PL25808B1 - Sposób wytwarzania srodków do zwilzania, prania, czyszczenia, emulgowania podobnych celów. - Google Patents

Description

Wynalazek niniejszy dotyczy sposobu wytwarzania srodków do zwilzania, emul¬ gowania lub rozpraszania oraz namiastek mydla, polegajacego na tym, ze uwodornio¬ ne organiczne oksy- lub aminozwiazki, za¬ wierajace w czasteczce co najmniej 12 ato¬ mów wegla i co najmniej dwa pierscienie weglowe, podstawia sie w grupie oksy lub w grupie aminowej reszta, zawierajaca co najmniej jedna grupe, nadajaca zwiazkom tym rozpuszczalnosc w wodzie.Stwierdzono, ze produkty sulfonowania o wymienionym skladzie, zwlaszcza w po¬ staci ich rozpuszczalnych w wodzie soli po- tasowcowych i amonowych, nadaja sie do¬ skonale jako srodki do zwilzania, prania, czyszczenia, emulgowania, rozpraszania i podobnych celów.Jako produkty wyjsciowe do wytwarza¬ nia tego rodzaju zwiazków nadaja sie uwo¬ dornione aromatyczne wzglednie alifatycz- no-aromatyczne zwiazki, zawierajace dwa lub wieksiza liczbe pierscieni weglowych i jedna lub kilka zwiazanych cyklicznie grup hydroksylowych lub aminowych. W powyz¬ szych zwiazkach podstawia sie grupy hy¬ droksylowe lub aminowe w sposób znany resztami, zawierajacymi grupy, nadajace zwiazkom tym rozpuszczalnosc w wodzie, tak iz tworza sie etery lub estry wzglednie aminy lub amidki.Uwodornianie przeprowadza sie sposo-banu znanymi w obecnosci katalizatorów, jak niklu, miedzi, kobaltu, chromu lub me¬ tali szlachetnych wzglednie mieszanin tych¬ ze; ponadto mozna stosowac równiez katali¬ zatory mie wrazliwe na siarke, jak molibden, wolfram i podobne.Produkty wyjsciowe moga zawierac np. uwodornion-e reszty fenolowe lub uwodor¬ nione reszty a- i /? - oksynaftylowe wzgled¬ nie odpowiednie reszty aminowe i podobne.Jeden zwiazek moze zawierac kilka jedna¬ kowych lub róznych reszt wymienionego ro¬ dzaju, poza tym oprócz tych reszt moze posiadac inne uwodornione pierscienie we¬ glowe, jak uwodornione reszty fenylowe, tolylowe, etylo-fenylowe, propylo-fenylo¬ we, butylo-fenylowe, naftylowe, propylo- naftylowe i t d.Równiez mozna stosowac odpowiednie uwodornione pochodne antracenu i fenan- trenu; w ostatnio wymienionym przypadku moga sluzyc jajko materialy wyjsciowe al¬ kohole zywiczme, otrzymane przez reduk¬ cje kalafonii.Wspomniane wyzej pierscienie weglowe moga byc .ze soba polaczone bezposrednio albo za pomoca mostków, zwlaszcza niz¬ szych alifatycznych lancuchów weglowych, jak —Cff2—; —CH2 . CH2—; —CH2 .. CH2 , CH2— lub rozgalezionych jak: I -C- I CHa ,CH0- C .H ^CH0- Cn\ -CH2-C-CH2 CH0 i mostków podobnych; mozna równiez sto¬ sowac zwiazki o pierscieniach skondenso¬ wanych.Odpowiednimi zwiazkami, nadajacymi sie do wprowadzania reszt, zawierajacych co najmniej jedyna grupe, nadajaca rozpu¬ szczalnosc w wodzie, przy grupie hydroksy¬ lowej, sa zwlaszcza zawierajace jedna lub kilka oksygrup uwodornione pochodne dwu- lub trójaryilometaJnów albo dwuarylów, jak dwufenylu, ich homologi i produkty podsta¬ wienia] i t. d. Na przyklad, w celu otrzyma¬ nia srodków kapilarnie czynnych wedlug wynalazku niniejszego mozna wprowadzac wymienione grupy, nadajace rozpuszczal¬ nosc w wodzie, do produktów uwodorniania zwiazków nastepujacych: p - oksy-dwufenylu o wzorze: / \ -OH p - benzylo - fenolu o wzorze: -Ctf2-: -OH wzglednie odpowiedniego orto - zwiazku albo / - benzylo - 2 - naftolu o wzorze: CH2_< )-0H/\_CH._/\ dwu - (p - oksy - fenylo) - metanu o wzorze: 0H- \/ \/ -OH poza tym a, a - dwu - (4 - oksy - fenylo) - etanu o wzorze: H0-< ¦-cti-C - OH CHa fS, P - dwu - (4 - oksy - fenylo) - propanu o wzorze: CH3 CH, OH 1,J, dwu - (p - oksy - fenylo) - cykloheksa¬ nu o wzorze: 0H- -OH Zamiast wymienionych zwiazków, za¬ wierajacych grupy hydroksylowe, mozna równiez stosowac odpowiednie zwiazki ami¬ nowe, np. aadhydrokarbazol o wzorze: ff„ H„ II H.H\ #1.H., N — H.H, H H2 jako produkty wyjsciowe do wytwarzania srodków wedlug wynalazku niniejszego.Atom wodtara grup hydroksylowych wzgled¬ nie aminowych w produktach uwodorniania zostaje podstawiony w znany sposób lub sposoby reszta, zawierajaca co najmniej jedna grupe, nadajaca rozpuszczalnosc w wodzie. Rozumie sie, iz przy grupie amino¬ wej jest do dyspozycji zdolny do reakcji a- tom wodoru, to znaczy, iz grupa aminowa jest pierwszo- lub drugorzedowa. Jako gru¬ py, nadajace rozpuszczalnosc w wodzie, mozna przytoczyc dla przykladu: grupe e- stru kwasu siarkowego, grupe estru kwasu tiosiarkowego, grupe estru kwasu fosforo¬ wego, grupe estru kwasu sulfonowego, gru¬ pe karboksylowa, czwartorzedowa grupe a- monowa i podobne.Zwlaszcza wchodza w rachube rozpu¬ szczalne w wodzie sole wymienionych grup, jak sole potasowcowe i amonowe wzglednie — jako zwiazki amonowe — sole mocnych kwasów. Ponadto grupami, nadajacymi roz¬ puszczalnosc w wodzie, sa zgrupowania grup eterowych lub hydroksylowych, otrzy¬ mywane np. dzialaniem tlenku etylenu lub glicydu na wyjsciowe zwiazki hydroksylo¬ we lub aminowe.Reszty, zawierajace grupy, nadajace zwiazkom wspomnianym rozpuszczalnosc w wodzie, moga byc wprowadzane do gru¬ py hydroksylowej wzglednie aminowej ja¬ ko etery lub estry wzglednie aminy lub a- midy. Wprowadzanie tych reszt uskutecz¬ nia sie znanymi sposobami, np. dzialaniem odpowiednich zwiazków chlorowcowych na zwiazki hydroksylowe wzglednie aminowe.Mozna przy tym jako produkty wyjsciowe stosowac równiez chlorowco-kwasy, bez¬ wodniki i podobne zwiazki z poidsitawioftiymi grupami, nadajacymi zwiazkom tym rozpu- — 3 —puszczalnosc w wodzie, i zwiazki te jako re¬ szty wprowadzac w postaci estrów wzgled¬ nie amidków. Tak np. mozna grupe hydro¬ ksylowa kwasu chloro-octowego zestryfiko- wac i nastepnie chlor dzialaniem siarczynu sodu zamienic na grupe sulfonowa, albo dzialaniem tiosiarczanu sodu — na grupe estru kwasu tiosiarkowego. Podobniez moz¬ na postapic ze zwiazkami aminowymi w ce¬ lu otrzymania odpowiednich amidków. Moz¬ na równiez wielozasadowe kwasy czescio¬ wo zestryfikowac za pomoca oksy-zwiaz- ków wzglednie czesciowo je zamidowac za pomoca amino-zwiazków. Zwiazki zawiera¬ jace grupy hydroksylowe estryfikuje sie kwasami wielozasadowymi, jak np. kwasem bursztynowym, w ten sposób, ze jedna gru¬ pe karboksylowa kwasu bursztynowego wia¬ ze sie z grupa hydroksylowa oksyzwiazku na ester, druga zas grupa karboksylowa po¬ zostaje niezwiazan* i w postaci soli rozpu¬ szczalnej w wodzi- nadaje utworzonemu kwasnemu estrowi wlasciwosc latwego roz¬ puszczania sie w wo&de. Mozna równiez postapic w ten sposób iz te oksygrupy e- stryfikuje sie przy zastosowaniu takich al* koholi, które zawieraja grupy, nadajace zwiazkom tym rozpuszczalnosc w wodzie, lub pozwalaja na wprowadzanie takich grup, wzglednie mozna grupy aminowe pod¬ stawic tego rodzaju resztami, np. przez przemiane z odpowiednimi zwiazkami chlo¬ rowcowymi.Zwlaszcza cennymi produktami sa takie kwasy etero-karbonowe, które przy atomie trenu sa podstawione reszta, zawierajaca co najmniej 12 atomów wegla i co najmniej 2 pierscienie weglowe. Tego rodzaju kwa¬ sami etero-karbonowymi sa np. zwiazki o wzorze: 1.H CH2- H -O- CH-COOH 2. H0- H - CH2- H -O.CH2.COOH 3. HO- H CE I -C - I CH, H O.CH0 COOH 4. OH- H - CH - H H -O. CHo.C00H — 4 —/\ 5. OH- H CH2 CH2 I I CH CH2 \/ CR, H - O.CH9. COOK Srodki do zwilzania, prania, czyszczenia, emulgowania i podobnych celów, wytwairza- ne sposobem wedlug wynalazku niniejszego, mozna stosowac do ulepszania wlasciwosci cieczy, zwlaszcza roztworów wodnych lub emulsji. Wspomniane srodki mozna stoso¬ wac w najróznorodniej szych galeziach prze¬ myslu, np. do wytwarzania piany, do emul¬ gowania, rozpraszania, zwilzania, napawa¬ nia, utrwalania, wyrównywania, rozdziela¬ nia, rozpuszczania i podobnych celów. Moz¬ na je stosowac np. jako mamiastki mydla, do wytwarzania srodków do napawania i podobnych celów, jako srodki pomocnicze w przemysle skórzanym, futrzanym, a zwlaszcza wlókienniczym do róznych pro¬ cesów uszlachetniajacych. Mozna je rów¬ niez stosowac do prania i czyszczenia ma¬ terialów wlókienniczych, bielizny i tym po¬ dobnych.Srodki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku niniejszego dzialaja skutecznie równiez w mieszaninie z innymi srodkami.Mozna je stosowac w kapielach kwasnych, obojetnych i zasadowych, a nawet w takich kapielach, które zawieraja elektrolity. Moz¬ na stosowac je razem z najróznorodniejszy- mi srodkami reagujacymi zasadowo. Moz¬ na je stosowac z solami zasadowymi, jak weglanami potasowców, fosforanem trójso¬ dowym i innymi ortofosforanami potasow¬ ców, piro-, meta, wielo- i podfosforanami potasowców, ponadto ze szklem wodnym, metakrzemianem potasowca lub boranami potasowców. Ponadto mozna je stosowac razem ze srodkami obojetnymi, jak siarcza¬ nem sodu, naftalenosulfonianem sodu. Srod¬ ki wedlug wynalazku nmiejiszego mozna stosowac w obecnosci srodków, wydzielaja¬ cych tlen, jak nadtlenków lub wody utlenio¬ nej, ponadto w obecnosci soli nadtleno¬ wych, jak nadboranów, nadsiarczanów, nad¬ weglanów, nadfosforanów i t d. Wreszcie mozna je równiez stosowac w mieszaninie z innymi srodkami do zwilzania, wytwarza¬ nia piany, emulgowania, rozpraszania, pra¬ nia, czyszczenia, zmiekczania, plukania i podobnymi srodkami.Srodki wedlug wynalazku niniejszego mozna isitosowac równiez w mieszaninie z rozpuszczalnikami, jak weglowodorami, al¬ koholami i t. d., albo ze srodkami przetlu¬ szczajacymi, ponadto z enzymami, jak ure- aza lub pankreatyna, albo tez jako sklad¬ niki srodków do czyszczenia i szorowa¬ nia.Wspomniane mieszaniny wytwarza sie znanymi sposobami w mieszarkach, mly¬ nach kulowych lub podobnych urzadze¬ niach do mieszania. Ponadto mozna mie- sizanie skladników suchych lub zawiera¬ jacych wode uskuteczniac przez rozpylanie np. znanym sposobem Weltera. W tym ce¬ lu rozpuszczony material rozpyla sie w przyrzadzie rozpylajacym i jednoczesnie wdmuchuje sie w powstala mgle skladniki sproszkowane. Mozna wprowadzac do han¬ dlu srodki wedlug wynalazku w postaci gotowych juz mieszanin alboi mieszac po¬ szczególne skladniki na miejscu zuzycia.Srodki te mozna rozpuszczac oddzielnie al¬ bo jednoczesnie w cieczy traktujacej albo tez mieszac ze soba roztwory skladników poszczególnych.Produkty, zawierajace srodki wedlug wynalazku niniejszego, mozna stosowac w — 5 -stanie stalym, np. w postaci proszku, plat¬ ków, nitek i t. d., w przemysle i w gospo¬ darstwie domowym. Mozna je jednakowoz stosowac w postaci cieczy w stanie rozpu¬ szczonym lub zemulgowanym, albo w po¬ staci ciasta, pasty lub kremu, jak np, w postaci preparatów kosmetycznych, srod¬ ków do polerowania, mydel, kremów it. d.Roztwory przyrzadzone z srodków opi¬ sanych mozna stosowac na cieplo lub na zimno- W przeciwstawieniu do innych znanych srodków tego rodzaju wykazuja srodki we¬ dlug wynalazku niniejszego znacznie lep¬ sza zdolnosc pienienia i zwilzania. Ponad¬ to wykazuja one nadzwyczajna trwalosc.W przeciwstawieniu do srodków kapilarnie czynnych, zawierajacych reszte alifatycz¬ na, w srodkach wedlug niniejszego wyna¬ lazku o charakterze aromatycznym nie mozna stwierdzic jelczenia wzglednie przy¬ krego zapachu nawet po dluzszym prze¬ chowywaniu ich.Srodki wedlug wynalazku niniejszego mozna stosowac w mieszaninie z fenolami dzialajacymi dezynfekcyjnie, np. p - chlo¬ ro - meitakrelzolem.Przyklad I. 1330 czesci wagowych nadhydro - p - benzylofenolu o wzorze: Hn Ho H„ -CH0 H2 H2 H. ¦ #i_ H9 OH H0 otrzymanego przez uwodornianie pod ci¬ snieniem p - benzylofenolu w obecnosci ni¬ klu, jako katalizatora, rozpuszcza sie w roztworze, zawierajacym 92 czesci wago¬ we sodu w 2 000 czesciach wagowych alko¬ holu metylowego. Alkohol metylowy odde- stylowuje sie mozliwie calkowicie i pozo¬ stalosc miesza sie z 1 000 czesci wagowych dekahydronaftalenu w temperaturze 120°C, przy czym wkrapla sie 190 czesci wago¬ wych kwasu chlorooctowego. Po skonczo¬ nej reakcji mieszanine reakcyjna wlewa sie do wody i oddziela od czesci nierozpu- szczonych w wodzie. Z wodnego roztworu otrzymuje sie przez zakwaszenie lepki zól¬ ty olej o liczbie kwasowej = 216. Sól sodo¬ wa kwasu nadhydro - p - benzylo - fenyio - oksyoctowego o wzorze: ff* H, H, H, H CHt) H2 ff.H H H, -O.CH^.COONa H, H9 otrzymana przez zobojetnienie lugiem so¬ dowym posiada w rozitworze wodnym do¬ bre wlasciwosci pod wzgledem napiecia po¬ wierzchniowego, bardzo dobrze zwilza i pieni. Wytworzony produkt mozna stoso¬ wac zamiast mydla do prania i czyszczenia materialów wlókienniczych.Dobre srodki do zwilzania, prania i id. otrzymuje sie w mysl wynalazku, jesli za¬ miast p - benzylofenolu uzywa sie cyklo- heksylofenolu lub cykloheksylideno-cyklo- heksanonu o wzorze: H, H.H, H H< H2 2 H jako produktu wyjsciowego, a dalsze prze¬ miany/ jak uwodornianie, przeprowadzanie w sól sodowa, przemiane w kwas chloro- octowy i zobojetnianie uskutecznia sie *w sposób analogiczny. — 6 —Ponadto mozna w sposób podobny o- trzymac dobre srodki zwilzajace! zawiera¬ jace w rdzeniu podstawniki, w najprost¬ szym przypadku — grupy metylowe. Moz¬ na zatem stosowac do tego celu pochodne krezolu. W rachube wchodza pochodne czy¬ stych produktów, jak równiez pochodlne mieszanin krezoli technicznych. Tegorodza¬ ju produkty wyjsciowe mozna otnzymac z krezolu wzglednie z miesizaininy róznych, krezoli oraiz chlorku cykloheksylowego lub cyklohekseniu, latwo dostepnych z cyklohe- ksanolu dziajlainiem srodków odciagajacych wode,, jak np. P205, z dodatkiem kataliza¬ torów. Rdzenie w tych zwiazkach moga za- wierkc równiez inne reszty, jak reszte ety¬ lowa, propylowa, izopropylowa, butylowa i izobutylowa albo kilka takich reszt rów¬ noczesnie, reszte metylowa i izobutylowa.Przyklad IL 1000 czesci wagowych nadhydro - dwuoksydwufenylometanu we¬ dlug przyklaldu I poddaje sie reakcji z 46 czesciami wagowymi sodu. Produkt prze¬ miany wprowadza sie w reakcje mieszajac w temperaturze 120°C z 1 000 czesci wago¬ wych dekahydronaftalenu i 233 czesciami wagowymi soli sodowej kwasu chloroocto¬ wego. Po skonczonej reakcji otrzymuje sie mieszanine, zlozona z wiekszej ilosci kwa¬ su jedno-karbonowego i malej ilosci kwasu dwu-karbonowego o liczbie kwasowej 250 w postaci oleju o wysokim stopniu lepkosci.Wodny roztwór soli sodowej ma wlasciwo¬ sci mydlace i moze zatem miec zastosowa¬ nie jako namiastka mydla. PL

Claims (9)

1. Zastrzezenia patentowe. 1. , Sposób wytwarzania srodków do zwilzania, prania, czyszczenia, emulgowa¬ nia i podobnych celów, znamienny tym, ze uwodornione organiczne oksy- lub amino- zwiazki, zawierajace co najmniej 12 ato¬ mów wegla i co najmniej dwa pierscienie weglowe w czasteczce, podstawia sie w grupie oksy- lub w grupie aminowej reszta, zawierajaca có najmniej jedna grupe nada¬ jaca zwiazkom tym rozpuszczalnosc w wo¬ dzie.
2. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamien¬ ny tym, ze jako materialy wyjsciowe stosu¬ je sie takie zwiazki uwodornione, które za¬ wieraja uwodornione reszty oksynaftylowe albo odpowiednie reszty aminowe.
3. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamien¬ ny tym, ze jako materialy wyjsciowe sto¬ suje sie takie zwiazki uwodornione, które zawieraja jednordzeniowe pierscienie hy- droaromatyczne albo pierscienie skonden¬ sowane, wywodzace sie zwlaszcza z uwo¬ dornionego naftalenu, antracenu, fenantre- nu lub alkoholi zywicznych.
4. 4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako materialy wyjsciowe stosuje sie takie zwiazki uwodornione wspomniane¬ go rodzaju, w których pierscienie weglowe sa polaczone ze soba bezposrednio.
5. 5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamien¬ ny tym, ze jako materialy wyjsciowe sto¬ suje sie takie zwiazki uwodornione wspo¬ mnianego rodzaju, w których pierscienie weglowe sa polaczone ze soba za pomoca lancuchów weglowych, zwlaszcza nizszych alifatycznych mostków, jak — CH2 —; —CZz2 . CH2—/ —CH2 . CH2 . CH2—»
6. 6. Sposób wedlug zastrz. 1 — 5, zna¬ mienny tym, ze jako materialy wyjsciowe stosuje sie takie zwiazki uwodornione, któ¬ re w grupie hydroksylowej sa podstawione reszta, zawierajaca co najmniej jedna gru¬ pe karboksylowa*
7. 7. Sposób wedlug zastrz. 1 — 5, zna¬ mienny tym, ze jako materialy wyjsciowe stosuje sie takie zwiazki uwodornione, któ¬ re w grupie oksy lub w grupie aminowej sa podstawione reszta, zawierajaca grupe wielowodórotlenowa wzglednie wieloete- rowa.
8. 8. Sposób wedlug zastrz. 1 — 5, zna¬ mienny tym, ze jako materialy wyjsciowe stosuje sie takie zwiazki uwodornione, któ¬ re w grupie oksy lub w grupie aminowej sapodstawione reszta, zawierajaca co naj¬ mniej jedna grupe sulfonowa.
9. 9. Sposób wedlug zastrz, 1 — 8, zna¬ mienny tym, ze otrzymane zwiazki pod¬ stawione miesza sie z innymi srodkami zwilzajacymi, pieniacymi, emulgujacymi, rozpraszajacymi, pioracymi, czyszczacy- mi, zmiekczajacymi, przenikajacymi lub podobnymi. Henkel & C i e., G. m. b. H. Zastepca: Inz. F, Winnicki, rzecznik patentowy, Urn k [.. LJoyuslawskieyo i Ski, Wais/awa. PL