wzorze ogólnym 1, ewentualnie w postaci ich soli addycyjnych z kwa- 10 sami zwiazek o wzorze ogólnym 2, w którym Ri, R2, R3 i R4 i A maja takie same znaczenie jak we wzorze ogólnym 1, albo ich sole addycyjne z kwasami poddaje sie reakcji z aldehydem bursztynowym w po¬ staci monomerycznej albo spolimeryzowanej albo z 15 acykliczna lub cykliczna reaktywna pochodna aldehydu bursztynowego i otrzymana zasade o wzorze ogólnym 1 przeprowadza sie ewentualnie w jej sól addycyjna z kwasem nieorganicznym albo organicznym.Aldehyd bursztynowy stosuje sie w postaci mono- 20 merycznej, otrzymujac ja korzystnie bezposrednio przed wlasciwa reakcja syntezy z odpowiedniej pochodnej lub przez destylacje jego polimeru, albo w postaci spolimeryzowanej (patrz C. Haries, Ber. 35, 1183—1189 (1902)). 25 Jako odpowiednia pochodna aldehydu bursztynowego stosuje sie szczególnie acykliczne albo cykliczne acetale, acylale, a-chlorowcopochodne eterowe i odmiany eno- lowe eterów i estrów o wzorze ogólnym 3, w którym XiX' oznaczaja, niezaleznie od siebie, grupy R—O— albo R—CO—O—, w których R oznacza grupe weglo¬ wodorowa ewentualnie podstawiona atomem chlorowca, atom chloru lub bromu, albo X' lacznie z Y' oznaczaja grupe =0, Y i Y' oznaczaja niezaleznie od siebie 35 grupe R—O— albo R—CO—O— zdefiniowana wyzej albo razem oznaczaja grupe epoksy albo kazdy z nich lacznie z Z' oznacza dodatkowe wiazanie pokazane we wzorze 3 przerwywanymi liniami, a Z i Z' ozna¬ czaja atomy wodoru, o ile nie maja poprzednio zde¬ finiowanego znaczenia, z dodatkiem srodków rozcien¬ czajacych i/lub kondensujacych.Zwiazki o wzorze ogólnym 3, które moga byc sto¬ sowane zamiast aldehydu bursztynowego, sa na przy¬ klad jego pochodne o lancuchu otwartym, takie jak 45 acetale, na przyklad monoacetal etylowy aldehydu bur¬ sztynowego, dwuacetal metylowy aldehydu bursztyno¬ wego, dwuacetal etylowy aldehydu bursztynowego, acy¬ lale na przyklad 1,1-dwuoctan aldehydu bursztynowego, eter enolowy na przyklad 1,4-dwufenoksybutadien, ester 50 enolowy, na przyklad 1,4-dwuacetoksybutadien. Zwiazki o wzorze ogólnym 3, w którym Y i Y' tworza lacznie grupe epoksy, sa formalnie pochodnymi czterowodoro- furanu iw zaleznosci od znaczenia X i X' reaguja tak jak acetale albo acylale aldehydu bursztynowego 55 albo tak jak a-chlorowcopochodne eterowe o otwartym lancuchu. Takimi zwiazkami sa na przyklad 2,5-dwu- alkoksyczterowodofuran i jego pochodne takie jak 2,5- -dwumetoksy-, 2,5-dwuetoksy-, 2,5-dwupropoksy-, 2,5- -dwubutoksy, 2,5-dwualkiloksy-, 2,5-dwu-(2-chloroeto- 60 ksy)-, 2,5-dwufenoksy- i 2,5-dwu-(3,4-ksyliloksy)-czterowo- dorofuran, 2,5-dwuacyloksyczterowodorofurany takie jak 2,5-dwuacetoksyczterowodorofuran, 2,5-dwuchlorowco- czterowodorofurany, takie jak 2,5-dwuchloroczterowodo- rofuran i 2,5-dwubromoczterowodorofuran, a takze 65 4 zwiazki, które moga byc zaliczone równoczesnie do dwóch wymienionych typów, takie jak 2-chloro-5-(2- -chloroetoksy)^czterowodorofunan i 2-alkiloksy-5-chloro- czterowodorofuran.Srodowisko reakcji wedlug wynalazku moze stanowic w przypadku stosowania aldehydu bursztynowego ewen¬ tualnie otrzymywanego in situ, kazdy rozpuszczalnik, w którym aldehyd ten mozpuszcza sie, taki jak metanol, etanol albo kwas octowy.Acetale i acylale aldehydu bursztynowego a takze jego cykliczne pochodne acetalowe poddaje sie reakcji w kwasie octowym jako rozpuszczalniku i srodku kondensujacym, albo w obecnosci katalitycznych ilosci kwasnego srodka kondensujacego, takiego jak kwas p-toluenosulfonowy ewentualnie z dodatkiem obojetne¬ go rozpuszczalnika albo rozcienczalnika organicznego, takiego jak benzen, toluen, o-dwuchlorobenzen albo nitryl kwasu octowego. Reakcje zwiazku o wzorze ogólnym 3, w którym X i/albo X' oznaczaja atomy chlorowca, przeprowadza sie ewentualnie w obojetnym rozpuszczalniku organicznym, takim jak chloroform albo jeden z wyzej wymienionych. Temperatura reakcji miesci sie korzystnie w zakresie temperatur pomiedzy temperatura otoczenia i temperatura wrzenia stosowa¬ nego rozpuszczalnika lub rozcienczalnika, przy czym najnizsza temperatura nadaje sie szczególnie w przy¬ padku stosowania jako rozpuszczalnika wymienionych pochodnych chlorowcowych.Jako substancje wyjsciowa o wzorze ogólnym 2 sto¬ suje sie, na przyklad znany ester 2-dwumetyloamino- etylowy kwasu p-aminofenylooctowego. Inne zwiazki o wzorze ogólnym 2 otrzymuje sie na przyklad w ten sam sposób, jak wymieniony znany ester przez redukcje odpowiedniego estru 2-p-nitrofenyloalkanowego albo w inny znany sposób, na przyklad przez przeestryfiko- wranie odpowiedniego estru alkilowego kwasu 2-p-ami- nofenyloalkanokarboksylowego, takiego jak ester me¬ tylowy lub etylowy znanego kwasu p-aminofenyloocto¬ wego, p-aminohydratropowego, 2-(p-aminofenylo)-maslo- wego i 2-(p-aminofenylo)-walerianowego za pomoca al¬ koholi zasadowych o podanym dalej wzorze ogól¬ nym 5.W odmianie sposobu wedlug wynalazku nowe estry i ich sole addycyjne z kwasami otrzymuje sie poddajac reakcji pochodna kwasu fenylooctowego o wzorze ogól¬ nym 4, w którym Ri i R2 maja takie same znaczenie, jak we wzorze ogólnym 1 albo jego reaktywna po¬ chodna, z alkoholem zasadowym o wzorze ogólnym 5, w którym R3, R4 i A maja takie same znaczenie jak we wzorze ogólnym 1 i otrzymany ester o wzorze ogólnym 1 przeprowadza sie ewentualnie w jego sól addycyjna z kwasem nieorganicznymi albo organicznym.Na przyklad, pochodna kwasu fenylooctowego o wzo¬ rze ogólnym 4 utrzymuje sie w stanie wrzenia z alko¬ holem zasadowym o wzorze ogólnym 5 w rozpusz¬ czalniku tworzacym mieszanine azeotropowa z woda o odpowiedniej temperaturze wrzenia, takim jak ben¬ zen, toluen albo ksylen, najkorzystniej w obecnosci katalizatora, takiego jak kwas p-toluenosulfonowy.Mozna takze substancje wyjsciowa poddac reakcji w nadmiarze alkoholu zasadowego w obecnosci chlorku kwasowego, takiego jak chlorek tionylu, tlenochlorku fosforu albo kwasu chlorosulfonowego albo w obojet¬ nym rozpuzszczalniku organicznym, takim jak benzen,69820 chlorek metylenu albo chloroform. Jako reaktywne po¬ chodne kwasów o wzorze ogólnym 4 stosuje sie szcze¬ gólnie ich nizsze estry alkilowe. Ogrzewa sie je przy czesciowym zawrocie par w nadmiarze alkoholu zasa¬ dowego o wzorze ogólnym 5 w obecnosci katalizatora, na przyklad odpowiedniego alkoholanu sodowego, pow¬ stajacego in situ ewentualnie z dodatkiem rozpusz¬ czalnika, na przyklad toluenu w ten sposób, ze tworza¬ cy sie nizszy alkanol jest w sposób ciagly usuwany z mieszaniny reakcyjnej. Mozna równiez stosowac rów¬ nowazna ilosc alkoholu zasadowego o wzorze ogólnym 5. W tym przypadku konieczny jest dodatek rozpusz¬ czalnika, na przyklad toluenu. Jako reaktywne pochod¬ ne kwasów o wzorze ogólnym 4 stosuje sie równiez ich chlorowce szczególnie chlorki oraz mieszane bez¬ wodniki, na przyklad kwasu benzenosulfonowego i p- toluenosulfonowego. Pochodne te otrzymuje sie naj¬ korzystniej in situ w obecnosci trzeciorzedowej zasady organicznej, takiej jak 2,6-lutydyna albo symetryczna kolidyna w obojetnym rozpuszczalniku organicznym, takim jak chlorek metylenu albo benzen, albo tez w pirydynie stanowiacej samodzielne srodowisko reakcyj¬ ne, za pomoca chlorku tionylu lub odpowiednich chlor¬ ków kwasowych i poddaje sie reakcji z alkoholem zasadowym o wzorze ogólnym 5 w tym samym sro¬ dowisku reakcyjnym.Stosowane jako produkty wyjsciowe kwasy o wzorze ogólnym 4 i ich nizsze estry alkilowe otrzymuje sie w taki sam sposób jak estry o wzorze ogólnym 1 z nizszych kwasów 2-(p-aminofenyloalkanokarboksylo- wych, takich jak kwasy 2-(4-amino-3-chlorowcofenylo)- -alkanokarboksylowe i ich nizsze estry alkilowe. Kwas 3-chioro-4-(l-pirylo)-fenylooctowy i jego nizsze estry alkilowe otrzymuje sie przez chlorowanie znanego kwa¬ su p-acetamidofenylooctowego, na przyklad za pomoca kwasu solnego i chloranu sodowego, a nastepnie przez kwasna hydrolize otrzymanego produktu do kwasu 4- -amino-3-chlorofenylooctowego z ewentualnym jego przeksztalceniem w nizszy ester alkilowy i kondensacje kwasu albo jego estru w podobny sposób, jak opisano przy otrzymywaniu estrów o wzorze ogólnym 1 na przyklad z 2,5-dwumetoksyczterowodorofuranem we wrzacym kwasie octowym.Kwasy karboksylowe o wzorze ogólnym 4 zawiera¬ jace nizsza grupe alkilowa Ri otrzymuje sie wycho¬ dzac z nizszych estrów alkilowych kwasu p-(l-pirylo)- -fenylooctowego albo z nizszych estrów alkilowych kwasu 3-chlorowco-4-(l-pirylo)-fenylooctowego, takich jak wymienione wyzej estry alkilowe kwasu 3-chloro- -4-(l-pirylo)-fenylooctowego przez ich kondensacje z weglanem dwuetylu stosowanym w nadmiarze za pomo¬ ca etylanu sodowego w toluenie, a nastepnie przez kondensacje pochodnej sodowej otrzymanego estru dwu- alkilowego kwasu p-(l-pirylo-fenylo lub 3-chlorowco-4- -(l-pirylo)-fenylomalonowego z chlorowcopochodnymi nizszych alkili, takich jak jodek metylu albo jodek etylu, hydrolize otrzymanych pochodnych estrów dwu- alkilowych kwasu malonowego i dekarboksylacje po¬ chodnych kwasu malonowego.Wedlug innej odmiany sposobu wedlug wynalazku nowe estry o wzorze ogólnym 1 i ich sole addycyjne z kwasami otrzymuje sie równiez poddajac reakcji kwas karboksylowy o wzorze ogólnym 4 albo jego sól z reaktywnym estrem alkoholu zasadowego o wzo¬ rze ogólnym 5 i otrzymana sól addycyjna zasady o wzorze ogólnym 1 przeprowadza sie ewentualnie w wolna zasade albo w inna sól addycyjna albo otrzy¬ mana wolna zasade przeprowadza sie w sól addycyjna 5 z kwasem nieorganicznym albo organicznym. Jako re¬ aktywny ester zasadowego alkoholu o wzorze ogólnym 5 stosuje sie szczególnie estry kwasów chlorowcowodo- rowych, takie jak chlorki lub bromki, a takze estry kwasów arylo- i alkanosulfonowych, takie jak, na przy- 10 klad ester kwasu p-toluenosulfonowego lub metano- sulfonowego. Ich reakcje z kwasami karboksylowymi o wzorze ogólnym 4 przeprowadza sie w obojetnym rozpuszczalniku organicznym, takim jak izopropanol, Il-rzed. butanol, benzen, toluen, dwumetyloformamid 15 albo sulfotlenek metylu w temperaturach mieszczacych sie w zakresie od 80° do temperatury wrzenia zasto¬ sowanych rozpuszczalników. Reakcje pomiedzy reak¬ tywnymi estrami alkoholi zasadowych o wzorze ogól¬ nym 4 i solami, szczególnie metali alkalicznych, a tak- 20 ze srebrowymi lub rteciowymi kwasów karboksylowych o wzorze ogólnym 4 przeprowadza sie, na przyklad w rozpuszczalnikach organicznych, takich jak benzen, toluen, dwumetyloformamid, izopropanol albo n-butanol w zakresie temperatur od nieco podwyzszonej do tem- 25 peratury wrzenia srodowiska reakcyjnego. Sole te moga byc tworzone in situ, na przyklad przez ogrzewanie reaktywnego estru z kwasem karboksylowym w obec¬ nosci substancji tworzacej z kwasem karboksylowym jego sól, takiej jak weglan potasowy, w jednym z wyzej 30 wymienionych rozpuszczalników.Wprowadzajac odpowiedni nadmiar tej substacji mozna otrzymac zamiast reaktywnego estru alkoholu zasadowego o wzorze ogólnym 5 jego sól addycyjna z kwasem, na przyklad nizszy chlorowodorek chlorku 35 dwualkiloaminoalkilu.Otrzymane sposobem wedlug wynalazku zwiazki o wzorze ogólnym 1 moga byc ewentualnie w znany sposób przeprowadzone w ich sole addycyjne z kwa- 40 sami nieorganicznymi lub organicznymi. Na przyklad przez wprowadzenie do roztworu zwiazku o wzorze ogólnym 1 w rozpuszczalniku organicznym, takim jak eter etylowy, toluen albo etanol odpowiedniego kwasu albo jego roztworu i oddzielenie bezposrednio, albo po 45 dodaniu innej cieczy organicznej, na przyklad eteru etylowego do metanolu, wytraconej soli.W celu wykorzystania nowych zwiazków jako sub¬ stancji biologicznie czynnych w preparatach farmaceu- 50 tycznych stosuje sie je najkorzystniej w postaci ich addycyjnych soli z kwasami dopuszczalnymi farmoko- logicznie, to znaczy w postaci soli takich kwasów, których aniony nie wykazuja w stosowanych dawkach szkodliwego dzialania ubocznego ewentualnie wykazuja 55 pozadane dzialanie uboczne. Jest rzecza korzystna, aby sól stosowana jako substancja biologicznie czynna latwo krystalizowala i nie byla higroskopijna ewentualnie byla malo higroskopijna. Jako sole addycyjne zwiazków o wzorze ogólnym 1 stosuje sie, na przyklad ich sole 60 z takimi kwasami, jak kwas solny, bromowodorowy, siarkowy, fosforowy, metanosulfonowy, etanosulfonowy, p-hydroksyetanosulfonowy, octowy, jablkowy, winowy, cytrynowy, mlekowy, bursztynowy, fumarowy, maleino¬ wy, benzoesowy, salicylowy, fenylooctowy, migdalowy, 65 embonowy albo l,5nnaftalenodwusulfonowy.69820 Preparat farmaceutyczny stosowany przy leczeniu wy¬ zej wymienionych chorób zawiera co najmniej jeden nowy zwiazek o wzorze ogólnym 1 i/albo conajmniej jedna jego sól addycyjna z kwasem nieorganicznym albo organicznym, farmakologicznie dopuszczalna, w mieszaninie z obojetnym nosnikiem i ewentualnie z innymi srodkami pomocniczymi. Preparat farmaceu¬ tyczny jest otrzymywany najkorzystniej w postaci ulat¬ wiajacej jego dawkowanie, i moze byc podawany do¬ ustnie, doodbytniczo i pozajeltiowo w dawce dziennej od 50 do 3000 mg substancji biologicznie czynnej, to jest zwiazku o wzorze ogólnym 1 albo jego soli addycyjnej z kwasem, farmakologicznie dopuszczalnej, osobie doroslej i w odpowiednio mniejszej dawce dzie¬ ciom. Preparaty farmaceutyczne w postaci nadajacej sie do podawania doustnego albo doodbytniczego, takie jak drazetki, tabletki, kapsulki lub czopki zawieraja najkorzystniej 10—500 mg wolnej zasady o wzorze ogólnym 1 albo jej soli farmakologicznie dopuszczalnej.W lekach tych zawartosc substancji biologicznej wynosi 5—90%. W celu otrzymania tabletek albo jader dra¬ zetek substancje biologicznie czynna miesza sie, na przyklad ze stalymi sproszkowanymi nosnikami, takimi jak laktoza, sacharoza, sorbit albo mannit, skrobia ziemniaczana, kukurydziana albo amylopektyna, krze¬ mionka o wysokim stopniu dyspersji, sproszkowany blaszeniec, sproszkowana pulpa z owoców cytrusowych, pochodne celulozy albo zelatyna, ewentualnie z do¬ datkiem srodków nadajacych poslizg, takich jak ste¬ arynian magnezowy lub wapniowy albo glikole poli¬ etylenowe. Rdzenie drazetek powleka sie, na przyklad stezonymi roztworami cukru, które moga zawierac jesz¬ cze gume arabska, talk i/albo dwutlenek tytanu albo roztworem lakieru w latwolotnym rozpuszczalniku or¬ ganicznym lub w mieszaninie takich rozpuszczalników.Powloki takie moga byc rozmaicie barwione, na przy¬ klad w celu oznaczenia róznych dawek substancji bio¬ logicznie czynnej. Doustnie moga byc stosowane rów¬ niez kapsulki do wkladania z zelatyny, a takze miekkie, zamkniete kapsulki z zelatyny i zmiekczacza takiego jak gliceryna. Kapsulki do wkladania zawieraja substancje biologicznie czynna, najkorzystniej w postaci granulatu ewentualnie w mieszaninie z rozcienczalnikiem, takim jak skrobia kukurydziana, ze srodkami poslizgowymi, takimi jak talk albo stearynian magnezowy i stabiliza¬ torami, takimi jak pirosiarczyn sodowy (Na2S205) albo kwas askorbinowy. W miekkich kapsulkach substancja biologicznie czynna znajduje sie najkorzystniej w po¬ staci roztworu albo zawiesiny w odpowiedniej cieczy, takiej jak glikol polietylenowy ewentualnie z dodat¬ kiem stabilizatora.Srodki lecznicze sa stosowane doodbytniczo, na przy¬ klad w postaci czopków, które sa mieszanina zwiazku o wzorze ogólnym 1 albo jego odpowiedniej soli z podstawa masy czopkowej, na przyklad z naturalnymi lub syntetycznymi glicerydami albo w postaci zelaty¬ nowych kapsulek doodbytniczych, w których znajduje sie roztwór albo zawiesina substancji biologicznie czyn¬ nej w glikolu polietylenowym.W ampulce, której zawartosc podawana jest poza- jelitowo szczególnie sródmiesniowo, a takze dozylnie znajduje sie najkorzystniej 10—200 mg farmakologicz¬ nie dopuszczalnej soli addycyjnej zwiazku o wzorze , ogólnym 1 z kwasem, rozpuszczalnej w wodzie. Stezenie substancji biologicznie czynnej wynosi najkorzystniej 0,5—10%. Do rotworów tych dodaje sie ewentualnie odpowiednie stabilizatory i/albo srodki buforujace.Przeciwbólowe srodki lecznicze moga byc takze sto- 5 sowane miejscowo i przez skóre w postaci masci, na¬ lewek i innych roztworów, które przygotowuje sie w sposób znany fachowcom.Nizej podano kilka przepisów otrzymywania róznych form uzytkowych preparatów farmaceutycznych: 10 a) 500 g substancji biologicznie czynnej, na przyklad chlorowodorku estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwa¬ su 2-p-(l-piryio)-(fenylo)-propionowego miesza sie z 550,0 g laktozy i 292,0 g skrobi! ziemniaczanej. Otrzy¬ mana mieszanine nawilza sie alkoholowym roztworem 15 8,0 g zelatyny i granuluje przez sito: Po wysuszeniu granule miesza sie z 60,0 g skrobii ziemniaczanej, 60,0 g talku, 10,0 g stearynianu magnezowego i 20 g krzemionki o wysokim stopniu dyspersji. Z mieszaniny tej wytlacza sie 10000 tabletek wazacych 150 mg i za- 20 wierajacych 50 mg substancji biologicznie czynnej kaz¬ da. Tabletki moga byc zaopatrzone w karby ulatwia¬ jace ich podzial na mniejsze dawki. b) Granule otrzymane z mieszaniny 250 g substancji biologicznie czynnej, na przyklad chlorowodorku estru 25 2-dwumetyloaminoetylowego kwasu p-(l^pirylo)-fenylo- octowego, 175,90 g laktozy i alkoholowego roztworu 10 g kwasu stearynowego, po wysuszeniu, miesza sie z 56,60 g krzemionki o wysokim stopniu dyspersji, 165,0 g talku, 20,0 g skrobii ziemniaczanej i 2,50 g 30 stearynianu magnezowego. Z mieszaniny tej wytlacza sie 10000 rdzeni drazetek. Natepnie rdzenie drazetek powleka sie stezonym syropem zawierajacym 502,28 g krystalicznej sacharozy, 6,0 g szelaku, 10,0 g gumy arabskiej, 0,22 g baTwinika i 1,5 g dwutlenku tytanu, 35 po czym suszy. Otrzymane drazetki waza 120 mg i za¬ wieraja 25 mg substancji biologicznie czynnej kazda. c) W celu otrzymania 1000 kapsulek zawierajacych 25 mg substacji biologicznie czynnej kazda, 25 g chlo¬ rowodorku estru l-metylo-2-dwumetyloaminoetylowego 40 kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego miesza sie z 248,0 g laktozy, nawilza równomiernie wodnym roztworem 2,0 g zelatyny i granuluje przez odpowiednie sito (na przy¬ klad sito III wedlug Ph. Helv. V). Otrzymane granule miesza sie z 10,0 g wysuszonej skrobii kukurydzianej 45 i 15,0 g talku i napelnia otrzymana mieszanina rów¬ nomiernie 1000 kapsulek z twardej zelatyny o wiel¬ kosci 1. d) Mase czopkowa przygotowuje sie z 5,0 g chlo¬ rowodorku estru 3-dwumetyloaminopropylowego kwasu 50 p-(l-pirylo)-fenylooctowego i 163,5 g Adeps salidus.Sporzadza sie z niej 100 czopków zawierajacych 50 mg substancji biologicznie czynnej kazdy.Przytoczone nizej przyklady wyjasniaja sposób otrzy¬ mywania nowych zwiazków o wzorze ogólnym 1 nie ograniczajac jego zastosowania. W przykladach tem¬ perature podano w stopniach Celsjusza.Przyklad I. Otrzymywanie estru 2-dwumetyloami¬ noetylowego kwasu p-(l^pirylo)-fenylooctowego. 60 8,2 g estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwasu p-ami- nofenylooctowego miesza sie z 80 ml lodowatego kwa¬ su octowego i 4,9 g 2,5-dwumetoksyczterowodorofuranu i utrzymuje sie w stanie wrzenia (temperatura lazni 130^150°) w ciagu 40 minut. Nastepnie zabarwiona 65 na ciemno mieszanine reakcyjna oziebia sie i odpa- 5569820 rowuje w wyparce rotacyjnej pod cisnieniem od 50 do 12 torów. Otrzymany w pozostalosci olej destyluje sie w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 180— 220° pod cisnieniem 0,01 tora. Destylat rozpuszcza sie w 60 ml eteru, a roztwór eterowy ekstrahuje sie 30 ml 2 n kwasu solnego oziebionego lodem. Kwasna warstwe wodna alkalizuje sie za pomoca nasyconego roztworu wodoroweglanu potasowego (okolo 20—30 ml) i ekstra¬ huje sie dwukrotnie 100 ml porcjami eteru. Polaczone ekstrakty eterowe, wysuszone nad bezwodnym siarcza¬ nem magnezowym, odparowuje sie. Pozostaje zasadowy produkt reakcji w postaci oleju, który powoli krysta¬ lizuje. Rozpuszcza sie go w 30 ml eteru i otrzymany roztwór zobojetnia sie 4 ml 2,8 n eterowego roztworu chlorowodoru. Wytracony krystaliczny osad chlorowo¬ dorku estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwasu p-(l- -pirylo)-fenylooctowego odsacza sie na nuczy i prze- krystaiizowuje z mieszaniny izopropanolu i metanolu.Otrzymane krysztaly topnieja w temperaturze 159—161°.Ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu p-aminofeny¬ looctowego stosowany jako substancja wyjsciowa otrzy¬ muje sie w nastepujacy sposób: Mieszanine 10,2 g estru etylowego kwasu p-amino¬ fenylooctowego (E. Ferber i wsp., Ber. 72, 839 (1939)), roztworu 50 mg sodu w 50 ml 2-dwumetyloaminoeta- nolu i 125 ml toluenu ogrzewa sie w ciagu 20 godzin w kolbie zaopatrzonej w kolumne Vigreux o dlugosci 20 cm w ten sposób, aby temperatura w górnej czesci kolumny wynosila 50—90°. W warunkach tych oddesty- lowuje mieszanina azetropowa etanolu i wody powsta¬ jaca podczas reakcji. Nastepnie mieszanine reakcyjna zateza sie pod cisnieniem 50—12 torów a pozostalosc po rozlozeniu zawartego w niej alkoholanu sodowego za pomoca 0,8 ml 2,8 n eterowego roztworu chloro¬ wodorku destyluje sie w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 210—230° i pod cisnieniem 0,1 tora.Otrzymuje sie ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu p-aminofenylooctowego w postaci bezbarwnego oleju.W podobny sposób otrzymuje sie ester 2-dwuetylo- aminoetylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego i jego chlorowodorek o temperaturze topnienia 123—125° (po przekrystalizowaniu z mieszaniny octanu etylu i eta¬ nolu) wychodzac z 9,1 g estru 2-dwumetyloaminoety¬ lowego kwasu p-aminofenylooctowego (Pyman, J. Chem.Soc. 111, 170).Przyklad II. Otrzymywanie estru 2-dwumetylo¬ aminoetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego.Mieszanine roztworu 0,20 g sodu w 150 ml 2-dwu- metyloaminoetanolu z roztworem 24,0 g estru etylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego w 150 ml toluenu utrzymuje sie w stanie wrzenia w kolbie zaopatrzonej w kolumne Vigreaux o dlugosci 20 cm w ten sposób, aby czesc mieszaniny wrzaca w temperaturze do 90° oddestylowywala stopniowo przez chlodnice destylacyjna.Po 5—7 godzinach temperatura w górnej czesci kolum¬ ny podnosi sie do 110° iw warunkach tych destyluje toluen pod cisnieniem atmosferycznym. Reszta toluenu i aminoalkoholu oddestylowuje sie w wyparce rota¬ cyjnej pod cisnieniem wytworzonym za pomoca stru¬ mieniowej pompy wodnej. W otrzymanym jako pozo¬ stalosc oleju zobojetnia sie zawarty w nim sód 1,9 ml 4,6 n eterowego roztworu chlorowodoru. Nastepnie zmetniony olej destyluje sie w wysokiej prózni. Frakcja destylujaca w zakresie temperatur 170—185° pod cis- 10 20 nieniem 0,01 tora stanowi ester 2-dwumetyloaminoety¬ lowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego. Rozpuszcza sie go w 100 ml eteru, po czym pfrzy mieszaniu i ozie¬ bianiu, dodaje sie 20 ml 4,6 n eterowego roztworu 5 chlorowodorku. Wytracony, czerwony chlorowodorek po przekrystalizowaniu z mieszaniny izopropanolu i eteru, a nastepnie z mieszaniny acetonu i etanolu topnieje w temperaturze 159—161°.W podobny sposób otrzymuje sie ester 3-(l-piroli- io dynylo)-propylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego, który destyluje w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 180° pod cisnientiem 0,001 tora, wy¬ chodzac z 6,9 g estru etylowego kwasu p-(l-pirylo)- -fenylooctowego i 20 ml 3-(l-pirolidynylo)-propanolu. 15 Chlorowodorek otrzymanego estru po przekrystalizowa¬ niu z mieszaniny chloroformu i eteru topnieje w tem¬ peraturze 108—111°.Ester etylowy kwasu p-(l -pirylo)-fenylooctowego, sto¬ sowany jako substancja wyjsciowa w tej syntezie, otrzy¬ muje sie w nastepujacy sposób.Mieszanine 21,4 g estru etylowego kwasu p-amino¬ fenylooctowego (E. Ferber i wsp., Ber 72, 839 (1939)), 15,9 g 2,5-dwumetoksyczterowodorofuranu i 30 ml lodo- ^ watego kwasu octowego utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu godziny, po czym rozpuszczalnik oddestylowuje sie pod cisnieniem wytworzonym za pomoca strumie¬ niowej pompy wodnej. Pozostalosc destyluje sie w wy¬ sokiej prózni, przy czym ester etylowy kwasu p-(l-pi- 30 rylo)-fenylooctowego destyluje w temperaturze 122—130° pod cisnieniem 0,02 tora. Po przekrystalizowaniu z me¬ tanolu topnieje on w temperaturze 55—56°.Przyklad III. Otrzymywanie estru 2-morfolino- 35 etylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego. 80 g sodu rozpuszcza sie. lekko ogrzewajac, w mie¬ szaninie 50 ml 2-morfolinoetanolu i 50 ml bezwodnego toluenu. Do mieszaniny tej dodaje sie 6,9 g estru etylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego (patrz 40 przyklad II) i calosc ogrzewa sie w ciagu 20 godzin w kolbie zaopatrzonej w kolumne Vigreux o dlugosci 20 cm w temperaturze 140—160° tak, aby temperatura w górnej czesci kolumny wynosila 50—90°. Nastepnie temperature lazni olejowej podnosi sie do 180° i od- 45 destylowuje sie toluen. Pozostale skladniki lotne od¬ parowuje sie w wyparce rotacyjnej w temperaturze 80—120° pod cisnieniem 10 torów. Zawarty w po¬ zostalosci sód stosowany jako katalizator lub alkoholan sodowy zobojetnia sie równowazna iloscia eterowego 50 roztworu chlorowodoru (1,3 ml 2,8 n roztworu). Na¬ stepnie mieszanine reakcyjna destyluje sie w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 180—220° i pod cisnieniem 0,1 tora. Otrzymany ester 2-morfoli- noetylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego rozpusz- 55 cza sie w 40 ml eteru i wytraca sie jego chlorowodorek 9,1 ml 2,8 n eterowego roztworu chlorowodoru. Otrzy¬ many chlorowodorek po przekrystalizowaniu z miesza¬ niny izopropanolu i bezwodnego etanolu topnieje w temperaturze 156—160°.W podobny sposób otrzymuje sie: Ester 2-piperydynoetylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylo¬ octowego wychodzac z 6,9 g estru etylowego kwasu p-(l-piryio)-fenylooctowego i 50 ml 2-piperydynoeta- 65 nolu. Temperatura topnienia chlorowodorku otrzyma- 6069820 11 nego estru, po przekrystalizowaniu z mieszaniny izo- propanolu i metanolu, wynosi 172—175°; Ester 3-dwumetyloaminopropylowy kwasu p-(l-piry- lo)-fenylooctowego wychodzac z 6,9 g estru etylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenyloootowego i 50 ml 3-dwumety- loamino-1-propanolu. Temperatura topnienia chlorowo¬ dorku otrzymanego estru, po przekrystalizowaniu z mie¬ szaniny chloroformu i eteru, wynosi 151—153°; Ester 2-dwuetyloaminoetylowy kwasu p-(l-pirylo)-feny- looctowego wychodzac z 6,9 g estru etylowego kwasu p-(l^pirylo)-fenylooctowego i 50 ml 2-dwuetyloamino- -1-etanolu. Tempratura topnienia chlorowodorku otrzy¬ manego estru, po przekrystalizowaniu z bezwodnego etanolu, wynosi 123—125°.Przyklad IV. Otrzymywanie estru 2-dwumetylo- aminoetylowego kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-propiono- wego.W podobny sposób jak opisano w przykladzie III otrzymuje sie ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-propionowego wychodzac z 7,3 g estru etylowego kwasu 2-[p-(lHpirylo)-fenylo]-propiono- wego i 50 ml 2-dwumetyloaminoetanolu. Otrzymany ester destyluje w rurze z kulistym rozszerzeniem w tem¬ peraturze 130—140° pod cisnieniem 0,001 tora, a jego chlorowodorek, po przekrystalizowaniu z bezwodnego etanolu topnieje w temperaturze 141—144°.Estry etylowe stosowane jako substancje wyjsciowe w tej syntezie otrzymuje sie w nastepujacy sposób: a) Mieszanine 80 g estru etylowego kwasu p-(l-piry- lo)-fenylooctowego i 280 ml weglanu dwuetylu ogrzewa sie do temperatury 80°. Do mieszaniny tej wkrapla sie szybko, przy mieszaniu, roztwór 10 g sodu w 450 ml bezwodnego etanolu w temperaturze 75—80°, po czym z mieszaniny reakcyjnej oddestylowuje sie etanol. Stop¬ niowo podwyzszajac temperature lazni do 230° uzysku¬ je sie temperature par wynoszaca 118°. Wówczas dodaje sie do kolby destylacyjnej jeszcze 200 ml weglanu dwu¬ etylu i proces destylacji prowadzi sie dopóty, dopóki temperatura par nie osiagnie 120°. Zawartosc kolby destylacyjnej oziebia sie lodem i zobojetnia sie mie¬ szanina 50 ml lodowatego kwasu octowego w 800 ml wody z lodem. Otrzymana mieszanine ekstrahuje sie dwukrotnie 400 ml porcjami eteru, a ekstrakt eterowy przemywa sie 5% roztworem wodoroweglanu potaso¬ wego, suszy nad siarczanem sodowym i zateza, przy czym wypadaja krysztaly estru dwuetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylomalonowego. Wytracone krysztaly od¬ sacza sie na nuczy, przemaywa 50 ml mieszaniny eteru naftowego i benzenu (2:1) i suszy pod obnizonym cisnieniem. Otrzzymuje sie jasnobrazowe krysztaly o temperaturze topnienia 76—81°. Po przekrystalizowaniu z metanolu ich temperatura topnienia podnosi sie do 80—83°. b) 2,0 g sodu rozpuszcza sie w 80 ml bezwodnego etanolu. Otrzymany rotwór ogrzewa sie do temperatury 50° i dodaje do niego, ogrzany do temperatury okolo 50°, roztwór 24,0 g estru dwuetylowego kwasu p-(l- -pirylo)-fenylomalonowego w 60 ml bezwodnego eta¬ nolu. Calosc miesza sie w ciagu pól godziny w tem¬ peraturze 40—50°, przy czym wkrapla sie szybko 16,0 g jodku metylu. Mieszanine reakcyjna utrzymuje sie w stanie wrzenia, przy mieszaniu, w ciagu 4 godzin, po czym dodaje sie ponownie 16,0 g jodku metylu. Po dalszym dwugodzinnym ogrzewaniu w temperaturze 12 wrzenia mieszanine reakcyjna odparowuje sie pod ob¬ nizonym cisnieniem, pozostalosc rozpuszcza sie w 300 ml eteru i przemywa 40 ml porcjami 10% roztworu wodorosiarczynu sodowego i wody. Nastepnie roztwór 5 eterowy suszy sie nad siarczanem sodowym i odparo¬ wuje.Do pozostalosci po odparowaniu w postaci zóltego oleju dodaje sie 6,8 g wodorotlenku potasowego, roz¬ puszczonego w 100 ml wody i utrzymuje w stanie 10 wrzenia w ciagu godziny. W tych warunkach jedno- podstawiony ester dwuetylowy kwasu malonowego (sub¬ stancja wyjsciowa) ulega hydrolizie, a produkt reakcji pozostaje niezmieniony. Po oziebieniu roztworu ekstra¬ huje sie go dwukrotnie 200 ml porcjami eteru. Roztwór 15 eterowy przemywa sie woda, az do uzyskania pH 7 i odparowuje. Otrzymany olej krystalizuje samorzutnie.Po przekrystalizowaniu z mieszaniny benzenu i eteru naftowego otrzymuje sie ester dwuetylowy kwasu me- tylo-p-(l-pirylo)-fenylomalonowego w postaci bezbarw- 20 nych krysztalów o temperaturze topnienia 57—58°. c) 19,0 estru dwuetylowego kwasu metylo-p-(lpiry- lo)-fenylomalonowego, 14,0 g wodorotlenku potasowe¬ go, 50 ml wody i 150 ml n-butanolu ogrzewa sie, przy mieszaniu, w temperaturze wrzenia, w ciagu 4 godzin. 25 Nastepnie rozpuszczalnik odparowuje sie z mieszaniny reakcyjnej pod cisnieniem okolo 12 torów, a pozosta¬ losc po odparowaniu rozpuszcza sie w 300 ml wody.Wodny roztwór wytrzasa sie ze 150 ml eteru i po przesaczeniu zakwasza sie 2 n kwasem solnym do 30 pH 1—2. Wytracony drobny bezbarwny osad odsacza sie i przemywa woda. Otrzymany w postaci bezbarw¬ nych krysztalów kwas 2-p-(l-pirylo)-fenylopropionowy topnieje w temperaturze 168—169°. d) Mieszanine 43,0 g kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]- 35 -propionowego i roztworu 8 ml stezonego kwasu siar¬ kowego w 260 ml bezwodnego etanolu utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 6 godzin. Etanol oddestylo¬ wuje sie ostroznie z mieszaniny reakcyjnej w tempe¬ raturze 30-^40° pod cisnieniem wytworzonym za po- 40 moca strumieniowej pompy wodnej. Pozostalosc desty¬ lacyjna rozpuszcza sie w 1 litrze chlorku metylenu i otrzymany roztwór wytraca sie ze 100 ml wody z lodem, a nastepnie ze 100 ml 10% roztworu wodoro¬ weglanu potasowego. Warstwe organiczna suszy sie nad siarczanem magnezowym i odparowuje. Otrzymany ester etylowy kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-propionowego de¬ styluje w temperaturze 120—140° pod cisnieniem 0,01 tora.Przyklad V. Otrzymywanie estru 2-dwumetylo- aminoetylowego kwasu 2-[3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylo]- -propionowego.Mieszanine 8,3 g estru etylowego kwasu 2-[3-chloro- -4-(l-pirylo)-fenylo]-propionowego i roztworu 50 mg 55 sodu w 50 ml 2-dwumetyloaminoetanolu i 50 ml to¬ luenu utrzymuje sie w stanie wrzenia. Latwiej lotne skladniki mieszaniny reakcyjnej oddestylowuja przez kolumne Vigreaux o dlugosci 20 cm, przy czym ogrze-, wa sie ja w ten sposób, aby temperatura w górnej ^ czesci kolumny wynosila 50—90°. Po 3—5 godzinach oddestylowuje sie wieksza czesc toluenu, a reszte ra¬ zem z nadmiarem aminoalkoholu. w wyparce rotacyj¬ nej pod cisnieniem 10—15 torów, zawarty w pozosta¬ lym oleju- sód lub alkoholan sodowy r zobojetnia sie 65 0,8 ml 4,6' n eterowego roztworu .chlorowodoru. Na-,13 stepnie olej destyluje sie w rurze z kulistym rozsze¬ rzeniem w temperaturze 130—140° i pod cisnieniem 0,001 tora. Otrzymuje sie ester 2-dwumetyloaminoety- lowy kwasu 2-[3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylo]-propionowe- go o wspólczynniku zalamania swiatla n ©= 1,5518.Temperatura topnienia jego fumaranu, po przekrysta¬ lizowaniu z mieszaniny metanolu i eteru, wynosi 158—159°.Estry etylowe stosowane jako substancje wyjsciowe w tej syntezie otrzymuje sie w nastepujacy sposób: a) 149,0 g kwasu p-acetamidofenylooctowego [S. Ga¬ briel, Chem. Ber., 15, 834 (1882)] zawiesza sie w mieszaninie 485 "ml lodowatego kwasu octowego, 165 ml wody i 348 ml stezonego kwasu solnego. Do otrzy¬ manej zawiesiny wkrapla sie, przy energicznym mie¬ szaniu, roztwór 32,3 chloranu sodowego w 65 ml wody, w temperaturze —5°, w ciagu godziny. Calosc ogrzewa sie do temperatury 0° i miesza w ciagu 15 minut.Nastepnie dodaje sie 75 ml stezonego kwasu solnego, roztwór reakcyjny utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu dwóch godzin, po czym odparowuje sie do sucha w temperaturze 80° pod cisnieniem 15 torów. W celu azeotropowego usuniecia resztek wilgoci z otrzymanej pozostalosci miesza sie ja z 250 ml goracego etanolu, dodaje okolo 750 ml benzenu i jeszcze raz destyluje sie pod obnizonym sisnieniem. Wysuszona, krystaliczna pozostalosc utrzymuje sie w stanie wrzenia w roztwo¬ rze 60 ml stezonego kwasu siarkowego w 1,5 litrze bezwodnego etanolu w ciagu 20 godzin. Nastepnie etanol oddestylowuje sie z mieszaniny reakcyjnej w temperaturze 30° pod cisnieniem 15—20 torów. Po¬ zostalosc po odparowaniu alkalizuje sie mieszanina równych wagowo czesci lodu i stezonego lugu sodo¬ wego do wartosci pH = 9—10 i ekstrahuje sie 150Ó ml chlorku metylenu. Warstwe organiczna przemywa sie 100 ml wody z lodem, suszy nad siarczanem magne¬ zowym i odparowuje. Pozostalosc frakcjonuje sie na kolumnie Vigreux o dlugosci 10 cm i oddziela sie ester etylowy kwasu 4-amino-3-chlorofenylooctowego (83 g) wrzacy w temperaturze 110—115° pod cisnie¬ niem 0,001 tora. b) Mieszanine 55,5 g estru etylowego kwasu 4-ami- no-3-chlorofenylooctowego, 500 ml lodowatego kwasu octowego i 34,3 g 2,5-dwumetoksyczterowodoTofuranu utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 40 minut.Mieszanine reakcyjna, po oziebieniu, odparowuje sie pod obnizonym cisnieniem, prowadzac koncowy etap procesu destylacji w temperaturze 70° i pod cisnieniem 10 torów. Pozostaly czarny olej destyluje sie w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 120—130° i pod cisnieniem 0,01 tora. Otrzymany ester etylowy kwasu 3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylooctowego krystalizuje po dluzszym staniu albo po zaszczenieniu krysztalkiem tego estru. Po przekrystalizowaniu z ligroiny (frakcja wrzaca w zkresie temperatur 80—95° (otrzymane krysz¬ taly topnieja w temperaturze 36—37°. c) Mieszanine 62,0 g estru etylowego kwasu 3-chloro- -4-(l -pirylo)-fenylooctowego, 200 ml toluenu i 260 ml weglanu dwuetylu ogrzewa sie do temperatury 70°.Nastepnie do mieszaniny reakcyjnej wkrapla sie szybko, przy mieszaniu, roztwór 5,6 g sodu w 200 ml bezwod¬ nego etanolu w temperaturze 75—80°, po czym etanol oddestylowuje sie z niej. Stopniowo podwyzszajac tem- 14 perature lazni do 230° proces destylacji prowadzi sie do momentu, w którym temperatura par osiagnie 115°.Wówczas wkrapla sie jeszcze 200 ml weglanu dwuetylu i równoczesnie oddestylowuje dopóty, dopóki tempe- 5 ratura par nie osiagnie 120°. Zawartosc kolby oziebia sie lodem i zobojetnia dodajac mieszanine 40 ml lo¬ dowatego kwasu octowego w 400 ml wody z lodem.Mieszanine reakcyjna ekstrahuje sie dwukrotnie 400 ml porcjami eteru, warstwe eterowa przemywa sie 5% 10 roztworem wodoroweglanu potasowego, suszy nad siar¬ czanem sodowym i odparowuje otrzymujac okolo 80 g surowego estru dwuetylowego kwasu 3-chloro-4-(l-piry- lo)-fenylomalonowego. Ester ten wrze podczas destylacji w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 140— 15 145° pod cisnieniem 0,01 tora. Otrzymuje sie 72,0 g przedestylowanego produktu. d) 5,1 g sodu rozpuszcza sie w 120 ml bezwodnego etanolu. Roztwór ogrzewa sie do temperatury 50° i dodaje do niego ogrzany do temperatury okolo 50° 20 roztwór 68,0 g estru dwuetylowego kwasu 3-chloro-4- -(l-pirylo)-fenylomalonowego w 120 ml bezwodnego eta¬ nolu. Calosc miesza sie w temperaturze 20—30° w ciagu 30 minut, po czym wkrapla sie do niej szybko 33,0 g jodku metylu. Nastepnie mieszanine reakcyjna 25 ogrzewa sie, przy mieszaniu, w temperaturze wrzenia w ciagu 1,5 godziny, po czym ponownie dodaje sie 11,0 g jodku metylu. Mieszanine reakcyjna utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu dalszych 30 minut, po czym odparowuje sie ja pod obnizonym cisnieniem. 30 Pozostalosc po odparowaniu rozpuszcza sie w 400 ml eteru i przemywa kolejno 60 ml porcjami wody, 10% roztworu wodorosiarczynu sodowego i 20% roztworu wodoroweglanu potasowego. Nastepnie roztwór eterowy suszy sie nad siarczanem sodowym i odparowuje. Po- 35 zostaje 66 g zóltego oleju. Otrzymany w ten sposób ester dwuetylowy kwasu 3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylome- tylomalonowego destylowany w rurze z kulistym roz¬ szerzeniem wrze w temperaturze 130—140° pod cis¬ nieniem 0,02 tora. Otrzymuje sie 60,2 g produktu 40 21 o wspólczynniku zalamania swiatla nD= 1,544. e) Mieszanine 52,5 g estru dwuetylowego kwasu 3- -chloro-4-(l-pirylo)-fenylometylomalonowego, 33,6 g wo¬ dorotlenku potasowego, 120 ml wody i 400 ml n-buta- A5 nolu utrzymuje sie w stanie wrzenia, przy energicznym mieszaniu, w ciagu 4 godzin. Nastepnie rozpuszczalnik odparowuje sie pod cisnieniem okolo 12 torów, a po¬ zostalosc rozpuszcza sie w 300 ?ml wody. Otrzymany wodny roztwór wytrzasa sie ze 150 ml eteru i po ^ przesaczeniu zakwasza sie stezonym kwasem solnym do pH = 1—2. Wydzielony olej ekstrahuje sie dwukrot¬ nie 200 ml porcjami eteru, roztwór eterowy przemywa sie 50 ml wody, suszy nad siarczanem magnezowym i odparowuje pod obnizonym cisnieniem. Pozostaly 55 olej destyluje sie w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 160—175° pod cisnieniem 0,01 tora.Otrzymuje sie 34,2 g kwasu 2-[3-chloro-4-(l-pirylo)- -fenylo]-propionowego w postaci oleju. Moze on byc bezposrednio poddany reakcji przeestryfikowania. Po 60 rozpuszczeniu w eterze i oziebieniu wykrystalizowuja powoli krysztaly o temperaturze topnienia 73—76°. Po przekrystalizowaniu z octanu etylu temperatura topnie¬ nia otrzymanego produktu wynosi 78—80°. f) Mieszanine 30,0 g surowego kwasu 2-[3-chloro-4- 55 -(l-pirylo)-fenylo]-propionowego, 300 ml bezwodnego69820 15 etanolu i 4,5 ml stezonego kwasu siarkowego utrzy¬ muje sie w stanie wrzenia w ciagu 20 godzin. Nastep¬ nie mieszanine reakcyjna odparowuje sie w tempera¬ turze 30—40° pod cisnieniem wytworzonym za po¬ moca strumieniowej pompy wodnej, a pozostalosc roz¬ puszcza sie w 1000 ml chlorku metylenu. Otrzymany roztwór przemywa sie 100 ml wody z lodem, a na¬ stepnie 50 ml nasyconego roztworu wodoroweglanu potasowego, suszy nad siarczanem sodowym i odpa¬ rowuje. Pozostalosc stanowi ester etylowy kwasu 2-[3- -chloro-4-(l-pirylo)-fenylo]-propionowego, który po prze¬ destylowaniu w rurze z kulistym rozszerzeniem w tem¬ peraturze 130-M400 i pod cisnieniem 0,03 tora wyka¬ zuje wspólczynnik zalamania swiatla n D= 1,5565.Przyklad VI. W podobny sposób, jak opisano w przykladzie V, otrzymuje sie z 8,0 g estru etylowego kwasu 3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylooctowego (patrz przy¬ klad Va i b) i 50 ml 2-dwumetyloaminoetanolu ester 2-dwuoietyloaminoetylowy kwasu 3-chloro-4-(l-pirylo)- fenylooctowego w postaci prawie bezbarwnego oleju.Ester ten poddany destylacji w rurze z kulistym roz¬ szerzeniem wrze w temperaturze 170—190° pod cis¬ nieniem 0,004 tora. Po destylacji jego wspólczynnik 21 zalamania swiatla nD= 1,5576. Temperatura topnienia jego fumaranu, po przekrystalizowaniu z mieszaniny metanolu i eteru wynosi 119—120°.Przyklad VII. W podobny sposób jak opisano w przykladzie III otrzymuje sie z 4,4 g estru etylowego kwasu 2-[3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego i 30 ml 2-dwumetyloaminoetanolu ester 2-dwumetyloamino¬ etylowy kwasu 2-[3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylo]-maslowe- go. Ester ten destyluje w rurze z kulistym rozszerze¬ niem w temperaturze 150—160° pod cisnieniem 0,001 tora. Temperatura topnienia jego chlorowodorku, po przekrystalizowaniu z mieszaniny ostanu etylu i izo¬ propanolu, wynosi 118—121°.Ester etylowy stosowany jako substancja wyjsciowa otrzymuje sie w nastepujacy sposób: a) 31,0 g kwasu 2-(p-acetoamidofenylo)-maslowego (B. Samdahl i B. Berg, Buli. Soc. Chim. France 1951, 94) zawiesza sie w mieszaninie 60 ml kwasu octowego i 65 ml stezonego kwasu solnego. Do zawiesiny tej wkrapla sie, przy energicznym mieszaniu, roztwór 6,2 g chloranu sodowego w 7,5 ml wody, w temperaturze —10°, w ciagu 45 minut. Mieszanine reakcyjna ogrzewa sie do temperatury 0° i miesza sie w tej temperaturze w ciagu 15 minut. Nastepnie dodaje sie do niej 45 ml stezonego kwasu solnego i utrzymuje calosc w stanie wrzenia w ciagu 2 godzin. Otrzymany klarowny roz¬ twór reakcyjny odparowuje sie do sucha na lazni wodnej o temperaturze 100° pod cisnieniem 10 torów.Krystaliczna pozostalosc rozpuszcza sie w miare moz¬ liwosci w 125 ml wody, odsacza sie stale czastki nie¬ rozpuszczalne w wodzie i przemywa sie osad dwu¬ krotnie 15 ml porcjami wody. Polaczone przesacze doprowadza sie przez dodanie okolo 62 ml 3 n roz¬ tworu wodorotlenku sodowego do wartosci pH = 1,9.Wytracony, jasnobrazowy osad odsacza sie, przemywa dwukrotnie 25 ml porcjami wody i suszy w tempe¬ raturze 80°. W ten sposób otrzymuje sie 24,9 g suro¬ wego kwasu 2-(4-amino-3-chlorofenylo)-maslowego o temperaturze topnienia 112—113°. Moze on byc zasto- 16 sowany bezposrednio do dalszych syntez. Po przekry¬ stalizowaniu z mieszaniny cykloheksanu i benzenu, a nastepnie z mieszaniny etanolu i wody, otrzymuje sie analitycznie czysta substancje o temperaturze top¬ nienia 115—116°. b) Mieszanine 24,8 g kwasu 2-(4-amino-3-chlorofe- nylo)-maslowego o temperaturze topnienia 112—113° (patrz wyzej), 15,3 g 2,5-dwumetoksyczterowodorofu- ranu i 35 ml kwasu octowego utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 30 minut. Nastepnie mieszanine re¬ akcyjna oziebia sie do temperatury otoczenia i dodaje do niej 500 ml eteru i 150 ml 2 n kwasu solnego.Calosc dobrze sie wytrzasa i za pomoca dekantacji oddziela sie od zywicowatych produktów ubocznych reakcji. Nastepnie roztwód eterowy oddziela sie, prze¬ mywa go dwukrotnie 50 ml porcjami 1 n kwasu sol¬ nego, suszy nad siarczanem magnezowym i odparowuje.Pozostalosc po odparowaniu destyluje sie w wysokiej prózni. W ten sposób otrzymuje sie kwas 2-(3-chloro- -4-(l-pirylo)-fenylo]Hmaslowy o temperaturze wrzenia 164° pod cisnieniem 0,1 tora i o wspólczynniku za- 21 lamania swiatla n D= 1,5976. Substancja powoli kry¬ stalizuje. Powstale krysztaly wykazuja temperature top¬ nienia 68—74°. Po przekrystalizowaniu z mieszaniny cykloheksanu i benzenu (20:1) ich temperatura top¬ nienia wynosi 75—76°. c) Mieszanine 26,4 kwasu 2-[3-chloro-4-(l-pirylo)-fe- nylo]-maslowego i roztworu 5 ml stezonego kwasu siar- 30 kowego w 150 ml bezwodnego etanolu utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 6 godzin. Nastepnie oddesty- lowuje sie z niej ostroznie etanol w temperaturze 30—40° pod cisnieniem wytworzonym za pomoca stru¬ mieniowej pompy wodnej, pozostalosc rozpuszcza sie 35 w 1000 ml chlorku metylenu i otrzymany roztwór wytrzasa sie kolejno ze 100 ml wody z lodem i 100 ml 10% roztworu wodoroweglanu potasowego. Warstwe organiczna suszy sie nad siarczanem magnezowym i od¬ parowuje. Otrzymany ester etylowy kwasu 2-[3-chloro- 40 -4-(l-pirylo)-fenylo]maslowego destyluje w rurze z ku¬ listym rozszerzeniem w temperaturze 180° i pod cis¬ nieniem 0,01 tora. Jego wspólczynnik zalamania swiatla 10 15 20 25 21_ 1,551. 45 50 Przyklad VIII. W podobny sposób jak opisano w przykladzie III z 7,3 g estru metylowego kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego i 50 ml 2-dwumetylo¬ aminoetanolu otrzymuje sie ester 2-dwumetyloamino¬ etylowy kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego. Tem¬ peratura topnienia jego chlorowodorku, po przekrysta¬ lizowaniu z izopropanolu, wynosi 155—158°.W podobny sposób otrzymuje sie: Ester 3-dwumetyloaminopropylowy kwasu 2-[p-(l-pi- 55 rylo)-fenylo]-maslowego wychodzac z 7,3 g estru mety¬ lowego kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego i 50 ml 3-dwumetyloamino-l-propanolu w 50 ml toluenu. Chlo¬ rowodorek otrzymanego estru po przekrystalizowaniu z izopropanolu topnieje w temperaturze 140—142°; Ester 2-piperydynoetylowy kwasu 2-[p-(l-pirylo)-feny- lo]-maslowego wychodzac z 7,3 g estru metylowego kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego i 50 ml 2-pi- perydynoetanolu. Chlorowodorek otrzymanego estru po przekrystalizowaniu z metyloetyloketonu, topnieje w 65 temperaturze 11—140°. 6069820 17 Ester metylowy kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslo- wego stosowany jako substancja wyjsciowa w tych syn¬ tezach otrzymuje sie w nastepujacy sposób. a) Mieszanine 179,0 g kwasu 2-(pnaminofelylo)-ma- slowego (Fourneau, Sandulesco, BI. 4,452), 132,0 g 2,5- -dwumetoksyczterowodorofuranu i 200 ml lodowatego kwasu octowego utrzymuje sie w stanie wrzenia w cia¬ gu 30 minut. Nastepnie mieszanine reakcyjna oddesty- lowuje sie na lazni olejowej poczatkowo pod cisnieniem 12 torów, a pod koniec w wysokiej prózni. Frakcja destylujaca w temperaturze 180—200° pod cisnieniem 0,5—1 tora stanowi surowy kwas 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]- -niaslowy, krystalizujacy w odbieralniku. Temepratura topnienia otrzymanych krysztalów wynosi 105—110°.Po wstepnym odbarwieniu za pomoca wegla aktywnego i przekrystalizowaniu z 660 ml mieszaniny benzenu i cykloheksanu (1:1), przemyciu odsaczonych kryszta¬ lów wspomniana mieszanine rozpuszczalników (110 ml) i wysuczeniu w temperaturze 50° pod cisnieniem 0,5 tora w ciagu 15 godzin otrzymuje sie czysty kwas 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowy o temperaturze topnie¬ nia 112—113°. b) Mieszanine 11,5 kwasu 2-[p-(ljpirylo)-fenylo]-ma- slowego i roztworu 2 ml stezonego kwasu siarkowego w 65 ml metanolu utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 4 godzin. Nastepnie mieszanine reakcyjna oziebia sie do temperatury 0° i wlewa do mieszaniny wody z lodem. Wytracone krysztaly surowego estru metylo¬ wego kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego odsacza sie, przemywa kolejno roztworem weglanu sodowego oziebionego lodem i woda, po czym suszy w tempe¬ raturze otoczenia pod obnizonym cisnieniem. Po prze¬ krystalizowaniu z metanolu topnieja one w tempera¬ turze 56—58°.Przyklad IX. W podobny sposób jak opisano w przykladzie III otrzymuje sie ester 2-dwumetyloami- noetylowy kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]jpropionowego wychodzac z 50 ml 2-dwumetyloamino-l-etanolu 50 ml toluenu i 7,3 g estru etylowego kwasu 2-[p-(l-pirylo)- -fenylo]-propionowego (patrz przyklad IV a—d). Chlo¬ rowodorek otrzymanego estru topnieje w temperaturze 141—144°.Przyklad X. W podobny sposób jak opisano w przykladzie III otrzymuje sie ester 2-dwumetyloamino- -1-metyloetylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego wy¬ chodzac z 6,9 g estru etylowego kwasu p-(l-pirylo)-fe- nylooctowego (patrz przyklad II) i 50 ml 1-dwumetylo- amino-2-propanolu. Chlorowodorek otrzymanego estru topnieje w temperaturze 167—170° (po przekrystalizo- waniu z izopropanolu).Przyklad XI. Otrzymywanie estru 2-dwumetylo- aminoetylowego kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo)-maslo- wego. 3,5 g kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego (patrz przyklad VIIIa) i 6,3 g 2,6-lutydyny rozpuszcza sie w 30 ml chlorku metylenu. Do roztworu tego wkrapla sie roztwór 1,8 g (1,1 ml) chlorku tionylu w 10 ml chlorku metylenu w temperaturze 10—20°, po czym calosc miesza sie w temperaturze otoczenia w ciagu godziny. Do otrzymanego jednorodnego roztworu chlor¬ ku kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego dodaje sie 2,7 g 2-dwumetyloaminoetanolu, po czym miesza sie w .temperaturze otoczenia w ciagu 14 godzin. Po od- 18 20 destylowaniu skladników latwiej lotnych z mieszaniny reakcyjnej pozostalosc rozpuszcza sie w 100 ml chlorku metylenu i wytrzasa otrzymany roztwór z 20 ml na¬ syconego roztworu weglanu potasowego. Warstwe or- 5 ganiczna suszy sie nad siarczanem magnezowym, od¬ parowuje z niej rozpuszczalnik, a pozostalosc w po¬ staci oleju destyluje sie w rurze z kulistym rozszerze¬ niem w temperaturze 130—140° pod cisnieniem 0,001 tora. Otrzymany ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 10 2-[p-(l^pirylo)-fenylo]-maslowego przeprowadza sie w jego chlorowodorek przez dodanie 1,1 ml 4,6 n roz¬ tworu eterowego chlorowodoru. Temperatura topnienia chlorowodorku wynosi 152—156°, a po przekrystalizo¬ waniu z izopropanolu — 155—158°.Przyklad XII. Otrzymywanie chlorowodorku estru 3-dwumetyloaminopropylowego kwasu p-(l-pirylo)-feny- looctowego. 12,0 g kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego rozpuszcza sie w 150 ml II rz. butanolu i po dodaniu 7,8 g swiezo przedestylowanego chlorku 3-dwumetyloamino- propylu calosc utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 16 godzin. Nastepnie roztwór reakcyjny oziebia sie i odsacza wytracone krysztaly. Otrzymuje sie w ten sposób chlorowodorek estru 3-dwumetyloaminopropylo¬ wego kwasu p-(l-pirylo)fenylooctowego o temperaturze 147—149°. Po przekrystalizowaniu z mieszaniny chlo¬ roformu i eteru jego temperatura topnienia podnosi sie do 151—153°. 30 Kwas p-(l-pirylo)-fenylooctowy stosowany jako sub¬ stancja wyjsciowa otrzymuje sie w nastepujacy sposób: Roztwór 30,2 g kwasu p-aminofenylooctowego (Ra¬ dziszewski, Ber, 2, 209, Bedson J. Chem. Soc. 37, 92) i 26,4 g 2,5-dwumetoksyczterowodorofuranu w 40 ml 3- lodowatego kwasu octowego utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 30 minut. Po oziebieniu roztwór reakcyjny wlewa sie do 160 ml wody. Wytracone krysztaly odsacza sie, przemywa woda i suszy w tem¬ peraturze 70° w ciagu 15 godzin. Otrzymany brazowy 4Q proszek ekstrahuje sie benzenem w aparacie ekstrakcyj¬ nym Soxhleta. Po odparowaniu ekstraktu otrzymuje sie kwas p-(l-pirylo)-fenylooctowy o temperaturze top¬ nienia 180—182°.Przyklad XIII. Roztwór 6,6 kwasu 2-[p-(l-piry- 45 lo)-fenylo]-maslowego (patrz przyklad VIIIa) i 3,9 g swiezo przedestylowanego chlorku 3-dwumetyloamino- propylu w 150 izopropanolu utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 16 godzin. Nastepnie izopropanol odparowuje sie pod obnizonym cisnieniem, pozostaly 50 olej rozpuszcza sie w malej ilosci izopropanolu i do¬ daje sie do otrzymanego roztworu eter. Produkt re¬ akcji wytraca sie w postaci krysztalów. Po przekrysta¬ lizowaniu z izopropanolu otrzymany chlorowodorek estru 3-dwumetyloaminopropylowego kwasu 2-[p-(l-pi- 55 rylo)-fenylo]-maslowego topnieje w temperaturze 140—142°.Przyklad XIV. W podobny sposób jak opisano w przykladzie XIII otrzymuje sie ester 2-dwumetylo- 60 aminoetylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego i jego chlorowodorek o temperaturze topnienia 123—125° (po przekrystalizowaniu z mieszaniny octanu etylu i eta¬ nolu) wychodzac z 7,1 g kwasu p-(l-pirylo)-fenyloocto- wego (parz przyklad XII) i 6,4 g swiezo przedestylo- $5 wanego chlorku 2-dwumetyloaminoetylu.19 69820 20 Przyklad XV. Otrzymywanie estru 2-piperydyno- etylowego kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego.Mieszanine 3,0 g dobrze rozdrobnionej soli sodowej kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego i 2,0 g chlorku 2-piperydynoetylu w 150 ml toluenu utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 15 godzin. Nastepnie miesza¬ nine reakcyjna oziebia sie i wytrzasa dwukrotnie z 10 ml porcjami wody. Oddzielona warstwe organiczna, wysuszona nad siarczanem sodowym odparowuje sie pod cisnieniem obnizonym za pomoca strumieniowej pompy wodnej. Olej otrzymany jako pozostalosc po odparowaniu destyluje sie w rurze z kulistym rozsze¬ rzeniem ogrzewajac ja na lazni powietrznej w tempe¬ raturze 240—250° i pod cisnieniem 0,02 tora. Otrzy¬ many w ten sposób ester 2-piperydynoetylowy kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego rozpuszcza sie w 10 ml eteru i do roztworu tego dodaje sie 4 ml 2,8 n eterowego roztworu chlorowodoru. Wytracony chloro¬ wodorek odsacza sie i przekrystalizowuje z butanolu.Otrzymany produkt topnieje w temperaturze 111—114°.Sól sodowa stosowana jako substancje wyjsciowa w tej syntezie otrzymuje sie w nastepujacy sposób. 11,5 g kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego (patrz przyklad VIIIa) miesza sie w roztworze 2,0 g wodoro¬ tlenku sodowego w okolo 200 ml wody dopóty, dopóki kwas nie rozpusci sie calkowicie. Roztwór przesacza sie w celu jego wyklarowania i odparowuje sie w wyparce rotacyjnej pod cisnieniem 12 torów. Otrzy¬ mana krystaliczna sól sodowa suszy sie w temperaturze 90° pod cisnieniem 100 torów w ciagu 8 godzin.Moze ona byc w tej postaci uzyta bezposrednio do dalszej syntezy. Po przekrystalizowaniu z mieszaniny izopropanolu i wody sól sodowa kwasu 2-[p-(l-pirylo)- -fenylo]-maslowego topnieje w temperaturze 271—274°.Przyklad XVL Otrzymywanie chlorowodorku es¬ tru 2-dwumetyloamioetylowego kwasu p-(l-pirylo)-feny- looctowego.Wodyn roztwór 1,0 g aldehydu bursztynowego miesza sie z emulsja 1,88 g 2,5-dwuacetoksyczterowodorofuranu w 10 ml 0,1 kwasu solnego w temperaturze otoczenia do momentu otrzymania jednorodnego roztworu (w ciagu okolo 15 minut). Do otrzymanego roztworu al¬ dehydu bursztynowego dodaje sie roztwór 2,22 g estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwasu 4-aminofenyloocto- wego w 3 ml wody i 14 ml dioksanu. Nastepnie calosc oziebia sie do temperatury —10° i alkalizuje dodajac 20 ml 1 n lugu sodowego. Temperatura mieszaniny reakcyjnej nie moze przekroczyc 0°. Wydzielony olej ekstrahuje sie trzykrotnie chloroformem (25 + 25 + 15 ml), a polaczone roztwory chloroformowe suszy sie nad siarczanem magnezowym. Nastepnie rozpuszczalnik oddestylowuje sie pod cisnienim 10 torów, po czym destyluje sie pozostaly brazowy olej ogrzewajac kolba destylacyjna na lazni olejowej o temperaturze 172— 213°. Przedestylowany lekko zóltawy olej rozpuszcza sie w 20 ml eteru i do otrzymanego roztworu etero¬ wego dodaje sie, przy mieszanaiu, 8 ml 1 n kwasu solnego w temperaturze—10°. Nastepnie warstwe wod¬ na oddziela sie, zobojetnia ja 3—5 ml zimnego 20% roztworu wodoroweglanu potasowego i ekstrahuje ete¬ rem. Ekstrakt eterowy suszy sie nad siarczanem mag¬ nezowym i odparowuje do sucha. Pozostaly olej roz¬ puszcza sie w 6 ml izopropanolu i do roztworu tego 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 dodaje sie, przy mieszaniu, 2 ml 1,28 n eterowego roztworu chlorowodorku. Otrzymany w ten sposób, za¬ barwiony na zólto, klarowny roztwór pozostawia sie w temperaturze 4—5° na noc, po czym odsacza sie wytracony chlorowodorek estru 2-dwumetyloaminoety- lowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego, przemywa zimna mieszanina izopropanolu i eteru (3:1) i suszy w temperaturze 100° pod cisnieniem 0,7 tora w ciagu 3 godzin. Otrzymane krysztaly topnieja w temperaturze 156—158°, a po przekrystalizowaniu z 20 ml mie¬ szaniny izopropanolu i eteru (2:1) — w temperaturze 159—161°.Przyklad XVII. Otrzymywanie chlorowodorku estru 2-dwumetyloamioetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fe- nylooctowego.Roztwór 1,0 g aldehydu bursztynowego w kwasie octowym przygotowuje sie w sposób wyzej opisany.Do roztworu tego dodaje sie roztwór 1,89 g estru 2-dwumetyloaminoeitylowego kwasu p-aminofenyloocto- wego w 4 ml kwasu octowego. Otrzymany klarowny roztwór pozostawia sie na 5 dni w temperaturze oto¬ czenia. Nastepnie klarowna zabarwiona na ciemno¬ brazowy kolor mieszanine reakcyjna odparowuje sie do sucha na lazni wodnej o temperaturze 85° pod obnizonym cisnienim. Olejowa pozostalosc rozpuszcza sie w 25 ml chloroformu. Roztwór chloroformowy po oziebieniu do temperatury 20° wytrzasa sie kolejno z bezwodnym weglanem sodowym i siarczanem mag¬ nezowym. Nastepnie oddestylowuje sie z niego roz¬ puszczalnik pod cisnienim 10 torów, a pozostaly olej destyluje sie pod cisnieniem 0,1 tora. Otrzymuje sie dwie frakcje, z których pierwsza wrze w temperaturze 68—149°, a druga w temperaturze 147—190°. Pierwsza frakcje rozpuszcza sie w 10 ml eteru w temperaturze 0° i otrzymany roztwór eterowy wytrzasa sie z 4,0 ml 2 n kwasu solnego. Warstwe wodna oddziela sie, zobojetnia 5—7 ml zimnego 20% roztworu wodoro¬ weglanu potasowego i ekstrahuje eterem. Ekstrakt ete¬ rowy wysuszony nad siarczanem magnezowym odpa¬ rowuje sie do sucha. Olej otrzymany jako pozostalosc rozpuszcza sie w 100 ml eteru i do otrzymanego roztworu dodaje sie 1,0 ml 1 n eterowego roztworu chlorowodoru. Wytracony osad chlorowodorku estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylo- octowego odsacza sie, przemywa 4 ml eteru i suszy w temperaturze 50° pod cisnieniem 0,5 tora. Otrzymany produkt topnieje w temperaturze 159—161°.Przyklad XVIII. Otrzymywanie chlorowodorku estru 2-dwumetyloamino-etylowego kwasu 4-(l-pirylo)- -fenylooctowego.Mieszanine 2,22 g estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwasu 4-aminofenylooctowego, 1,88 g 2,5-dwuacetoksy¬ czterowodorofuranu i 20 ml kwasu octowego ogrzewa sie w ciagu 40 minut. Nastepnie klarowny roztwór reakcyjny, zabarwiony na kolor ciemnobrazowy odpa¬ rowuje sie do sucha na lazni wodnej o temperaturze 100° pod obnizonym cisnieniem. Pozostaly olej desty¬ luje sie na lazni olejowej o temperaturze 167—215°.Destylat w postaci zóltawego oleju rozpuszcza sie w 20 ml eteru w temperaturze 10°. Dalej postepuje sie w sposób opisany w przykladzie XVII. Otrzymuie sie w ten sposób surowy chlorowodorek estru 2-dwumetylo-21 69820 aminóetylowego kwasu 4-(l-pirylo)-fenylooctowego w postaci szarego proszku. Po przekrystalizowaniu z mie¬ szaniny metanolu i izopropanolu, a nastepnie z mie¬ szaniny izopropanolu i eteru (2:1) czysty chlorowodo¬ rek topnieje w temperaturze 159—161°.Przyklad XIX. W podobny sposób jak opisano w przykladzie III otrzymuje sie ester 2-dwumetylo- aminoetylowy kwasu 3-bromo-4-(l-pirylo)^enylooctowe- go wychodzac z 3,2 g estru etylowego kwasu 3-bromo- -4-(l-pirylo)-fenylooctowego, 1,0 g 2-dwumetyloamino- etanolu, 25 mg sodu i 50 ml toluenu. Otrzymany ester destyluje w rurze z kulistym rozszerzeniem w tempe¬ raturze 150—170° pod cisnieniem 0,1 tora. Jego chlo¬ rowodorek po przekrystalizowaniu z izopropanolu top¬ nieje w temperaturze 158—160°.Ester etylowy kwasu 3-bromo-4-(l-pirylo)-fenyloocto- wego stosowany jako substancja wyjsciowa w tej syn¬ tezie otrzymuje sie w nastepujacy sposób: Kwas 4-amino-3-bromofenylooctowy (patrz S. Gab¬ riel Ber. 15, 834 (1882) przeksztalca sie w znany spo¬ sób za pomoca kwasu solnego w jego ester etylowy o temperaturze wrzenia 120—130° pod cisnieniem 0,01 tora.Roztwór 15,0 g estru etylowego kwasu 4-amino-3- -bromofenylooctowego, 7,7 g 2,5-dwumetoksyczterowo- dorofuranu i 0,38 kwasu p-toluenosulfonowego w 150 ml acetonitrylu ogrzewa sie na lazni olejowej o tem¬ peraturze 140° w ciagu 5 minut, po czym szybko oziebia sie w lazni lodem i odparowuje w wyparce rotacyjnej. Pozostaly czarny olej miesza sie z 200 ml eteru, przy czym pozostaja nierozpuszczone smolowate skladniki produktu reakcji. Otrzymany roztwór eterowy wytrzasa sie z 20 ml nasyconego roztworu wodoro¬ weglanu potasowego, suszy nad siarczanem magnezo¬ wym i odparowuje. Pozostaly ciemnobrazowy olej de¬ styluje sie w rurze z kulistym rozszerzeniem w tem¬ peraturze 120—130° i pod cisnieniem 0,02 tora. Otrzy¬ muje sie ester etylowy kwasu 3-bromo-4-(l-pirylo)- -fenylooctowego w postaci bezbarwnego oleju, który powoli krystalizuje. Po przekrystalizowaniu z etanolu otrzymuje sie produkt w postaci bezbarwnych igiel o temperaturze topnienia 41—43°.Przyklad XX. W podobny sposób jak opisano w przykladzie III otrzymuje sie 7,1 g estru 2-(l-piroli- dynylo)-etylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego wychodzac z 6,9 g estru etylowego kwasu p-(l-pirylo)- -fenylooctowego i 50 ml toluenu. Otrzymany ester destylowany w rurze z kulistym rozszerzeniem wrze w temperaturze 150—160° pod cisnieniem 0,01 tora.Jego chlorowodorek przekrystalizowany z mieszaniny chloroformu i eteru topnieje w temperaturze 155—158°.Przyklad XXI. Chlorowodorek estru 2-dwume- tyloamino-1-metyloetylowego kwasu 2-[3-chloro-4-(l-pi- rylo)-fenylo]-propionowegO; Mieszanine 8,5 g estru etylowego kwasu 2-[3-chloro- -4-(l-pirylo)-fenylo]-propionowego (patrz przyklad Vf), roztworu 80 mg, sodu w 50 ml l-dwumetyloamino-2- -propanolu, 100 ml toluenu i 150 ml ksylenu ogrzewa sie w kolbie zaopatrzonej w kolumne Vigreux o dlu¬ gosci 20 cm w ten sposób, ze toluen powoli oddesty- 22 lowuje. Temperatura lazni wynosi 140—160°. Po calo¬ nocnym ogrzewaniu mieszaniny reakcyjnej w opisywa¬ nych warunkach, usuwa sie kolumne i oddestylowuje sie okolo polowe ksylenu. Nastepnie do pozostalej 5 mieszaniny reakcyjnej dodaje sie 0,75 ml 4,5 n etero¬ wego roztworu chlorowodoru w celu zobojetnienia za¬ wartego w niej sodu, odsacza sie wytracony z niej osad i destyluje ja poczatkowo pod cisnieniem 10—12 torów, a w koncowej fazie pod cisnieniem 0,1 tora- 1(j Frakcja wrzaca w temperaturze 160—170° zawiera ester 2-dwumetyloamino-l-metyloetylowy kwasu 2-[3-chloro-4- -(l-pirylo)-fenylo]-propionowego w postaci zóltawego oleju. Otrzymany olej rozpuszcza sie w 100 ml eteru i zakwasza sie wyraznie eterowym roztworem chloro- 15 wodoru. Chlorowodorek wydzielony poczatkowo w po¬ staci oleju powoli krystalizuje. Po dwukrotnym prze¬ krystalizowaniu z bezwodnego alkoholu otrzymuje sie czysty chlorowodorek estru 2-dwumetyloamino-l-mety- loetylowego kwasu 2-[3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylo]-pro- 20 pionowego o temperaturze topnienia 186—188°.Przyklad XXII. Otrzymywanie chlorowodorku estru 2-dwumetyloamino-l-metyloetylowego kwasu p-(l- -pirylo)-fenylooctowego. 0,5 g czystych, drobnych skrawków sodu rozpuszcza sie w mieszaninie 250 ml toluenu i 26,3 g 1-dwume- tyloamino-2-propanolu. Do roztworu tego dodaje sie roztwór 57,5 g estru etylowego kwasu p-(l-pirylo)- -fenylooctowego w 250 ml toluenu. Otrzymany nieco metny roztwór ogrzewa sie, przy mieszaniu za pomoca mieszadla magnetycznego, w kolbie destylacyjnej zao¬ patrzonej w kolumne Vigreux w ten sposób, aby tem¬ peratura w górnej czesci kolumny wynosila 60—90* i aby skladniki bardziej lotne od toluenu oddestylo- wywac przez chlodnice destylacyjna. Mieszanine reakcyj¬ na utrzymuje sie w stanie wrzenia w opisywanych wa¬ runkach w ciagu 20—24 godzin, po czym temperatura lazni podwyzsza sie jeszcze o 10—20° w celu czescio¬ wego oddestylowania toluenu. Pozostaly roztwór oziebia sie i dodaje, przy energicznym mieszaniu, równowazna ilosc eterowego roztworu chlorowodoru pozwalajaca na zobojetnienie sodu, na przyklad 4,9 ml 4,5 n etero¬ wego roztworu chlorowodoru. Wytracony, drobny osad odsacza sie, a przesacz odparowuje sie w wyparce rota¬ cyjnej pod cisnieniem 10—20 torów. Otrzymuje sie pozostalosc w postaci brazowego, klarownego oleju, który poddaje sie destylacji czasteczkowej pod bardzo niskim cisnieniem, na przyklad w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 160—180° pod cisnie- 50 niem 0,01 tora. Otrzymuje sie 61,4 g estru 2-dwumety- loamino-1-metyloetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooc- towego w postaci zóltawego oleju, który powoli krysta¬ lizuje. 42,0 g otrzymanego oleju rozpuszcza sie w 150 ml 55 bezwodnego eteru i do roztworu tego wkrapla sie* przy mieszaniu, 33 ml 4,5 n eterowego roztworu chlo¬ rowodoru w 100 ml bezwodnego eteru. Temperature mieszaniny reakcyjnej pjodczas wkraplania utrzymuje sie okolo 25° za pomoca chlodzenia lodem. Po wkrop- gó leniu calej ilosci eterowego roztworu chlorowodoru mieszanine reakcyjna miesza sie w ciagu dalszych 10—15 minut.Jezeli odczyn mieszaniny reakcyjnej nie jest kwasny, doprowadza sie jej wartosc pH do 2—4, dodajac jesz- 65 cze eterowego roztworu chlorowodoru. Wytracony osad 23 30 35 4069820 23 odsacza sie i przemywa dwukrotnie 50 ml porcjami eteru, po czym suszy w suszarce prózniowej w tem¬ peraturze 50°. Otrzymuje sie bezbarwne krysztaly o temperaturze topnienia 162—170°. Po przekrystalizowa- niu z bezwodnego alkoholu chlorowodorek topnieje w temperaturze 167—170°.Przyklad XXIII. Otrzymywanie chlorowodorku estru 2-dwumetyloamino-l-metyloetylowego kwasu p-(l- piryk))-fenylooctowego.Mieszanine 4,8 g estru 2-dwumetyloamino-l-metylo- etylowego kwasu p-aminofenylooctowego, 50 ml lodo¬ watego kwasu octowego i 2,7 g 2,5-dwumetoksycztero- wodorofuranu utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 30 minut. Nastepnie mieszanine reakcyjna odparowuje sie pod cisnieniem 20 torów. Pozostalosc po odpa¬ rowaniu destyluje sie w rurze z kulistym rozszerze¬ niem w temperaturze 200° i pod cisnieniem 0,01 tora.Otrzymany olej rozpuszcza sie w 40 ml eteru i prze¬ prowadza w chlorowodorek przez dodanie 3,9 ml 3,6 n eterowego roztworu chlorowodoru. Po przekrystalizo- waniu z izopropanolu, a nastepnie z bezwodnego eta¬ nolu otrzymuje sie chlorowodorek estru 2-dwumetylo- amino-1 -metyloetylowego kwasu p-( 1 ^pirylo)-fenyloocto- wego o temperaturze topnienia 167—170°.W podobny sposób otrzymuje sie: a) Ester 2-(l-pirolidynylo)-etylowy kwasu p-(l-pirylo)- -fenylooctowego i jego chlorowodorek o temperaturze topnienia 155—158° (po przekrystalizowaniu z miesza¬ niny chloroformu i eteru), wychodzac z 5,0 g estru 2-(l-pirolidynylo)-etylowego kwasu p-aminofenyloocto¬ wego. b) Ester 2-moTfolinoetylowy kwasu p-(l-pirylo)-feny- looctowego i jego chlorowodorek o temperaturze top¬ nienia 156—160° (po przekrystalizowaniu z mieszaniny chloroformu i izopropanolu), wychodac z 5,3 g estru 2-morfolinoetylowego kwasu p-aminofenylooctowego. c) Ester 3-dwumetyloaminopropylowy kwasu p-(l-pi- rylo)-fenylooctowego i jego chlorowodorek o tempera¬ turze topnienia 151—153° (po przekrystalizowaniu z mieszaniny chloroformu i eteru), wychodzac z 4,8 g estru 3-dwumetyloaminopropylowego kwasu p-aminofe¬ nylooctowego. d) Ester 3-(l-pirolidynylo)-propylowy kwasu p-(l-pi- rylo)-fenylooctowego i jego chlorowodorek o tempera¬ turze topnienia 108—111° (po przekrystalizowaniu z mieszaniny czterochlorku wegla, chloroformu i izopro¬ panolu), wychodzac z 5,3 g estru 3-(l-pirolidynylo)- -propylowego kwasu p-amiofenylooctowego.Ester aminoalkilowy kwasu p-aminofenylooctowego stosowany jako substancja wyjsciowa w tych syntezach otrzymuje sie w sposób opisany w przykladzie I.W ten sposób otrzymuje sie ester 2-dwumelyloamino- -1-metyloetylowy kwasu p-aminofenylooctowego w po¬ staci jasnozóltego oleju wrzacego w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 180—190° pod cisnie¬ niem 0,01 tora, wychodzac z 6,3 g estru etylowego kwasu p-aminofenylooctowego i 30 ml 1-dwumetylo- amino-2-propanolu.W podobny sposób otrzymuje sie: a) Ester 2-morfolinoetylowy kwasu p-aminofenylooc¬ towego o temperaturze wrzenia 200—205° pod cisnie¬ niem 0,01 tora, wychodzac z 20 ml 2-morfolinoeta- nolu; 24 b) Ester 2-(l-pirolidynylo)-etylowy kwasu p-aminofe¬ nylooctowego o temperaturze wrzenia 190—200° pod cisnieniem 0,01 tora, wychodzac z 20 ml 2-(l-piroli- dynylo)-etanolu; 5 c) Ester 3-dwumetyloaminopropylowy kwasu p-ami¬ nofenylooctowego o temperaturze wrzenia 190—205° pod cisnieniem 0,01 tora, wychodzac z 30 ml 3-dwu- metyloaminopropanolu; d) Ester 3(l-pirolidynylo)-propylowy kwasu p-amino- 10 fenylooctowego o temperaturze wrzenia 200—210° pod cisnieniem 0,01 tora, wychodzac z 20 ml 3-(ljpiroli- dynylo)-propanolu.Przyklad XXIV. Ester 2-dwumetyloaminoetylowy u kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-propionowego i jego chlo¬ rowodorek o temperaturze topnienia 141—144° (po przekrystalizowaniu z bezwodnego etanolu) otrzymuje sie w podobny sposób, jak opisano w przykladzie XXIII, wychodzac z 3,8 g estru 2-dwumetyloaminoety- 20 lowego kwasu 2-(p-amkiofenylo)-propionowego i 2,1 g 2,5-dwumetoksyczterowodorofuranu w 40 ml lodowate¬ go kwasu octowego.Stosowana w tej syntezie substancje wyjsciowa otrzy¬ muje sie w nastepujacy sposób: ** a) Do roztworu 21,0 g kwasu 2-(p-aminofenylo)-pro- pionowego (F. Nerdel i wsp., Chem. Ber. 87, 217 (1954) w 300 ml bezwodnego etanolu, znajdujacego sie w kolbie zaopatrzonej w chlodnice zwrotna, wprowa¬ dza sie gazowy chlorowodór w ciagu 18—24 godzin. 30 Nastepnie mieszanine reakcyjna odparowuje sie pod obnizonym cisnieniem. Otrzymana pozostalosc rozpusz¬ cza sie w 40 ml wody z lodem i, przy chlodzeniu lodem, alaklizuje sie stezonym lugiem potasowym. Wol¬ na zasade ekstrahuje sie natychmiast 300 ml eteru. 35 Oddzielony roztwór eterowy przemywa sie 20 ml wody i suszy nad siarczanem magnezowym. Po odparowaniu eteru pozostaje olej, który destyluje w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 130° i pod cisnieniem 0,01 tora. W ten sposób otrzymany ester etylowy kwasu 40 2-(p-aminofenylo)-propionowego w ilosci 19,2 g, krzep¬ nie przy chlodzeniu lodem i moze byc stosowany dalej bez oczyszczania.Ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 2-(p-amino- fenylo)-propionowego o temperaturze wrzenia 180—195° pod cisnieniem 0,01 tora (podczas destylacji w rurze z kulistym rozszerzeniem) otrzymuje sie w sposób opisany w przykladzie I, wychodzac z 16,0 g estru etylowego kwasu 2-p^aminofenylo)-propionowego i 70 ml 2 dwumetyloaminoetanolu.Przyklad XXV. Ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylooctowego destylujacy w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 5 170—180° pod cisnieniem 0,001 tora i jego fumaran topniejacy po przekrystalizowaniu z bezwodnego eta¬ nolu w temperaturze 119—120° otrzymuje sie w spo¬ sób opisany w przykladzie XXIV, wychodzac z 3,95 g estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwasu 4-amino-3- w -chlorofenylooctowego. Ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 4-amino-3-chlorofenylooctowego stosowany w tej syntezie jako substancja wyjsciowa otrzymuje sie pod¬ dajac reakcji 12,0 g estru etylowego kwasu 4-amino- -3-chlorofenylooctowego (patrz przyklad Va) w sposób 45 opisany w przykladzie I. Otrzymany produkt w postaci 4525 prawie bezbarwnego oleju destyluje w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 195—210° pod cisnie¬ niem 0,01 tora.Przyklad XXVI. Ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 2-[3-chloro-4-(l-pirylo)-fenylo]-propionowego de¬ stylujacy w rurze z kulistym rozszerzeniem w tempe¬ raturze 130—140° pod cisnieniem 0,001 tora i o wspól- 21 czynniku zalamania swiatla nD= 1,5518 oraz jego fu- maran o temperaturze topnienia 158—159° po prze- krystalizowaniu z mieszaniny metanolu i eteru otrzy¬ muje sie w sposób opisany w przykladzie XXIV, wy¬ chodzac z 5,6 g estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwa¬ su 2-(4-amino-3-chlorofenylo)jpropionowego i 2,8 g 2,5- -dwumetoksyczterowodorofuranu.Ester stosowany w tej syntezie jako substancja wyj¬ sciowa otrzymuje sie w nastepujacy sposób: a) 31,2 g estru dwuetylowego kwasu metylomalono- wego rozpuszcza sie, przy zabezpieczeniu przed doste¬ pem wilgoci, w 100 ml dwumetyloformamidu. Do otrzymanego roztworu dodaje sie porcjami, oziebiajac go mieszanina wody z lodem, 50% zawiesine olejowa wodorku sodowego (8,6 g), utrzymujac przez caly czas temperature mieszaniny reakcyjnej okolo 40°. Nastep¬ nie ogrzewa sie ja do temperatury 70—80° i wkrapla sie do niej szybko roztwór 28,8 g 2,4-dwuchloronitro- benzenu w 50 ml dwumetyloformamidu. Mieszanina reakcyjna zmienia barwe i poniewaz opisywana reakcja jest lekko egzotermiczna, wylacza sie przed tym ogrze¬ wanie. Po dodaniu 2,4-dwuchloronitrobenzenu calosc miesza sie w ciagu dalszych 16 godzin w temperaturze 80°, po czym oziebia sie i wlewa do 2000 ml wody.Otrzymana emulsje ekstrahuje sie trzykrotnie 500 ml porcjami eteru. Ekstrakty eterowe przemywa sie trzy¬ krotnie 200 ml porcjami wody, a nastepnie 40 ml stezonego roztworu soli kuchennej, laczy, suszy i od¬ parowuje. Pozostalosc w postaci pomaranczowego oleju w ilosci 54,3 g pozostawia sie jakis czas w malym rozdzielaczu, przy czym zawiesina wodorku sodowego w oleju mineralnym wydziela sie jako górna warstwa i moze byc w ten sposób oddzielona.Poddajac surowy produkt destylacji w rurze z ku¬ listym rozszerzeniem otrzymuje sie 31,2 g estru dwu¬ etylowego kwasu 3-chloro-4-nitrofenylometylomalonowe- go w postaci jasnozóltego oleju o temperaturze wrzenia 125—140° pod cisnieniem 0,001 tora. b) Roztwór 17,5 g estru dwuetylowego kwasu 3- -chloro-4^nitrofenylo-metylomalonowego w 100 ml diok¬ sanu uwodornia sie w obecnosci 4 g niklu Raney'a pod cisnieniem atmosferycznym i w temperaturze otoczenia.W przypadku, kiedy uwodornianie przedwczesnie ustaje dodaje sie jeszcze nieco katalizatora. Po zakonczonej reakcji uwodorniania katalizator odsacza sie i prze¬ mywa dioksanem. Polaczone przesacze odparowuje sie w wyparce rotacyjnej. Pozostalosc rozpuszcza sie w 100 ml eteru i dwukrotnie przemywa 20 ml porcjami wody, a nastepnie 15 ml stezonego roztworu soli ku¬ chennej. Po wysuszeniu i odparowaniu eteru otrzymuje sie 14,8 g jasnozielonego oleju. Z oleju tego pod¬ danego destylacji w rurze z kulistym rozszerzeniem otrzymuje sie 9,5 g estru dwuetylowego kwasu 3-chloro- -4-aminofenylometylomalonowego o temperaturze wrze¬ nia 160—170° pod cisnieniem 0,05 tora. 2* c) 3,1 g sodu rozpuszcza sie, przy zabezpieczeniu przed dostepem wilgoci w 300 ml bezwodnego etanolu.Do roztworu tego dodaje sie roztwór 30 g estru dwu¬ etylowego kwasu 4 3 wego w 200 ml bezwodnego etanolu. Mieszanine reak¬ cyjna utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 22 go¬ dzin, po czym oziebia sie i odparowuje z niej etanol.Do pozostalosci dodaje sie wody z lodem i zakwasza 5 n kwasem solnym do pH = 1—2. Nastepnie dodaje 10 sie eter, dokladnie wytrzasa i oddziela warstwe kwasu solnego. Warstwe eterowa ekstrahuje sie jeszcze szes¬ ciokrotnie 100 ml porcjami 1 n kwasu solnego. Pola¬ czone roztwory kwasu solnego alkalizuje sie lugiem sodowym do pH 8—9 i ekstrahuje eterem- Po prze- 15 myciu, wysuszeniu i odparowaniu ekstraktu eterowego otrzymuje sie 9 g estru etylowego kwasu 2-(4-amino- -3-chlorofenylo)^propionowego, który destyluje w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 103—110° pod cisnieniem 0,01 tora. Jego chlorowodorek po prze- 20 krystalizowaniu z izopropanolu, topnieje w tempera¬ turze 156—158°.Przyklad XXVII. Ester 2-(l-pirolidynylo)-etylowy kwasu p(l-pirylo)-fenylooctowego o temperaturze wrze¬ nia 180° pod cisnieniem 0,003 lora i jego chlorowo¬ dorek o temperaturze topnienia 155—158°, po prze¬ krystalizowaniu z bezwodnego etanolu, otrzymuje sie w sposób opisany w przykladzie XXII, wychodzac z 22,9 g estru etylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenyloocto- wego i 12,7 g 2-{l-pirolidynylo)-etanolu z zastosowa¬ niem 100 ml toluenu i 150 mg sodu.Przyklad XXVIII. Otrzymywanie estru 2-dwume¬ tyloaminoetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego. 35 Do roztworu 3,5 g kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego (patrz przyklad XII) i 6,7 g 2-dwumetyloaminoetanolu w 50 ml chlorku metylenu dodaje sie, przy chlodzeniu lodem 1,1 ml chlorku tionylu w temperaturze 0—5* w ciagu 5 minut. Calosc miesza sie w temperaturze ^ okolo 20° w ciagu nocy, po czym przemywa sie 20 ml 10% roztworu weglanu potasowego i suszy nad siar¬ czanem magnezowym. Nastepnie roztwór reakcyjny od¬ parowuje sie, a pozostalosc poddaje destylacji w rurze z kulistym rozszerzeniem. 45 Ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu p-(l-pirylo)- -fenylooctowego destyluje w temperaturze 120—130* pod cisnieniem 0,001 tora. Jego chlorowodorek, po przekrystalizowaniu z bezwodnego etanolu, topnieje w temperaturze 159—161°. 50 W podobny sposób otrzymuje sie ester 2-dwumetyk- amino-1-metyloetylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowe- go destylujacy w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 120—130° pod cisnieniem 0,001 tora, wy¬ chodzac z 7,7 g l-dwumetyloamino-2-propanolu. Tem¬ peratura topnienia chlorowodorku otrzymanego estru wynosi 167—170° po przekrystalizowaniu z bezwodne¬ go etanolu.Przyklad XXIX. Otrzymywanie estru 2-(dwu-n- -butyloamino)-etylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenyloocto- wego.Mieszanine roztworu 11,4 g estru etylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego w 200 ml toluenu i roz- 65 tworu 0,10 g sodu w 50 ml 2-(dwu-n-butyloamino-69820 27 -etanolu ogrzewa sie w kolbie zaopatrzonej w kolumne Vigreux o dlugosci 20 cm w ten sposób, ze toluen powoli oddestylowuje. Proces ten powtarza sie z dalszy¬ mi 200 ml toluenu. Nastepnie sód znajdujacy sie w mieszaninie reakcyjnej zobojetnia sie 1,0 ml 4,5 n eterowego roztworu chlorowodoru, po czym odparo¬ wuje sie calkowicie toluen w wyparce rotacyjnej. Po¬ zostalosc po odparowaniu poddaje sie destylacji w ru¬ rze z kulistym rozszerzeniem. Nadmiar dwubutyloami- noetanolu destyluje w temperaturze 130° pod cisnie¬ niem 11 torów, a ester 2-(dwu-n-butyloamino)-etylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego destyluje w tempe¬ raturze 150—160° pod cisnieniem 0,002 tora. Przede¬ stylowany ester wykazuje wspólczynnik zalamania 21 swiatla nD= 1,530, a temperatura topnienia jego fu- maranu, po przekrystalizowaniu z etanolu, wynosi 124—126°.Przyklad XXX. Otrzymywanie estru 2-dwumety- loaminoetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego.Roztwór 6,1 g kwasu p-(l^pirylo)-fenylooctowego (patrz przyklad XII) i 4,3 g swiezo przedestylowanego chlorku 2-dwumetyloaminoetylu w 40 ml izopropanolu miesza sie pod chlodnica zwrotna w ciagu 18 godzin.Nastepnie izopropanol odparowuje sie z mieszaniny reakcyjnej pod obnizonym cisnieniem, a do pozosta¬ losci dodaje sie 15 ml chlodzonego lodem nasyconego roztworu weglanu potasowego i ekstrahuje sie 80 ml eteru. Oddzielona warstwe eterowa przemywa sie 5 ml wody, suszy nad siarczanem magnezowym i odparo¬ wuje. Pozostalosc poddaje sie destylacji w rurze z ku¬ listym rozszerzeniem. W temperaturze 130° i pod cis¬ nieniem 0,01 tora destyluje ester 2-dwumetyloamino- etylowy kwasu p(l-pirylo)-fenylooctowego w ilosci 2,4 g.Jego chlorowodorek po przekrystalizowaniu z miesza¬ niny izopropanolu i eteru topnieje w temperaturze 150—161°. W podobny sposób otrzymuje sie nastepu¬ jace jego pochodne: a) ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 2-[p-(l-pi- rylo)-fenylo]-propionowego o temperaturze wrzenia 130—140° pod cisnieniem 0,001 tora, wychodzac z 6,5 g kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-propionowego (patrz przyklad IVc). Temperatura topnienia chlorowodorku otrzymanego estru po przekrystalizowaniu z bezwod¬ nego etanolu wynosi 141—144°. b) Ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 2-[p-(l-pi- rylo)-fenylo]-maslowego, wychodzac z 6,9 g kwasu 2- -[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowego (patrz przyklad VIIIa).Temperatura topnienia chlorowodorku otrzymanego estru po przekrystalizowaniu z izopropanolu, wynosi 155—158°. c) Ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 3-chloro- -4-(l-pirylo)-fenylooctowego destylujacy w rurze z ku¬ listym rozszerzeniem w temperaturze 170—190° pod cisnieniem 0,004 tora, wychodzac z 7,0 g kwasu 3-chlo- ro-4-(l-pirylo)-fenylooctowego otrzymanego przez hydro¬ lize jego estru etylowego (patrz przyklad Vb) o tem¬ peraturze topnienia 75—76°. Temperatura topnienia fu- maranu otrzymanego estru, po przekrystalizowniu z mieszaniny metanolu i eteru, wynosi 119—120°. d) Ester 2-dwumetyloaminoetylowy kwasu 2-[3-chloro- -4-(pirylo)-fenylo]-propionowego destylujacy w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 150—160° pod 28 cisnieniem 0,001 tora wychodzac z 7,45 g kwasu 2-[3- ^chloro-4-(l-pirylo)-fenylo]-propionowego, (patrz przy¬ klad Ve). Temperatura topnienia fumaranu otrzyma¬ nego estru, po przekrystalizowaniu z mieszaniny meta- 5 nolu i eteru, wynosi 158—159°.Przyklad XXXI. Ester 2-(l-pirolidynylo)-etylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego, otrzymuje sie pod¬ dajac reakcji 6,0 g kwasu p-(l-pirylo)-fanylooctowego (patrz przyklad XIIa) i 5,4 g chlorku 2-(l-pirolidynylo)- -etylu w sposób opisany w przykladzie XXX. Chloro¬ wodorek otrzymanego estru po przekrystalizowaniu z bezwodnego etanolu topnieje w temperaturze 155—158°.W podobny sposób otrzymuje sie ester 3-(l-pirolidy- nylo)^propylowy kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego z 5,6 g chlorku 3-(l-pirolidynylo)-propylu. Chlorowodo¬ rek otrzymanego estru po przekrystalizowaniu z mie¬ szaniny chloroformu i eteru topnieje w temperaturze 108—111°. 20 Przyklad XXXII. Ester 2-morfolinoetylowy kwa¬ su p-(l-pirylo)-fenylooctowego destylujacy w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 140—150° pod cisnieniem 0,002 tora i którego chlorowodorek po prze- 25 krystalizowaniu z bezwodnego etanolu topnieje w tem¬ peraturze 157—160°, otrzymuje sie w sposób opisany w przykladzie XXX, wychodzac z 3,5 g kwasu p-(l-pi- rylo)-fenylooctowego i 3,1 g chlorku 2-morfolinoetylu w 60 ml II-rzed. butanolu. 30 Przyklad XXXIII. Otrzymywanie chlorowodorku estru 2-dwumetyloaminoetylowego kwasu p-(l-pirylo)- -fenylooctowego.Do roztworu 3,5 g kwasu p-(l-pirylo)-feinylooctowego 35 w 20 ml sulfotlenku metylu dodaje sie porcjami 50% zawiesine 0,4 g wodorku sodowego w oleju mineralnym i calosc miesza sie w temperaturze 20° w ciagu godzi¬ ny. Nastepnie do mieszaniny reakcyjnej dodaje sie 1,9 g chlorku 2-dwumetyloaminoetylu i miesza sie ja 40 w temperaturze otoczenia w ciagu dalszych 3 godzin, po czym odparowuje sie z niej rozpuszczalnik w tempera¬ turze 100° i pod cisnieniem 10 torów. Pozostalosc po odparowaniu rozpuszcza sie w 80 ml eteru i przemywa 20 ml nasyconego roztworu weglanu potasowego. Od- 45 dzielona warstwe organiczna suszy sie nad siarczanem magnezowym i odparowuje. Otrzymana pozostalosc roz¬ puszcza sie w 10 ml eteru, wkrapla sie do tego roz¬ tworu eterowy roztwór chlorowodoru do osiagniecia przez mieszanine reakcyjna wartosci pH okolo 2—3. 50 Wytracony chlorowodorek estru 2-dwumetyloaminoety¬ lowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctwego po przekrysta¬ lizowaniu z bezwodnego etanolu topnieje w tempera¬ turze 159—161°. 55 Przyklad XXXIV. Otrzymywanie estru 1-metylo- -2-dwumetyloaminoetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylo- octowego.Mieszanine 3,0 g kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego, 2,1 g l-dwumetyloamino-2-propanolu, 180 ml toluenu 60 i 4,7 g kwasu p-toluenosulfonowego ogrzewa sie za¬ wracajac czesciowo pare i oddzielajac wode w ciagu 20 godzin. Nastepnie mieszanine reakcyjna zateza sie w temperaturze 50° pod cisnieniem 12 torów. Pozosta¬ losc wytraca sie z okolo 20 g lodu, 20 ml stezonego 65 lugu potasowego i 100 ml eteru, po czym oddzielona69820 29 warstwe eterowa suszy sie nad weglanem potasowym i odparowuje. Pozostalosc po odparowaniu destyluje sie w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 130—140° pod cisnieniem 0,003 tora. Chlorowodorek otrzymanego w ten sposób estru l-metylo-2-dwumetylo- aminoetylowego kwasu p-(l-pirylo)-fenylooctowego, po przekrystalizowaniu z bezwodnego etanolu, topnieje w temperaturze 167—170°.W podobny sposób otrzymuje sie ester 3-dwumetylo- aminopropylowy kwasu 2-[p-(l-pirylo)-fenylo]-maslowe- go, wychodzac z mieszaniny 4,6 g kwasu 2-[p-(l-pirylo)- fenylo]-maslowego, 2,1 g 3-dwumetyloamino-l-propano- lu, 4,2 g kwasu p-toluenosulfonowego i 180 ml tolu¬ enu. Chlorowodorek otrzymanego estru po przekrysta¬ lizowaniu z bezwodnego etanolu topnieje w tempera¬ turze 140—142°.Przyklad XXXV. Otrzymywanie estru 2-dwume- tyloamino-1-metyloetylowego kwasu p-(1-pirylo)-fenylo¬ octowego.Roztwór 4,0 g kwasu p(l-pirylo)-fenylooctowego i 4,2 g l-dwumetyloamino-2-chloropropanu w 100 ml Il-rz. butanolu utrzymuje sie w stanie wrzenia w ciagu 20 godzin, po czym odparowuje sie z niego butanol pod obnizonym cisnieniem, a pozostalosc rozpuszcza sie w 10 ml wody z lodem, alkalizuje 2 ml stezonego lugu potasowego i natychmiast wytrzasa ze 100 ml eteru. Oddzielona warstwe eterowa przemywa sie 5 ml wody z lodem i suszy nad weglanem potasowym. Na¬ stepnie pozostalosc po odparowaniu eteru destyluje sie w rurze z kulistym rozszerzeniem w temperaturze 130—140° pod cisnieniem 0,002 tora, po czym poddaje chromatografii na kolumnie zawierajacej 300 g zelu krzemionkowego. Kolumne eluuje sie mieszanina zlo¬ zona z 4 czesci benzenu i 1 czesci metanolu i odbiera sie 30 ml frakcje. Frakcje 8—12 zawieraja ester 2-dwu- metyloamino-1-metylowy kwasu p(l-pirylo)-fenyloocto- wego, którego chlorowodorek po przekrystalizowaniu z bezwodnego etanolu, topnieje w temperaturze 167— 170°.Frakcje 14—18 zawieraja ester 2-dwumetyloaminopro- pylowy kwasu p(l-pirylo)-fenylooctowego, którego chlo- 30 rowodorek, po przekrystalizowaniu z bezwodnego eta¬ nolu, topnieje w temperaturze 135—137°. PL PL PL